پس از دو هفته از حمله غافلگیر کننده حماس به اسرائیل، همچنان سوالهایی در این باره مطرح میشود که چه کسانی طراح این تهاجم مرگبار بودهاند؟ بیبیسی در گزارشی به معرفی برجستهترین سران گروه حماس پرداخته است.
بر اساس این گزارش، از بیشتر افراد عالیرتبه گروه فلسطینی ستیزهجوی حماس اطلاعات کمی وجود دارد و شماری از آنان، بیشتر عمرشان را صرف فرار از سوءقصد به جانشان از سوی اسرائیل کردهاند.
اسماعیل هنیه
اسماعیل هنیه
اسماعیل هنیه یکی از اعضای برجسته جنبش آزادیبخش فلسطین در اواخر دهه ۱۹۸۰ بود.
اسرائیل او را در سرکوب اولین قیام فلسطین (انتفاضه اول) در سال ۱۹۸۹، به مدت سه سال زندانی کرد.
هنیه در سال ۱۹۹۲ همراه تعدادی از رهبران حماس به سرزمین مورد مناقشه بین اسرائیل و لبنان تبعید شد.
او پس از یک سال تبعید به غزه بازگشت. در سال ۱۹۹۷ بهعنوان رییس دفتر احمد یاسین، رهبر معنوی حماس منصوب شد و موقعیت خود را تقویت کرد.
پس از آنکه حماس در سال ۲۰۰۶ بیشترین کرسی را در انتخابات سراسری کسب کرد، هنیه از سوی محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین به نخستوزیری منصوب شد اما یک سال بعد برکنار شد؛ پس از آنکه حماس طی یک هفته خشونت مرگبار، حزب فتح را از نوار غزه بیرون راند.
هنیه برکناری خود را «غیرقانونی» دانست و تاکید کرد دولتش «مسوولیتهای ملی» خود را در قبال مردم فلسطین کنار نخواهد گذاشت.
در سال ۲۰۱۷ هنیه رییس دفتر سیاسی حماس شد و یک سال بعد، وزارت امور خارجه آمریکا او را فردی «تروریست» معرفی کرد.
هنیه در چند سال اخیر در قطر زندگی میکند.
یحیی سنوار
یحیی سنوار
یحیی سنوار، رهبر جنبش حماس، در سال ۱۹۶۲ در نوار غزه به دنیا آمد.
او بنیانگذار سرویس امنیتی حماس موسوم به «مجد» است که امور امنیت داخلی را مدیریت میکند.
این سرویس عوامل مظنون، افسران سرویسهای اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل را بررسی و تعقیب میکند.
سنوار تاکنون سه بار به دست اسرائیل دستگیر شده است. او پس از سومین دستگیری در سال ۱۹۸۸ به چهار بار حبس ابد محکوم شد.
با این حال او همراه هزار و ۲۷ اسیر فلسطینی و عرب-اسرائیلی در ازای یک سرباز اسرائیلی که بیش از پنج سال در اسارت حماس بود، آزاد شد.
سنوار به سِمت خود بهعنوان رهبر برجسته حماس بازگشت و در سال ۲۰۱۷ رییس دفتر سیاسی این گروه در نوار غزه شد.
در سپتامبر ۲۰۱۵، ایالات متحده نام او را در لیست سیاه «تروریستهای بینالمللی» قرار داد.
محمد ضیف
محمد ضیف
محمد ضیف، رهبری گردانهای عزالدین قسام را بهعنوان شاخه نظامی جنبش حماس بر عهده دارد.
جایگاه او در غزه به دلیل تواناییاش در فرار از ترور، افسانهای است.
ضیف شخصیت پنهانی است که فلسطینیها او را با نام «متفکر» و اسرائیلیها «گربهای با ۹ جان» میشناسند.
مقامات اسرائیلی در سال ۱۹۸۹ او را به زندان انداختند. ضیف پس از آزادی، گردانهای القسام را با هدف به اسارت گرفتن سربازان اسرائیلی تشکیل داد.
او به مهندسی ساخت تونلهایی کمک کرد که به جنگجویان حماس امکان ورود به خاک اسرائیل را از غزه میدهند.
