عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در مصاحبه‌ای با هفته‌نامه آلمانی اشپیگل، بدون آنکه درباره نحوه کشته شدن جمشید شارمهد، شهروند ایرانی- آلمانی در زندان پاسخ دهد، پرسش در مورد سرنوشت او و نحوه مرگش را مهم ندانست و گفت که نمی‌تواند «سر و صدا» پیرامون این پرونده را درک کند.
به گفته چهار مقام سابق دولت ترامپ و افراد نزدیک به کارزار او؛ فشار حداکثری، اصطلاحی که بیانگر سیاست سختگیرانه ترامپ نسبت به ایران در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش بود تصویر کاملا سرراستی از آن‌چه در انتظار جمهوری اسلامی است، ارائه می‌دهد وقتی ترامپ دوباره کارش را به عنوان رییس‌جمهور شروع می‌کند.
یکی از مقامات سابق دولت ترامپ که به شرط ناشناس ماندن با پولیتیکو صحبت کرده، گفت «تشدید فشار اقتصادی بر ایران، از اولویت‌های روز اول سیاست خارجی برای اصلاح اشتباهات بایدن در خاورمیانه خواهد بود.»
تیم انتقالی ترامپ در بیانیه‌ای بدون اشاره به جزئیات، تنها اعلام کرده ترامپ اقدامات لازم را برای «رهبری کشورمان» و «برقراری صلح از طریق اعمال قدرت» اتخاذ خواهد کرد.
اما این چهار مقام سابق و افراد نزدیک به کارزار انتخاباتی ترامپ در گفتگو با پولیتیکو، اطلاعاتی ابتدایی درباره سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ در مواجه با فاجعه انسانی غزه و تشدید درگیری‌ها بین اسرائیل و گروه‌های شبه‌نظامی نیابتی جمهوری اسلامی را ارائه دادند.
تشدید تحریم‌های اقتصادی
به گفته این منابع، تیم انتقالی ترامپ در حال بررسی طرح‌هایی برای اعمال دور جدیدی از تحریم‌های اقتصادی شدید علیه ایران و تلاش برای قطع صادرات نفت آن، همراه با تقویت حمایت از اسرائیل است.
آنها گفتند ترامپ قصد دارد سیاست موسوم به فشار حداکثری خود را که بر انزوای ایران، افزایش فشار اقتصادی و حفظ تهدید نظامی معتبرِ بازدارنده مبتنی است، از نو احیا کند.
اما خاورمیانه سال ۲۰۲۴ به‌طور چشمگیری با خاورمیانه‌ای که ترامپ در سال ۲۰۲۱ با آن مواجه بود، متفاوت است و به نوشته پولیتیکو این تفاوت‌ها در ارزیابی موفقیت این استراتژی برای تضعیف جمهوری اسلامی تاثیر می‌گذارد.
یکی از مقامات سابق امور خاورمیانه دولت ترامپ با اشاره به همین نکته به پولیتیکو گفته «فشار حداکثری دور دوم به این معنا نیست که همه چیز از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۰ ادامه خواهد یافت. منطقه و جهان بسیار متفاوت به نظر می‌رسند.»
از یک سو، تهران با توجه به اینکه حملات اسرائیل حماس و حزب‌الله، دو نیروی نیابتی مهمش را بسیار تضعیف کرده، تضعیف شده است.
از سوی دیگر هم، کارزار نظامی اسرائیل، به‌دلیل فاجعه انسانی در غزه و خسارات وارده به زیرساخت‌های غیرنظامی لبنان، محکومیت و واکنش شدید جهانی را علیه اسرائیل و آمریکا برانگیخته است.
ترامپ باید پیامدهای هر دو سوی این مسئله را در شرایطی هدایت کند که دیپلماسی و سرمایه ژئوپلیتیکی ایالات متحده کاهش یافته است.
در همین حال، تهران همکاری خود با روسیه را عمیق‌تر کرده و با توجه به جنگ اوکراین و همکاری ایران با روسیه در این جنگ، پیچیدگی‌های جدیدی به سیاست ایران ترامپ افزوده شده است.
تنش ایران و اسرائیل
همچنین در وضعیت فعلی، احتمال تشدید تنش‌ها میان اسرائیل و ایران وجود دارد که می‌تواند پای ارتش آمریکا را به میدان بکشاند.
بایدن در حملات هوایی تلافی‌جویانه ماه گذشته اسرائیل، از این کشور خواست به اهداف هسته‌ای ایران حمله نکند تا از تشدید تنش‌های بین این دو رقیب جلوگیری شود، در حالی که همزمان حدود ۷۰۰ تحریم اقتصادی علیه ایران اعمال کرد تا فشار اقتصادی را بر این کشور حفظ کند.
