گزینه معاون اول ترامپ: باید اسرائیل و کشورهای سنی را قادر کرد علیه ایران موازنه ایجاد کنند

ونس دوشنبه شب در گفتگویی با شبکه تلویزیونی فاکس نیوز، ضمن حمایت از سیاست‌های ترامپ در قبال جمهوری اسلامی در دوران ریاست‌جمهوری او افزود برای مقابله با اقدامات خصمانه حکومت ایران باید به آن «مشتی محکم» زد.

ترامپ روز دوشنبه ۲۵ تیر در اولین روز کنوانسیون ملی حزب جمهوری‌خواه که در میلواکی برگزار می‌شود، به‌طور رسمی به‌عنوان نامزد این حزب در انتخابات ۲۰۲۴ معرفی شد و جی‌دی ونس، سناتور جمهوری‌خواه ایالت اوهایو را به‌عنوان گزینه خود برای سمت معاونت ریاست جمهوری برگزید.

ناظران می‌گویند این انتخاب در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات، تاثیر قابل توجهی بر سیاست خارجی واشینگتن در قبال تهران خواهد گذاشت.

به نظر می‌رسد مواضع ونس در خصوص سیاست ایالات متحده در خاورمیانه، هم‌سویی کاملی با مواضع کلیدی محافظه‌کاران در این زمینه دارد.

ونس در ادامه اظهارات خود، سیاست بایدن در قبال حکومت ایران را مورد انتقاد قرار داد و گفت ترامپ در دوران حضور در کاخ سفید، از رسیدن «پول» به جمهوری اسلامی جلوگیری کرد و بدین ترتیب باعث برقراری ثبات در منطقه شد.

او تاکید کرد هرچند برخی معتقد بودند رویکرد ترامپ در قبال تهران می‌تواند به «جنگی گسترده‌تر» بینجامد، اما در عمل صلح را به ارمغان آورد زیرا رفتارهای حکومت ایران را «کنترل کرد» و از سرعت آن تا حدی کاست.

ترامپ در دوران حضور خود در قدرت به عنوان رییس‌جمهوری ایالات متحده بین سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱، سیاست فشار حداکثری را در برابر جمهوری اسلامی در پیش گرفت و از توافق هسته‌ای بر سر برنامه هسته‌ای ایران، موسوم به برجام خارج شد.

این سیاست با کاهش قابل توجه صادرات نفتی جمهوری اسلامی همراه بود و اقتصاد ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داد.

با این حال از زمان روی کار آمدن بایدن و پایان یافتن سیاست فشار حداکثری، درآمدهای نفتی ایران رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است.

فایننشال‌تایمز روز ۳۰ فروردین گزارش داد صادرات نفت ایران به بالاترین میزان خود در شش سال اخیر رسیده و مشتری اصلی این محموله‌ها، چین بوده است.

ونس با اشاره به برقراری روابط دیپلماتیک میان اسرائیل و برخی کشورهای عربی در دوران ترامپ در چارچوب «پیمان ابراهیم» گفت چنین ابتکاری موجب تضعیف جمهوری اسلامی می‌شود.

او اضافه کرد: «اگر می‌خواهید ایران را کنترل کنید، راهش این است که پول نفت آن را بگیرید ... اما [هم‌زمان] شما باید اسرائیل و کشورهای عرب سُنی را قادر سازید تا با یکدیگر همکاری کنند.»

به گفته این سناتور جمهوری‌خواه، چنین سیاستی باعث تقویت اسرائیل به عنوان متحد واشینگتن خواهد شد.

اسرائیل در سال‌های اخیر توانسته است به دنبال نگرانی‌های فزاینده کشورهای عربی منطقه در مورد سیاست‌های خصمانه حکومت ایران، روابط خود را با تعدادی از این کشورها عادی‌سازی کند.

اسرائیل ابتدا در سپتامبر ۲۰۲۰ در چارچوب «پیمان ابراهیم» با دو کشور امارات متحده عربی و بحرین روابط سیاسی و دیپلماتیک برقرار کرد و سپس در اکتبر همان سال با مراکش و در دسامبر ۲۰۲۲ با سودان پیمان عادی‌سازی روابط به امضا رساند.

انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا قرار است روز ۱۵ آبان (پنج نوامبر) برگزار شود.

محمدعلی رضایی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، گفته است در مقابل صادرات ۲۵۰ هزار تنی ایران، آمریکا سالانه ۷۵۰ هزار تن پسته صادر می‌کند.

رضایی با اشاره به هزینه‌های تولید پسته در ایران گفته است: «قیمت تمام شده یک کیلوگرم پسته در ایران هفت و در آمریکا پنج دلار است.»

رقابت ایران و آمریکا در پسته و رقیب تازه؛ ترکیه

برای مدتی طولانی، ایران تولید کننده بی رقیب پسته در جهان بود. حدودا ۱۴ سال قبل و در سال ۱۳۸۹، آمریکا برای اولین بار در تولید پسته از ایران پیشی گرفت. تا سال ۱۳۹۳، آمریکا تولید کننده اول پسته در جهان بود، اما از این سال به بعد، دوباره ایران تولید کننده برتر جهان شد. برتری ایران تا سال ۱۳۹۷ بیشتر طول نکشید و دوباره آمریکا رتبه اول جهان را در اختیار گرفت، از آن سال به بعد آمریکا رتبه اول جهان را در دست داشته است.

با آمار جدیدی که رضایی اعلام کرده، به نظر نمی‌رسد ایران به این زودی‌ها بتواند رتبه اول تولید پسته جهان را پس بگیرد. این در حالی است که ترکیه، در سال‌های اخیر تولید پسته خود را افزایش داده است؛ به نظر می‌رسد در صورت تداوم وضع موجود، به زودی ایران برای حفظ مقام دومین تولید کننده پسته نیز باید با ترکیه رقابت کند.