ضیف یکی از مهمترین افراد تحت تعقیب اسرائیل است. او متهم به برنامهریزی و نظارت بر بمبگذاری اتوبوسی است که دهها اسرائیلی را در سال ۱۹۹۶ کشت. ضیف همچنین به دست داشتن در دستگیری و کشتن سه سرباز اسرائیلی در اواسط دهه ۱۹۹۰ متهم است.
اسرائیل در سال ۲۰۰۰ او را دوباره دستگیر و زندانی کرد اما با آغاز قیام دوم فلسطین (انتفاضه دوم) ضیف موفق به فرار از زندان شد.
از آن زمان، ضیف به ندرت در انظار عمومی دیده میشود و تنها سه عکس از او موجود است: عکسی در جوانی، تصویری با صورت پوشانده شده و عکسی که تنها سایهای از او دیده میشود.
جدیترین سوءقصد به جان ضیف در سال ۲۰۰۲ صورت گرفت. ضیف این بار نیز توانست جان سالم به در برد اما یکی از چشمانش را از دست داد.
اسرائیل میگوید او یک پا و یک دستش را هم از دست داده است و در صحبت کردن مشکل دارد.
نیروهای امنیتی اسرائیل در حملهای به نوار غزه در سال ۲۰۱۴ نتوانستند ضیف را ترور کنند اما همسر و دو فرزند او کشته شدند.
مروان عیسی
مروان عیسی
مروان عیسی یا همان مرد سایه و دست راست محمد ضیف، معاون فرمانده کل گردانهای عزالدین قسام است.
نیروهای اسرائیلی او را در جریان انتفاضه اول به مدت پنج سال به دلیل همکاری با حماس بازداشت کردند.
تشکیلات خودگردان فلسطین، عیسی را در سال ۱۹۹۷ دستگیر کرد. او پس از انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ آزاد شد.
او نیز در فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار دارد. عیسی در یک ترور نافرجام به دست نیروهای اسرائیلی در سال ۲۰۰۶ مجروح شد.
جنگندههای اسرائیل در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ دو بار خانه او را در جریان تهاجم به غزه ویران کردند. این حملات منجر به کشته شدن برادر عیسی شد.
تنها عکس موجود از مروان عیسی، حضورش در یک عکس دستهجمعی است که هنگام ورود زندانیان مبادله شده در سال ۲۰۱۱ گرفته شده است.
گمان میرود او نقش مهمی در برنامهریزی تهاجمهای حماس به اسرائیل، از جمله در حمله اخیر داشته باشد.
خالد مشعل
خالد مشعل
خالد مشعل در سال ۱۹۵۶ در کرانه باختری به دنیا آمد. او یکی از بنیانگذاران گروه حماس است.
سازمان اطلاعاتی موساد در سال ۱۹۹۷ اقدام به ترور او با دستور مستقیم بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر وقت اسرائیل کرد. در آن زمان خالد مشعل در اردن زندگی میکرد.
ماموران موساد با پاسپورتهای جعلی کانادایی وارد اردن شدند و به مشعل که مشغول پیادهروی در خیابان بود مادهای سمی تزریق کردند.
مقامات اردنی این سوءقصد را کشف و دو عضو موساد را دستگیر کردند.
حسین، پادشاه فقید اردن از نخستوزیر اسرائیل پادزهر ماده تزریق شده به مشعل را درخواست کرد.
نتانیاهو درخواست پادشاه اردن را رد کرد اما در مواجهه با فشار بیل کلینتون، رییسجمهوری وقت آمریکا، حاضر به ارائه پادزهر شد.
مشعل که اکنون در قطر زندگی میکند، برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ از نوار غزه دیدن کرد و از سوی مقامات فلسطینی و انبوه فلسطینیها استقبال شد.
حماس در سال ۲۰۱۷ اسماعیل هنیه را بهعنوان جانشین مشعل بهعنوان رییس دفتر سیاسی این گروه انتخاب کرد.
پس از آن مشعل به ریاست دفتر سیاسی این گروه در خارج از کشور برگزیده شد.
محمود زهار
محمود زهار
محمود زهار سال ۱۹۴۵ در غزه از پدری فلسطینی و مادری مصری به دنیا آمد. او یکی از برجستهترین رهبران حماس و یکی از اعضای رهبری سیاسی این جنبش است.
زهار در غزه به مدرسه رفت و تحصیلات دانشگاهیاش را در قاهره به پایان رساند. سپس بهعنوان پزشک در غزه و خان یونس کار کرد تا اینکه مقامات اسرائیلی او را به دلیل موقعیت سیاسیاش برکنار کردند.
