مهدی یراحی: حکم اعدام توماج صالحی از فرط بی‌بنیادی به کمدی سیاه می‌ماند
انتشار خبر بیماری ناشناخته ترانه علیدوستی، بازیگر مخالف حجاب اجباری تنها چند ماه پس از آزادی از زندان، واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشته است. در روزهای گذشته نادره حکیم‌الهی، مادر ترانه علیدوستی، در یک لایو اینستاگرامی از ابتلای دخترش به یک بیماری ناشناخته خبر داد.
او گفت: «حال ترانه خوب است ولی خوب نبوده. بیماری سخت است؛ به‌خصوص که منشا آن مشخص نیست. من نگران بودم اما از نگرانی درآمدم. برایش عشق بفرستید و دعا کنید.»
پس از آن، «سینمااعتماد» درباره بیماری این ستاره سرشناس سینمای ایران نوشت: «ترانه علیدوستی حدود شش ماه پس از آزادی خود از زندان دچار بیماری‌ای به نام سندروم (DRESS) شده است. این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی واکنش بیش از حدی به برخی داروها نشان می‌دهد. در نتیجه این امر باعث ایجاد علایم متعددی مانند تب، ناهنجاری‌های خونی و التهاب اعضا در سراسر بدن می‌شود.»
ترانه علیدوستی از جمله هنرمندانی است که در جریان خیزش انقلابی ۱۴۰۱ از جنبش «زن، زندگی، آزادی» حمایت کرد، حجاب اجباری خود را از سر برداشت و به همین دلیل بازداشت شد.
او ۲۶ آذر ۱۴۰۱ بازداشت و ۱۴ دی همان سال با تودیع وثیقه از زندان آزاد شد.
برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی، بیماری ترانه را «ترور بیولوژیکی» از سوی حکومت خواندند. برخی نیز از «تزریق دارویی ناشناخته» به او در دوره زندان گفتند و این موضوع را عامل بیماری او برشمردند.
ماجرای بیماری‌های مشکوک پس از آزادی از زندان صرفا به ترانه علیدوستی ختم نمی‌شود.
روز چهارم اردیبهشت، مریم کیان‌ارثی، وکیل دادگستری خبر داد مصطفی آل‌احمد، کارگردان سینما نیز «مانند برخی کنشگران دیگر، پس از آزادی از زندان، مدت‌هاست مبتلا به نوعی بیماری خودایمنی شده» است.
او افزود: «تکرار این دست بیماری‌ها، فعالان حقوق بشر را با پرسش‌های جدی و نگران‌کننده روبه‌رو کرده است.»
مصطفی آل احمد روز ۱۷ تیر ۱۴۰۱ و به دلیل انتشار بیانیه تعدادی از سینماگران با عنوان «تفنگت را زمین بگذار» بازداشت و ۱۹ مرداد همان سال با تودیع وثیقه از زندان آزاد شد.
منتشر شدن خبر بیماری مشابه ترانه علیدوستی و مصطفی آل احمد، موضوع بیماری‌ها و مرگ‌های مشکوک برخی زندانیان سیاسی را مجددا به بحث روز تبدیل کرد.
بهاره هدایت، زندانی سیاسی زن که نزدیک به یک دهه از عمر خود را در زندان‌های جمهوری اسلامی سپری کرده، اخیرا گفت که پزشکان به او اعلام کرده‌اند «در معرض ابتلا به سرطان رحم» قرار دارد.
در سال‌های دورتر علیرضا رجایی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی، پس از آزادی از زندان گفت که به سرطان سینوس مبتلا شده و در نهایت در سال ۱۳۹۶، یک چشم او تخلیه و بخشی از صورت و فک او برداشته شد.
در میان شهروندان بازداشت‌شده در جریان خیزش انقلابی نیز موارد مشکوکی از بیماری و مرگ مشکوک پس از آزادی از زندان مشاهده شد.
