کامبیز نوروزی، حقوقدان: برخی تصور می‌کنند با اجرای احکام اعدام می‌توانند مردم را بترسانند
وزارت امور خارجه استرالیا در پاسخ به ایران‌اینترنشنال موج اخیر اجرای احکام اعدام در ایران را «وحشتناک» دانست و آن را محکوم کرد. استرالیا هم‌زمان نفوذ جمهوری اسلامی در خاورمیانه را «مخرب» خواند.
وزارت امور خارجه استرالیا روز پنج‌شنبه ۱۲ بهمن در پاسخ به ایران‌اینترنشنال درباره اعدام‌های گسترده در ایران نوشت: «دولت استرالیا از استفاده وسیع و مداوم ایران از مجازات اعدام از جمله علیه اقلیت‌های قومی و معترضان به شدت نگران است.»
در ادامه روند اعدام‌ها در ایران از روز اول تا ۱۱ بهمن دست‌کم ۲۸ تن در زندان‌‌های ارومیه، سبزوار، کرج، بیرجند، شیراز، زاهدان، شیروان و همدان اعدام شدند.
شش تن از این افراد به نام‌های محسن مظلوم، پژمان فاتحی، وفا آذربار، هژیر فرامرزی، فرهاد سلیمی و محمد قبادلو، زندانی سیاسی بودند.
اتهام ۲۲ تن دیگر که طی این مدت اعدام شدند بر اساس گزارش‌های منتشر شده در سایت‌های هرانا، سازمان حقوق بشر ایران و حال‌وش، جرایم مرتبط با مواد مخدر و قتل بوده است.
در پاسخ وزارت امور خارجه استرالیا به ایران‌اینترنشنال درباره اعدام‌ها در ایران آمده است: «استرالیا اعدام‌های اخیر یک فرد معترض به نام محمد قبادلو و یک شهروند کُرد به نام فرهاد سلیمی و همچنین اعدام چهار مرد کُرد دیگر را به اتهام جاسوسی به شدیدترین وجه ممکن محکوم می‌کند.»
وزارت امور خارجه استرالیا تاکید کرد این کشور با مجازات اعدام در هر شرایطی برای همه مردم مخالف است و از ایران می‌خواهد اعدام‌ها را متوقف کند.
استرالیا پیش از این و به ویژه در جریان سرکوب خیزش سراسری سال گذشته، تحریم‌هایی را علیه جمهوری اسلامی در ارتباط با نقض حقوق بشر در ایران وضع کرد.
روز دوشنبه نهم بهمن، حکم اعدام پژمان فاتحی، محسن مظلوم، محمد فرامرزی و وفا آذربار، چهار زندانی سیاسی کُرد اجرا شد.
قبل از آن شمار زیادی از فعالان و نهادهای حقوق‌بشری خواهان توقف اجرای احکام اعدام آنان شده بودند.
شاهزاده رضا پهلوی در واکنش به اعدام چهار زندانی سیاسی در ایران و کشته شدن سه سرباز آمریکایی در حمله نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در رسانه اجتماعی ایکس نوشت: «جمهوری اسلامی هم‌زمان علیه مردم ایران و جهان اعلام جنگ کرده است.»
او افزود: «برای این معضل تنها یک راه حل وجود دارد: کمک به ملت ایران در مبارزه‌شان برای رهایی از رژیم اسلامی و پایان دادن به جنگ و درگیری.»
حامد اسماعیلیون در واکنش به اعدام پژمان فاتحی، محسن مظلوم، محمد فرامرزی و وفا آذربار، خامنه‌ای را «آدم‌کش اعظم» توصیف کرد و نوشت: «دشمن جوانی و عشق و زیبایی‌اند. حال چهار خانواده دیگر برای تمام عمر با خاطره آدم‌هایی که به ظلم کشته شده‌اند، باقی می‌مانند.»
وی افزود: «هر آن‌کس را که اعتراف اجباری گرفت، حکم داد، به مسلخ برد، طناب انداخت، چهارپایه کشید و آن آدم‌کش اعظم، علی خامنه‌ای را نه فراموش می‌کنیم و نه می‌بخشیم. همه شما که عمله ظلم هستید پاسخگو خواهید شد.»