محمود زهار در سال ۱۹۸۸ و ماهها پس از تاسیس حماس، در زندانهای اسرائیل محبوس بود.
او از جمله کسانی بود که در سال ۱۹۹۲ از سوی تلآویو به سرزمین مورد مناقشه میان اسرائیل و لبنان تبعید شد و یک سال را در آنجا گذراند.
با پیروزی جنبش حماس در انتخابات سراسری فلسطین در سال ۲۰۰۶، زهار به وزارت امور خارجه در دولت تازه تاسیس اسماعیل هنیه پیوست.
اسرائیل در سال ۲۰۰۳ با هدف قراردادن خانه او در شهر غزه اقدام به ترور زهار کرد. زهار در این حمله جراحاتی جزیی دید اما پسر بزرگش، خالد، کشته شد.
حسام، پسر دوم زهار و از اعضای گردان القسام در حمله هوایی اسرائیل به غزه در سال ۲۰۰۸ کشته شد.
دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل، در واکنش به رهگیری و انهدام سه موشک و تعدادی پهپاد پرتابشده از سوی حوثیهای یمن به سمت اسرائیل توسط یک ناو آمریکایی گفت که ارتش برای مواجهه با حملات احتمالی حوثیهای مورد حمایت ایران آماده است.
عبدالحمید اسماعیلزهی در خطبههای نماز جمعه ۲۸ مهر زاهدان خواهان مداخله جامعه جهانی برای پایان دادن به جنگ اسرائیل و حماس در غزه شد. او گفت باید به دنبال فیصله «درست و عادلانه» برای مناقشه تاریخی میان اسرائیلیها و فلسطینیهایی بود که در یک سرزمین کنار هم زندگی میکنند.
امام جمعه اهل سنت زاهدان با تاکید بر اینکه جنگ و درگیریها در غزه به جای خطرناکی رسیده است، کشتههای دو طرف را «تلفات انسانی» خواند و در عینحال خواهان آزادی اسرای اسرائیلی از سوی حماس شد.
عبدالحمید اسماعیلزهی از همه مجامع جهانی و سازمان ملل و دولتهای منطقه و غربی خواست برای توقف این جنگ «تباهکننده» پادرمیانی کنند.
او هفته گذشته نیز کشتار انسانهای فلسطینی و اسرائیلی را بهطور توامان دلخراش توصیف کرد و گفت دولتها و ملتهای جهان بهجای پیوستن به صفآرایی در این درگیری، باید برای رفع اختلاف تلاش کنند.
بخشی از خطبههای مولوی عبدالحمید در نماز جمعه ۲۱ مهر مبنی بر اینکه نابود کردن اسرائیل نشدنی است، خشم رسانههای وابسته به حکومت را در پی داشت.
یک روز پس از آن خطبهها، شماری از رسانههای وابسته به حکومت مانند کیهان، ایران و تسنیم او را هدف حملات خود قرار دادند و امام جمعه اهل سنت زاهدان را «مامور اجارهای موساد» و «پادو و حامی صهیونیستها» خواندند.
او هفته گذشته در بخشی دیگر از خطبههایش بر اتخاذ موضعی «منصفانه» در قبال جنگ اسرائیل و حماس تاکید کرده و گفته بود اگر مسلمان جایی زیادهروی کند، به زنان تعرض کند و کودکان را بکشد، ما چشمبسته از آن حمایت نمیکنیم.
مولوی عبدالحمید در خطبههای امروزش به انتقاد از محاصره غزه و تداوم موشکباران منطقه پرداخت و گفت اسرائیل تاکنون معادل دو برابر قربانیان خود را از طرف مقابل کشته است و ضایعه انسانی غزه، همه چشمهایی که این حادثه را میبینند تاریک و دلها را غمگین و حزین میکند.
به گفته او، آواره شدن ساکنان غزه در شرایطی که هیچ دولتی دروازههایش را به روی آنان باز نمیکند در کنار تلفات انسانی از هر دو سو، جریانی است که باید همه دنیا را تکان دهد.
تاکید چندباره امام جمعه اهل سنت زاهدان بر ضرورت «حل مساله» فلسطین و اسرائیل در شرایطی است که او در یک سال گذشته خواهان صلح میان این دو کشور شده بود.