آخرین نمونه این اتفاق، سارا تبریزی، زندانی سیاسی سابق بود که در تعطیلات نوروز ۱۴۰۳ به شکل مشکوکی درگذشت.
مقامات پزشکی قانونی علت مرگ او را «بلعیدن قرص» اعلام کردند.
یک منبع نزدیک به خانواده تبریزی به ایران‌اینترنشنال گفت: «خانواده هیچ پوکه قرصی کنار پیکر او یا در اتاقش پیدا نکردند و هنوز نمی‌دانند او از ترس احضار دوباره به وزارت اطلاعات قرص خورده و خودکشی کرده یا سنگ‌کوب کرده یا ماموران او را کشته‌اند و قربانی قتل حکومتی شده است.»
مریم آروین، وکیل دادگستری که به زندانیان و خانواده‌های آنان مشاوره می‌داد، دیگر قربانی مرگ‌های مشکوک پس از آزادی از زندان است.
او در ماه آذر ۱۴۰۱ بازداشت شد و پس از آزادی از زندان سیرجان، در بهمن همان سال به شکل مشکوکی جان سپرد.
قوه قضاییه جمهوری اسلامی علت مرگ او را خودکشی اعلام کرد اما خانواده آروین ضمن تکذیب این موضوع، گفتند که دلیل مرگ دخترشان «داروهایی بوده که در زندان به او داده‌اند».
نام‌های بسیاری را می‌توان به این فهرست افزود: عرشیا امام‌قلی‌زاده، میلاد (آرش) فروزنده، یلدا آقا فضلی و علیرضا خاری، تنها چند تن از این نام‌ها هستند.
برخی زندانیان سیاسی سابق پیش از این در واکنش به مرگ‌های مشکوک بازداشتی‌ها و زندانیان با یادآوری خاطرات خود گفته‌اند در بازداشتگاه‌ها و زندان‌های جمهوری اسلامی، آنان را وادار به خوردن داروهای مشکوک، مخرب و روان‌گردان کرده‌اند. همچنین آمپول‌هایی به آنان تزریق می‌شده است که وضعیت جسمی و روانی زندانیان را مخدوش می‌کرده است.
اکنون بیماری مشکوک دو سینماگر مطرح، موضوع بیماری با منشا نامشخص، مرگ‌های مشکوک و خودکشی‌های سریالی شهروندان پس از آزادی از زندان را مجددا به مساله‌ای حساس برای افکار عمومی تبدیل کرده است.
کاربران شبکه‌های اجتماعی این سوال را مطرح می‌کنند که در زندان‌های جمهوری اسلامی چه می‌گذرد و برای مقابله با این وضعیت چه باید کرد؟
محمدجعفر منتظری، رییس دیوان عالی کشور، با بیان اینکه «مسئولان در امر حجاب وظیفه حاکمیتی، اخلاقی و اجتماعی دارند»، گفت: «حجاب در نظام جمهوری اسلامی، تنها یک امر عقیدتی و دینی نیست، امر قانونی است، تمام شهروندان چه معتقد به مبانی دینی باشند و چه نباشند باید به قانون عمل کنند.»
یه وان ری، نماینده پارلمان آلمان و کفیل سیاسی توماج صالحی، صدور حکم اعدام برای این رپر معترض را «غیرانسانی» خواند و گفت: «غیرقابل باور است که رژیم ایران چقدر غیرمسئولانه و خودسرانه با متهمان رفتار می‌کند.» او افزود: «فقط یه نکته وجود دارد که جمهوری اسلامی چقدر از توماج می‌ترسد.»
وزارت راه و شهرسازی هشدار داد ۴٩ درصد جمعیت ایران روی گستره‌های فرونشست و مجاور آن سکونت دارد. یک نماینده مجلس شورای اسلامی، فرونشست زمین در اصفهان را نگران‌کننده خواند و گفت این وضعیت بناهای تاریخی را به شدت تهدید می‌کند.