مقاصد صادرات پسته ایرانی

طبق آخرین آمار، در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲، کشورهای مستقل مشترک المنافع (اعضای سابق جماهیر شوروی شامل: روسیه، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان) با ۲۲/۸ هزار تن، در رتبه اول واردات پسته ایران قرار دارند. در بین این کشورها بیشترین صادرات به ترتیب به روسیه، قرقیزستان و قزاقستان بوده است.

در رتبه بعدی، کشورهای منطقه شبه قاره هند قرار دارند. صادرات پسته ایران به این کشورها مجموعا حدود ۱۷/۹ هزار تن بوده است. در بین این کشورها، به ترتیب بیشترین صادرات به هند، پاکستان و افغانستان صورت گرفته است.

۱۶/۸ هزار تن پسته در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۳، به کشورهای شرق دور شامل چین با ۱۳/۶ هزار تن، هنگ کنگ ۱/۸ هزار تن، ویتنام ۹۵۰ تن و ۴۸۰ تن به سنگاپور، مالزی، ژاپن، کره شمالی و... صادر شده است.

جمع صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲، حدود ۶/۵ هزار تن بوده است. ۳/۸ هزار تن این صادرات به آلمان، ۱/۸ هزار تن به ایتالیا و باقی مانده به ۱۵ کشور دیگر اروپا صادر شده است.

جمع صادرات پسته ایران در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲ به کشورهای خاورمیانه ۷/۴ هزار تن بوده است. در این بخش بیشترین صادرات به عراق با ۳/۸ هزار تن و لبنان با ۱/۳ هزار تن بوده است. باقی صادرات به کویت، اردن، سوریه، قطر، عمان و بحرین بوده است. صادرات پسته به عربستان سعودی در این مدت صفر بوده است.

علاوه بر این موارد، ۱۳/۱ هزار تن پسته به دو کشور ترکیه با حدود ۷ هزار و امارات متحده عربی با حدود ۶/۱ هزار تن برای صادرات مجدد صادر شده است.

اوج و فرود صادرات پسته ایران

مجموع صادرات پسته ایران در سال ۱۳۹۶، حدود ۱۳۷ هزار تن بود، در سال ۱۳۹۹، صادرات پسته ایران به ۲۰۵/۷ هزار تن رسید، اما در سال ۱۴۰۱، صادرات پسته ایران تقریبا یک چهارم سال ۱۳۹۹ و به حدود ۵۶/۱ هزار تن رسید، در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۲ مجموع صادرات پسته ایران ۸۶/۲ هزار تن بوده که نسبت به نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۱ که مجموع صادرات حدود ۴۶/۷ هزار تن بوده، بهبود پیدا کرده است.

محصول پسته ایران

طبق اطلاعات انجمن پسته ایران، مجموع تولید پسته کشور در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ چیزی حدود ۲۴۳ هزار تن بوده است، این مجموعه محصول سال‌ها زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ را ۱۳۵ هزار و ۱۴۰۱-۱۴۰۲ را ۹۲ هزار تن ارزیابی کرده است. همچنین انجمن تخمین زده است محصول سال زراعی فعلی یعنی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ به ۱۸۰ هزار تن برسد.

از مجموع ۱۸۰ هزار تن، ۹۵ هزار تن آن در استان کرمان تولید می‌شود. نیم دیگر پسته تولیدی ایران در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی، یزد، فارس، سمنان و… تولید می‌شود.

دولت، مشکل ارز و آفلاتوکسین

دلایل زیادی اوضاع پسته ایرانی را به اینجا کشاندند. در داخل به گفته رضایی، نبود کشاورزی صنعتی، باعث شده هزینه تولید در ایران افزایش یابد، از سوی دیگر کشاورزان با مشکل کمبود آب طرف هستند.

از طرف دیگر صادر کنندگان دچار مشکل ارز هستند؛ به گفته محمد صالحی، رئیس هیات‌مدیره انجمن پسته، صادرکنندگان پسته ناچارند ارز حاصل از صادرات را در بازار نیمایی بفروشند، اما از آنجا که آنها ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه می‌کنند، این موضوع باعث شده که حاشیه سود خود را از دست داده و انگیزه قوی برای صادرات نداشته باشند.

مشکل بزرگ‌تر اما وجود سم آفلاتوکسین در پسته‌های ایرانی است. صالحی وجود این سم در پسته‌های ایرانی را تایید کرده و گفته است برخی از کشورها پسته‌های ایرانی را به‌دلیل وجود این سم بازمی‌گردانند.

آفلاتوکسین، یک نوع سم قارچی است که برخی محصولات غذایی از جمله پسته را آلوده می‌کند.

پسته آمریکایی با برچسب ایرانی

حدود ۸۰ درصد پسته تولیدی ایران صادر می‌شود. در بین کشورهای مقصد پسته ایران، چین و روسیه بهترین مقاصد هستند. طبق آمار انجمن پسته ایران، در نه ماه منتهی به خرداد ۱۴۰۳، چین با نزدیک به ۱۳/۶ هزار تن، اولین مقصد پسته صادراتی ایران بوده است. در همین مدت حدود هشت هزار تن پسته به روسیه صادر شده است.

به گفته صالحی، به دلیل تعرفه بالای پسته آمریکایی در چین و روسیه، پسته ایرانی در این دو کشور بیشتر خواهان دارد، اما در همین دو بازار هم پسته‌های آمریکایی با برچسب ایرانی فروخته می‌شوند.