تنها چندماه پس از خاموشی‌های گسترده تابستان در ایران، با رسیدن پاییز مقام‌های دولتی شهروندان را بر سر یک دوراهی جدید گذاشتند؛ «آلودگی هوا یا خاموشی» آنها می‌گویند به دلیل کسری گاز، یا باید نیروگاه‌ها مازوت بسوزانند و هوا آلوده شود، یا مازوت نسوزانند و مردم خاموشی را تحمل کنند.
خبرگزاری‌های رسمی اعلام کردند به دستور رییس جمهور، مازوت‌سوزی در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان متوقف می‌شود. بر اساس گزارش‌ها وزارت نیرو مکلف شده است ناترازی انرژی را از طریق قطعی برق و تعیین برنامه شفاف خاموشی برق و اطلاع قبلی آن به مردم رفع کند.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان در حساب شبکه ایکس خود با انتشار پستی نوشته است می‌توان برای مدت محدودی، «خاموشی منظم» را جایگزین «تولید سم» برای عموم شهروندان کرد.
علی ربیعی، دستیار پزشکیان در حساب شبکه ایکس خود، با ستایش دستور او، آن را «شجاعانه» توصیف کرده است.
ماجرا چیست؟
مقام‌های جمهوری اسلامی در تابستان می‌گفتند علت خاموشی‌ها افزایش مصرف شهروندان است، اما حالا در فصل سرد چرا باید خاموشی‌ها تداوم داشته باشد؟
۸۰ درصد برق در ایران به وسیله نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود که این نیروگاه‌ها برای این تولید، عمدتا به گاز متکی‌اند. در زمستان سال ۱۴۰۱ هم خاموشی‌های گسترده‌ای در سراسر کشور رخ داد که علت آن ناتوانی شبکه تولید و انتقال در تامین گاز نیروگاه‌ها بود.
نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی، پنجم شهریور ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا ضمن تاکید بر این که حل مشکل صنعت گاز نیازمند توسعه تعامل‌های بین‌المللی است، گفت: «آن‌طور که در دولت قبل نیز مطرح شد، نیازمند ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز برای احیاء هستیم که این موضوع تاکنون محقق نشده و اکنون احتمالا به بیش از این رقم نیاز داریم.»
قربانی شدن صنایع در فصل گرم
جمهوری اسلامی در تابستان برای تامین برق مشترکان خانگی، برق صنایع را قطع می‌کرد. در مرداد ماه ۱۴۰۳، منصور علیمردانی، نماینده ابهر یا اشاره به قطع مکرر برق در شهرک‌های صنعتی گفت: «قطع برق بسیاری از صنعتگران را به خاک سیاه نشانده است.»
سامان فیروزی، مدیر عامل «کرمان موتور» نیز با اشاره به هفت روز قطع مکرر برق، گفت: «قطع برق اثرات مخربی روی خط تولید کارخانجات گذاشته و تولید خودرو را مختل کرده است.»
شهریورماه ۱۴۰۳، هم صابر پرنیان، مدیر کل صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان غربی با اشاره به افزایش قیمت محصولات صنعتی، به تشریح آثار زیان‌بار قطع مکرر برق بر صنایع کشور پرداخت و گفت: «تنها در یک نمونه می‌توان به سیمان اشاره کرد که قیمت هر کیسه سیمان تحویلی به عامل فروش از ۸۰ هزار تومان به ۱۲۰ هزار تومان افزایش یافته و در بازار به قیمت ۱۷۰ هزار تومان به دست مشتری می‌رسد.»
قربانی شدن صنایع در فصل سرد
حالا که هوا سرد شده، نیروگاه‌ها برای کار نیاز به گاز دارند، اما فقط نیروگاه‌ها مصرف کننده گاز نیستند. طیف وسیعی از صنایع هم برای تداوم فعالیت نیازمند گاز هستند.
جمهوری اسلامی که قادر به تامین گاز نیروگاه‌ها نیست، در تامین گاز صنایع هم ناتوان است.
سیزدهم آبان ۱۴۰۳، پیش از انتشار دستور پزشکیان درباره توقف مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها، دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان، با بیان اینکه بلافاصله پس از گذر از محدودیت‌های برق تابستان، در جریان برگشت به ظرفیت تولید بودیم، گفت از نیمه مهر ماه - بسیار زودتر از روال سال‌های قبل- محدودیت‌های گاز برای صنعت سیمان اعمال شد. او همچنین از محدودیت‌های تامین مازوت برای اولین بار خبر داد و گفت تامین به موقع سوخت با چالش روبرو شده است.