او در این مدت برخلاف رویکرد مقامهای جمهوری اسلامی، «کشور اسرائیل» را به رسمیت شناخته است.
مولوی عبدالحمید روز ۲۸ مهر به سخنان پیشین خود درباره محکومیت «حمله اسرائیل به بیمارستان باپتیست الاهلی غزه» اشاره کرد و گفت با گذشت چند روز از آن حادثه، هر دو طرف جنگ حرفهایی متناقض را درباره مسوولیت این انفجار مطرح میکنند.
به گفته او جامعه جهانی باید موضوع حمله به این بیمارستان را بیطرفانه بررسی کند تا حقیقت مشخص شود.
اسرائیل و گروههای فلسطینی در روزهای گذشته یکدیگر را به حمله به این بیمارستان متهم کردند.
مقامهای آمریکا موضع تلآویو را درباره اینکه انفجار بیمارستان نتیجه پرتاب ناموفق موشک جهاد اسلامی بوده تایید کردند و گفتند بر اساس تجزیه و تحلیل از دادههای موجود، اسرائیل مسوول انفجار نیست.
سازمان ملل اعلام کرد درباره این انفجار تحقیق میکند.
انتقاد از حکومت به دلیل پلمب بزرگترین نمازخانه اهل سنت در تهران
مولوی عبدالحمید در بخش دیگری از خطبههایش از پلمب نمازخانه «نبی رحمت» منطقه پونک تهران خبر داد که بزرگترین عبادتخانه اهل سنت در پایتخت ایران است.
به گفته او، حکومت پیش از این هم برای این نمازخانه چندین بار مشکل درست کرده بود؛ به طوریکه یک بار سرویسهای بهداشتیاش را خراب و نمازخانه را مدتی تعطیل کرد.
امام جمعه اهل سنت زاهدان توضیح داد که در جریان جنگ اسرائیل و حماس، عدهای یورش بردند و بخشی از این نمازخانه را «کلا تصرف کردند»، در آن دیوار کشیدند، پلمبش کردند و اجازه برگزاری نماز ندادند.
اسماعیلزهی از این اتفاق با عنوان حادثهای دلخراش و دردآور یاد کرد و خطاب به حکومت گفت: «این نمازخانه چه ضرری برایتان داشت؟ تر و خشک کشور دست شماست اما یک نمازخانه چند ۱۰۰ متری را هم نتوانستید تحمل کنید؟»
مولوی عبدالحمید پیش از این هم به انتقاد از تعطیلی و فشار بر نمازخانههای اهل سنت از سوی حکومت پرداخته بود.
به گفته او این اتفاق در شرایطی رخ داده که نمازخانه اهل سنت تهران مکانی «بدون هیاهو» بوده و حتی یک کلمه سیاسی در آن صحبت نمیشده تا سوءتفاهمی برای مقامات ایجاد نکند.
مولوی عبدالحمید در ادامه گفت: «حتی هر وقت من برای شرکت در کنفرانس وحدت یا مانند آن به تهران میرفتم، به این نمازخانه سر نمیزدم. میگفتم [حکومت] روی من حساس است و دردسری برای اینها درست نشود.»
عبدالحمید اسماعیلزهی در یک سال گذشته هدف حملات مداوم از سوی حکومت و جریانهای وابسته به آن بوده است.
آذر ۱۴۰۱ گروه هکری بلکریوارد اسنادی را از بولتن خبرگزاری فارس در اختیار ایراناینترنشنال قرار داد که در بخشی از آن به توصیه علی خامنهای، جمهوری اسلامی قصد کرده برای مقابله با مولوی عبدالحمید، او را نه بازداشت که «بیآبرو» کند.
مولوی عبدالحمید از روز هشتم مهر ۱۴۰۱ خطبههای انتقادی خود را خطاب به سران جمهوری اسلامی و از جمله شخص علی خامنهای آغاز کرد.
او در یکی از نخستین خطبههای پس از جمعه خونین زاهدان، رهبر جمهوری اسلامی را بهعنوان «فرمانده کل قوا» مسوول کشتار بیش از ۱۰۰ شهروند بلوچ با شلیک مستقیم نیروهای حکومتی دانست.
همزمان با این خطبهها، جمعههای اعتراضی مردم زاهدان نیز با راهپیماییها و شعارهای آنان علیه خامنهای، بسیج و سپاه و با آرزوی سرنگونی جمهوری اسلامی شکل گرفت.
