پس از تکذیب ورود جت‌های اسرائیل نماینده تهران «تعرض به حریم هوایی» ایران را تایید کرد
رییس انجمن تجارت الکترونیک تهران گفت: «حدود ۸۳ درصد از کاربران اینترنتی کشور از فیلترشکن استفاده می‌کنند.» او افزود این رقم معادل تحمیل هزینه چندهزار میلیارد تومان به مردم و اپراتورهاست «و با حذف فیلترینگ این هزینه تحمیل‌شده به چرخه اقتصاد دیجیتال و سبد خانوار برمی‌گردد.»
مای ساتو، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران در اولین گزارش دوره‌ای خود بر لزوم شفافیت، رعایت حقوق زنان و احترام به حق حیات تاکید کرد و از مقامات جمهوری اسلامی خواست ضمن پای‌بندی به توصیه‌های حقوق بشری، امکان حضور او را در ایران برای بررسی وضعیت حقوق بشر تسهیل کنند.
ساتو در نخستین گزارش خود درباره وضعیت حقوق بشر در ایران به بررسی سه حوزه اصلی شفافیت، حقوق زنان و حق حیات پرداخت.
او که از اول اوت ۲۰۲۴ ماموریت خود را آغاز کرده، این گزارش را بر اساس داده‌های موجود از گزارشگران قبلی و نظرات مقامات جمهوری اسلامی تهیه کرده و خواستار همکاری حکومت ایران و شفافیت بیشتر در امور حقوق بشر شده است.
این گزارش در چارچوب قطعنامه شورای حقوق بشر سازمان تهیه شده و تلاشی برای تقویت حقوق بشر در ایران محسوب می‌شود.
سه اولویت ماموریت گزارشگر ویژه
ساتو بر اساس بررسی گزارش‌های پیشین و توصیه‌های نهادهای بین‌المللی سه حوزه شفافیت، حقوق زنان و حق حیات را به عنوان اولویت‌های اصلی ماموریت خود معرفی کرده است.
به گفته ساتو، مسائلی که در گزارش‌های پیشین مطرح شده همچنان در ایران وجود دارند و بهبود محسوسی در این زمینه‌ها مشاهده نشده است.
ضعف در سیستم قضایی، استفاده از مجازات اعدام بدون رعایت تضمین‌های قضایی، شکنجه و برخوردهای خشن با بازداشت‌شدگان، سرکوب گروه‌های اقلیت و آزار مدافعان حقوق بشر از جمله مسائل حقوق بشری هستند که ساتو به آن‌ها اشاره کرده است.
او تاکید کرد که برخی تغییرات مثبت مانند اصلاح قانون مجازات اسلامی در سال ۲۰۱۳ و اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر در سال ۲۰۱۷ انجام شده‌اند اما این تغییرات محدود بوده و مشکلات اساسی همچنان باقی مانده‌اند.
گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران در پی آن است که با استفاده از اطلاعات دقیق‌تر و شفاف‌تر به بررسی این مسائل بپردازد و ایران را به سوی «بهبود پایدار در وضعیت حقوق بشر» سوق دهد.
تاکید بر داده‌ها، شفافیت و حق دسترسی به اطلاعات
یکی از چالش‌های اصلی گزارشگر ویژه در ارزیابی وضعیت حقوق بشر در ایران، کمبود داده‌های رسمی و شفاف است.
ساتو بر این باور است که عدم دسترسی عمومی به اطلاعات و شفافیت ناکافی باعث می‌شود تا تعیین میزان بهبود یا پسرفت در وضعیت حقوق بشر شهروندان در ایران دشوار شود.
از سال ۲۰۱۱ و با از سر گرفته شدن ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، هیچ سفر و بازدید رسمی‌ای از سوی این گزارشگران به ایران انجام نشده و آخرین بازدید مربوط به سال ۱۹۹۶ بوده است.
ساتو تاکید کرد سرکوب قربانیان نقض حقوق بشر و خانواده‌های آنان دسترسی به اطلاعات و شفافیت در این زمینه را دشوارتر می‌کند.
او با استناد به اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، حق دسترسی به اطلاعات و دانستن حقیقت را از حقوق اساسی شهروندان دانست که باید مورد احترام قرار گیرد.
بر اساس این گزارش، ساتو مصمم است در طول ماموریت خود به «تاثیرات عدم شفافیت بر وضعیت حقوق بشر در ایران» بپردازد و این مساله را به‌طور جدی بررسی کند.
