کشف عجیب تلسکوپ جیمز وب: کهکشانی با گازهای داغتر از ستارگانش
اخترشناسان موفق به کشف یک کهکشان عجیب و بیسابقه در اوایل جهان شدند که میتواند به درک بهتر انسان از آغاز کیهانی کمک کند. این کهکشان با نام جیاس-اندیجی-۹۴۲۲ تقریبا یک میلیارد سال پس از مهبانگ تشکیل شده و گاز موجود در آن، نسبت به ستارگان آن به طور بیسابقه درخشانتر است.
طیف نوری خاص و بیسابقه این کهکشان توجه دانشمندان را جلب کرده و نشان میدهد که گاز موجود در کهکشان، نسبت به ستارگان آن درخشانتر است.
الکس کامرون، محقق اصلی این کشف از دانشگاه آکسفورد، با اشاره به ویژگیهای غیرمعمول این کهکشان گفت: «اولین واکنش من پس از دیدن طیف نوری این کهکشان این بود که این عجیب است و این دقیقا همان چیزی است که تلسکوپ فضایی جیمز وب برای آن طراحی شده است.»
این کشف با استفاده از دادههای تلسکوپ فضایی جیمز وب صورت گرفته است. این تلسکوپ که با همکاری آژانسهای فضایی آمریکا، اروپا و کانادا ساخته شد، برای مشاهده اعماق زمان و بررسی آغاز جهان طراحی شده است.
به گفته محققان، این کهکشان ممکن است مرحله مفقودهای در تکامل کهکشانها باشد، جایی بین ستارگان اولیه جهان و کهکشانهای پیچیدهتر و آشناتری که تا امروزه شناخته شدهاند.
این پدیده اولین بار با استفاده از مدلهای رایانهای و با شبیهسازی گاز های داغ شده از سوی ستارههای بزرگ توضیح داده شد.
به گفته هارلی کتز، محقق دانشگاههای آکسفورد و شیکاگو، ستارههای این کهکشان بسیار داغتر و عظیمتر از آن چیزی هستند که در جهان کنونی دیده میشود: «این مسئله منطقی است، چرا که جهان اولیه محیط بسیار متفاوتی داشت.»
در حالی که در جهان کنونی دمای ستارههای داغ و عظیم بین ۴۰ هزار تا ۵۰ هزار درجه سانتیگراد است، ستارههای کهکشان ۹۴۲۲ دمایی بیش از ۸۰ هزار درجه سانتیگراد دارند.
این تفاوت دما نشان میدهد که ستارههای این کهکشان نسبت به آنچه که ما از کهکشانهای امروزی میشناسیم، بسیار متفاوت هستند.
محققان بر این باورند که کهکشان ۹۴۲۲ در حال گذراندن یک مرحله کوتاه و شدید از تشکیل ستارههاست.
این فرآیند در داخل ابرهای متراکم گاز صورت میگیرد و باعث تولید تعداد زیادی از ستارگان عظیم و داغ میشود و این گاز ها تحت تاثیر تعداد زیادی فوتونهای نوری که از ستارگان منتشر میشود، به شدت درخشان شدهاند.
یکی از جنبههای جذاب دیگر این کهکشان، درخشش بیشتر گازهای سحابی آن از ستارگان آن است. این پدیده پیشتر در محیطهای مربوط به قدیمیترین نسل از ستارگان جهان، که به آنها ستارگان نسل سوم گفته میشود، پیشبینی شده بود.
کهکشان ۹۴۲۲ دارای ستارگان نسل سوم نیست، اما ترکیب شیمیایی پیچیدهای دارد و این ستارگان هنوز بسیار متفاوت از آنچه تا کنون شناختهایم هستند.
این کشف تنها یک نمونه از این مرحله از تکامل کهکشانها را نشان میدهد و محققان هنوز سوالات زیادی در مورد آن دارند.
کامرون و کتز به همراه تیم تحقیقاتی خود در حال بررسی کهکشانهای بیشتری هستند تا اطلاعات بیشتری درباره اولین میلیارد سال پس از مهبانگ به دست آورند.
چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، با چالشی جدی روبروست که میتواند آینده این کشور را دگرگون کند، جمعیتی که به سرعت در حال پیر شدن و کاهش است.