ترکمنستانی که حاضر به صادرات گاز نیست
در حالی که در آبان ماه و آغاز فصل سرد، دولت در تامین گاز نیروگاه‌ها هم ناتوان است، رسانه‌های داخلی گزارش دادند که پزشکیان، گفته است: «ترکمنستان حاضر نیست با دولت ما قرارداد گازی ببندد و می‌گوید که ایران پول ما را نمی‌دهد.» بخش بزرگی از نیاز گاز کشور به خصوص در فصل سرد و مناطق شمال و شمال شرقی کشور از محل واردات گاز از ترکمنستان تامین می‌شود.
رییس دولت چهاردهم ادامه داد: «ما دولتی‌ها فکر می‌کنیم که خارجی‌ها هم مثل خودمان هستند که با پیمانکار قرارداد ببندیم و دو سال پولش را ندهیم.» در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی، بارها قطع گاز از سوی ترکمنستان در فصل‌های سرد برخی مناطق کشور را با چالش روبرو کرد.
در نیمه آبان ۱۴۰۳، دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، در تامین گاز نیروگاه‌ها ناتوان است، حتی برای تامین مازوت واحدهای صنعتی هم به طرز کم سابقه‌ای دچار مشکل شده است؛ در سوی دیگر، پزشکیان از همین آبان ماه حرف قطع گاز از سوی ترکمنستان را پیش کشیده است.
ایران در پاییز ۱۴۰۳، با زنجیره فرسوده تولید و انتقال انرژی، از برق تا گاز مواجه است، پول کافی برای واردات گاز در اختیار ندارد و با همه اینها، منصوبان پزشکیان مثل مهاجرانی و ربیعی، دستور خاموشی برنامه ریزی پزشکیان برای جلوگیری از آلودگی هوا را «شجاعانه» توصیف می‌کنند و رسانه‌های حامی دولت، شفافیت در اعلام جدول خاموشی زمان‌بندی شده را ستایش می‌کنند.
شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران روز ۱۷ آبان در گزارشی نوشت که پرستاران در شهرهای یزد، بافق، میبد و اردکان در اعتراض به رسیدگی نشدن به مطالباتشان در محل کار خود دست به تجمع زدند.
طبق این گزارش، کادر پرستاری بیمارستان ضیایی شهرستان اردکان به دلیل پرداخت نشدن مطالبات پرستاری، دست به تجمع اعتراضی زدند.
پرستاران با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته، نه‌تنها حقوق و مبلغ ساعت اضافه‌کار بر اساس تورم افزایش پیدا نکرده بلکه این مبالغ ناچیز با تاخیر شش ماهه پرداخت شده، هشدار دادند که ادامه این وضعیت را تحمل نخواهند کرد.
در شیراز نیز پرستاران و کادر درمان در بیمارستان‌های کلیدی این شهر به صورت گسترده دست به اعتصاب زدند.
شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران در این باره نوشت در بیمارستان رجایی شیراز، پرستاران، کارکنان آزمایشگاه و رادیولوژی دست به اعتصاب زده و در محل کار خود حاضر نشدند.
در بیمارستان فسا نیز تنها سرپرستاران در محل کار حاضر شده‌اند و پرستاران این بیمارستان دست به اعتصاب زده‌اند.
در بیمارستان چمران شیراز هم تنها یک پرستار و یک سرپرستار در روز پنج‌شنبه در محل کار خود حاضر شدند و مابقی پرستاران در اعتصاب هستند.
هم‌زمان ویدیویی در فضای مجازی منتشر شده که نشان می‌دهد پرستاران بیمارستان مطهری جهرم به نشانه اعتراض، پک‌های پذیرایی جشن روز پرستار را به داخل سطل‌های آشغال ریخته‌اند.
طی روزهای گذشته و به دنبال محقق نشدن وعده‌های دولت پزشکیان برای حل مشکلات جامعه پرستاری، پرستاران در شهرهای مختلف کشور تجمع و اعتراض به راه انداختند.
این تجمعات در شهرهای شیراز، یزد، ایلام، زنجان، بوشهر، اهواز، شوش، فسا و مشهد شکل گرفت و پرستاران معترض با تجمعات یا اعتراض در محل بیمارستان، نسبت به مشکلات معیشتی و تبعیض‌های پرداختی و اضافه‌کاری اجباری اعتراض کردند.
نمایندگان پرستاران زنجان، مشهد و یاسوج نیز با انتشار پیام‌هایی اعلام کردند که با وجود مطالبات بر زمین مانده، برگزاری مراسم روز پرستار بی‌معناست و از حضور در این مراسم انصراف دادند.
پرستاران معترض و فعال در فضای مجازی از کار تعلیق شده‌اند
محمود عمیدی، عضو شورای مرکزی خانه پرستار روز ۱۷ آبان در گفت‌وگو با ایلنا با اشاره به برخوردهای امنیتی با پرستاران گفت باید به اعتراضات پرستاران توجه شود و برخوردهای امنیتی با آنها به هیچ وجه قابل قبول نیست.
