رییس ستاد کل نیروهای مسلح هیاتی را مسئول بررسی علل سقوط بالگرد رئیسی کرد



محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امورخارجه جمهوری اسلامی در گفتوگو با صداوسیما مرگ رئیسی و همراهانش را فاجعه خواند و آمریکا را یکی از مقصران مرگ آنها دانست. او تحریم فروش قطعات هوانوردی به ایران و اجازه نداشتن جمهوری اسلامی برای داشتن امکانات خوب هوانوردی را دلیل این موضوع دانست.
ظریف در این گفتوگو تاکید کرد آمریکا با وجود دستور دیوان بینالمللی دادگستری، فروش قطعات هواپیما و هوانوردی را به ایران تحریم کرده و این موضوع در فهرست سیاه جنایتهای آمریکا علیه «ملت ایران» ثبت میشود.
او در ادامه با تسلیت مرگ ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان و همراهانشان در اثر سقوط بالگرد، از دلیل مرگ آنها به عنوان حادثه یاد کرد و گفت: «حادثه رخ داده بسیار تلخ بود.»
ناوگان هواپیماهای نظامی یا غیرنظامی در ایران به دلیل تحریمهای بینالمللی فرسوده و دچار مشکلات فنی است.
مهرماه سال گذشته، عباس علیآبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت (صمت)، به فرسودگی ناوگان هوایی و فراوانی هواپیماهای دارای نقص فنی اشاره کرد و گفت در فرودگاه مهرآباد تهران «قبرستانی از هواپیماهای زمینگیر» وجود دارد.
طریف در بخش دیگری از این گفتوگو درباره رئیسی خاطرهای تعریف کرد و گفت «روزی از دفتر رئیسی با من تماس گرفتند و من در حال رفتن به کلاس بودم. فردای آن روز زنگ زدند و رئیسی گفت تماس گرفتم که حال شما را بپرسم، همین.»
وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی با بیان اینکه با رئیسی بیش از ۳۰ سال آشنایی داشته گفت: «روز گذشته تمام مردم ایران و مردم جهان این واقعه را دنبال میکردند. من دیروز الجزیره انگلیسی را دنبال میکردم و تقریبا حدود دو الی سه ساعت خبرش فقط در این زمینه بود.»
ظریف در ادامه این گفتوگو گفته امیدوار است همبستگی مردم بعد از این حادثه بیشتر شود.
این اظهارات ظریف درحالی است که بسیاری از مردم از زمان شنیدن خبر مرگ رئیسی، درشهرهای مختلف ایران به شادی و آتشبازی پرداخته و کشتهشدن او را جشن گرفتهاند.
بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهان روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشتماه در ارتفاعات شمالغرب کشور سقط کرد.
به دنبال سقط این بالگرد، ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور جمهوری اسلامی، محمدعلی آلهاشم، امام جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی، مالک رحمتی استاندار تبریز، سیدمهدی موسوی، رئیس یگان حفاظت رئیسجمهور، خلبان سید طاهر مصطفوی، خلبان محسن دریانوش و سرگرد فنی بهروز قدیمی کشته شدند.
کشتهشدن رئیسی و همراهانش در این سانحه بازتاب گستردهای در میان چهرههای سیاسی، رسانهها و کاربران شبکههای اجتماعی در کشورهای مختلف جهان داشته است.
فرسوده بودن این بالگرد یکی از مواردی است که در بسیاری از واکنشها به آن اشاره شد و بار دیگر نشان داد که ناوگان هوایی فرسوده ایران نهتنها جان مردم عادی را میگیرد، بلکه خود مقامات جمهوری اسلامی نیز در امان نیستند.
سانحه برای بالگرد ابراهیم رئیسی آخرین نمونه از مجموعه سوانحی است که برای مقامات سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی در دهههای گذشته اتفاق افتاده است.
صحبتهای ظریف درباره امیرعبداللهیان
ظریف در یک فایل صوتی که اردیبهشت ۱۴۰۰ از گفتوگوی او با سعید لیلاز در ایراناینترنشنال منتشر شد، با اشاره به دوران مسئولیت حسین امیرعبداللهیان به عنوان معاون بخش عربی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، گفته بود: «در یکی از مذاکرات با جان کری به او گفتم در سفر خواهم بود و شماره امیرعبداللهیان را به او دادم گفتم اگر با ایشان تماس بگیرید به قاسم سلیمانی میگوید و سلیمانی هم به یمنیها میگوید و آتشبس را جوش میدهیم.»
او در این فایل صوتی مصاحبه سه ساعته گفته بود: «من به امیرعبداللهیان گفتم و خیلی خوشحال شد و از آنجا که خیلی به دوربین علاقه دارد رفت مصاحبه کرد و گفت به زودی در یمن آتشبس خواهیم داشت.»
وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی، یک سال پس از افشای این فایل صوتی، در گفتوگو با روزنامه صبح نو، درز کردن آن را «توطئه» خواند و با اشاره به دخالتهای قاسم سلیمانی، فرمانده کشتهشده سپاه قدس در سیاست خارجی گفت که دیپلماسی در دوره او، فدای میدان جنگ و قدرت نظامی شد.