به گزارش واشینگتن پست بر اساس آخرین دادهها، نرخ زاد و ولد چین در سال گذشته با کاهشی حدود ۵.۷ درصدی به ۶.۳۹ تولد در هر هزار نفر رسیدهاست. این کاهش چشمگیر به حدی بوده که در سال ۲۰۲۲، برای اولین بار از زمان «جهش بزرگ» مائو تسه تونگ، تعداد مرگ و میرها از تعداد تولدها پیشی گرفتهاست.
نرخ باروری کل چین در حال حاضر حدود ۱.۰ است، که این کشور را تقریبا در همان رده کشورهای کم زاد و ولد مانند کره جنوبی و ژاپن قرار میدهد. اما برخلاف این کشورها، چین قبل از اینکه به سطح بالایی از ثروت دست یابد، با سرعت در حال پیر شدن است.
پیامدهای اقتصادی پیری جمعیت
برخی پیشبینیها حاکی از آن است که جمعیت چین میتواند تا سال ۲۱۰۰ به کمتر از نصف کاهش یابد. این کاهش شدید جمعیت میتواند پیامدهای گستردهای برای اقتصاد چین که به عنوان «کارخانه جهان» شناخته میشود، داشته باشد. کمبود نیروی کار، کاهش تولید و فشار بر سیستمهای تامین اجتماعی از جمله چالشهاییاند که چین با آنها روبرو خواهدشد.
چین در پاسخ به این بحران، اعطای فرزندخواندگی نوزادان چینی به خارجیها را متوقف کردهاست، اقدامی که به برنامهای ۳۰ ساله پایان داده و خانوادههای آمریکایی منتظر فرزندخواندگی را سردرگم کردهاست.
اقدامات دولت چین برای مقابله با بحران جمعیتی
دولت چین قوانین جدیدی را پیشنهاد کرده تا ثبت ازدواج برای زوجهای چینی آسانتر و طلاق دشوارتر شود. همچنین افزایش سن بازنشستگی که در حال حاضر ۶۰ سال برای مردان و ۵۰-۵۵ سال برای زنان است را در دست اجرا دارد.
علاوه بر این، دولت مشوقهایی مانند معافیتهای مالیاتی، مرخصی، کمکهای لقاح مصنوعی و پرداختهای نقدی را برای تشویق زوجها به فرزندآوری بیشتر ارائه کردهاست. اما تا به حال، این تلاشها نتیجه چندانی نداشته و زنان چینی متقاعد به فرزندآوری بیشتر نشدهاند.
پذیرش مهاجر
یکی از راهحلهای بالقوه برای این بحران، افزایش مهاجرپذیری است اما آمارها نشان میدهند که در حال حاضر، جمعیت مهاجر چین کمتر از ۱ درصد کل جمعیت این کشور است.
چین، ژاپن و کره جنوبی با کشورهایی مانند فیلیپین، ویتنام و اندونزی احاطه شدهاند که جمعیت رو به رشد و نیروی کار جوان دارند. در مقیاس بزرگتر، قاره آفریقا با میانگین سنی ۱۹ سال در مقایسه با میانگین سنی حدود ۳۹ سال در چین، منبع عظیمی از نیروی کار جوان محسوب میشود. پیشبینی میشود که تا حدود سال ۲۰۳۵، جمعیت در سن کار آفریقا از مجموع جمعیت در سن کار جهان بیشتر شود.
اما موانع فرهنگی و سیاسی قابل توجهی بر سر راه پذیرش مهاجران در چین وجود دارد. ایده خلوص نژادی و فرهنگی در این کشور بسیار قوی است و گاه به بیگانههراسی و خصومت نسبت به خارجیها منجر شدهاست. این مساله در طول همهگیری کووید-۱۹ به وضوح مشاهده شد، زمانی که خارجیها، به ویژه آفریقایی تبارها، با تبعیض و طرد اجتماعی مواجه شدند.
به عنوان مثال، زمانی که وزارت دادگستری چین حدود چهار سال پیش پیشنهاد داد که خارجیها راحتتر بتوانند اقامت دریافت کنند، واکنشهای آنلاین به شدت منفی بود. یک پست با عنوان «چین کشور مهاجرها نیست» بیش از ۴ میلیارد بازدید داشت.