نازنین بنیادی در واکنش به اعدام پژمان فاتحی، محسن مظلوم، محمد فرامرزی و وفا آذربار، جمهوری اسلامی را «خون‌خوار» توصیف کرد و نوشت: «نمایندگان سازمان ملل نباید به ایران سفر کنند، مگر اینکه امکان دسترسی نامحدود به زندانیان سیاسی وجود داشته باشد و اعدام‌ها به حالت تعلیق درآیند.»
سازمان حقوق بشر ایران اعدام این چهار زندانی سیاسی را شدیدا محکوم کرد و از جامعه جهانی خواست «سکوت خود را در قبال موج اعدام‌ها در ایران بشکنند».
این سازمان همچنین از ندا الناشف، معاون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل درخواست کرد سفرش را به ایران در اعتراض به اعدام‌ها لغو کند.
روند اجرای احکام اعدام همچنان در مقیاس گسترده در ایران ادامه دارد.
سایت هرانا در تازه‌ترین گزارش ماهانه خود درباره وضعیت نقض حقوق بشر در ایران نوشت در دی ماه دست‌کم ۹۰ نفر در ایران اعدام شدند.
ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در این گزارش که روز یک‌شنبه اول بهمن منتشر شد، با استناد به شمار زندانیان اعدام شده در ماه گذشته نوشت که این وضعیت همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران است.
ایران به تناسب سرانه جمعیت، رتبه نخست را در اعدام شهروندان خود در دنیا دارد.
محمود نبویان، نایب رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، با بیان اینکه «انقلاب اسلامی مبارزه با استکبار را سرلوحه کار خود قرار داده»، گفت که «حمایت ما از مسلمانان ستمدیده، موجب عصبانیت دشمنان و خشنودی دوستداران نظام جمهوری اسلامی شده است.» او افزود: «آمریکا همواره مقابل ما شکست خورده است.»
روزنامه اعتماد روز ۱۲ بهمن در گزارشی میدانی به قیمت و نوع مواد مخدر مصرفی شایع در ایران پرداخت و نوشت که در هفت سال گذشته، مصرف تریاک به شدت کاهش یافته است و هرویین و شیشه به شایع‌ترین مواد مصرفی تبدیل شده‌اند.
این گزارش بر پایه گفت‌وگو با صاحبان و درمانگران مراکز ترک اعتیاد شامل کمپ‌ها، کلینیک‌ها یا مراکز گذری کاهش آسیب در ۳۱ استان کشور تهیه شده و به مقایسه وضعیت مصرف انواع مواد نسبت به نتایج آخرین تحقیق کشوری منتشر شده در این زمینه در سال ۱۳۹۵ پرداخته است.
بیشترین ماده مخدر استفاده شده در استان‌ها
در تمامی استان‌ها، هرویین و شیشه، بیشترین نوع ماده مصرفی بوده و میزان مصرف تریاک به شدت کاهش یافته است؛ به‌طوری که در برخی مناطق حتی مصرف آن به صفر رسیده است.
در کنار این دو ماده مخدر، مصرف دائمی موادی مانند «شربت و قرص متادون» که از آن‌ها با عنوان داروی ترک اعتیاد یاد می‌شود نیز شایع است.
به گفته درمانگران «افزایش قیمت هرویین و تریاک در ماه‌های اخیر» باعث شده تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان، قرص و شربت متادون نشت یافته به بازار سیاه را جایگزین آن کنند.
یکی دیگر از دلایل افزایش میزان مصرف هرویین «افزایش ناخالصی‌ها و افزودنی‌هایی همچون قرص‌های خواب‌آور» است که باعث می‌شود مدت زمان نشئگی معتاد کاهش یافته و فرد مصرف‌کننده ناچار می‌شود میزان مصرف روزانه خود را افزایش دهد.
از طرف دیگر، کاهش قابل توجه مصرف تریاک به دلیل «افزایش چند برابری قیمت خرده‌فروشی و عمده‌فروشی» است که موجب شده فقط سالمندان و افراد مسن همچنان به مصرف آن ادامه دهند.