ترامپ با توجه به آن‌چه پیشتر گفته است به احتمال زیاد تلاش نخواهد کرد محدودیتی برای حملات یا واکنش اسرائیل وضع کند.
او ماه گذشته به فاکس نیوز گفت: «این دیوانه‌کننده‌ترین چیزی است که شنیده‌ام» و در واکنش به درخواست بایدن مبنی بر عدم حمله اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای ایران، گفت: «این پاسخ دیوانه‌وار بود چون به‌زودی آنها به سلاح هسته‌ای دست پیدا خواهند کرد و آن موقع مشکلات آغاز خواهد شد.»
برایان هوک، که ریاست تیم انتقالی وزارت خارجه ترامپ را بر عهده دارد و در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ در پیشبرد سیاست او در قبال ایران نقش داشت، روز پنجشنبه در مصاحبه با سی‌ان‌ان بر اهمیت حفظ تهدید نظامی علیه ایران تاکید کرد و همزمان تاکید کرد ترامپ به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست.
هوک به سی‌ان‌ان گفت: «اگر کسی باور نکند که شما تهدید نظامی معتبری دارید، قدرت بازدارندگی خود را از دست خواهید داد.»
او در این مصاحبه که روز جمعه ۱۸ آبان منتشر شد، همچنین در پاسخ به سوالاتی درباره روابط جمهوری اسلامی با کشورهای اروپایی از جمله آلمان به رهبران این کشور هشدار داد که مواظب اقدامات و رفتار خود باشند و اشتباهات قبلی در قبال حکومت ایران را تکرار نکنند.
عراقچی: خانواده به‌طور رسمی درخواست کند، جسد را تحویل می‌دهیم
عراقچی در پاسخ به سوالی درباره سرنوشت جمشید شارمهد گفت: « آلمانی ها ظاهرا این واقعیت را نادیده می‌گیرند که جمشید شارمهد مسئول انفجار سال ۲۰۰۸ در مسجدی در شیراز بود که به کشته شدن ۱۴ نفر و زخمی شدن بیش از ۲۰۰ نفر انجامید. زمانی که او در ایالات متحده زندگی می‌کرد، با افتخار در مصاحبه‌های تلویزیونی از اقدامات خود صحبت می‌کرد و می‌گفت: «ما جنگ با جمهوری اسلامی را آغاز کردیم و آنها را می‌کشیم.» آقای شارمهد به‌عنوان یک ایرانی دستگیر شد، زیرا جمهوری اسلامی تابعیت مضاعف را به رسمیت نمی‌شناسد. او به ایران منتقل شد و در دادگاه محاکمه‌ای عادلانه داشت. او بر اساس قوانین ما به‌عنوان تروریست به اعدام محکوم شد.»
وقتی که خبرنگار اشپیگل به ربوده شدن جمشید شارمهد در دبی و مشخص نبودن نقش او در حمله سال ۲۰۰۸ در شیراز اشاره کرد و گفت که این زندانی در زندان شکنجه شده است، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت: «شکنجه در جمهوری اسلامی ممنوع است و منطقی هم نیست، زیرا آقای شارمهد علنا به اعمال خود اعتراف کرده است. جمشید شارمهد یک تروریست بود و خوب است که جامعه آلمان و مقامات آلمانی به این موضوع توجه کنند. من نمی‌توانم سر و صدا، هیاهو و تبلیغات سیاسی پیرامون این پرونده را درک کنم.»
عباس عراقچی همچنین درباره اینکه آیا شارمهد به دار آویخته شد یا نه، گفت:«در بیانیه قوه قضائیه واقعا به اعدام اشاره‌ای نشده و مسلما بیانیه دادستانی تهران در این مورد مبهم است. آقای شارمهد دیگر در این دنیا نیست و مساله اصلا این نیست که آیا او اعدام شده یا به دلایل طبیعی فوت کرده. وقتی مرگ می‌آید، می‌آید.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در پاسخ به این سوال که چرا جسد جمشید شارمهد به خانواده‌اش تحویل داده نمی‌شود، گفت: «اگر خانواده او به‌طور رسمی درخواستی ارائه دهد، هیچ مانعی برای انجام این کار نمی‌بینیم. اگر خانواده او بخواهند، ما نیز مایل به کالبد شکافی هستیم.»
