کارشناسان و رسانه‌ها بارها درباره بحران‌های زیست‌محیطی در ایران و آثار بلند مدتشان هشدار داده‌اند. شماری از جنگل‌های ایران در روزهای گذشته شاهد آتش‌سوزی‌های گسترده بوده‌اند و تالاب‌ها و رودها با خطر خشک شدن همیشگی مواجه هستند.
روزنامه پیام ما روز چهارشنبه ۱۶ خرداد و هم‌زمان با روز جهانی محیط زیست به چندین بحران زیست‌محیطی اشاره کرد که هم‌اکنون ایران با آن‌ها درگیر است.
این روزنامه در مطلبی به تلفات آتش‌سوزی‌های سال‌های اخیر پرداخت و نوشت این وقایع ۱۷ کشته و صدها آسیب به دنبال داشته است.
طی روزهای گذشته مراتع و جنگل‌های مناطقی از کهگیلویه، باشت و گچساران دچار حریق شده است.
این منطقه هر سال دچار آتش‌سوزی می‌شود و به دلیل نبود مدیریت و مسائلی مانند کمبود امکانات اطفای حریق، آسیب می‌بیند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، گزارش داد از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۰ مورد آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد رخ داده است و بیش از ۱۰۰ هکتار جنگل و مراتع این استان به‌دلیل نبود برنامه‌ریزی به‌هنگام در آتش سوخته‌اند.
بر اساس گزارش پیام ما، پارک ملی کرخه نیز از دو شب قبل درگیر آتش‌سوزی شده است و با وجود اینکه یک بار خبر مهار آن منتشر شده اما داود میرشکار، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، خبر از حریق مجدد در این پارک ملی داد.
میرشکار گفت در پی آتش‌سوزی پارک ملی کرخه، حدود ۲۵ هکتار از این جنگل در آتش سوخت.
بر اساس گزارش رسانه‌ها، سالانه صدها هکتار از اراضی جنگلی پارک ملی کرخه بر اثر عواملی مانند خشکسالی، عوامل انسانی و آتش زدن کاه و کلش مزارع گندم به دست کشاورزان، طعمه حریق می‌شود.
پیش از حریق روز دوشنبه و در آتش‌سوزی روز ۱۰ خرداد، قسمتی از جنگل‌های کرخه در جنوب غربی شوش واقع در استان خوزستان طعمه حریق شده بود.
علاوه بر حریق‌های فعلی، میرشکار روز چهارشنبه در گفت‌وگو با ایسنا از احتمال وقوع آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم با آغاز گرمای شدید هوا و سرایتش به بخش ایرانی خبر داد.
علی ملکی آهنگران، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور در آستانه روز جهانی محیط زیست گفت سال گذشته ۹۸ درصد حریق‌ها «عوامل انسانی» داشت که ۹۴ درصد آن‌ها سهوی و چهار درصدشان عمدی بوده است.
او در این باره هشدار داد که ۷۶ درصد آتش‌ها در منطقه زاگرس اتفاق می‌افتد.
خشکسالی و بحران حقابه رودها و تالاب‌ها
علاوه بر آتش‌سوزی‌های گسترده و تکراری، محیط زیست ایران سال‌هاست با بحران‌های دیگری مانند خشکسالی و نابودی رودها و تالاب‌ها درگیر است.
روزنامه پیام ما روز چهارشنبه در گزارشی به نقل از احد وظیفه، رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ایران نوشت پنج استان تهران، قزوین، البرز، سمنان و خراسان رضوی وارد پنجمین سال خشکی شده‌اند.
وظیفه اواخر بهمن ۱۴۰۲ نیز با هشدار درباره تجربه چهارمین سال خشکسالی در ایران گفته بود ۳۰ درصد منابع آبی نسبت به سال قبل از آن کمتر و از میزان بارش‌ها نیز کاسته شده است.
او در گفت‌وگوی جدیدش، از «تابستانی با خشکی نسبتا ضعیف تا متوسط» برای سایر نقاط ایران به جز پنج استان خشک خبر داد و گفت بهبود بارش‌ها به معنای عبور از خشکسالی هیدرولوژیکی و بهبود شرایط ذخایر زیرزمینی آب کشور نیست.
به گفته وظیفه، خشکسالی هیدرولوژیکی در ایران طولانی‌مدت شده است و برای همین، چرخه آب بارش نمی‌تواند در بازه زمانی شش ماه، یک یا دو سال شرایط را بهبود ببخشد، سفره‌های زیرزمینی را پر کند یا میزانی را که از منابع تجدیدشونده برداشت شده است، جبران کند.
