در آغاز روز چهارم ثبت‌نام ریاست جمهوری در ایران برای جانشینی ابراهیم رئیسی، چند چهره سیاسی فعلی و سابق نظام جمهوری اسلامی ثبت‌نام کردند که شاخص‌ترینشان محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری اسبق است.
احمدی‌نژاد که اعتراض‌های خونین به انتخاب او در سال ۱۳۸۸ شمسی و اختلافات آشکار و پنهانش با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، او را به یکی از جنجال‌برانگیزترین چهره‌ها در حکومت تبدیل کرده، روز یکشنبه ۱۳ خرداد برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری به ساختمان وزارت کشور رفت.
پیش از ورود او به ساختمان، ویدیوهایی از تجمع و شعارهای گروهی از هوادارانش که خودروی او را احاطه کرده بودند، در رسانه‌ها منتشر شد.
احمدی‌نژاد اردیبهشت ۱۴۰۰ نیز نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد و پس از ثبت‌نام در انتخابات شناسنامه خود را به خبرنگاران نشان داد و گفت: «صاحبش خالص ساخت ایران است.»
صلاحیت او در آن انتخابات تایید نشد.
احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز و استاندار آذربایجان شرقی د در دولت احمدی‌نژاد روز پنجم خرداد با بیان اینکه «اگر محمود احمدی‌نژاد کاندیدای ریاست جمهوری شود نفر نخست خواهد شد»، گفت: «باید به احمدی‌نژاد اطمینان داده شود که از جانب شورای نگهبان تایید صلاحیت می‌شود زیرا اگر بیاید و رد صلاحیت شود پیامد ناگواری خواهد داشت.»
ثبت‌نام احمدی‌نژاد در روز یکشنبه با حاشیه‌هایی همراه بود. او پس از ورود به ستاد انتخابات از پاسخ به «تایید صلاحیتش از سوی شورای نگهبان» با واکنش‌هایی چون «کنفرانس خبری شروع نشده» و «سوال سیاسی نداریم» طفره رفت و شناسنامه خود را مجددا «ساخت ایران» توصیف کرد.
روز یکشنبه محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت رئیسی نیز برای انتخابات ثبت‌نام کرد.
او پس از ثبت‌نامش گفت به‌عنوان «نماینده دوستان و همکاران» رئيسی شرکت کرده و افزود: «مردم می‌خواهند راه رجایی و رئیسی ادامه پیدا کند و رئیسجمهوری می‌خواهند که تداوم‌بخش دولت آیتالله رئیسی باشد.
مسعود زریبافان، رییس پیشین بنیاد شهید و از نزدیکان احمدی‌نژاد هم دیگر چهره‌ای بود که ۱۳ خرداد به وزارت کشور رفت. به جز او محمود صادقی، نماینده سابق اصلاح‌طلب، صادق خلیلیان، وزیر کشاورزی دولت دوم احمدی‌نژاد و محمد شریعتمداری، وزیر صمت و کار در دولت حسن روحانی، از چهره‌های شاخصی بودند که در روز چهارم ثبت‌نام کردند.
روز یکشنبه ۲۰ نفر مرد دیگر برای انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند و تاکنون مجموع نامزدها به ۳۷ نفر شامل یک زن رسیده است.
وحید حقانیان، عضو ارشد دفتر خامنه‌ای، علی لاریجانی، رییس پیشین مجلس شورای اسلامی، سعید جلیلی، عضو شورای راهبردی سیاست خارجی، مسعود پزشکیان وزیر پیشین بهداشت و علیرضا زاکانی، شهردار تهران از جمله دیگر افراد سرشناسی بودند که برای شرکت در انتخابات نظام ثبت‌نام کردند.
پیشینه احمدی‌نژاد
محمود احمدی‌نژاد ششم آبان ماه سال ۱۳۳۵ در روستای ارادان از شهرستان گرمسار از توابع سمنان متولد شد. از یک سالگی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. او ششمین رییس جمهوری ایران و اولین استاندار اردبیل بود، و سابقه شهرداری تهران و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام را در پرونده خود دارد.