رویکردهای جنسیتی و وضعیت حقوق زنان
وضعیت حقوق زنان یکی دیگر از اولویت‌های گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران است.
ساتو در گزارش خود تاکید کرد که به‌ویژه پس از ظهور جنبش «زن، زندگی، آزادی» و واکنش جمهوری اسلامی به آن، وضعیت حقوق زنان بدتر شده است.
استفاده از نیروی کشنده و بازداشت‌های خودسرانه علیه زنان توجه جهانی را به خود جلب کرده و گزارشگر ویژه همراه با دیگر کارشناسان از جمهوری اسلامی خواسته‌اند تا مدافعان حقوق بشر و زندانیان زن به خدمات پزشکیِ به‌موقع و مناسب، دسترسی داشته باشند.
در این گزارش، قانون «عفاف و حجاب» و اعمال مجازات‌های مرتبط با آن از جمله جریمه و محدودیت دسترسی به خدمات اجتماعی و فعالیت‌های آنلاین برای زنانی که قانون حجاب را رعایت نمی‌کنند، مورد انتقاد گزارشگر ویژه قرار گرفته است.
او تاکید کرد که زنان حق دارند در انتخاب نوع پوشش خود آزاد باشند و اعمال محدودیت‌های اجباری با اصول حقوق بشری همخوانی ندارد.
ساتو قصد دارد که با توجه به تمامی حقوق انسانی، وضعیت زنان در ایران را به طور جامع بررسی کند.
حق حیات و نگرانی از اعدام‌ها
گزارشگر ویژه، حق حیات را به عنوان مهم‌ترین حق بشری معرفی کرده و از افزایش نگران‌کننده اعدام‌ها در ایران ابراز نگرانی کرد.
در ماه اوت ۲۰۲۴، دست‌کم ۹۳ نفر در ایران اعدام شدند که تقریبا نیمی از این اعدام‌ها به جرایم مرتبط با مواد مخدر مربوط بوده است.
ساتو تاکید کرد بر اساس میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، مجازات اعدام باید به جرایم بسیار جدی محدود شود و اتهامات کلی مانند «افساد فی الارض» و «محاربه» نباید برای اعدام به کار رود.
به گفته او، در مواردی که حکومت در سلب خودسرانه حق حیات دخیل است، احتمال نقض سایر حقوق بشری از جمله حقوق مدنی، سیاسی و اقتصادی نیز وجود دارد.
ساتو بر این باور است که بررسی حق حیات منجر به بررسی سایر نقض‌های حقوق بشری می‌شود و ارتباط بین این نقض‌ها را آشکار می‌سازد.
رویکرد موضوعی در گزارش‌دهی
گزارشگر ویژه تصمیم دارد که در گزارش‌های خود به شورای حقوق بشر و مجمع عمومی سازمان ملل از رویکرد موضوعی استفاده کند.
داشتن رویکرد موضوعی بدان معناست که به جای به‌روزرسانی تک‌تک موارد نقض حقوق بشر، موضوعات کلی مانند عدالت در رسیدگی‌های قضایی و موارد دیگر مانند سیاست‌های مواد مخدر و تاثیر این موارد بر حقوق بشر را بررسی خواهد کرد.
لزوم همکاری جمهوری اسلامی با گزارشگر ویژه
ساتو بر اهمیت همکاری تهران با گزارشگر ویژه تاکید کرد و از ایران خواست تا دسترسی بدون محدودیت او را به این کشور، برای انجام بررسی‌های دقیق فراهم کند.
او تاکید کرد که برای موفقیت این ماموریت و بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران، همکاری دولت و مردم ایران و همچنین حمایت سایر نیروهای اثرگذار بین‌المللی ضروری است.
گزارشگر ویژه همچنین از تهران خواست تا به تعهدات بین‌المللی خود پای‌بند بماند و نقش جامعه مدنی را در تحقق حقوق بشر بپذیرد.
سخنان علی خامنه‌ای در جمع مسئولان «کنگره شهدای استان فارس» که تازه منتشر شده نشان می‌دهد او گفت جوان‌ها «احتیاج دارند به شناخت گذشته پرافتخار کشور، به‌خصوص گذشته همین چند ده سال مربوط به انقلاب.» او با اشاره به کشته شدن رهبران نیابتی افزود: «در جبهه مقاومت آب از آب تکان نخورده.»
زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۴.۲ رودبار را در استان گیلان به لرزه در آورد. عمق این زلزله هشت کیلومتری زمین گزارش شده اما درباره خسارات و یا صدمات انسانی آن تاکنون گزارشی اعلام نشده است.
