تداوم بحران در روسیه؛ دسترسی به سرویس خبری «گوگل نیوز» در این کشور مسدود شد
چند شرکت ارائهدهنده خدمات اینترنت در روسیه، دسترسی کاربران این کشور به سرویس خبری «گوگل نیوز» را مسدود کردند. این اتفاق پس از آن روی داد که ژنرالهای ارتش روسیه، یوگنی پریگوژین، فرمانده گروه مزدوران نظامی واگنر را به تلاش برای کودتا علیه دولت متهم کردند.
شرکت «نتبلاکس» (NetBlocks) که به رصد وضعیت دسترسی به اینترنت در جهان میپردازد، گزارش داده است دستکم پنج شرکت مخابراتی در روسیه (تا زمان انتشار این گزارش) گوگل نیوز را فیلتر کردهاند.
شرکتهای Rostelecom،Telplus، Motiv Telecom و U-LAN از جمله ارئهدهندگان اینترنت در روسیهاند که این مسدودسازی را اعمال کردهاند.
بر اساس این گزارش، چند شرکت مخابراتی روسی دیگر نیز کاهش دادن دسترسی به این سرویس خبری را آغاز کردهاند.
گوگل نیوز یکی از خدمات خبری زیرمجموعه شرکت گوگل است که اخبار را از منابع مختلف گردآوری میکند.
شب گذشته مقامات روسیه یوگنی پریگوژین، رهبر گروه واگنر را به تلاش برای کودتا علیه ولادیمیر پوتین متهم کردند.
دولت روسیه همچنین تحقیقاتی را با موضوع «سازماندهی شورش مسلحانه» علیه پریگوژین آغاز کرده است.
اما پیش از این و در ماه مارس سال ۲۰۲۲ نهاد دولتی «روسکماندوز» (Roskomnadzor) که به عنوان رگولاتور ارتباطات روسیه وظیفه سانسور اینترنت در این کشور را به عهده دارد گفته بود دسترسی به گوگل نیوز را مسدود میکند.
گوگل در آن دوره نمایش تبلیغات خود را در روسیه متوقف کرده و جلوی انتشار محتوای غلطی را گرفته بود که در جهت حمایت از حمله روسیه به اوکراین منتشر میشد.
روسکماندوز بخشی از یک دستگاه عریض و طویل فنآوری است که ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، آن را در طول سالهای گذشته برای اعمال کنترل روی خروجیهای فنآوری این کشور ساخته است.
در کنار اینترنت به شدت نظارت شده، روسیه از یک سیستم جاسوسی داخلی نیز بهره میبرد که از آن برای شنود مکالمات تلفنی و ترافیک اینترنت، انتشار کارزارهای دروغرسانی و هک سیستمهای دولتی کشورهای دیگر استفاده میکند.
سال گذشته پس از حمله روسیه به اوکراین بسیاری از شرکتهای فنآوری غربی ارائه خدمات و محصولات خود را به این کشور متوقف کرده و از بازار آن خارج شدند.
برخی از آنها نیز از طرف دولت روسیه فیلتر شدند.
نتفلیکس و تیکتاک از جمله شرکتهایی بودند که تصمیم گرفتند خدماتشان را در روسیه متوقف کنند. دولت اما فیسبوک را فیلتر کرد و علاوه بر آن، دسترسی به توییتر تا حدودی مسدود شد.
اپل، سامسونگ، مایکروسافت، اوراکل، سیسکو و شرکتهای مشابه دیگر هم خدماتشان را محدود یا به طور کامل از بازار روسیه خارج کردند.
ارزش پول ملی ترکیه در برابر دلار به پایینترین میزان خود رسید و هر دلار با قیمت ۲۵/۷۴ لیر مبادله شد. بر اساس گزارشها، افزایش حدود دو برابری نرخ بهره بانکی که طی طول دو سال گذشته در این کشور بیسابقه به شمار میرود کمتر از انتظارات بازار بود و به روند کاهش ارزش لیر دامن زد.
روز جمعه دوم تیر، لیر ترکیه با حدود ۳/۳ درصد اُفت، به پایینترین حد خود یعنی ۲۵/۷۴ در برابر دلار رسید.
این رکورد تاریخی در حالی است که در سال جاری میلادی، پول ملی ترکیه کاهشی ۲۷/۳ درصدی را تجربه کرده است.
به گزارش رویترز، سقوط تاریخی ارزش لیر در برابر دلار به دلیل برآورده نشدن انتظار سرمایهگذاران خارجی از مبلغ افزایش نرخ بهره بانکی ترکیه است که روز پنجشنبه رقم آن از سوی بانک مرکزی این کشور اعلام شد.