عضو کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام، فعالیت سیاسی خود را در جمهوری اسلامی با حضور در کنار پایه‌گذاران انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علم و صنعت آغاز کرد. احمدی‌نژاد همچنین در دوران جنگ هشت‌ساله ایران و عراق به عنوان داوطلب بسیجی در قسمت مهندسی رزمی خدمت کرد.
او از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴، در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی با حمایت اصولگرایان به سمت شهردار تهران منصوب شد. با اعظم سادات فرحی ازدواج کرده و دارای سه فرزند دو پسر و یک دختر است.
این چهره سیاسی پرحاشیه در انتخابات سال ۱۳۸۴ با نامزدهای شناخته‌شده جریان اصلاح‌طلب مثل مهدی کروبی و مصطفی معین از یک سو و با علی لاریجانی و محمدباقر قالیباف از سوی جریان اصولگرا به رقابت پرداخت. اما رقیب اصلی او در آن انتخابات اکبر هاشمی رفسنجانی بود. او در دور دوم انتخابات در تیرماه ۱۳۸۴، با اختلاف حدود ۷ میلیون رای اکبر هاشمی رفسنجانی را شکست داد.
احمدی‌نژاد در انتخابات خرداد سال ۱۳۸۸ با محسن رضایی، مهدی کروبی و میرحسین موسوی رقابت کرد. برگزاری انتخابات سال ۱۳۸۸ و اتهام تقلب در آن انتخابات، یکی از بزرگترین اعتراضات تاریخ جمهوری اسلامی را شکل داد که به «جنبش سبز» مشهور شد.
او بعد از ظهر ۲۴ خرداد ۱۳۸۸، در سخنانی در اجتماع هوادارانش در میدان ولیعصر تهران، مخالفانش را «خس و خاشاک» نامید و خشم آنها را هر چه بیشتر برانگیخت.
بعد از اتمام دوران دوم ریاست جمهوری، احمدی‌نژاد از مرداد ۱۳۹۲ با حکم علی خامنه‌ای به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد و تاکنون هم در مجمع مشغول به کار است.
فساد اقتصادی در دولت احمدی‌نژاد و اختلاف با خامنه‌ای
محمود احمدی‌نژاد با شعار «دولت پاکدستان و مبارزه با فساد اقتصادی» وارد رقابت‌ها شد، اما در عمل، رکورد پرونده‌های مفاسد اقتصادی در دولت او از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ خورشیدی یکی پس از دیگری شکسته شد. ماجرای اختلاس سه هزار میلیاردی و بابک زنجانی در دوره او رقم خوردند.
در دوران ریاست جمهوری احمدی‌نژاد سه نفتکش و یک دکل نفتی گم شد شدند.
بعد از پایان کار احمدی‌نژاد، ارسلان فتحی‌پور، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از رانت هفت هزار میلیارد تومانی سه صراف با همکاری بانک مرکزی در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد خبر داد و گفت سه صراف در سال ۱۳۹۰ با همکاری بانک مرکزی هفت هزار میلیارد تومان سود کرده‌اند.
سال ۱۳۹۶، بیژن زنگنه، وزیر نفت حسن روحانی گفت فردی در دوران ریاست جمهوری احمدی‌نژاد و با سفارش او، قرارداد ۳۰ دکل نفتی را بدون انجام «تشریفات مناقصه» منعقد شده است؛ پرونده‌ای که به گم شدن دکل نفتی مشهور شد.
علاوه بر این دکل، سال ۱۳۹۵ هم خبرگزاری ایلنا فاش کرد به اسناد و اطلاعاتی دست یافته است که نشان می‌دهد از سرنوشت سه فروند کشتی نفتکش ایران در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد اطلاعی در دست نیست.
سال ۱۳۹۵ رسانه‌های ایران خبر دادند تخلف ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی صندوق ذخیره فرهنگیان متعلق به دولت احمدی‌نژاد است. اکثر تخلفات صورت گرفته در صندوق ذخیره فرهنگیان به اتفاقات رخ داده در بانک سرمایه که این صندوق ۴۵ درصد سهام آن را در اختیار داشت، ارتباط داشت|؛ جایی که در دوران ریاست جمهوری احمدی‌نژاد وام‌هایی بدون وثیقه به برخی افراد خاص داده شده بود.