محمد موحدی آزاد، دادستان کل کشور در بخشنامهای به دادستانهای سراسر کشور، خواستار آن شد که با افرادی که با انتشار مطالب درباره کشته شدن رئیسی «مبادرت به مخدوش کردن امنیت روانی جامعه و تشویش اذهان عمومی» میکنند، «برخورد سریع، مؤثر و بازدارنده» انجام شود.

در حالی که هنوز خبر مرگ ابراهیم رئیسی تایید نشده بود، علی خامنهای وارد شد و گفت: «ملت نگران نباشند، هیچ اختلالی در کار کشور به وجود نمیآید.» او میدانست در نبود رئیسی، کفیلش محمد مخبر، چهره مورد اعتمادی است که ۱۴ سال سکاندار بزرگترین مجموعه اقتصادی تحت امر خامنهای بوده است.
۱۳۶ هزار و ۱۶۶ شهروند ایرانی در فاصله بهمن سال ۱۳۹۸ تا بهمن ۱۴۰۱ بر اثر کرونا جان باختند. این را آمارهای رسمی میگوید.
حالا یافتههای یک تحقیق علمی ثابت کرده اگر جمهوری اسلامی بر استفاده از واکسن ایرانی اصرار نمیکرد و مثل ترکیه با واکسنهای رایج آن زمان به جنگ کوید-۱۹ میرفت، ۵۰ هزار نفرشان زنده میماندند.
مهمترین واکسن تولید جمهوری اسلامی، واکسن «کو برکت» بود که مجری پروژه آن محمد مخبر، رییس وقت ستاد اجرایی «فرمان امام»، زیر نظر مستقیم علی خامنهای بود.
ایرانیان با چهره مخبر در روزهای سیاه همهگیری کرونا آشنا شدند؛ وقتی که در برنامهای تلویزیونی، دخترش طیبه را جلوی دوربین نشاند تا اولین دریافتکننده واکسن ایرانی کرونا شود.
به هر روی کرونا تمام شد و مخبر هم از ستاد اجرایی رفت. اما همان کسی که از مسئولین آن روزگار بود، حالا برای مدت حدود دو ماه بدون برگزاری انتخابات میتواند پشت میز نفر دوم جمهوری اسلامی بنشیند.