سرمایهگذاران خارجی انتظار داشتند با تکیه حافظ گی ارکان بر مسند ریاست بانک مرکزی ترکیه که در ایالات متحده آمریکا تحصیل کرده است، نرخ بهره بانکی به سرعت در ترکیه افزایش یابد تا آثار سالها سیاست نامتعارف اقتصادی رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری این کشور، در سریعترین زمان ممکن از بین برود.
بانک مرکزی ترکیه اما در حرکتی «ناامیدکننده» (از منظر بازار) روز پنجشنبه نرخ بهره بانکی را تنها ششونیم درصد افزایش داد و به ۱۵ درصد رساند. درصد رشدی که به گفته سرمایهگذاران، میتواند تنها «تا حدودی» پول را در حاشیه امن نگه دارد.
به گفته تحلیلگران، این مبلغ افزایش بسیار کمتر از انتظاراتی بود که میتوانست تاکیدی بر «تعهد بلندمدت برای مبارزه با تورم» باشد.
بانک سرمایهگذاری جهانی گلدمن ساکس در یادداشتی با اشاره به این تغییر نرخ بهره اعلام کرد: «به نظر میرسد این انتقال تدریجیتر از آن چیزی است که فکر میکردیم.»
بانک مرکزی ترکیه پس از اولین نشست خود به ریاست حافظ گی ارکان که اردوغان او را پس از پیروزی در انتخابات ریاستجمهوری ماه گذشته به عنوان اولین زن به مقام ریاست بانک مرکزی منصوب کرد، خبر داد که نرخ بهره «به موقع و تدریجی» فراتر خواهد رفت.
مهمت شیمشک، وزیر دارایی جدید ترکیه نیز که بسیار مورد توجه بازارهای مالی است، پیام دور برگشت اقتصاد این کشور را تقویت کرد و گفت: «مسیر حرکت به سمت ثبات قیمتها تدریجی اما ثابت خواهد بود.»
این حرکت تدریجی مربوط به اصلاح رویهای است که در سال ۲۰۲۱ از سوی اردوغان در سیاست ترکیه رقم خورد و نرخ بهره بانکی از ۱۹ درصد به هشتونیم درصد کاهش یافت و با وجود تبعات اقتصادی آن همچون تورم، همچنان ادامه یافت.
رویترز پیشتر تخمین زده بود نرخ بهره بانکی در تغییرات جدید اقتصادی ترکیه به ۲۱ دصد افزایش مییابد.
این بازه رشد کوچکتر از انتظار اما به گفته تحلیلگران نشان میدهد با از بین رفتن استقلال بانک مرکزی در سالهای گذشته، حافظ گی ارکان فضای محدودی برای مقابله تهاجمی با تورم شکل گرفته در دوران اردوغان داشته باشد.
ناامیدی شکل گرفته پس از اعلام نرخ بهره بانکی نیز به این گمانهزنیها دامن زده است و از سویی، بازارهای مالی پیشبینی میکنند با ادامه روند کاهش ارزش پول ملی ترکیه، قیمت هر دلار به ۳۳ لیر هم برسد.
به گفته گلدمن ساکس، انقباض پولی نشان میدهد بانک مرکزی ترکیه قصد دارد «حداقل در حال حاضر» به اقدامات احتیاطی کلان پایبند باشد و از سویی، «بدون داشتن لنگر نرخ بهره، شناور کردن کامل لیر دشوار خواهد بود».
رویترز نیز به نقل از یک مقام ارشد ترکیه نوشت: «افزایش بیشتر نرخ بهره میتواند برای بخش بانکی مشکل ایجاد کند اما گامهای تدریجی از نوسانات ناگهانی جلوگیری میکند.»
به گفته این مقام، «حرکت به جلو بر اساس تعادل بین تورم و نرخ بهره با توجه به نرخهای واقعی» در حال حاضر جزو اولویتهای ترکیه است.
کاخ کرملین در واکنش به شایعات پس از بروز درگیری گروه واگنر با دولت اعلام کرد که ولادیمیر پوتین رییسجمهوری روسیه از دفتر خود در کرملین مشغول کار است. انتظار میرود درگیری گروه نظامی واگنر با کرملین تشدید شود و دو طرف بر عزم خود برای مقابله تاکید کردهاند.
ولودیمیر زلنسکی رییسجمهوری اوکراین در واکنش به درگیری گروه واگنر و دولت روسیه گفت: «ضعف روسیه آشکار است و هر چه مسکو بیشتر سربازان و مزدوران خود را در اوکراین نگه دارد، باعث هرجومرج بیشتری در سرزمین خود میشود.»