احمدی‌نژاد با وجود خامی و بی‌تجربگی نسبت به جایگاه ریاست دولت، توانست با حمایت‌های ویژه خامنه‌ای دور اول دولت خود را به پایان ببرد. نابلدی او که در سخنرانی‌هایش افشا می‌شد، معمولا به سوژه طنز برای طنزنویسان بدل می‌شد. اما خامنه‌ای پشتوانه احمدی‌نژاد بود.
ماه عسل خامنه‌ای و احمدی‌نژاد زیاد طول نکشید و در دور دوم ریاست جمهوری او آرام آرام نشانه‌های اختلافش با خامنه‌ای به سطح جامعه رسید.
سال ۱۳۸۸ احمدی‌نژاد که پیروز انتخابات پرحاشیه بود، اصرار داشت اسفندیار رحیم مشایی را به سمت معاون اولی انتخاب کند. در این مقطع مشخص شد خامنه‌ای مخالف این انتصاب بوده است. سرانجام خامنه‌ای در نامهای رسما مخالفتش را انتصاب رحیم مشایی را اعلام کرد.
دومین چالش جدی خامنه‌ای و احمدی‌نژاد، در موضوع استعفای حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات دومین دولت احمدی نژاد بروز کرد. اواخر فروردین سال ۱۳۹۰، مصلحی -که بعدها مشخص شد به دلیل شنود دفتر اسفندیار رحیم مشایی، مورد غضب احمدی نژاد قرار گرفته بوده- از سمت خود استعفا کرد و احمدی نژاد هم استعفای او را پذیرفت.
با این حال رسانه‌های نزدیک به علی خامنه‌ای افشا کردند که علی خامنه‌ای موافق کنار رفتن مصلحی نیست. در نهایت این بار هم خامنه‌ای به طور علنی در نامهای نارضایتی خود نسبت به برکناری وزیر اطلاعات احمدی نژاد را اعلام کرد.
مصلحی سال ۱۴۰۰ گفت‌وگو با سایت «روزپلاس» از دوران وزارتش و رابطه این وزارتخانه با احمدی‌نژاد گفت و افشا کرد او اطلاعاتی می‌خواسته که قابل ارائه به رهبر جمهوری اسلامی بوده است.
مصلحی گفت: «نگاه رئیس دولت دهم این بود که وزارت اطلاعات وزارت دولت است. ایشان توقع و انتظارشان این بود که برخی اطلاعاتی که به دستگاه اجرایی و رییس‌جمهور مربوط نبود را در اختیار داشته باشد. ما هم می‌دیدیم که این شدنی نیست چون برخی اطلاعات در شأن رهبری بود و فقط ایشان باید در جریان قرار می‌گرفت اما احمدی‌نژاد در این موارد با بنده جروبحث زیادی داشت. ضمن اینکه ایشان در انتخاب افراد در بدنه وزارت نیز تاملاتی داشت.»
درباره تایید صلاحیت احمدی‌نژاد در این دوره گمانه‌زنی‌های زیادی وجود دارد.
سیامک ره‌پیک، عضو حقوقدان شورای نگهبان، روز ۱۳ خرداد در مورد تایید صلاحیت کسانی که در دور قبل رد صلاحیت شدند، گفت: «در فاصله بین دو انتخابات ممکن است اطلاعات جدیدی باشد و با توجه به شرایط بررسی می‌شوند.»
الهیان سال ۱۳۴۷ در کرمانشاه متولد شد. او در مجلس هشتم و یازدهم به عنوان نماینده مردم تهران حضور داشت. دوران تصدی الهیان در مجلس شورای اسلامی ششم خرداد ۱۴۰۳ به اتمام رسید.
او خرداد سال ۱۴۰۰ عضوی از هیات پارلمان جمهوری اسلامی بود که به انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۱ سوریه نظارت کرد.
الهیان در دو تشکل اصولگرای «جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی» و «جمعیت اعتلای نهادهای مردمی انقلاب اسلامی» عضویت داشته است.
