بازداشت دست‌کم چهار معلم در جریان تجمع‌ها در تهران و دیگر شهرهای ایران
میرعلی شیرافکن، رییس کانون انجمن‌های کارگری مازندران، با اشاره به مشکلات معیشتی کارگران گفت نبود امنیت شغلی، حیات و آینده کارگران را تهدید می‌کند. او افزود: «هیچ مسئولی فریاد کارگران نمی‌شود و مسئولین گویا در این کشور زندگی نمی‌کنند.»
سازمان غیردولتی عفو بین‌الملل هشدار داد همه راه‌های حقوقی ممکن برای لغو حکم اعدام رضا رسایی، معترض بازداشت‌شده در جریان خیزش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» بی‌جواب مانده و او ممکن است هر لحظه اعدام شود.
عفو بین‌الملل روز چهارشنبه با انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به غلامحسین محسنی اژه‌ای، رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی نوشت که محاکمه رسایی در روندی کاملا غیرمنصفانه صورت گرفت.
بر اساس این نامه، این معترض زندانی، تحت شکنجه‌هایی از جمله کتک، شوک الکتریکی، خفه‌سازی و خشونت جنسی مجبور به اعتراف اجباری شده است.
عفو بین‌الملل افزود دادگاه‌های رسیدگی‌کننده به پرونده رسایی در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به شواهدی که او را از اتهاماتش تبرئه می‌کند، از جمله شهادت‌های شاهدان کلیدی و اظهارات وکیلش در مورد تحقیقات جنایی ناقص و حذف شواهد پزشکی قانونی و سایر موارد، توجه نکردند.
عفو بین‌الملل نوشت یکی از شاهدان کلیدی پرونده از اظهارات اولیه خود مبنی بر نقش داشتن رضا رسایی در قتل عقب‌نشینی کرده و گفته که او این اظهارات را تحت شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها گفته است.
این سازمان افزود که رسایی بارها هر گونه دست داشتن در قتل یک مقام امنیتی را رد کرده و از جمله در جریان محاکمه خود اظهار داشته است اعترافات اجباری از او در زمانی که در سلول انفرادی نگهداری می‌شده و به وکیل دسترسی نداشته، از طریق شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها گرفته شده است.
عفو بین‌الملل از اژه‌ای خواست روند اجرای حکم اعدام این زندانی سیاسی را متوقف کند.
رسایی به اتهام «قتل عمد» نادر بیرامی، رییس اطلاعات سپاه پاسداران شهر صحنه، به اعدام (قصاص نفس) محکوم شده است.
بیرامی در تاریخ ۲۷ آبان ۱۴۰۱ در جریان یک تجمع اعتراضی «زن، زندگی، آزادی» در شهرستان صحنه و در نتیجه به خشونت کشیده شدن این تجمع به دلیل حمله نیروهای امنیتی و انتظامی به معترضان، در جریان یک درگیری میان شهروندان و ماموران کشته شد.
حدود یک هفته پس از این حادثه و در روز سوم آذر ۱۴۰۱، رسایی که از شهروندان پیرو آیین یارسان است، صرفا به دلیل حضور در تجمع اعتراضی و به اتهام مشارکت در ضرب و جرح نادر بیرامی همراه با ۱۰ شهروند دیگر بازداشت شد.
نهادهای امنیتی در حالی قتل بیرامی را به رضا رسایی نسبت داده‌اند که به نوشته وب‌سایت حقوقی دادبان هیچ «مدرک، شاهد یا مستندانی» برای اثبات جرم او وجود ندارد و دادنامه صادر شده از سوی دادگاه بدوی، دچار ایرادات شکلی و ماهوی فراوان است.
در تصاویر منتشر شده از رویداد مورد اشاره، اثری از رسایی نیست و او پس از کشته شدن بیرامی است که در محل حاضر می‌شود.
بر اساس گزارش‌ها این شهروند ۳۴ ساله در جریان بازداشت و بازجویی تحت شدیدترین شکنجه‌ها بوده و چندین شکستگی و جراحت ثبت شده دارد.
دی ماه سال گذشته نیز سازمان عفو بین‌الملل با دادن هشدار درباره احتمال اعدام رسایی، تاکید کرد مقام‌های حکومت ایران باید هر گونه برنامه برای اعدام رسایی را متوقف کرده و محکومیتش را لغو کنند.
خیزش سراسری ایرانیان علیه جمهوری اسلامی که از شهریور ماه ۱۴۰۱ در واکنش به کشته شدن مهسا ژینا امینی در بازداشت پلیس گشت ارشاد آغاز شد، سرکوب شدید شهروندان را از سوی حکومت به دنبال داشت.