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه از «ترسالی و پر آبی خبری نیست» گفت بخش اعظمی از بارش‌های اخیر که ناشی از تغییر اقلیم است و به‌شکل سیل‌آسا نیز باریده، به دریا روانه شد.
بحران کم‌آبی باعث شده است در سال‌های اخیر شماری از شهرها و روستاهای ایران برای روزها یا هفته‌های متوالی از دسترسی به آب لوله‌کشی محروم بمانند.
فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی شرکت مدیریت منابع آب ایران به تازگی گفته بود از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۰ خرداد، درصد پرشدگی سدهای کشور ۶۷ درصد و در تهران، ۳۴ درصد است.
او هم‌زمان هشدار داده بود با توجه به توقف بارش‌ها و کاهش روان‌آب رودخانه‌ها، روند ورود آب به مخازن سدها متوقف شده است.
اوایل فروردین امسال شماری از رسانه‌ها و کارشناسان هشدار دادند از ابتدای مهر تا ۲۶ اسفند سال گذشته ۳۳ سد مهم کشور کمتر از سال ۱۴۰۱ آب داشتند و حجم مخازن سدها نسبت به مدت مشابه همان سال، بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته بود.
اواخر بهمن سال ۱۴۰۲ خبرگزاری تسنیم با اشاره به خودداری شرکت آب منطقه‌ای از ارائه آمار سدهای تهران به دلیل کاهش بارندگی، گزارش داده بود در روز ۲۱ بهمن، ۸۷ درصد ظرفیت مخازن سدهای پنج‌گانه تهران خالی بوده است.
از افزایش تقاضا برای آب و فقیرتر شدن منابع آبی به‌عنوان دلایل اصلی کمبود آب و خشکسالی سال‌های اخیر ایران یاد می‌شود.
عیسی کلانتری، رییس پیشین سازمان محیط زیست روز چهارشنبه درباره وضعیت حقابه‌ها به رکنا گفت تمام تالاب‌های ایران خشکیده‌اند؛ در حالی که فقط یک‌سوم حقابه آن‌ها از خارج از مرزها تامین می‌شود.
او دعوای آب در ایران را «داخلی» خواند و گفت ۶۰ میلیارد متر مکعب حقابه داخلی است که وزارت نیرو نمی‌دهد و فقط دو میلیارد متر مکعب آب حقابه در خارج از مرزها داریم که تاثیر چندانی در حفظ تالاب ها ندارد.
کلانتری تاکید کرد: «ما زمانی می‌توانیم حقابه هیرمند را از طالبان و حقابه هامون و هورالعظیم را از عراق و ترکیه طلب کنیم که حقابه هیرمند، جازموریان، ارومیه، دشت ارژن و گاوخونی، شادگان و بختگان را از وزارت نیرو گرفته باشیم.»
به گفته این مقام سابق سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و آب ایران با «مدیریت و سیاست‌های غلط» از بین می‌رود.
علاوه بر این بحران‌ها، هشدارها درباره گستردگی فرونشست زمین در ایران و تبعات آن ادامه دارد.
محمد درویش، کارشناس محیط‌زیست روز پنجم خرداد گفت که فرونشست ناشی از برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها به گسترده‌ای به وسعت دست‌کم ۵۷ هزار کیلومتر مربع رسیده است.
اوایل اردیبهشت امسال مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی هشدار داد ۴٩ درصد جمعیت ایران روی گستره‌های فرونشست و مجاور آن سکونت دارد و به زودی «زون‌های مجاور» نیز به پهنه اصلی فرونشست تبدیل خواهند شد.
کارشناسان هشدار داده‌اند عواملی چون خشکسالی‌های پی در پی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی بدون مدیریت مسئولانه، تمامی کشور را در مرحله فوق بحرانی قرار داده و اکنون پدیده فرونشست، تبدیل به «تهدیدی سرزمینی برای ایران» شده است.
در صورت بروز زمین‌لرزه، فرونشست ۳۸۰ شهر و ۹ هزار و ۲۰۰ روستا را در سراسر ایران در معرض خطر قرار می‌دهد.
ایران‌اینترنشنال در اردیبهشت ۱۴۰۲ در گزارشی خبر داد هم‌زمان با بحرانی‌تر شدن فرونشست‌ها در کشور، جمهوری اسلامی به عمد اطلاعات در این زمینه را از دید مردم پنهان کرده است.