احمدی‌نژاد سال ۱۳۸۸ قصد داشت این زن سیاستمدار را به عنوان وزیر در وزارت رفاه و تامین اجتماعی معرفی کند، اما الهیان برای آنچه «توجه به نظر مراجع تقلید» پیشنهاد احمدی‌نژاد را رد کرد. پس از آن، لطف‌الله صافی گلپایگانی از طریق دفترش از این اقدام الهیان تشکر کرد و او را به دیدار پذیرفت.
الهیان کارش را از بسیج شروع کرده است. او مسئول بسیج زنان کشور بود و در دو سازمان مردم‌نهاد به نامهای «کانون مشکات اندیشه» و «وفاگستران زنان مسلمان» مدیرعامل بوده است. الهیان با شماره نظام پزشکی ۵۲۳۲۷ پزشک داخلی در بیمارستان بقیه‌الله تهران، وابسته به سپاه پاسداران طبابت هم می‌کند.
هرچند الهیان سابقه چندانی مثل سایر نامزدهای ریاست جمهوری ندارد، اما اظهارنظرهای او بعضا مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.
او سال ۱۳۹۸ در ایکس نوشته بود: «یکی ازدانشجویان دانشگاه شریف رادیدم؛ می‌گفت کمپین مادران شریف را راه انداخته‌ایم و باهم عهد کردیم با یاری لطف خداوند هر یک از ما ۱۰ فرزند بیاوریم و نوبتی از بچه‌های یکدیگر نگهداری کنیم تابتوانیم درس را هم ادامه دهیم. در دلم احسنت به هوش آینده‌نگرانه جوانان و دختران این مرزو بوم گفتم.»
بهمن سال ۱۳۹۹ الهیان در واکنش به خبری که گزارش می‌داد دختر حاکم دبی در خانه حبس شده در توییتی او را به ایران دعوت و نوشت: «به ایران بیا. می‌توانی در ایران همچون سایر بانوان و دختران ایرانی هم درس بخوانی و هم زندگی کنی! و هم از نعمت آزادی و حقوق بشر بهره مند باشی.»
سال ۱۴۰۰ هم وقتی هنوز نماینده و عضو کمیسیون زن و خانواده مجلس شورای اسلامی بود، در جریان اظهار نظری گفت: «ویروس بی بند و باری در غرب از ویروس کرونا بدتر است. به همین جهت باید مراقب باشیم و دختران خود را با دادن بینش و تحلیل وضعیت موجود در برابر این ویروس واکسینه کنیم.»
الهیان سال ۱۴۰۱ به عنوان نماینده و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در اوایل آغاز خیزش انقلابی سال ۱۴۰۱ به قتل حکومتی مهسا ژین امینی گفته بود در بین بازداشت‌شدگان وقتی از نوجوانانی که از خیابان بازداشت شده بودند سوال می‌شده چرا به خیابان آمدند، می‌گفتند از شخصیت‌های معروف فضای مجازی تاثیر گرفتیم.
الهیان اسفند سال ۱۴۰۱ در واکنش به تحریم از سوی اتحادیه اروپا گفته بود: «بنده هم به همراه چند نفر از نمایندگان مجلس جزو تحریم‌شدگان هستیم. بنده به عنوان یک خانم، پزشک و رییس کمیته حقوق بشر مجلس شورای اسلامی اعلام می‌کنم جرم ما دفاع از حقوق زنان و کودکان است»
او همچنین گفته بود: «این تحریم‌های کور تبدیل به عادتی برای ملت ایران شده و هیچ ارزشی برای مردم ما ندارد.»
کمی بعد از آن در اردیبهشت سال ۱۴۰۲، ابراهیم رئیسی الهیان را به عنوان عضو «کمیته ویژه بررسی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱» منصوب کرده بود.
ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا، روز ۱۹ اسفند ۱۴۰۲، هم‌زمان با روز جهانی زن اعلام کرد که دولت این کشور مسعود درستی، مدیر عامل مترو تهران و زهره الهیان را به اتهام مشارکت در سرکوب خشونت‌آمیز زنان و دختران در ایران، مورد تحریم قرار داده است.
دفتر وزیر امور خارجه کانادا، با انتشار اعلامیه‌ای، تاکید کرد این دو از موقعیت و نفوذ خود برای فراخوان یا اجرای اقدام‌های سرکوبگرانه فزاینده علیه زنان و دختران در ایران سوءاستفاده کرده‌اند.