عراقچی: ۲۰ دقیقه است درباره مرگ یک تروریست می‌پرسید نه ۵۰ هزار کشته در غزه
عباس عراقچی سپس در اعتراض به سوالات خبرنگار اشپیگل گفت: «۲۰ دقیقه است که شما در مورد مرگ یک تروریست سؤال می پرسید، اما برای مرگ ۵۰ هزار نفر در غزه ما شاهد هیچ محکومیتی از سوی دولت آلمان نبودیم و ندیدیم که سفارت و کنسولگری‌های اسرائیل در آلمان تعطیل شوند. کشتار مردم فلسطین از سوی اسرائیل برای شما مهم نیست. این تکبر اروپا است که منجر به درگیری کنونی شده است. استانداردهای دوگانه خود را برای یک بار کنار بگذارید، شاید فرصتی برای درک یکدیگر بیابیم… شما نباید این‌قدر خودخواه باشید.»
او در واکنش به این سوال خبرنگار اشپیگل که «شاید فراموش کردهاید که این جنگ با جنایتی وحشتناک، یعنی حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ و کشتن ۱۲۰۰ نفر و به گروگان گرفتن ۲۵۰ نفر شروع شد»، گفت: «این تصمیمی بود که حماس گرفت و به ما مربوط نمی‌شود. فقط تاریخ نشان خواهد داد که آیا این تصمیم درست بوده است یا خیر. در هر صورت، این عملیات نتیجه ۸۰ سال اشغال سرزمین مردم فلسطین و اخراج و کشتار آنها است. دو میلیون نفر از حق تعیین سرنوشت خود محروم و در زندان بزرگی به نام غزه انداخته شدهاند. مردم فلسطین نباید بهخاطر آن‌چه آلمانیها با یهودیان انجام دادند مجازات شوند.»
در بخش دیگری از این مصاحبه، خبرنگار اشپیگل با اشاره به اوضاع اقتصادی بد ایران و رنجی که مردم ایران میبرند، از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پرسید که چرا حکومت ایران از گروه‌های نیابتی در عراق، لبنان، سوریه، غزه و یمن حمایت می‌کند؟ عراقچی در پاسخ به این سوال گفت: « برخلاف شما، من حماس، حزب الله و دیگران را «نیابتی» نمینامم. من آنها را جنبشهای آزادیبخش مینامم و حمایت از آنها هیچ سودی برای جمهوری اسلامی ندارد.»
عراقچی افزود: «شما هر کسی را که بر خلاف سیاست غرب عمل می‌کند تروریست میخوانید اما هر کسی که مطابق با سیاست غرب عمل کند یکی از آدمهای خوب است. این استاندارد دوگانه غرب و یک سیاست گمراهکننده است.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در ادامه این مصاحبه، با وجود اظهارنظرهای علنی مقامات جمهوری اسلامی از جمله علی خامنهای در حمایت و تایید حمله نظامی روسیه به اوکراین گفت: «ما تا به امروز هرگز حمله روسیه به اوکراین را تایید نکردهایم. ما از تمامیت ارضی اوکراین حمایت و دفاع میکنیم.»
«آلمان مسبب تعمیق روابط ما با روسیه است»
عراقچی همچنین منکر تحویل موشکهای بالستیک ایرانی به روسیه شد و آلمان را مسبب تعمیق روابط جمهوری اسلامی با روسیه دانست و گفت: «پس از انقلاب ۱۳۵۷، آلمان ایران را تنها گذاشت. ما در آن زمان مجبور شدیم برای اتمام پروژه خود در بوشهر به روسیه مراجعه کنیم. صنعت هسته‌ای ایران با کمک آلمان آغاز به کار کرد. اگر آلمانیها میماندند، برنامه هسته‌ای ایران ممکن بود امروز در مسیر دیگری قرار گیرد. دولت آلمان در مقاطع مختلف تاریخ اشتباهاتی مرتکب شده است. مراقب باشید که اکنون دیگر اشتباه نکنید.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی همچنین در پاسخ به سوالی درباره احتمال ادامه مذاکرات هسته‌ای گفت: « ما با چالشهای بزرگی روبهرو خواهیم شد، زیرا توافق اتمی موسوم به برجام در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی میشود و ما به یک توافق جدید نیاز داریم. در هر صورت ما آماده هستیم تا با کشورهای منطقه وارد مذاکره شویم. در مورد همکاری ما با روسیه، من آماده صحبت با اروپایی ها هستم. بیایید وارد گفتگو شویم و از تحریمها اجتناب کنیم.»
عراقچی گفت: «تحریمها فقط مشکلات را پیچیدهتر می‌کند. آنها هرگز به حل مشکلی کمک نکردهاند، حداقل در ایران. پیام من این است: تحریمها را فراموش کنید! آنها در گذشته کار نمیکردند، اکنون کار نمیکنند و در آینده نیز کار نخواهند کرد.»