دولت این کشور نگران تاثیر افزایش حضور خارجیها بر ثبات اجتماعی و کنترل حکومتی است. رهبران این کشور بر حفظ هویت فرهنگی چین تاکید دارند. شی جین پینگ رییسجمهور چین در ۲۰۱۷ در دیدار از شهر ممنوعه پکن همراه دونالد ترامپ، رییس جمهور وقت آمریکا، گفت: «ریشههای ما به ۵۰۰۰ سال پیش برمیگردد. ما خود را نوادگان اژدها میدانیم».
با نگاهی به بخشهایی از اروپا و ایالات متحده که در آن افزایش مهاجرت باعث واکنشهای مردمگرایانه ضد مهاجر شدهاست، چین ممکن است از دنبال کردن همان مسیر برای حل مشکل جمعیتی خود بیزار باشد.
چین با معادلهای پیچیده روبروست. از یک سو، بحران جمعیتی که آینده اقتصادی کشور را تهدید میکند. از سوی دیگر، راهحل آشکار یعنی پذیرش مهاجران که با موانع جدی فرهنگی و سیاسی مواجه است. این در حالی است که تاکنون حاکمان چین نشان دادهاند که حفظ کنترل را بر هر چیز دیگری، حتی رشد اقتصادی، ترجیح میدهند.
نخستین رویداد جهانی باشگاه آفلاین، روز یکشنبه اول مهر با ارائه راهکارهایی برای گذراندن ۲۴ ساعت در هفته، بدون استفاده از تلفن همراه برگزار شد. جنبشی جدید که در دنیای پرسرعت امروز میخواهد روند رو به افزایش زمان خیره شدن افراد به صفحههای نمایش گوشیها را تغییر دهد.
به گزارش گاردین، باشگاه آفلاین، جنبشی نوپا با هدف «تعویض زمان صفحه نمایش با زمان واقعی»، اولین رویداد جهانی خود را برگزار کرد.
در این رویداد بیش از یک هزار نفر متعهد شدهاند به مدت ۲۴ ساعت از دنیای دیجیتال فاصله بگیرند.
بر اساس آمار، بزرگسالان بریتانیایی به جای پرداختن به سرگرمیهای مفید و لذتبخش، به طور متوسط پنج ساعت در روز را صرف تماشای صفحه نمایش میکنند.
فیلیپ، مدیر برندینگ ۳۳ ساله از روتردام، یکی از شرکتکنندگان در این رویداد که روزانه تا ۱۴ ساعت را صرف تماشای صفحه نمایش گوشی میکند، به گاردین گفت: «من خسته شدهام. فکر کردم شاید خوب باشد که این کار را امتحان کنم تا کمی آرامش پیدا کنم.»
فیلیپ امیدوار است با این اقدام، به جای غرق شدن در دنیای مجازی و مقایسه خود با دیگران، بیشتر در لحظه زندگی کند و تعاملات رو در رو را افزایش دهد.
فرناندا گریس، مدیر اجتماعی ۳۸ ساله از بارسلونا، دیگر شرکتکننده این رویداد، گفت که امیدوار است «سمزدایی دیجیتال» به رویدادی فراگیر و مکرر، مشابه «ساعت زمین» تبدیل شود
در رویداد ساعت زمین، مردم برای حفاظت از محیط زیست، ۶۰ دقیقه چراغهای غیرضروری را خاموش میکنند.
گریس معتقد است انجام جمعی چنین فعالیتهایی تاثیر بیشتری دارد و افراد را ترغیب میکند تا در آن مشارکت کنند.
باشگاه آفلاین که اولین «پاتوق سمزدایی دیجیتال» خود را در ماه فوریه در آمستردام برگزار کرد، اکنون در شهرهایی چون پاریس، دبی و لندن نیز فعالیت میکند.
در این پاتوقها، شرکتکنندگان برای چند ساعت تلفنهای همراه خود را کنار میگذارند و به فعالیتهایی مانند مطالعه یا گفتوگو با یکدیگر میپردازند.
استرس کمتر، ارتباط بیشتر
ایلیا کنپلهالت، یکی از بنیانگذاران باشگاه آفلاین، گفته است شرکتکنندگان از تاثیر مثبت حتی چند ساعت دوری از فنآوری شگفتزده شدهاند: «مردم احساس استرس کمتر و ارتباطی بیشتر با خود و دیگران را تجربه میکنند.»
این باشگاه علاوه بر برگزاری پاتوقهای روزانه، تعطیلات آخر هفتهای را نیز در حومه هلند برگزار میکند که در آن شرکتکنندگان به محض ورود، تلفنهای خود را تحویل میدهند.
