مجله معتبر پزشکی آمریکا به تازگی اعتبار مقاله مرتبط با واکسن نورا را به دلیل تناقض‌های جدی لغو کرد. دانشگاه بقیه‌الله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این واکسن را برای مقابله با کووید-۱۹ ساخته بود.
زنان زندانی سیاسی در اوین، هشت مارس را یادآور تاریخ مبارزاتی زنان در بیش از ۱۰۰ سال گذشته نامیده و از آن به عنوان فرصتی برای یادآوری و گرامیداشت مبارزات پیشین و آگاهیبخشی و دستیابی به راهحلی جمعی یاد کردند.
امضاکنندگان این نامه با بیان اینکه هشتم مارس روز همبستگی جهانی در راه تحقق برابری میان زنان و مردان و مبارزه علیه تمام اشکال ستم، استثمار و تبعیض است، تاکید کردند این آرمان و همبستگی برای تمام جهان است و مختص سرزمین خاصی نیست.
نسیم سلطانبیگی، آنیشا اسداللهی، مهوش ثابت، نرگس محمدی، سپیده قلیان، ویدا ربانی، گلرخ ایرائی، جوانا سنه (وریشه مرادی)، پخشان عزیزی، فریبا کمالآبادی و محبوبه رضائی، امضاکنندگان این نامه هستند.
آنان باور دارند فضای هشت مارس بعد از جنبش «زن، زندگی، آزادی» رنگ و بوی دیگری به خود گرفته و هر روز در جامعه به ویژه در میان نوجوانان و جوانان جاری است.
زنان زندانی امضاکننده این نامه با اشاره به اینکه مجموعه قوانین و اعمال ضد زن، چنان ابعاد پیدا و پنهان و سرشت نظاممندی دارد که در تار و پود جامعه کنونی در هم تنیده شده، تاکید کردند این وضعیت در خاورمیانه به ویژه در ایران و افغانستان، زیر سایه حاکمیتهای به شدت سرکوبگر و ارتجاعی، شکل ویژهای به خود گرفته است.
آن‌ها بخشی از توصیف و تبیین این وضعیت علیه زنان و دیگر اقلیتهای جنسی و جنسیتی را در گرو تشریح و تبیین مفهوم آپارتاید جنسیتی دانستند و در نامه خود نوشتند: «این مفهوم از نهادینه بودن سلطه گروهی بر گروه دیگر و همزمان اعمال تبعیض شدید و نظاممند از سوی قانون و حاکمیت بر زنان و اقلیتهای جنسی و جنسیتی سخن می‌گوید و کلیت رژیمهای ارتجاعی حاکم بر آن‌ها را به تصویر میکشد.»
زنان زندانی در پایان این نامه که در صفحات اینستاگرام گلرخ ایرائی و نرگس محمدی منتشر شده، از «همبستگی، روشنگری، آگاهی و تشخیصِ همسرنوشتی» به عنوان راههایی برای دستیابی به «پیروزی در این نبرد تاریخی» نام بردند.
پیش از این و در روز ۱۰ اسفند، شماری از فعالان افغان و ایرانی، با مطرح کردن درخواستی در پارلمان کانادا، خواستار جرمانگاری آپارتاید جنسیتی به عنوان جنایت علیه بشریت شدند.
بهمن ماه امسال، نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی و برنده جایزه نوبل صلح ۲۰۲۳، با نوشتن نامهای از زندان اوین، از آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد خواست آپارتاید جنسی و جنسیتی را همانند آپارتاید نژادی به عنوان یکی از مصادیق جنایت علیه بشریت در اسناد بین‌المللی جرمانگاری کند.
مهر ماه امسال دهها چهره سرشناس و فعال حقوق بشر در نامه سرگشادهای از کشورهای عضو سازمان ملل خواستند آپارتاید جنسیتی را در پیشنویس کنوانسیون جنایت علیه بشریت بیفزایند.
رونمایی از کتاب شکنجه سفید در فرانسه
روز جمعه ۱۸ اسفند، همزمان با هشتم مارس، روز جهانی زنان، جلسه رونمایی از کتاب شکنجه سفید، نوشته نرگس محمدی که برای اولین بار به زبان فرانسه ترجمه شده، در سالن انتشارات «البن میشل» در شهر پاریس، پایتخت فرانسه، برگزار شد.