این سازمان در گزارش مربوط به ماه مه امسال (۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ تا ۱۱ خرداد ۱۴۰۳)، نوشت که دو رویداد در این ماه بیشترین سهم را در فعال کردن ساز و کارهای قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی برای سرکوب روزنامهنگاران، رسانه‌ها و کاربران شبکههای اجتماعی داشتند.
این دو رویداد، یکی انتشار گزارش جدید بیبیسی جهانی از فرایند کشته شدن نیکا شاکرمی و دومی، مرگ ابراهیم رئیسی و همراهانش در سقوط پرابهام هلیکوپتر حامل آنها بودند.
سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات افزود جمهوری اسلامی در مواجهه با این دو رویداد که واکنشهای گسترده اجتماعی را در رسانه‌ها و شبکههای مجازی در پی داشتند، یکی از وسیعترین کارزارهای اختلال در اطلاعرسانی آزاد و سرکوب آزادی بیان را آغاز کرد.
بر اساس این گزارش، دامنه برخوردهای قضایی و امنیتی با شهروندانی که از برخورد نیروهای امنیتی با نیکا شاکرمی خشمگین بودند و یا در رویداد سقوط هلیکوپتر ابراهیم رئیسی اقدام به شادی و رقص، شوخی و یا اطلاعرسانی کرده بودند، به زودی از سطح خبرنگاران و رسانه‌ها فراتر رفت.
پس از این دو حادثه، سرکوبها به بازداشت، احضار و تماس تهدیدآمیز با کاربران شبکههای اجتماعی، خانوادههای شهروندان کشته شده در خیزش سراسری و همچنین وکلا گسترش یافت.
سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات تاکید کرد در این ماه بیشترین حجم سرکوبها را کاربران شبکههای اجتماعی متحمل شدند.
بر اساس ارزیابیهای این سازمان، نهادهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی در واکنش به این دو رویداد، صدها شهروند را در سراسر ایران احضار، بازداشت و یا در تماسهای تلفنی تهدید کردند و دهها صفحه اینستاگرامی توقیف شد.
گزارش ماه مه سازمان «دفاع از جریان آزاد اطلاعات»، با استناد به ۳۵ پرونده جدید مستندشده توسط پژوهشگران این سازمان و مجموعا ۴۶ پرونده مطبوعاتی بهروزرسانیشده، تهیه شده است.
از جمله موارد مهم این گزارش، تداوم حبس دستکم هفت روزنامهنگار در زندانهای ایران در ماه گذشته است.
ویدا ربانی و شیرین سعیدی در زندان اوین، نسرین حسنی در زندان بجنورد، پریسا صالحی در زندان کچوئی کرج و کامیار فکور، روحالله نخعی و مهدی افشارنیک در زندان اوین، روزنامهنگاران زندانی در ایران هستند.
بر پایه پرونده‌های مستندشده از سوی دفاع از جریان آزاد اطلاعات، در ماه گذشته میلادی روزنامهنگاران، فعالان رسانهای و رسانه‌ها شامل ۱۰ زن، ۲۷ مرد و پنج رسانه دستکم در ۴۲ مورد برخوردهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی را تجربه کردند.
تعداد برخوردهای قضایی و امنیتی با روزنامهنگاران، فعالان رسانهای و رسانه‌ها در ماههای گذشته نیز فراتر از ۴۰ مورد بود.
پیشتر و در ششم فروردین ماه، فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران گزارش سالانه خود را از وضعیت سرکوب و فشار بر روزنامهنگاران ایرانی در سال ۱۴۰۲ منتشر کرد.
بنابر این گزارش، در سال گذشته دستکم ۲۷ روزنامهنگار و فعال رسانهای بازداشت، ۲۷ روزنامهنگار احضار و ۲۱ تن دیگر به احکامی از جمله حبس محکوم شدند.
فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران در گزارش خود به موارد دیگری از جمله اخراج از محل کار، محرومیت از اشتغال شماری از روزنامهنگاران و توقیف، تعلیق، تعطیلی و لغو مجوز انتشار برخی روزنامهها نیز پرداخت.