به گفته کنپلهالت، مردم در این تعطیلات فضای ذهنی زیادی پیدا میکنند. برخی حتی پس از این تجربه فرصتی برای تامل در زندگیشان یافته و تصمیم به تغییر شغل خود گرفتهاند.
کنپلهالت که خود پس از تجربه یک آخر هفته بدون تلفن همراه، تصمیم به تاسیس این باشگاه گرفت، گفت: «متوجه شدم به اندازه کافی مطالعه نمیکنم، نمینویسم و در طبیعت وقت نمیگذرانم. پس از آن تجربه، احساس خلاقیت و انرژی فوقالعادهای داشتم.»
اگرچه باشگاه آفلاین هنوز به پایداری مالی نرسیده اما کنپلهالت و تیمش با اشتیاق به گسترش فعالیتهای خود ادامه میدهند.
آنها امیدوارند در آینده، فضاهای بدون تلفن در شهرها و حتی تعطیلات بدون تلفن را ببینند.
این جنبش نوظهور سمزدایی دیجیتال، پاسخی است به نیاز فزاینده انسانها برای بازیابی ارتباط با دنیای واقعی و خود واقعیشان.
در حالی که فنآوری مزایای بیشماری برای ما به ارمغان آورده، این جنبش به ما یادآوری میکند گاهی لازم است قدمی به عقب برداریم و زندگی را بدون صفحه نمایش تجربه کنیم.
کسانی که میخواهند این تجربه را امتحان کنند، بهتر است با گامهای کوچک شروع کنند. به عنوان مثال، میتوانند هنگام صرف غذا با دوستان، تلفن همراه خود را کنار بگذارند یا از ساعت زنگدار قدیمی به جای تلفن همراه برای بیدار شدن استفاده کنند.
این تغییرات کوچک میتواند به تدریج به عادتهای سالمتر و زندگی متعادلتر منجر شود.
هدف این جنبش نه حذف کامل فنآوری بلکه یافتن تعادلی سالم بین دنیای دیجیتال و واقعی است.
با کنترل بیشتر بر زمان و توجه، میتوانیم از مزایای فنآوری بهرهمند شویم بدون آن که اسیر آن شویم. شاید وقت آن رسیده باشد که همه ما گاهی «آفلاین» شویم تا زندگی را بهطور کاملتری تجربه کنیم.
کارآفرینان برزیلی با سرمایهگذاری در «بازار داوطلبانه کربن» بهدنبال نجات جنگلهای آمازون هستند. در این بازار، شرکتها با خرید اعتبارات کربن، انتشار گازهای گلخانهای خود را جبران و به حفظ «ریههای زمین» کمک میکنند. دو شرکت مایکروسافت و آمازون در این راه پیشقدم شدهاند.
پیتر فرناندز، مدیرعامل شرکت مومباک و از پیشگامان در زمینه حذف کربن، در مصاحبه با اکونومیست گفت برزیل میتواند در حذف کربن نقشی مشابه عربستان سعودی در تولید آن ایفا کند.
او افزود به دنبال آن است که مومباک به «آرامکوی سعودی» در صنعت حذف کربن تبدیل شود.
بازارهای داوطلبانه کربن
بازار داوطلبانه کربن یک بستر مالی است که در آن افراد، شرکتها و سازمانها بهطور داوطلبانه و با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانهای و مقابله با تغییرات اقلیمی، اقدام به خرید و فروش اعتبارات کربن میکنند.
هر اعتبار کربن معادل یک تن دیاکسید کربن یا دیگر گازهای گلخانهای است که یا از محیط حذف شدهاند و یا جلوی انتشار آنها گرفته شده است.
شرکتها میتوانند از این اعتبارات برای جبران انتشار گازهای گلخانهای خود استفاده کنند و به اهداف زیستمحیطی و کاهش کربن پایبند بمانند.
این بازار با «بازار اجباری کربن» تفاوت دارد؛ در بازار اجباری، دولتها و نهادهای بینالمللی قوانینی الزامآور برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای وضع میکنند.
چالشهای بازار کربن
با وجود این امیدواریها، بازار داوطلبانه کربن در سال گذشته با کاهش چشمگیری مواجه شد؛ حجم اعتبارات معاملهشده به کمتر از نصف سال قبل رسید و ارزش آن از ۱/۹ میلیارد دلار به ۷۲۳ میلیون دلار کاهش یافت.