این خطبههای انتقادی و راهپیماییهای اعتراضی بعد از آن، با وجود تلاش حکومت برای خاموش کردن صدای معترضان تاکنون ادامه یافته است.
محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان سعودی در نشست سران کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس گفت: «عملیات نظامی که بر زندگی غیرنظامیان و زیرساختها تاثیر میگذارد، باید متوقف شود.» او افزود «ما از دستیابی به یک راه حل دائمی برای مسئله فلسطین حمایت می کنیم.»
نظرسنجی روزنامه معاریو نشان میدهد ۸۰ درصد اسرائیلیها باور دارند بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر، باید علنا مسوولیت شکستهایی را بپذیرد که منجر به حمله ویرانگر حماس در روز شنبه ۱۵ مهر شد. ۶۵ درصد شرکتکنندگان این نظرسنجی حامی حمله زمینی به غزه هستند و ۲۱ درصد با آن مخالفت کردهاند.
این آمار شامل ۶۹ درصد از کسانی میشود که در انتخابات پارلمانی سال گذشته به حزب لیکود به رهبری نتانیاهو رای دادهاند.
این نظرسنجی از سوی موسسه لازار و با حضور ۵۱۰ پاسخدهنده انجام شد.
روسای ارتش و سازمان اطلاعات داخلی (شین بت)، یوآو گالانت، وزیر دفاع و بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل قبلا چنین مسوولیتی را بر عهده گرفته بودند.
هفته گذشته موسسه دیالوگ به مدیریت کامیل فوکس، استاد آمار دانشگاه تلآویو، نتایج یک نظرسنجی را منتشر کرد که نشان میداد ۹۴ درصد یهودیان اسرائیل دولت نتانیاهو را مسوول شکست اطلاعاتی کشورشان در حمله حماس میدانند.
روزنامه تایمز اسرائیل روز پنجشنبه ۲۸مهر با اشاره به نتایج نظرسنجی جدید نوشت ۴۹ درصد پاسخدهندگان معتقدند بنی گانتز، رهبر حزب وحدت ملی برای نخستوزیری «مناسبتر» است.
در پاسخ به این سوال، تنها ۲۸ درصد نتانیاهو را انتخاب کردند و بقیه بلاتکلیف هستند.
با توجه به حمله حزبالله لبنان به مواضع اسرائیل در حمایت از حماس، ۵۱ درصد اسرائیلیها خواهان عملیات نظامی کشورشان در مقیاس بزرگ در جبهه شمالی شدند.
در مقابل ۳۰ درصد شرکتکنندگان در نظرسنجی از انجام «عملیات محدود» حمایت کردند.
اسرائیلیها در پاسخ به این سوال که «اگر انتخابات امروز برگزار میشد به چه کسی رای میدادید؟»، گفتند به ائتلاف فعلی «نمرات بدی» میدهند.
در نظرسنجی موسسه دیالوگ هم ۵۹ درصد شرکتکنندگان گفته بودند هیچ اعتقادی به دولت نتانیاهو که اکنون جنگ را رهبری میکند، ندارند.
علاوه بر این، ۵۶ درصد اسرائیلیها اعتقاد داشتند نخستوزیر کنونی این کشور باید بلافاصله پس از حمله حماس استعفا میداد.
درگیریها میان اسرائیل و حماس از هفتم اکتبر (۱۵ مهر) و پس از هجوم مرگبار حماس به اسرائیل آغاز شد که اکنون به چهاردهمین روز خود رسیده است.
اسرائیل تاکید کرده است حماس را نابود خواهد کرد.
بر اساس آخرین گزارشهای وزارت بهداشت غزه (زیر نظر حماس)، بر اثر حملات اسرائیل تاکنون سه هزار و ۷۸۵ فلسطینی کشته و بیش از ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر دیگر زخمی شدهاند.
در این مدت بیش از هزار و ۴۰۰ نفر هم در اسرائیل کشته شدهاند.
وزارت دفاع اسرائیل اعلام کرد که قصد دارد ساکنان شهر کریات شمونه در نزدیکی مرز خود با لبنان را تخلیه کند. این وزارتخانه گفت ساکنان این شهر مرزی که نیروهای اسرائیل و حزبالله در اطراف آن به تبادل آتش مشغولند به مهمانخانههای دولتی منتقل خواهند شد.