نقش انتخابات ایران و آمریکا در افزایش نرخ ارز
نتایج انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی در کنار نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و احتمال پیروزی دونالد ترامپ، افزایش قیمت ارز را در ایران در پی داشته است.
نتایج انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی در کنار نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و احتمال پیروزی دونالد ترامپ، افزایش قیمت ارز را در ایران در پی داشته است.
نرخ ارز در بازار ایران در هفته گذشته به قدری افزایش یافت که قیمت دلار آزاد از مرز ۶۰ هزار تومان فراتر رفت و رکورد شکست.
قیمت ارز پس از آن اندکی کاهش یافت و دلار آزاد روز چهارشنبه ۲۳ اسفند در کانال ۵۹ هزار تومان معامله شد.
پس از اعلام رسمی نتایج انتخابات اخیر در ایران و راه یافتن تعدادی از چهره‌های تندرو نظیر محمود نبویان، حمید رسائی، مرتضی آقاتهرانی و مهدی کوچک‌زاده به مجلس، نگرانی‌ها در مورد مواضع سیاسی-اجتماعی این افراد و تبعات آن برای اقتصاد ایران به اوج رسید. دغدغه‌های کارشناسان در این مورد خیلی زود رنگ واقعیت به خود گرفت و در افزایش مجدد قیمت دلار و سایر ارزها متبلور شد.
هم‌زمان پیروزی‌های متوالی دونالد ترامپ در انتخابات درون‌حزبی جمهوری‌خواهان و قطعی شدن حضور او به عنوان نامزد این حزب در انتخابات آتی ریاست جمهوری ایالات متحده که قرار است ۱۵ آبان ماه ۱۴۰۳ برگزار شود، بازار ارز ایران را به طرز قابل توجهی تکان داد.
رضا غیبی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال با اشاره به ترکیب راهیافتگان به مجلس شورای اسلامی گفت: «مردم با در نظر گرفتن نمایندگان دوره بعدی مجلس به این نتیجه رسیدند که امیدی به بهبود شرایط اقتصادی در سال آینده وجود ندارد و به همین دلیل برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به بازارهای مختلف، از جمله بازار ارز روی آوردند.»
به گفته غیبی، این امر باعث رشد تقاضا و در پی آن، افزایش قیمت ارز شد.
احمد علوی، استاد دانشگاه و اقتصاددان نیز در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال، به انزوای بانکی، تحریم‌های بین‌المللی، قرار داشتن نام ایران در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف، فساد گسترده در ساختار حاکمیت، رانت‌خواری و اتلاف منابع ارزی در کشور اشاره کرد و گفت: «مجلس آینده از صلاحیت و کفایت لازم برای قانون‌گذاری در حوزه اقتصاد برخوردار نیست و این موضوع قطعا به اتلاف بیشتر منابع ارزی منجر خواهد شد.»
مطرح شدن مجدد نام ترامپ و شوک مستمر به بازار ارز ایران
غیبی در ادامه اظهارات خود به ظهور مجدد ترامپ در عرصه سیاسی پرداخت و تاکید کرد احتمال انتخاب دوباره او به عنوان رییس‌جمهوری آمریکا به نگرانی‌ها در مورد سخت‌تر شدن شرایط جمهوری اسلامی در مجامع بین‌المللی، افزایش تحریم‌ها، محدودیت‌های بیشتر در ورود ارز به کشور و کاهش فروش نفت دامن زده است.
به صورت کلی می‌توان گفت روند افزایشی نرخ ارز معمولا در روزهای پایانی سال رخ می‌دهد و افزایش تقاضا در حوزه واردات و ارز مسافرتی و نیز نوسان‌گیری دولت از بازارهای ارز، طلا، سکه و بورس به منظور جبران کسری بودجه خود، از عوامل اصلی آن است.
با این حال فشار روانی ناشی از پررنگتر شدن احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات آتی آمریکا، باعث شد روند افزایشی نرخ ارز در روزهای پایانی امسال شتاب بیشتری به خود بگیرد.
ترامپ در دوران حضور خود در قدرت به عنوان رییس‌جمهوری آمریکا بین سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱، سیاست فشار حداکثری را در برابر جمهوری اسلامی در پیش گرفت و از توافق بین‌المللی بر سر برنامه هستهای ایران، موسوم به برجام خارج شد.
قدرت شایان توجه عوامل فصلی و روانی مانند گمانهزنیها درباره پیروزی ترامپ یا رشد تقاضا برای ارز مسافرتی، در ایجاد نوسان در بازار ارز را باید به پای ایرادات ساختاری و بنیادین اقتصاد ایران نوشت.
علوی به ایران‌اینترنشنال گفت: «اگر اقتصادی تراز باشد و بین عرضه و تقاضا تعادل وجود داشته باشد و اگر دولت کسری بودجه نداشته باشد و از حکمرانی موثر برخوردار باشد، تاثیر عوامل روانی و کوتاهمدتِ مربوط به انتشار اخبار بر بازار ارز کمتر خواهد شد.»
برای ارائه تعریفی ساده از ناترازی می‌توان گفت هر چند پول زیادی به اقتصاد ایران تزریق می‌شود اما این اقتصاد به دلیل اشکالات اساسی، قادر به ایجاد ارزش و تولید به همان اندازه نیست.
ناترازی اقتصاد ایران از دلایل اصلی کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی، افزایش نقدینگی و پایه پولی، مقروض شدن دولت به بانک مرکزی، تشدید تورم و در آخر نوسانات بازار ارز است.
آیا دولت با ارزپاشی و بگیر و ببندهای امنیتی میتواند قیمت دلار را کنترل کند؟
دولت ابراهیم رئیسی در روزهای اخیر کوشیده است با ارزپاشی و تشدید تدابیر امنیتی از افزایش قیمت دلار جلوگیری کند.
تزریق دلار به صرافیهای منتخب، بازداشت دلالان ارز و تلاش برای تامین بخشی از ارز مورد نیاز برای واردات، از جمله اقداماتی بودهاند که دولت در مقطع کنونی انجام داده است.
پیشبینی می‌شود تاثیرگذاری این اقدامات محدود و موقتی باشد و به همین دلیل، دولت باید برای کنترل قیمت دلار در سال آینده، اصلاح سیاست‌های کلان خود را در دستور کار قرار دهد.
بر اساس برآوردها، دلار سال ۱۴۰۲ را با نرخی حدود ۵۹ تا ۶۰ هزار تومان به پایان میرساند اما سال ۱۴۰۳ فشارها بر جمهوری اسلامی در حوزه ارزی شدت بیشتری خواهد یافت.
تحلیلگران معتقدند بازار نفت در سال آینده رونق چندانی نخواهد داشت و کاهش رشد اقتصادی چین به عنوان بزرگترین خریدار نفت، بدین معنی است که درآمد دولت ایران از محل صادرات نفت افزایش نمییابد.
پالایشگاههای چینی حدود ۹۰ درصد از کل صادرات نفت ایران را جذب می‌کنند که عمدتا به نام محمولههای ارسالی از سوی مالزی یا امارات متحده عربی خریداری می‌شوند.