دلیل اصلی این افت، رسواییهایی بود که اعتبار این بازار را زیر سوال برد.
در برزیل، با وجود این مشکلات، برخی مانند فرناندز خوشبین هستند و به جای تمرکز بر حفظ جنگلهای موجود، به احیای جنگلها در مقیاس وسیع میپردازند.
شرکتهایی مانند مومباک و ریگرین مشغول کاشت درخت در هزاران هکتار از زمینهای تخریبشده هستند.
سرمایهگذاری مایکروسافت و گوگل
این رویکرد جدید توجه شرکتهای بزرگ فنآوری را به خود جلب کرده است.
مایکروسافت قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ به کربن منفی دست یابد و قراردادی برای خرید سه میلیون تن اعتبار کربن از ریگرین طی ۱۵ سال امضا کرده است. همچنین، گوگل نیز بهزودی قراردادی مشابه با مومباک اعلام خواهد کرد.
ظرفیت رشد بازار حذف کربن
دو عامل عمده به آینده بازار حذف کربن امید میدهد: اول، فشار سهامداران و قانونگذاران بر شرکتها برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای؛ و دوم، افزایش جدیت دولتها در تدوین مقررات سختگیرانهتر در این حوزه.
بانک جهانی از وجود ۷۵ طرح قیمتگذاری کربن در سراسر جهان خبر داده که ۲۴ درصد از انتشار جهانی این گازها را پوشش میدهند.
طبق برآوردهای دانشگاه آکسفورد، برای محدود کردن گرمایش جهانی به ۱/۵ درجه سانتیگراد بالاتر از دوران پیش از صنعتی شدن، باید تا سال ۲۰۵۰ نرخ حذف کربن به پنج تا ۱۰ میلیارد تن در سال افزایش یابد.
روشهای حذف کربن
حذف دیاکسید کربن به دو روش طبیعی و فنآورانه انجام میشود.
روشهای طبیعی مانند جنگلکاری و احیای تالابها ارزانتر هستند و هزینه حذف هر تن دیاکسید کربن بین ۱۰ تا ۴۰ دلار است، اما این روشها با خطراتی مانند آتشسوزی و قطع درختان مواجهاند.
روشهای فنآورانه، مانند جذب و ذخیرهسازی مستقیم از هوا (دیایسیاس)، هزینه بالاتر (تقریبا هزار دلار برای هر تن) و البته پایداری بیشتری دارند و دیاکسید کربن را بهطور دائم ذخیره میکنند.
ظرفیت برزیل
برزیل با داشتن زمینهای وسیع تخریبشده و آبوهوایی استوایی، پتانسیل بالایی برای احیای جنگلها دارد.
مککینزی تخمین میزند که اگر قیمت هر اعتبار کربن تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ دلار برسد، تبدیل تقریبا نیمی از مراتع برزیل به جنگل از نظر اقتصادی بهصرفه خواهد بود.
چالشها و پتانسیلها
چالشهای بسیاری پیش روی پروژههای حذف کربن وجود دارد؛ از جمله اختلاف نظر در مورد روشهای اندازهگیری میزان جذب کربن، یافتن زمین مناسب، و تولید بذر و نهالهای درختان. همچنین، نیاز به شفافیت بیشتر در قیمتگذاری و ارزیابی پروژهها احساس میشود.
در عین حال، تحولات مثبتی نیز در جریان است. شرکتهای بیمه برای حفاظت از خریداران اعتبارات کربن وارد میدان شدهاند و از فنآوریهای پیشرفتهای مانند تصاویر ماهوارهای و اسکن لیزری برای برآورد دقیقتر استفاده میشود.
توافق جهانی
ناظران امیدوارند اجماع جهانی برای ایجاد یک بازار کربن یکپارچه، که از زمان توافق پاریس بر روی آن بحث و بررسی صورت گرفته، به زودی حاصل شود. چنین توافقی میتواند به تجارت جهانی و محیط زیست کمک کرده و زمینه را برای احیای آمازون فراهم کند.
با وجود چالشهای موجود، بازار داوطلبانه کربن پتانسیل قابلتوجهی برای کمک به نجات آمازون و مقابله با تغییرات اقلیمی دارد.
موفقیت این طرح میتواند برزیل را به اولین کشور بزرگ کربن منفی تبدیل کند و الگویی برای دیگر کشورها در مبارزه با بحران اقلیمی باشد.