جمهوری اسلامی تا کنون تعدادی از معترضان از جمله محسن شکاری، مجیدرضا رهنورد، محمد حسینی، محمدمهدی کرمی، مجید کاظمی، سعید یعقوبی، صالح میرهاشمی و میلاد زهره‌وند را در ارتباط با این خیزش اعدام کرده است.
بنا بر آمار منتشر شده از سوی نهادهای حقوق بشری، در جریان این خیزش انقلابی دست‌کم ۵۵۱ نفر از جمله ۶۸ کودک کشته شده، حداقل ۲۲ تن از شهروندان با مرگ‌هایی مشکوک یا خودکشی جان خود را از دست داده‌اند و صدها تن از ناحیه چشم و دیگر اعضای بدن آسیب دیده‌اند.
انور خضری، زندانی عقیدتی اهل سنت، روز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه پس از حدود ۱۵ سال حبس در زندان قزلحصار کرج اعدام شد. هم‌زمان، خسرو بشارت، از هم‌پرونده‌ای‌های او، برای اجرای حکم اعدام به یکی از سلول‌های انفرادی زندان قزلحصار منتقل شده است.
وب‌سایت حقوق بشری هرانا روز چهارشنبه در گزارشی از اجرای اعدام خضری خبر داد و نوشت چهار زندانی دیگر که با اتهامات «قتل» و «مواد مخدر» به اعدام محکوم شده بودند، همراه با این زندانی اهل سنت اعدام شدند.
وب‌سایت حقوق بشری کردپا که اخبار کردستان را پوشش می‌دهد، خبر داد که خسرو بشارت، یکی از هم‌پرونده‌ای‌های خضری، روز چهارشنبه برای اجرای حکم اعدام به سلول انفرادی زندان قزلحصار منتقل شده است.
در این گزارش به نقل از یک منبع مطلع آمده است حکم اعدام بشارت احتمالا روز یک‌شنبه اجرا خواهد شد.
به نوشته کردپا، خانواده خضری با وجود اینکه از مهاباد به کرج رفته بودند، موفق به آخرین دیدار با فرزندشان نشدند و او بدون ملاقات آخر با نزدیکانش اعدام شده است.
پیش از این و طی روزهای ۱۴ آبان، هشت آذر، سوم بهمن و ۱۲ دی ۱۴۰۲، قاسم آبسته، ایوب کریمی، فرهاد سلیمی و داوود عبداللهی، چهار تن دیگر از متهمان این پرونده در زندان قزلحصار کرج به دار آویخته شدند.
آبسته، کریمی، سلیمی، عبداللهی، خضری و بشارت، همراه با یک زندانی دیگر به نام کامران شیخه، آذر ماه ۱۳۸۸ از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
آن‌ها پس از دستگیری به بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه منتقل و پس از ماهها نگهداری در بازداشتگاه این نهاد امنیتی، به تهران اعزام شدند.
این زندانیان شش ماه نیز در سلول‌های انفرادی بندهای ۲۰۹ و ۲۴۰ زندان اوین تحت بازجویی قرار گرفتند.
آن‌ها نهایتا در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۹۱ به زندان رجایی‌شهر کرج انتقال یافتند و مرداد امسال، پس از تعطیلی زندان رجایی‌شهر به زندان قزلحصار کرج منتقل شدند.
این هفت زندانی اهل سنت، اسفند ۱۳۹۴ از سوی محمد مقیسه، رییس شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران محاکمه و به اعدام محکوم شدند.
حکم صادر شده بهمن ۱۳۹۸ پس از سال‌ها کشمکش قضایی از سوی شعبه ۴۱ دیوان عالی تایید و در شهریور ۱۳۹۹ درخواست اعاده دادرسی این زندانیان در دیوان عالی کشور رد شد.
این افراد با اتهاماتی از جمله «محاربه»، «افساد فی الارض»، «هواداری از گروه‌های سلفی» و «قتل» عبدالرحیم تینا که در تاریخ هفت مهر ۱۳۸۷ به دست افراد ناشناس کشته شد، متهم شده بودند.
تینا، امام جماعت مسجد خلفای راشدین شهرستان مهاباد بود.
تمامی متهمان این پرونده بارها در نامه‌هایشان که در سال‌های گذشته از سوی نهادهای حقوق بشری منتشر شدند، بر بی‌اساس بودن اتهام‌های انتسابی به خود تاکید کردند.