محمد مخبر کیست؟
محمد مخبر دزفولی، مشهور به محمد مخبر، متولد تیرماه ۱۳۳۴ در دزفول است. پدرش عباس، از واعظان بهنام دزفول بوده که پس از انقلاب هم سمتهایی داشته است.
مخبر یک موسسه به نام پدرش سال ۱۳۷۴ تاسیس کرده که امروز توسط نزدیکانش مدیریت میشود.
او پیش از انقلاب جزو گروه «منصورون» بود، منصورون یکی از گروههای هفتگانه تشکیلدهنده سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به شمار میرود. برخی میگویند این گروه در به آتش کشیدن سینما رکس آبادان نقش داشته است.
گروه منصورون پیوند عجیبی هم با شرایط امروز دارد. رئیسی که در سانحه روز ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ درگذشت، عضو «هیات مرگ» و عامل کشتار ۱۳۶۷ بود. یکی دیگر از اعضای آن هیات، علیرضا آوایی بود. او برادری دارد به نام احمد که نماینده ادوار مجلس است و دیگر عضو گروه منصورون در کنار مخبر بوده است.
عضو دیگر گروه منصورون در کنار مخبر، محسن رضایی بود که با آغاز به کار دولت رئیسی، معاون اقتصادی او شد.
مخبر از همین حلقه موسسان منصورون پلههای ترقی را آغاز کرد. او در دهه ۱۳۸۰ وقتی یکی دیگر از یارانش در گروه منصورون، یعنی محمد فروزنده، ریاست بنیاد مستضعفان را بر عهده داشت، با عنوان معاون بازرگانی و حمل و نقل بنیاد مستضعفان وارد تشکیلات اقتصادی زیر نظر خامنهای شد.

دهها سمت از عضویت در هیات مدیره شرکتهای اقماری بنیاد مستضعفان تا ستاد اجرایی، حاصل فعالیتهای او از دهه ۸۰ تاکنون است. مهمترین آنها ریاست هیات مدیره بانک سینا، وابسته به بنیاد مستضعفان است.
یکی از معماهای مشهور اقتصاد سیاستزده جمهوری اسلامی ماجرای حذف ترکسل از پروژه ایرانسل بود. گفته میشود مخبر که سال ۱۳۸۳ وقتی مردم او را مثل امروز نمیشناختند نقش مهمی در اقناع مجلس برای کنار گذاشتن ترکسل از پروژه ایرانسل و جایگزین کردن آن با شرکت ام.تی.ان آفریقای جنوبی داشته است.
معمایی که یک سر آن به بنیاد مستضعفان به عنوان سهامدار ایرانسل و مخبر به عنوان یکی از مدیران بنیاد مستضعفان میرسد و سر دیگر آن به حمیدرضا عارف، پسر و صاحب «ژن خوب» محمدرضا عارف، از چهرههای اصلاحطلب.
مخبر پس از ایفای نقش در پروژه ایرانسل از تیرماه ۱۳۸۶ با حکم خامنهای به ریاست ستاد اجرایی فرمان امام رسید؛ نهادی ثروتمند و البته مبهم که از سوی آمریکا تحریم شده است.
او در دوران طولانی ۱۴ ساله ریاستش و در ستاد اجرایی، این نهاد اقتصادی مبهم را بیش از پیش برای علی خامنهای پروار کرد. یکی از اصلیترین شاخههایی که ساخت، گروه دارویی برکت بود؛ مجموعهای از ۲۰ شرکت بزرگ دارویی که برخی از آنها مصادرهای هم هستند.
کرونا فرصت طلایی گروه دارویی مخبر بود که حتی پیش از واکسن هم از آن استفاده کرد. مخبر در گروه برکت در همان اوایل شیوع کرونا، انحصار واردات کیتهای تشخیص کرونا از طریق یکی از شرکتهای مصادرهای زیر مجموعهاش یعنی کی.بی.سی در اختیار گرفت.
مخبر به جز طیبه، دخترش که اولین واکسن کرونا را به او تزریق کرد، یک پسر هم به نام سجاد دارد. نام پسر مخبر به عنوان بدهکار بانکی و آقازادهای که در شرکتهای زیرمجموعه بانک پاسارگاد- که آن هم به طور غیررسمی منتسب به ستاد اجرایی است، صاحب سمت در هیات مدیرههاست مطرح شده است.
نام پسر مخبر در اسناد افشاشده از دلالی نفتی در بهمن ماه سال ۱۴۰۲ هم به میان آمد.
ابراهیم رئیسی، عضو هیات مرگی که در اعدام هزاران نفر در تابستان ۱۳۶۷ دست داشته، اکنون مرده و کفیل او مخبر، آغاز به کار میکند؛ کسی که مثل رئیسی در تابستان ۶۷ شهروندان ایرانی را اعدام نکرده، اما نقشش در مرگ و میر بالای دوران کرونا که تا ۵۰ هزار نفر هم برآورد شده، قابل انکار نیست.