پژوهشگران دانشگاه ساوتهمپتون موفق به حک ژنوم کامل انسان بر روی کریستالی شدهاند که قادر است میلیاردها سال، بسیار فراتر از زمان احتمالی انقراض نوع بشر، دوام بیاورد.
به گزارش اسکای نیوز، این دستاورد چشمگیر حاصل کار انجام شده از سوی مرکز تحقیقات اپتوالکترونیک (اوآرسی) دانشگاه ساوتهمپتون، به سرپرستی پروفسور پیتر کازانسکی است.
این تیم با استفاده از لیزر، اطلاعات ژنتیکی انسان را بر روی یک کارت حافظه کریستالی حک کرده است.
کارت حافظه کریستالی چیست؟
کارت حافظه کریستالی در سال ۲۰۱۴ رکورد جهانی گینس را برای بادوامترین روش ذخیرهسازی داده، کسب کرد.
این کارت حافظه از نظر ساختاری، مشابه کوارتز ذوب شده و دارای ویژگیهای منحصر به فردی از جمله مقاومت فوقالعاده در برابر عوامل شیمیایی و حرارتی، توانایی تحمل نیروهای عظیم، دماهای شدید و تابش کیهانی، ظرفیت ذخیرهسازی اطلاعات تا ۳۶۰ ترابایت و ماندگاری بالقوه تا میلیاردها سال است.
این فنآوری پیشرفته از پنج بُعد شامل دو بُعد نوری و سه بُعد فضایی برای رمزگذاری دادهها استفاده میکند. این روش ذخیرهسازی، برخلاف روشهای متداول، در برابر گذر زمان مقاوم است.
امیدواریها به آینده
دانشمندان امیدوارند از این کارت حافظه کریستالی برای حفظ اطلاعات ژنتیکی گونههای گیاهی و جانوری در معرض انقراض و ایجاد یک مخزن دائمی از دادههای ژنومی به منظور مطالعات آینده استفاده کنند.
به گفته پروفسور کازانسکی، پژوهشهای دیگر دانشمندان در حال حاضر امکان سنتز مواد ژنتیکی موجودات ساده و استفاده از آنها در یک سلول برای ایجاد نمونهای زنده در آزمایشگاه را فراهم کرده اما امکان ایجاد موجودات زنده تنها با استفاده از اطلاعات ژنتیکی، وجود ندارد.
کازانسکی معتقد است پیشرفتهای آینده در زمینه مهندسی دیانای میتواند این محدودیت را برطرف کند.
راهنمای استفاده از کریستال
کریستال مورد نظر، حاوی یک راهنمای تصویری است که جزییات دادههای ذخیره شده درون آن را نمایان میسازد.
در این راهنما، عناصر بنیادین حیات (هیدروژن، اکسیژن، کربن و نیتروژن)، تصویر چهار باز آلی اصلی مولکول دیانای (آدنین، سیتوزین، گوانین و تیمین)، همراه با ساختار مولکولی آنها، نحوه قرارگیری این بازها در ساختار مارپیچ دوگانه دیانای و چگونگی آرایش ژنها در کروموزوم و نحوه جایگیری آن در یک سلول، به نمایش گذاشته شده است.
این راهنمای جامع، امکان بازسازی و درک ساختار ژنتیکی انسان را برای تمدنهای آینده فراهم میکند.
در حال حاضر کریستال حاوی اطلاعات ژنتیکی انسان، در آرشیو «حافظه بشریت» واقع در یک غار نمکی در هالشتات اتریش نگهداری میشود.
آیا تا به حال در طول روز احساس کردهاید گوشیتان زنگ خورده یا لرزیده است اما وقتی آن را چک کردهاید، هیچ تماس یا پیامی ندیدهاید؟ این تجربه که اغلب آن را نادیده میگیریم، در واقع پدیدهای روانی به نام «سندرم لرزش خیالی» و نشاندهنده وابستگی ذهنی ما به گوشیهای هوشمند است.
در عصر دیجیتال، گوشیهای هوشمند به بخشی جداییناپذیر از زندگی ما تبدیل شدهاند.
این دستگاههای کوچک اما قدرتمند، امکاناتی باورنکردنی در اختیار ما قرار دادهاند. از تسهیل ارتباطات گرفته تا دسترسی آسان به اطلاعات.