سازمان عفو بین‌الملل روز ۱۶ فروردین در یک گزارش تحقیقی با عنوان «نگذارید ما را بکشند» از اعدام ۸۵۳ نفر در ایران در سال ۲۰۲۳ خبر داد و آن را در هشت سال گذشته بی‌سابقه دانست.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد که هفت شخص و پنج نهاد آمریکایی را بر اساس قانون «مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه» ایالات متحده در منطقه تحریم کرده است. وزارت خارجه ایران همچنین ۱۳ مقام و نهاد بریتانیایی را در راستای با مقابله با اسرائیل تحریم کرد.
جمهوری اسلامی بیش از چهار دهه است که با وجود تحریم‌های غرب به حیات خود ادامه داده اما روسیه هرگز تا این اندازه و با این سرعت با تحریم‌های گسترده مواجه نشده نبود. هر چند میزان اثرگذاری این تحریم‌ها محدود بوده است اما راه‌های جایگزین کمی برای دور زدن آن‌ها وجود دارد.
دویچه‌وله بر اساس گزارشی که اخیرا از سوی خاویر بلاس، ستون‌نویس بخش انرژی و کالای بلومبرگ ارائه شد، به میزان اثرگذاری تحریم‌ها علیه تهران و مسکو پرداخت.
این رسانه نوشت که تهران، پکن و ظاهرا دولت آمریکا می‌دانند با وجود تحریم‌های اعمال شده بر صنعت نفت جمهوری اسلامی، نفت ایران با حجم بی‌سابقه‌ای به چین ارسال می‌شود.
دولت چین ادعا می‌کند این کشور هیچ نفتی حتی به اندازه یک بشکه از ایران وارد نمی‌کند و منبع واردات نفت خامش از مالزی است اما طبق داده‌های رسمی گمرک چین، این کشور بیش از دو برابر تولید واقعی مالزی، نفت خام از این کشور خریداری می‌کند.
بنابراین با تغییر نام نفت ایرانی به نفت مالزیایی، مالزی در سال گذشته پس از عربستان سعودی، روسیه و عراق به چهارمین تامین کننده بزرگ نفت چین تبدیل شد.
جمهوری اسلامی سال‌هاست از امارات متحده عربی به عنوان قطبی برای دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌کند. دوبی، یکی از هفت امارت این کشور، دروازه ورود کالاهای ممنوعه به‌جز نفت به ایران است.
تهران مدت‌هاست زنجیره‌های تامین خود را تغییر داده تا تقریبا همه چیزهایی را که از سوی ایالات متحده یا اتحادیه اروپا تحریم شده‌اند، از طریق مراکز تجاری و مالی همچون دوبی تامین کند.
آسیای مرکزی، مرکز تجاری جدید روسیه
پس از تحریم‌های غرب علیه روسیه به دلیل جنگ در اوکراین، این کشور نیز ناگزیر شد مسیرهای تجاری مشابهی را ایجاد کند تا از تامین پایدار کالاهای حیاتی برای اقتصاد خود اطمینان حاصل کند.
کشورهای که پیش‌تر جزیی از شوروی سابق در آسیای مرکزی بودند برای دور زدن تحریم‌ها ایده‌آل محسوب می‌شوند زیرا کشورهایی مانند قزاقستان یا قرقیزستان بخشی از اتحادیه گمرکی با مسکو هستند.
علاوه بر این، مرز مشترک طولانی این دو کشور با روسیه که بیش از هفت هزار و ۵۰۰ کیلومتر طول دارد، عملا کنترل تحریم‌ها را غیرممکن می‌سازد.
به‌عنوان نمونه، به دلیل استراتژی روسیه در دور زدن تحریم‌ها، ارمنستان در سال گذشته شاهد افزایش تقریبی ۱۰۰۰ درصدی واردات خودروها و قطعات آلمانی بود.
بر اساس آخرین داده‌های ارائه شده از سوی کاستلوم اِی‌آی (Castellum.AI)، پایگاه داده جهانی ردیابی تحریم‌ها، در حال حاضر بیشترین تحریم‌ها متوجه روسیه است. با این حال اقتصاد روسیه فاصله زیادی تا فروپاشی دارد.
به گفته آنتون سیلوانوف، وزیر دارایی روسیه، این کشور سال گذشته میلادی شاهد رشد اقتصادی ۳/۶ درصدی بود و کرملین انتظار دارد نرخ رشد اقتصادی سال ۲۰۲۴ نیز در همین سطح باشد.
صندوق بین‌المللی پول انتظارات رشد اقتصادی روس‌ها را تایید می‌کند.