به گفته علی بیت‌اللهی، رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی، اکنون حدود نیمی از جمعیت کل ایران روی پهنه‌های فرونشستی یا مجاورت آن سکونت دارند و به زودی «زون‌های مجاور» نیز به پهنه اصلی فرونشست تبدیل خواهند شد.
بیت‌اللهی هشدار داد تهران، مشهد، شیراز، کرمان و از همه مهم‌تر اصفهان «دقیقا در محدوده فرونشستی» قرار دارند.
عباس مقتدایی، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی روز چهارم اردیبهشت هشدار داد وضعیت فرونشست زمین در اصفهان به اندازه‌ای جدی است که ساختمان‌های تاریخی این شهر را تهدید می‌کند.
او با اشاره به تغییرات پی در پی مدیریت میراث فرهنگی اصفهان خطاب به عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: «در این شرایط، آقای وزیر در حال انجام چه کاری است؟»
فرونشست زمین پدیده‌ای پیچیده، چندوجهی و غیرقابل برگشت است که به گفته کارشناسان، تاثیر دائمی آن شامل مواردی از جمله از دست رفتن منابع آبی، کاهش تولیدات کشاورزی، تبدیل دشت‌ها به کویر و ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین می‌شود.
این پدیده نه تنها به آثار تاریخی اصفهان مانند میدان نقش‌جهان و پل‌‌های تاریخی آسیب وارد می‌کند، بلکه سازه‌های مسکونی، بیمارستان‌ها، مدارس و زیرساخت‌های شهری را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
بیت‌اللهی با هشدار درباره گسترش سه برابری پهنه و مساحت زون‌های فرونشستی ایران نسبت به پنج سال اخیر، اصفهان را یکی از مهم‌ترین کانون‌های فرونشست زمین خواند.
هر چند که به گفته او در برخی استان‌ها مثل خراسان رضوی، مساحت نواحی فرونشست حدود پنج برابر بیشتر از اصفهان است اما در این استان، عمده فرونشست در دشت‌ها و اراضی خارج از سکونت‌گاه‌های شهری بزرگ رخ داده در حالی‌که تمام گستره شهری اصفهان درگیر فرونشست است.
بر اساس گزارش‌های رسمی، پدیده فرونشست به خطر جدی برای جمعیت بیش از دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفری اصفهان تبدیل شده که در صورت وقوع زمین‌لرزه، تلفات جانی و مالی گسترده‌ای خواهد داشت.
نرخ فرونشست در اصفهان بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ تقریبا ۴۰ برابر نرخ جهانی اعلام شده است.
رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی پیش‌تر هشدار داده بود تنها یک زلزله کوچک می‌تواند موجب فرو‌‌ریختن ساختمان‌ها و رقم خوردن «یک تراژدی بزرگ» در اصفهان شود.
کارشناسان هشدار داده‌اند عواملی چون خشکسالی‌های پی‌درپی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی بدون مدیریت مسئولانه، تمامی کشور را در مرحله فوق بحرانی قرار داده است.
در صورت بروز زمین‌لرزه، فرونشست ۳۸۰ شهر و ۹ هزار و ۲۰۰ روستا را در سراسر ایران در معرض خطر قرار می‌دهد.
ایران‌اینترنشنال در اردیبهشت ۱۴۰۲ در گزارشی نوشت هم‌زمان با بحرانی‌تر شدن فرونشست‌ها در کشور، جمهوری اسلامی به عمد اطلاعات در این زمینه را از دید مردم پنهان کرده است.
حسین اسلامی، رییس پیشین هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران، با بیان اینکه «کسی نمی‌تواند شناسایی کند چه مجموعه‌هایی فیلترشکن می‌فروشند»، گفت: «هزینه پرداخت‌شده برای فیلترشکن گاهی بیشتر از هزینه اینترنت است و گردش مالی فیلترشکن‌ها به اندازه گردش مالی یک اپراتور است.»