درمانگران هشدار دادند این خطر وجود دارد که گرانی قیمت خرده‌فروشی تریاک، این قشر را هم وادار کند به مواد ارزان‌تری مثل شیشه روی بیاورند.
بر اساس این گزارش، «معتادان چند‌مصرفی» در تمامی استان‌ها وجود دارند که هم‌زمان، مواد مخدر و روانگردان مصرف می‌کنند.
نتایج آخرین تحقیق کشوری در سال ۱۳۹۵ نشان می‌داد تعداد مصرف‌کنندگان مستمر مواد مخدر، محرک یا روانگردان در کشور، دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر بود.
از این تعداد، ۷۷/۴ درصد معادل دو میلیون و ۱۷۳ هزار و ۳۹۲ نفر مصرف‌کننده تریاک، ۲۹۷ هزار و ۶۴۸ نفر مصرف‌کننده هرویین و ۲۲۷ هزار و ۴۴۸ نفر مصرف‌کننده شیشه بودند.
اعتماد با در نظر گرفتن نرخ شیوع ۵/۴ درصدی اعتیاد در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور، یادآور شد که اگر در این هفت سال این میزان افزایش نیافته باشد، کاهش هم نداشته است.
این رسانه در همین بخش اعدادی متفاوت از شیوع انواع مواد مخدر در سال ۹۵ منتشر کرد و نوشت ۶۶/۸ درصد معتادان مصرف‌کننده تریاک، ۱۱/۹ درصد مصرف‌کننده دائمی ماری‌جوانا و گُل و گراس، ۱۰/۶ درصد هرویین و ۸/۱ درصد شیشه بودند.
هزینه خرید انواع مخدر
اعتماد در بخشی دیگر از گزارش خود به قیمت خرده‌فروشی انواع مواد مخدر در استان‌های مختلف پرداخت و نوشت که این مبالغ با توجه به دوری یا نزدیکی از مرز ایران با افغانستان به‌عنوان مبدا اصلی ورود مواد مخدر و روانگردان‌ها متغیر است.
بر اساس این گزارش، در هفته اول بهمن سال جاری، میانگین قیمت خرده‌فروشی یک گرم هرویین در ۲۸ استان کشور ۴۵۱ هزار و ۴۲۸ تومان و هر گرم شیشه در ۲۵ استان ۲۷۱ هزار و ۶۰۰ تومان بوده است.
میانگین قیمت خرده‌فروشی هر گرم تریاک نیز در ۱۶ استان کشور در این بازه زمانی ۱۲۱ هزار و ۵۶۲ تومان بوده است.
تغییرات قیمتی خرده‌فروشی مخدرها و مواد روانگردان در تحقیق میدانی اعتماد در مقایسه با یافته‌های چند تحقیق کشوری که طی دو دهه اخیر انجام شده، نشان داد قیمت‌گذاری مواد اعتیادآور هم تابع افت و خیز بازار ارز و نرخ تورم است.
بر اساس این گزارش، در آبان سال ۱۳۹۳ قیمت خرده‌فروشی هر گرم تریاک چهار هزار و ۶۶۰ تومان، هر گرم هرویین شش هزار و ۷۸۶ تومان و هر گرم شیشه ۲۹ هزار و ۸۶۳ تومان بود.
اعتماد با فرض ثابت ماندن تعداد دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفری مصرف‌کنندگان مستمر در فاصله سال ۱۳۹۵ تا امروز، میزان مصرف روزانه مواد مخدر در ایران را تخمین زد.
بر اساس این ارزیابی، یک مصرف‌کننده مستمر هرویین روزانه حداقل دو الی سه گرم مواد مصرف می‌کند و یک مصرف‌کننده مستمر تریاک، بسته به شیوه مصرف، ممکن است روزانه حداقل سه گرم به شکل حب یا شیره یا تریاک مصرف داشته باشد اما یک معتاد به ماری‌جوانا یا گل «سیگاری» می‌کشد و هر گرم ماری‌جوانا معادل چهار الی پنج نخ سیگاری می‌شود.