این رویداد با حضور گسترده خبرنگاران، نویسندگان، فعالان حقوق بشر و فعالان حقوق زنان برگزار شد.
ژیل هائری، مدیر انتشارات آلبن میشل، مراسم رونمایی را با معرفی این کتاب و اهمیت خواندن آن برای هر فرانسوی آغاز کرد.
پس از سخنرانی او، شیرین اردکانی، فعال حقوق زنان و وکیل خانواده محمدی در فرانسه، از سالها فعالیت و مبارزه زنان ایران، نرگس محمدی و سایر زندانیان سیاسی که در ایران شکنجه و زندان را تحمل کرده‌اند، قدردانی کرد.
در ادامه این مراسم، کیانا و علی رحمانی، فرزندان نرگس محمدی، پیام مادرشان به مناسبت هشتم مارس و انتشار ترجمه فرانسه کتاب «شکنجه سفید» را خواندند و بر اهمیت خواندن این کتاب و حمایت از زندانیان سیاسی در ایران تاکید کردند.
آنان در ادامه مراسم از همه دعوت کردند تا صدای مردم ایران در مبارزه برای برابری و دموکراسی باشند و از زنان زندانی سیاسی ایران حمایت کنند.
مرکز صلح نوبل ویدیویی در حمایت از نرگس محمدی و چاپ کتاب او به زبان فرانسه، با تاکید بر تلاشهای او در دفاع از حقوق زنان و برابری در ایران آماده کرده بود که در این مراسم به نمایش درآمد.
همچنین طراحیهایی از زندگی نرگس محمدی و جنبش «زن، زندگی، آزادی» که با سفارش سازمان نوبل و به دست «نورا داسنزبه» هنرمند معروف نروژی طراحی شده، در سالن مراسم نمایش داده شد.
کتاب شکنجه سفید در سال ۲۰۲۰ از سوی نشر باران در سوئد به زبان فارسی منتشر شد و تا کنون به زبانهای سوئدی، انگلیسی، آلمانی، اسپانیایی، دانمارکی، ایتالیایی و فرانسوی ترجمه و منتشر شده است.
محمدی، شکنجه سفید را با محوریت رنجهای حبس انفرادی، با شهادت درباره تجربه خود و گفتوگو با ۱۲ زن زندانی دیگر تنظیم کرده است.
نرگس محمدی در سالهای گذشته بارها با عناوین اتهامی مختلف به دلیل فعالیتهای حقوق بشریاش بازداشت، محاکمه و حدود شش سال زندانی شد.
او آخرین بار در آبان ۱۴۰۰ بازداشت شد و از آن زمان تا کنون در پروندههای مختلف مجموعا به ۱۲ سال و سه ماه زندان، ۱۵۴ ضربه شلاق، چهار ماه رفتگری و نظافت خیابانها، دو سال ممنوعالخروجی، دو سال منع استفاده از تلفن هوشمند، دو فقره جزای نقدی، محرومیتهای اجتماعی و سیاسی و تبعید محکوم شده است.
مجله وایلی (Journal of Medical Virology) که اوایل شهریور ۱۴۰۱ (اوت ۲۰۲۲) مقاله مربوط به کارآزمایی بالینی فاز یک واکسن نورا را منتشر کرده بود، از ژورنال‌های معتبر جهان در زمینه ویروس‌شناسی است.
پایگاه رترکشن واچ که مقاله‌های علمی سلب اعتبار و باز پس گرفته شده را رصد می‌کند، روز ۱۷ اسفند در گزارشی خبر داد مقاله مورد نظر به دلیل احراز نقص‌های جدی در آن و به دلیل انتقاد دانشمندان مطرح جهانی، از سوی مجله علمی منتشر کننده‌اش سلب اعتبار شد.
این مقاله تنها گزارش مستند و موجود از توسعه بالینی واکسن نورا در یک مجله بین‌المللی بود و تا پیش از سلب اعتبارش، ۱۰ بار مورد استناد قرار گرفت.
سال گذشته میلادی دونالد فورتال، رییس بخش بیماری‌های عفونی دانشگاه کالیفرنیا، نگرانی‌هایی جدی درباره صحت این مقاله و کارایی واکسن نورا مطرح کرد.
فورتال در گزارشی اظهار شگفتی کرد که چطور مقاله‌ای حاوی این تعداد نقص جدی، از سوی گردانندگان مجله علمی وایلی پذیرفته شده است.