روز پنج‌شنبه ۱۰ آبان، هم‌زمان با تندتر شدن لحن برخی از مقام‌های جمهوری اسلامی علیه اسرائیل، دو رسانه آمریکایی و یک رسانه اسرائیلی در گزارش‌هایی جداگانه و تا اندازه‌ای متفاوت، از آماده شدن تهران برای حمله نظامی قبل یا بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در روز ۱۵ آبان خبر دادند.
ابتدا و پس از سکوت چند هفته‌ای درباره حمله نظامی دیگری به اسرائیل، فرمانده کل سپاه و جانشین او از پاسخ قطعی جمهوری اسلامی به حمله اخیر اسرائیل سخن گفتند و سپس رییس دفتر علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی این پاسخ را «سخت و پشیمان‌کننده» خواند.
حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، روز پنج‌شنبه با اشاره به حمله هوایی اسرائیل به اهدافی در خاک ایران گفت: «اسرائیلیها فکر می‌کنند با پرتاب چند موشک می‌توانند تاریخ را عوض کنند، وعده صادق ۲ را فراموش نکرد‌ه‌اید؛ چگونه موشک‌های ایران آسمان را شکافت و خواب را از چشمان مردمان شما ربود؛ تجاوز کردید، اما بدانید پاسخ غیرقابل تصوری به شما خواهیم داد.»
او که در مراسمی در شیراز صحبت می‌کرد در ادامه با بیان اینکه «اسرائیل به مرحله فروپاشی رسیده»، خطاب به اسرائیل گفت: «شما در جهان منزوی شده‌اید، با بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنید و قدرت حرکت ندارید.»
علی فدوی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران، نیز در گفت‌و‌گویی با شبکه المیادین گفت که جمهوری اسلامی حتما به تجاوز اسرائیل پاسخ می‌دهد.
او افزود: «جمهوری اسلامی از بیش از ۴۰ سال قبل تاکنون هیچ تجاوزی را بی‌پاسخ نگذاشته است.»
فدوی گفت: سپاه می‌تواند در یک عملیات، تمام آنچه را که نزد اسرائیلیها وجود دارد هدف قرار دهد.
جانشین فرمانده سپاه همچنین با اشاره به کشته‌شدن فرمانده‌ها و رهبران حزب‌الله و حماس گفت حزب‌الله پس از کشته‌شدن حسن نصرالله و دیگر رهبرانش، «قدرتمندتر از گذشته شده است.»
این فرمانده سپاه مشخص نکرد چگونه کشتن رهبران فرمانده‌های یک گروه شبه‌نظامی آن را قدرتمندتر می‌کند.
از سوی دیگر، محمد محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر علی خامنه‌ای، در حاشیه مراسم یادبودی که در تهران برای هاشم صفی‌الدین، رئیس کشته شده شورای اجرایی حزب‌الله برگزار شد، با مذبوحانه خواندن حمله هوایی اسرائیل به اهدافی در ایران، گفت: «جمهوری اسلامی ایران به این اقدام پاسخی سخت و پشیمان کننده خواهد داد.»
او در ادامه، عملکرد پدافند هوایی جمهوری اسلامی در جلوگیری از ورود جنگنده‌های اسرائیلی به حریم هوایی ایران را اقدامی مقتدرانه خوانده و گفت: «خسارات وارده در این حمله جزئی بوده است.»
در سوی مقابل، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز پنج‌شنبه در جلسه کابینه اسرائیل درباره بودجه این کشور، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را اولویت اصلی دولت خود خواند.
او گفت اسرائیل اکنون بیش از هر زمان دیگری در ایران «آزادی عمل» دارد و می‌تواند در صورت لزوم، به هر نقطه‌ای در ایران دسترسی پیدا کند.
نتانیاهو که پیش‌تر هم از جمهوری اسلامی با عنوان اختاپوس یاد کرده است، گفت: «ما در حال نابود کرد بازوهای اختاپوس و در عین حال ضربه زدن به سر آن هستیم.»
نخست‌وزیر اسرائیل افزود: «ما در حال تغییر چهره خاورمیانه هستیم. اما برای روشن شدن باید بگویم هنوز در قلب طوفانیم. چالش‌های بزرگی هنوز پیش روی ماست و من اصلا دشمنانمان را دست‌کم نمی‌گیرم.»