عضو شورای مرکزی خانه پرستار با اشاره به اینکه پرستارانی داریم که به دلیلِ اعتراض صنفی و یا حتی فعالیت در فضای مجازی از کار تعلیق شده‌اند، از مسئولان پرسید تعلیق در شرایطی که نیروی پرستار به اندازه کافی وجود ندارد چه توجیهی دارد.
عمیدی با بیان اینکه بسیاری از افراد تعلیق شده می‌گویند بعد از مدت تعلیق به کار برنمی‌گردیم، گفت این تعلیق‌ها غیرقانونی است و باید از طریق مراجع قانونی باشد نه اینکه هر کس بخواهد دست به تعلیق بزند.
او با اشاره به کمبود حدود ۱۰۰ هزار پرستار در کشور کم داریم، گفت: «اینکه ۱۱ هزار پرستار جذب شوند و بمانند، خود مساله است. یعنی شاید پرستار جذب شود اما به مرور آنها به دلیل مشکلاتِ بسیار از نظام سلامت خارج می‌شوند.»
این عضو شورای خانه پرستار با بیان اینکه چه کسی حاضر می‌شود با ۱۱ تا ۱۲ میلیون تومان حقوق این کار سخت را انجام بدهد، گفت درحالی‌که حقوق مناسبی به پرستاران پرداخت نمی‌شود، چند برابر ظرفیت آنها کار می‌دهند.
احمد نجاتیان، رییس سازمان نظام پرستاری نیز با بیان اینکه حقوق ۱۳ میلیون تومانی هیچ جذابیتی برای پرستاران ندارد، گفت: « هزار و ۹۰۰ درخواست گواهی از سازمان نظام پرستاری برای مهاجرت در سال گذشته صادر شده است.»
سرآمدن مهلت پرستاران به دولت و اخراج یک پرستار در یاسوج
روزنامه اعتماد در شماره روز ۱۷ آبان خود با اشاره به اینکه مهلتی جامعه پرستاری برای دولت تعیین کرده بود هم سرآمد و غیر از افزایش ۶۰ هزار تومانی حق اضافه‌کاری آن هم از نیمه دوم امسال، تغییری در وضع شغلی و معیشتی پرستاران ایجاد نشد، نوشت که اعتراضات پرستاران در شهرهای مختلف کشور ادامه یافت.
یک پرستار شاغل در یکی از بیمارستان‌های دولتی شهر کرمانشاه به اعتماد گفت که در طول سه ماه اخیر، هیچ تغییر مثبتی در وضعیت شغلی خود و همکارانش شاهد نبوده است.
این پرستار با اشاره به اینکه تعداد زیادی از همکارانش به بخش خصوصی روی آورده‌اند و از جمع ۳۰۰ نفری پرستاران این بیمارستان، ۱۸ نفرشان در سال گذشته از کشور مهاجرت کرده‌اند، گفت: «این دولت هم به دلیل محدودیت دامنه اختیاراتش در امور مالی، قادر به جلب رضایت جامعه پرستاری نیست.»
امین خواهانی‌پور پرستاری که ۱۱ آذر پارسال در زمان خدمت در بیمارستان یاسوج به دست یک بیمار با ضربه چاقو از ناحیه گردن دچار جراحت شدید شد، ۱۱ ماه است که به دلیل آسیب شدید به تارهای صوتی قدرت تکلم را از دست داده و صدماتی شدید را متحمل شده است.
اعتماد در گزارش خود نوشت این پرستار تیرماه امسال به دلیل پایان طرح و اتمام قراردادش، از محل کار اخراج شد و حالا دیگر درآمدی برای گذران زندگی ندارد.
اعتراضات پرستاران
ششم آبان ماه، شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران به مقام‌های جمهوری اسلامی هشدار داد تعیین تکلیف نشدن خواسته‌های پرستاران، واکنش قاطع و هماهنگ آنها را در پی خواهد داشت.
پرستاران و اعضای کادر درمان در ایران طی سال‌های گذشته بارها در اعتراض به رسیدگی نشدن به خواسته‌ها و مطالبات خود تجمع، تحصن و اعتصاب کردند.
در یکی از آخرین نمونه‌ها، پرستاران شهرهای مختلف کشور از روز ۱۵ مرداد به مدت بیش از یک ماه در حدود ۵۰ شهر و ۷۰ بیمارستان ایران دست از کار کشیدند و تجمع اعتراضی برگزار کردند.
احمد نجاتیان، رییس سازمان نظام پرستاری، روز ۱۲ آبان با اشاره به ترک خدمت هزار و ۵۰۰ پرستار در سال گفت طی یک سال اخیر ۵۰۰ پرستار مهاجرت کرده‌اند.
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار، روز ششم آبان در گفت‌وگو با «شبکه شرق» با بیان این که در ایران ۵۰ هزار پرستار خانه‌نشین داریم، گفت: «تا زیرساخت را درست نکنیم، استخدام مثل آبی است که در آبکش ریخته می‌شود.»