وزارت دفاع بریتانیا در حالی از حرکت واحدهایی از واگنر به سمت مسکو خبر داد که این گروه ساعاتی پیش گفته بود کنترل یک شهر استراتژیک روسیه را در دست گرفته است. ولادیمیر پوتین هم در اولین واکنش به شورش مسلحانه این گروه علیه حکومت روسیه، آن را «تهدیدی کشنده» برای دولت مسکو دانست.
وزارت دفاع بریتانیا در گزارش روزانه خود اعلام کرد بخشی از نیروهای گروه واگنر به احتمال زیاد عازم مسکو هستند اما شواهد بسیار محدودی از درگیری بین آنها و نیروهای امنیتی روسیه وجود دارد و با هیچ مقاومت خاصی روبهرو نشدهاند.
ارزیابی اطلاعاتی جدید وزارت دفاع بریتانیا میگوید این واحدهای واگنر «از طریق استان ورنژ به سمت شمال حرکت میکنند»؛ استانی که در نیمه راه بین پایتخت مسکو و روستوف- نا-دنو، شهر جنوبی روسیه قرار دارد و گروه مزدور واگنر میگوید اکنون کنترل آن را در اختیار دارد.
وزارت دفاع بریتانیا خبر داد واگنر «به احتمال قریب به یقین» مراکز کلیدی در روستوف-نا-دونو را اشغال کرده است.
این وزارتخانه همچنین شورش واگنر را بهعنوان «مهمترین چالش برای دولت روسیه در دورههای اخیر» توصیف کرد و گفت این نیروها دستکم از «دو نقطه اوکراین اشغالی به سمت روسیه» رفتهاند.
از سوی دیگر ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، درباره وضعیت بحرانی در روسیه اظهارنظر کرد و گفت: «هر کسی راه شر را انتخاب کند، خود را نابود میکند.»
زلنسکی تاکید کرد که روسیه برای پوشاندن ضعف خود به تبلیغات تکیه کرده است اما: «اکنون آنقدر هرج و مرج وجود دارد که هیچ دروغی نمیتواند آن را پنهان کند.»
او در ادامه گفت: «هر چه روسیه به جنگ همه جانبه خود علیه اوکراین ادامه دهد، با مشکلات بیشتری در خاک خود مواجه خواهد شد.»
یوگنی پریگوژین
یوگنی پریگوژین، بنیانگذار و فرمانده گروه شورشی واگنر، روز شنبه سوم تیر اعلام کرد نیروهایش چند ساعت پس از فراخوان برای شورش علیه رهبران روسیه، کنترل شهر روستوف را در دست گرفتند.
این شهر در نزدیکی مرز اوکراین، یکی از مراکز مهم لجستیکی ارتش روسیه محسوب میشود.
پوتین نیز روز شنبه در یک سخنرانی خطاب به مردم روسیه اعتراف کرد وضعیت شهر روستوف روسیه پس از ورود نیروهای واگنر به آن «دشوار» شده است.
پوتین که سخنرانیاش از تلویزیون دولتی این کشور پخش میشد، خواستار «وحدت» شد و قول داد که در برابر عاملان «خنجر زدن از پشت»، پاسخی «شکستناپذیر» بدهد.
ولادیمیر پوتین
او گفت: «نیروهای روسیه قهرمانانه میجنگند و تمام ماشین نظامی غرب علیه روسیه است.»
رییسجمهوری روسیه همچنین به کسانی که در شورش واگنر شرکت کردند گفت که «به دام افتاده یا تهدید شدهاند و ماجراجویی شورش مسلحانه را آغاز کردهاند».
پوتین آنچه را که در حال وقوع است خیانت به کشور و مردمش خواند و تاکید کرد: «هر چیزی که روسیه را تضعیف کند باید کنار گذاشته شود.»
پوتین گفت که طی شب گذشته با فرماندهان ارتش صحبت کرده است و «روسیه از خود در برابر خیانتهای داخلی محافظت خواهد کرد».
او وضعیت قیام مسلحانه را «خنجر زدن به پشت کشور و مردم» خواند و افزود که روسیه «با شورش به سوی شکست و تسلیم سوق داده شده است و اقدام روسیه علیه شورشیان شدید خواهد بود».
وضعیت در مسکو، پایتخت روسیه نیز بحرانی است.
شهردار مسکو اعلام کرد در مقابل تهدید گروه واگنر «اقدامات ضد تروریستی» در دستور کار قرار دارد که شامل محدودیت در برگزاری برنامههای دستهجمعی و کنترل بیشتر در شهر میشود.
میخایلو پودولیاک، مشاور رییسجمهوری اوکراین، درباره درگیری گروه واگنر و دولت روسیه نوشت که «همه چیز در روسیه از نو شروع شده است».
همزمان اما رسانه شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی از روسیه در برابر واگنر حمایت کرد.