جانشین موقت حسین امیرعبداللهیان در دو ماه آینده علی باقری کنی است. او در دولت ابراهیم رئیسی همان نقشی را داشت که عباس عراقچی در دولت روحانی. باقری روزگاری منتقد سرسخت برجام در «کمیسیون برجام» مجلس بود، اما بعد منتقدان مذاکرات احیای برجام را نقد کرد.
با مرگ امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در سقوط بالگردش، حالا علی باقری کنی طی دوماه آینده جانشین او خواهد شد. در یکی از اولین تغییرات وزارت امور خارجه در دولت رئیسی، امیرعبداللهیان ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ باقری کنی را به سمت معاونت سیاسی وزارت خارجه منصوب کرد؛ جایی که پیشتر عراقچی، دست راست محمدجواد ظریف در آن مشغول به کار بود.
باقری کنی خاستگاه متفاوتی از امیرعبداللهیان و چهرههایی مثل محمد مخبر دارد. او زاده یکی از جریانهای نسبتا نوپای اصولگرایی و امنیتی است که جزو استعدادهای درخشان دانشگاه خانوادگیشان «امام صادق» بود و در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ رییس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی شد.
این سیاستمدار ۵۷ ساله از سال ۱۳۸۶ در معاونت بینالملل دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی فعالیت کرده و از نظر خانوادگی هم پیوند نسبتا قدرتمندی با بیت علی خامنهای دارد. او برادر داماد علی خامنهای مصباحالهدی باقری کنی است.
رابطه باقریکنی با دولت رئیسی به دوره ریاست رئیسی در قوه قضاییه بر میگردد. پس از ناکامی رئیسی در انتخابات سال ۱۳۹۶ و انتصابش به سمت ریاست قوه قضاییه، از سال ۱۳۹۸ رئیسی باقریکنی را به سمت معاون حقوق بشر قوه قضاییه منصوب کرد.
او هر چند چهره اول نبوده، اما همیشه در جریان مذاکرات بر سر پرونده اتمی ایران بوده و از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ در دوران جلیلی مستقیما در مذاکرات شرکت داشت. بعدها در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی از دستگاه دیپلماسی بیرون رفت و در قامت منتقد تند و تیز برجام در «کمیسیون برجام» همراه سعید جلیلی در رسانهها حاضر شد.
بعد از آغاز به کار دولت رئیسی، امیرعبداللهیان جای ظریف نشست و باقریکنی را هم جای عباس عراقچی نشاند. منتقد دیروز توافق برجام در کنار علیرضا زاکانی و سعید جلیلی، حالا رییس تیم مذاکرهکننده برای احیای برجام شده بو و منتقدان احیای برجام را کسانی مینامید که میخواهند دست نظام را خالی کنند.
هر چند باقریکنی، برادر داماد خامنهای و عضوی از خانواده پرنفوذ مهدویکنی، زاده جریان اصولگرایی و همراه چهرههایی مثل جلیلی و زاکانی بوده، موضعگیریهای اخیرش راجع به احیای برجام گمانهزنیها در مورد چرخش او را مطرح کرده بود، طوری که رسانههای نزدیک به جریانهای اعتدالگرا و اصلاحطلب، مصاحبههای جدید او را «تولد باقری جدید» تعبیر کردند.
حالا این باقریکنی جدید که ظاهرا از دوستان سالهای دورش کمی فاصله گرفته، روی صندلی امیرعبداللهیان نشسته است.
اگر امیرعبداللهیان معتمد سپاه بود، باقریکنی هم برادر داماد علی خامنهای است و از خانوادهای قدیمی، پرنفوذ و البته همیشه وفادار به خامنهای میآید و باید دید سیاستهای خارجی او را چگونه دنبال خواهد کرد.

فتحالله امی، عضو گروه هوافضای دانشگاه تربیت مدرس، با بیان اینکه «شرایط جوی در بازگشت سفر رئیسی مورد توجه قرار نگرفته که بالگرد دچار حادثه شده»، گفت: «در بررسی شرایط جوی کوتاهی شده و شرایط آب و هوا مناسب پرواز نبوده است.»