با فرض «خوش‌بینانه و حداقلی» اعتماد مبنی بر اینکه معتادان روزانه دست‌کم یک گرم از انواع مواد مصرف می‌کنند، روزانه حداقل دو هزار و ۸۰۸ کیلوگرم معادل حدود سه تُن و سالانه، دست‌کم هزار تُن انواع مواد در کشور مصرف می‌شود.
اعتماد بر اساس همین تخمین‌ها یادآور شد سالانه در ایران بیش از ۲۰۵ هزار میلیارد تومان انواع مواد مخدر خریداری می‌شود.
محسن اراکی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با اشاره به سالروز ورود خمینی به ایران در سال ۱۳۵۷، گفت: «ورود خمینی به کشور آغاز یک تحول جهانی بزرگ و تاریخ جدیدی در جامعه بشر بود.» او افزود: «صفحه‌ای که با انقلاب گشوده شد و به دست خامنه‌ای تداوم یافت، راه جدیدی را در تاریخ بشر گشود.»
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو در گزارشی اعلام کرد در ماه گذشته میلادی دست‌کم ۵۰ کولبر در نقاط مرزی کردستان کشته یا زخمی شده‌اند. از میان این افراد شش کولبر کشته شده و ۴۴ تن دیگر زخمی شده‌اند. شش نفر از کولبران مجروح شده کمتر از ۱۸ سال دارند.
هه‌نگاو با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد خود نوشت ۹۲ درصد کل این موارد با شلیک مستقیم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قربانی شده‌اند.
از میان این کولبران ۲۹ تن شامل سه کشته و ۲۶ زخمی در مرزهای استان کرمانشاه و ۲۱ تن شامل سه کشته و ۱۸ زخمی در مرزهای استان کردستان بوده‌اند.
بر اساس این گزارش، دست‌کم شش تن از کولبران زخمی شده در این بازه زمانی کودک بوده‌اند و با شلیک مستقیم نیروهای هنگ مرزی جمهوری اسلامی زخمی شده‌اند.
از میان این شش کودک، چهار تن در مرز نوسود و دو تن دیگر در مرز بانه زخمی شده‌اند.
دو تن از کودکان زخمی شده اهل جوانرود، دو تن اهل سقز، یک تن اهل پاوه و یک تن دیگر اهل شاهو بوده‌اند.
هه‌نگاو درباره علت مرگ یا جراحت این افراد نوشته که ۴۶ مورد، شامل شش کشته و ۴۰ زخمی، معادل ۹۲ درصد کل موارد به دنبال شلیک مستقیم بوده و دو مورد شامل دو زخمی، معادل چهار درصد کل موارد، با پرتاب سنگ از سوی نیروهای نظامی زخمی شده‌اند.
یکی از این کولبران در پی ضرب و جرح از سوی نیروهای نظامی زخمی شده و یک کولبر دیگر بر اثر سقوط از کوه زخمی شده است.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو پیش از این و در دی ماه امسال در گزارشی از کشته شدن ۴۱ کولبر و کاسبکار و مجروح شدن دست‌کم ٢٩٢ کولبر دیگر در سال ۲۰۲۳ میلادی خبر داده بود.
این سازمان اعلام کرده بود در سال ۲۰۲۲ میلادی نیز ۴۶ کولبر جانشان را از دست داده و ۲۴۴ نفر زخمی شدند.
نهادهای حقوق بشری و برخی نمایندگان مجلس بارها اعلام کرده‌اند شهروندان کرد در استان‌های غربی کشور به دلیل فقر اقدام به کولبری می‌کنند.
یک کولبر سابق آبان سال ۱۴۰۰ به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «کولبر باید چهار ساعت در باران و برف به خاک عراق برود، چند ساعت هم با کوله در راه باشد و تقریبا یک روز کامل، کولبر در راهی است که ممکن است از آن برنگردد و به ازای آن ۴۰۰ هزار تومان می‌گیرد. این راه پر خطر در همین هشت ماه امسال ۱۱ نفر قربانی گرفته است.»
قباد کرمپور، عضو شورای عالی استان‌ها، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا خبر داد که «بیش از ۵۰ درصد کولبران دارای مدارک لیسانس و فوق‌لیسانس‌اند».
او تاکید کرد یک کولبر با فوق‌لیسانس ریاضی، به خاطر حمل تلویزیون کشته شده است.