یکی از نمونه ایراداتی که فورتال به این مقاله گرفت درباره این بود که بیش از ۸۰ درصد از شرکت‌کنندگان در گروه پلاسبو، آنتی‌بادی خنثی کننده علیه ویروس عامل کووید-۱۹ داشته‌اند.
در مطالعه‌های بالینی این‌چنینی، داوطلبان باید به دو گروه دریافت‌کننده واکسن اصلی و شبه‌واکسن تقسیم شوند و نتایج باید در آن‌ها متفاوت باشد اما در مورد واکسن نورا، از هر ۹ نفری که شبه‌واکسن گرفته بودند، هفت نفرشان همان نتایج مثبت گیرندگان واکسن اصلی را نشان دادند.
ارجاع‌های غیر مرتبط و نادرست، مشخص نبودن متدهای مورد استفاده در پژوهش و آشکار شدن تضاد منافع که ممکن است روی تفسیر نتایج تاثیر داشته باشد، از دیگر ایرادهای وارده به مقاله بود.
بر اساس گزارش‌ها، نویسندگان مقاله همان تولیدگنندگان و فروشندگان واکسن بودند و در نتیجه سود به دست آمده از فروش نورا، می‌توانسته منجر به درج اطلاعات ساختگی، اشتباه یا محصول دستکاری داده‌ها در این مقاله شود.
شو جیانگ گائو، سردبیر ژورنال وایلی توضیح داد که مقاله قبل از انتشار، چندین بار تحت «بررسی دقیق» کارشناسان این حوزه قرار گرفته بود.
در ماه ژانویه (دی امسال) نیز گیدئون مایروویتز-کاتز، اپیدمیولوژیست در استرالیا، مشکلات دیگری را در این مقاله از جمله وجود داده‌ها و اعدادی «غیر‌ممکن» و «متضاد» .
طبق رویهای مرسوم در ژورنال‌های علمی جهان، اگر اطلاعات منتشر شده در مقاله‌ای غلط، ناقص و غیرقابل اصلاح باشد، مجله مطلب مورد نظر را به دلیل حفظ اعتبار رسانهای خود و جلوگیری از به خطر افتادن جان انسانها، حذف می‌کند.
بر همین اساس و با شدت گرفتن انتقادها، مجله وایلی روز دوم مارس برابر با ۱۲ اسفند امسال، این مقاله را پس گرفت و از آن سلب اعتبار کرد.
به گفته سردبیر ژورنال وایلی، با نویسندگان مقاله تماس گرفته شد اما آن‌ها وجود نقص را در پژوهش خود رد کردند.
حسن ابوالقاسمی، فرمانده دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله و نویسنده مسوول، از طریق ایمیل به پایگاه رترکشن واچ گفت سلب اعتبار این مقاله «یک تصمیم سیاسی بود نه علمی».
او مدعی فشار بر مجله به دلیل «آپارتاید علمی» شد.
جمهوری اسلامی در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ مجوز استفاده اضطراری از واکسن نورا را صادر کرد.
بر اساس گزارش‌های رسمی مقام‌های حکومت، دست‌کم سه میلیون دوز از این واکسن به ایرانیان تزریق شده است.
بهرام عیناللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت ابراهیم رئیسی، دی ماه سال ۱۴۰۰ نورا را از بهترین واکسنهای جهان خواند و گفت: «در تولید آن از پروتئین نوترکیب استفاده شده که در دو فاز گذشته اثربخشی بسیار خوبی داشته است.»
حسن ابوالقاسمی اواخر بهمن امسال به خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران گفت دانشگاه بقیه‌الله پنج میلیون دوز از این واکسن تولید کرد اما وزارت بهداشت تنها سه میلیون دوز آن را خریداری کرد.
به گفته او، دو میلیون دوز باقی مانده در انبارهاست که در صورت اتمام تاریخ انقضا و نبود خریدار، نابود خواهد شد.
تنها دو روز پس از حذف مقاله نورا از مجله وایلی، تیم دیگری از محققان مطالعهای را روی موشها انجام دادند تا اثربخشی چهار واکسن کرونای مورد استفاده در ایران را مقایسه کنند.
آن‌ها دریافتند که سینوفارم و پاستوکووک پاسخهای ایمنی و اثربخشی قابل توجهی القا می‌کنند اما نورا و اسپایکوژن این ویژگی اثربخش را ندارند.