توییتر نورنیوز روز شنبه نوشت: «اقدامات گروه واگنر گرچه از نظر شکلی با توجه به درگیر بودن روسیه در جنگ اوکراین میتواند آثار روانی مخربی را بهدنبال داشته باشد اما این گروه از نقطه نظر ماهیتی فاقد حداقل توان لازم برای به چالش کشاندن ارتش روسیه است.»
جمهوری اسلامی اکنون یکی از حامیان روسیه در تهاجم به اوکراین محسوب میشود و با ارسال پهپادهای انفجاری برای این کشور، در جنگ اوکراین مداخله دارد.
در حالی که توافق دو سال پیش برای ارسال چای به ایران در برابر ۲۵۰ میلیون دلار بدهی نفتی سریلانکا به نتیجه نرسید، خبرگزاری رویترز به نقل از رییس هیات مدیره چای سریلانکا نوشت این کشور به زودی ارسال چای به ایران به میزان ماهی دو میلیون دلار را برای تسویه بدهی نفتی خود آغاز میکند.
دو کشور در سال ۲۰۲۱ میلادی توافق کردند ۲۵۰ میلیون دلار بدهی نفتی سریلانکا با چای پرداخت شود.
خبرگزاری رویترز خبر داد که سریلانکا قرار است ماه آینده مبادله چای به ایران را به جای ۲۵۰ میلیون دلار بدهی نفت آغاز کند.
دو سال پیش نیز دو کشور برای تهاتر چای در برابر بدهی نفتی توافق کرده بودند اما این توافق به دلیل بحران مالی در سریلانکا اجرا نشد.
خبرگزاری رویترز روز جمعه نوشت این اقدام سریلانکا در حالی است که این کشور بحرانزده تلاش میکند از ذخایر ارزی خود محافظت کند.
دی ماه دو سال پیش رامش پاتیرانا، وزیر وقت مزارع سریلانکا، اعلام کرد این کشور قصد دارد بدهی نفتی ۲۵۱ میلیون دلاری خود به ایران را با ارسال محمولههای چای به تسویه کند و مقامهای جمهوری اسلامی هم این خبر را تایید کردند اما پس از کمبود بیسابقه دلار سریلانکا که اقتصاد این کشور را در بدترین بحران مالی بیش از هفت دهه گذشته خود فرو برد، این مبادله به تعویق افتاد.
رییس هیات چای سریلانکا روز جمعه دوم تیر ماه به رویترز گفت: «اکنون [انجام این تبادل] برای ما بسیار بهموقع است زیرا ما به یک بازار مهم دسترسی داریم و ایران و سریلانکا میتوانند بدون اتکا به دلار تجارت کنند.»
او افزود: «توافقنامه اولیه شامل ارسال پنج میلیون دلار چای در ماه به مدت چهار سال بود اما ما قصد داریم با حدود دو میلیون دلار چای در ماه شروع کنیم.»
بر اساس دادههای دولتی، چای سیلان در سطح جهان محبوبترین محصول کشور سریلانکا است که درآمد ارزی دارد و در سال گذشته ۱/۲۵ میلیارد دلار برای این کشور به ارمغان آورده است.
ایران یکی از خریداران اصلی چای سریلانکا بوده است اما این روند به طور پیوسته از ۱۲۸ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ به ۷۰ میلیون دلار در سال گذشته کاهش یافته زیرا تحریمهای آمریکا علیه ایران تجارت این کشور با جهان را تحت تاثیر قرار داده است.
آمار رسمی نشان میدهد سهم قابل توجهی از چای سریلانکا در حال حاضر از طریق امارات متحده عربی به ایران ارسال میشود.
در شرایط تحریمهای بینالمللی بر بانکهای ایران، دولت ابراهیم رئیسی بر تهاتر نفت در برابر کالا تاکید دارد اما مبادله کالا در برابر نفت در ایران منتقدان جدی دارد.
پیش از این حمیدرضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در این زمینه گفته بود: «در واقع دست پایین هستیم و باید امتیاز بدهیم. یعنی هر کالایی با هر قیمتی به ما تحویل دهند، باید بپذیریم.»
او فاش کرد که جمهوری اسلامی در این مبادلات همواره در زمینه قیمتها زیان میکند.
همچنین پیشتر مسعود دانشمند، عضو اتاق بازرگانی با اشاره به طلب ایران از سریلانکا بابت صادرات نفت گفت: «سریلانکا بهجز چای خشک کالایی برای ما ندارد. آنها چای نامرغوب درجه دو و سه را به اسم درجه یک به ایران میدهند و ما هم ناچاریم که بگیریم.»
او افزود: «این تهاتر به غیر از زیان برای ایران چیزی ندارد.»