اما آیا تا به حال فکر کردهاید این ارتباط نزدیک با تکنولوژی چه تاثیراتی بر روان ما میگذارد؟
سندرم لرزش خیالی چیست؟
به گزارش فربز، تحقیقات روانشناختی اخیر پدیدهای جدید را به نام «سندرم لرزش خیالی» (Phantom Vibration Syndrome) شناسایی کردهاند.
این سندرم زمانی رخ میدهد که فرد احساس میکند گوشیاش در حال لرزیدن است در حالی که هیچ اعلان یا تماسی دریافت نکرده است.
به عبارت دیگر، مغز ما توهمی از لرزش یا صدای اعلان گوشی را ایجاد میکند، بدون این که در واقعیت چنین اتفاقی افتاده باشد.
مطالعهای که در سال ۲۰۱۲ در مجله کامپیوترها در رفتار انسان (Computers in Human Behavior) منتشر شد، نشان داد که نزدیک ۸۹ درصد از شرکتکنندگان، دستکم هر دو هفته یک بار این پدیده را تجربه میکنند.
این آمار نشان میدهد «سندرم لرزش خیالی» بسیار رایجتر از آن چیزی است که تصور میکنیم.
علل سندرم لرزش خیالی
محققان توضیحات مختلفی برای این پدیده ارائه کردهاند که در بیشتر موارد ریشه در علوم اعصاب دارند.
مطالعهای در سال ۲۰۱۰ در مجله بیاِمجی نشان داد مغز ما برای مقابله با حجم زیاد اطلاعات حسی، از فیلترها یا طرحوارههایی استفاده میکند.
این فرآیند که «جستوجوی هدایتشده فرضیه» نامیده میشود، میتواند منجر به تفسیر نادرست برخی محرکهای حسی شود.
مطالعهای دیگر در سال ۲۰۱۳ سندرم لرزش خیالی را بخشی از مجموعهای گستردهتر از مسائل مربوط به اضطراب فنآوری، موسوم به «iDisorders» طبقهبندی کرد.
این نظریه بیان میکند که وابستگی بیشتر ما به دستگاههای هوشمند میتواند منجر به اضطراب و در نتیجه بروز چنین توهماتی شود.
تحقیقی در سال ۲۰۱۵ نشان داد انتظار مداوم برای دریافت پیام، ایمیل یا اعلان جدید میتواند باعث ایجاد اضطراب و در نتیجه تجربه ارتعاشات خیالی شود.
تاثیرات گستردهتر
اگرچه سندرم لرزش خیالی به خودی خود ممکن است آسیبی جدی به همراه نداشته باشد اما نشاندهنده مسالهای بزرگتر یعنی رابطه عمیق و فزاینده ما با فنآوری است.
این پدیده نشان میدهد دستگاههای هوشمند تا چه حد در زندگی روزمره ما ادغام شدهاند.
علاوه بر سندرم لرزش خیالی، پدیدههای دیگری نیز در ارتباط با استفاده بیش از حد از گوشیهای هوشمند شناسایی شدهاند که از جمله این پدیدهها میتوان به «دوماسکرواینگ» یا تمایل به جستوجوی مداوم اخبار منفی در شبکههای اجتماعی، «نُموفوبیا» یا ترس از دور بودن از گوشی همراه، پدیده «اضافه بار اعلانها» که باعث استرس ناشی از دریافت حجم زیادی از اعلانها میشود و «خستگی دیجیتال» که ناشی از استفاده مداوم از دستگاههای دیجیتال است، اشاره کرد.
این پدیدهها نشاندهنده تاثیرات گستردهتر فنآوری بر جامعه و زندگی روزمره ما هستند.
سندرم لرزش خیالی اگرچه به ظاهر بیضرر به نظر میرسد اما زنگ خطری برای توجه بیشتر به رابطه ما با فنآوری است.
این پدیده نشان میدهد که تکنولوژی چگونه میتواند بر ادراک حسی و روان ما تاثیر بگذارد.
به توصیه کارشناسان بهتر است برای کاهش اینگونه اثرات، زمانهایی را برای «دیجیتال دیتاکس» یا پاکسازی دیجیتال در نظر بگیریم و استفاده از گوشیهای هوشمند را محدود کنیم.
آگاهی از این پدیده میتواند به ما کمک کند تا با آرامش بیشتری با آن برخورد کنیم.