پیش‌بینی این نهاد از نرخ رشد تولید ناخالص داخلی روسیه در سال جاری ۳/۲ درصد است. دلیل این امر را می‌توان به بودجه‌های بالای دولتی و سرمایه‌گذاری‌های مربوط به جنگ علیه اوکراین نسبت داد.
در بیانیه این صندوق آمده است که درآمد بالای حاصل از صادرات نفت به تامین مالی مسکو ادامه خواهد داد.
روسیه به وسیله آنچه «ناوگان سایه» نامیده می‌شود، تحریم‌های غرب بر صنعت نفت خود را دور می‌زند.
این ناوگان مجموعه‌ای از نفت‌کش‌های ثبت نشده است.
افزایش تحریم‌ها، کاهش اثرگذاری
روسیه مشمول بیش از پنج هزار تحریم هدفمند مختلف است. این میزان بیش از مجموع تحریم‌های ایران، ونزوئلا، میانمار و کوباست.
هدف این تحریم‌ها سیاستمداران و مقامات دولت ولادیمیر پوتین و همچنین الیگارش‌های روسیه، شرکت‌های بزرگ، موسسات مالی و مجتمع‌های نظامی-صنعتی روسیه است.
تحریم‌های مالی، دسترسی بانک‌های روسی را به بازارهای مالی بین‌المللی محدود و آن‌ها را از سیستم بانکی بسیار مهم سوئیفت خارج کرده است.
سوئیفت بیشتر نقل و انتقال بین‌المللی امن پول را تامین می‌کند.
علاوه بر این، بانک مرکزی روسیه از دسترسی به ذخایر عظیم خود در کشورهای گروه هفت محروم شده است.
نکته قابل توجه این است که طبق قانون، تحریم‌های اعمال شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل برای همه کشورهای جهان الزام‌آور است اما در عمل چندین کشور مانند هند، برزیل و چین به این تحریم‌ها پای‌بند نبوده‌اند.
راه‌حل جایگزین چیست؟
دویچه‌وله در ادامه این پرسش را مطرح کرده است که چرا کشورهای غربی هنوز تحریم‌هایی را اعمال می‌کنند که نمی‌توانند آن‌ها را لازم‌الاجرا کنند؟
کریستین فن زوست، کارشناس تحریم در موسسه مطالعات جهانی و منطقه‌ای آلمان گفت: «اگر هیچ تحریمی اعمال نمی‌شد تقریبا همچون حمایت ضمنی از مسکو بود یا گویی هیچ کشوری به تهاجم غیرقانونی روسیه به اوکراین پاسخ نداده بود.»
فن زوست نویسنده کتاب سال ۲۰۲۳ با عنوان «تحریم‌ها: سلاح قدرتمند یا مانور بی‌فایده؟» است.
او به دویچه‌وله گفت که ایالات متحده و اروپا باید تدابیر خود را شدیدتر کنند تا روسیه و ایران مجبور به تغییر رفتارشان شوند.
بر اساس گزارش روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال، واشینگتن قصد دارد چندین بانک چینی را هدف تحریم قرار دهد تا از تاثیر تحریم‌های غرب علیه روسیه اطمینان حاصل کند.
این روزنامه به نقل از منابع ناشناس گزارش داد که دولت جو بایدن، می‌خواهد پکن را از سیستم مالی جهانی کنار بگذارد تا جریان تامین مالی ماشین جنگی روسیه را متوقف کند.
ژانویه سال گذشته دیوید اوسالیوان به عنوان فرستاده ویژه اتحادیه اروپا در امور تحریم‌ها انتخاب شد.
اوسالیوان موظف است با تلاش‌های دیپلماتیک از اجرای بسته‌های تحریم این اتحادیه اطمینان حاصل کند.
فن زوست به دویچه‌وله گفت: «همچنین او وظیفه دارد که به کشورهای پساشوروی همسایه روسیه سفر و دولت‌های آن‌ها را متقاعد کند که تحریم‌ها را با جدیت بیشتری اجرا کنند.»
او گفت: «مشکل اصلی در پیاده‌سازی تحریم‌ها، وجود راه‌های جایگزین برای دور زدن تحریم‌ها از سوی روسیه و ایران است.»
در حال حاضر می‌توان برخی تاثیرات تحریم‌ها را مشاهده کرد. برای مثال در ترکیه، تهدید ایالات متحده برای اعمال تحریم بر شرکت‌های مالی که با روسیه تجارت می‌کنند منجر به کاهش شدید صادرات ترکیه به روسیه شده است در حالی که در سال گذشته، صادرات ترکیه به روسیه رونق گرفته بود.