او گفت که عملیات نظامی بامداد پنجم آبان در ایران، برای متحدان اسرائیل الهام‌بخش و برای دشمنان آن مخوف بوده است.
گزارش‌های ضد و نقیض از آمادگی جمهوری اسلامی برای حمله به اسرائیل
هم‌زمان با ادامه مجادلات لفظی رهبران اسرائیل و جمهوری اسلامی، دست‌کم سه رسانه از آمادگی جمهوری اسلامی برای پاسخ به حمله نظامی روز پنجم آبان اسرائیل خبر دادند.
آکسیوس روز پنج‌شنبه ۱۰ آبان، به نقل از دو منبع اسرائیلی گزارش داد اطلاعات رسیده به دستگاه‌های امنیتی اسرائیل نشان می‌دهد جمهوری اسلامی در حال آماده‌سازی برای حمله به اسرائیل است.
بر اساس این گزارش، این حمله از خاک عراق انجام خواهد شد و ممکن است طی روزهای آینده و قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا صورت گیرد.
آکسیوس نوشته اجرای حمله از سمت شبه‌نظامیان طرفدار ایران در عراق و نه به‌طور مستقیم از خاک ایران می‌تواند تلاشی از سوی جمهوری اسلامی برای جلوگیری از حمله مجدد اسرائیل به اهداف استراتژیک در ایران باشد.
به گفته منابع آکسیوس، اطلاعات رسیده به اسرائیل نشان می‌دهد این حمله قرار است از عراق و با استفاده از تعداد زیادی پهپاد و موشک بالستیک انجام شود.
یک مقام آمریکایی هم به آکسیوس گفته است که جمهوری اسلامی اگر تصمیم به حمله بگیرد، می‌تواند به‌سرعت آماده‌سازی‌های خود را عملیاتی کند، اما ایالات متحده نمی‌داند آیا این تصمیم گرفته شده است یا خیر.
رسانه کان نیوز اسرائیل نیز در گزارشی به نقل از یک منبع مطلع اسرائیلی نوشت که پاسخ جمهوری اسلامی به حمله اسرائیل ممکن است از خاک عراق صورت بگیرد.
کان در گزارش خود تاکید کرد که در حال حاضر هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد جمهوری اسلامی در حال آماده شدن برای پرتاب موشک و پهپاد از خاک ایران به سمت اسرائیل است.
ساعتی پس از انتشار این گزارش، روزنامه نیویورک تایمز به نقل از سه مقام جمهوری اسلامی گزارش داد که علی خامنه‌ای روز دوشنبه به شورای عالی امنیت ملی دستور داده است تا برای حمله به اسرائیل آماده شود و این حمله احتمالا از خاک ایران و پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انجام خواهد شد.
به گفته این مقامات، خامنه‌ای پس از بررسی گزارشی مفصل از فرماندهان ارشد نظامی در خصوص میزان خسارات وارد شده به ظرفیت تولید موشکی ایران، سامانه‌های پدافند هوایی اطراف تهران، زیرساخت‌های مهم انرژی و یک بندر اصلی در جنوب، این تصمیم را گرفته است.
این در حالی است که علی خامنه‌ای روز یکشنبه ششم آبان در یک سخنرانی عمومی و در نخستین واکنش به حمله هوایی اسرائیل به خاک ایران گفت که کیفیت فهماندن قدرت و اراده» جمهوری اسلامی به اسرائیل را مسئولان باید تشخیص دهند و آنچه که «صلاح» است، انجام بگیرد.
نیویورک تایمز به نقل از این سه مقام گزارش داده که خامنه‌ای گفته دامنه حمله اسرائیل و تعداد تلفات، دست‌کم چهار نفر از نیروهای نظامی، به قدری زیاد است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و عدم واکنش به این حملات به معنای پذیرش شکست خواهد بود.
بر اساس این گزارش، فرماندهان نظامی در حال تهیه فهرستی از ده‌ها هدف نظامی در داخل اسرائیل هستند، اما احتمالا این حملات پس از انتخابات آمریکا صورت خواهد گرفت، زیرا ایران نگران است که افزایش دوباره تنش و هرج و مرج در منطقه به نفع کمپین انتخاباتی دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری سابق آمریکا، باشد.
روز چهارشنبه هم سی‌ان‌ان به نقل از یک منبع بلندپایه ایرانی گزارش داده بود که جمهوری اسلامی در حال برنامه‌ریزی یک پاسخ «قطعی و دردناک» است که احتمالا قبل از انتخابات رُخ خواهد داد.
