بازگشت ترامپ به کاخ سفید، فرصتها و چالشهای پیش روی پکن
پیروزی تاریخی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، به احتمال فراوان معادلات سیاسی و اقتصادی جهان را دستخوش تغییرات اساسی خواهد کرد. در این میان، چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان با چشماندازی مبهم و غیرقابل پیشبینی روبهرو شده است.
بازگشت ترامپ به کاخ سفید میتواند هم فرصتهای بیسابقهای برای پکن فراهم کند و هم چالشهای جدی برای این کشور به همراه داشته باشد.
بر اساس گزارش سیانان، شی جینپینگ، رییسجمهوری چین، در پیام تبریک خود به ترامپ، بر ضرورت یافتن «راه درست» برای همزیستی در «دوران جدید» تاکید کرده است.
این لحن محتاطانه نشان میدهد پکن به خوبی از پیچیدگیهای پیش روی خود آگاه است.
اگرچه ترامپ در دوره قبلی ریاست جمهوریاش بارها از پینگ به عنوان «دوست بسیار خوب» یاد کرده اما سیاستهای عملی او در قبال چین، روابط دو کشور را به پایینترین سطح در دهههای اخیر رسانده است.
بازگشت ترامپ احتمالا با وضع تعرفههای سنگین ۶۰ درصدی بر کالاهای چینی همراه خواهد بود که این اقدام میتواند به رشد اقتصادی چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان آسیب جدی وارد و تنشهای موجود میان این دو ابرقدرت را بیش از پیش تشدید کند.
از سوی دیگر، رویکرد معاملهگرایانه ترامپ در عرصه سیاست خارجی، میتواند به تضعیف پیمانهای آمریکا و جایگاه رهبری این کشور در جهان بینجامد.
این وضعیت میتواند فرصتی در اختیار پکن قرار دهد تا خلاء ناشی از عقبنشینی آمریکا را پر کرده و نظم جهانی جدیدی را پایهگذاری کند.
شن دینگلی، تحلیلگر سیاست خارجی مستقر در شانگهای، در این باره به سیانان میگوید: «بازگشت ترامپ به قدرت بیتردید هم فرصتهای بیشتر و هم خطرات بزرگتری را برای چین به همراه خواهد داشت. این که کدام یک از این دو، خطرات یا فرصتها، غالب شود، به چگونگی تعامل دو کشور با یکدیگر بستگی دارد.»
تعرفههای سر به فلک کشیده
در دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ، او که وعده «شکوه دوباره آمریکا» را داده بود، جنگ تجاری شدیدی علیه چین به راه انداخت.
ترامپ، هوآوی، غول مخابراتی چینی را به بهانه امنیت ملی تحریم کرد و چین را مسئول همهگیری کووید-۱۹ دانست.
در پایان دوره چهار ساله ریاست جمهوری او، روابط دو کشور به پایینترین سطح خود در چند دهه اخیر رسید.
اکنون ترامپ در کارزار انتخاباتیاش تهدید کرده تعرفههای ۶۰ درصدی بر کالاهای چینی وضع خواهد کرد که این اقدام میتواند ضربه سنگینی به اقتصاد چین وارد کند که هماکنون با بحران مسکن، کاهش مصرف، روند نزولی قیمتها و افزایش بدهیهای دولتهای محلی دستوپنجه نرم میکند.
بانک سرمایهگذاری مککواری تخمین میزند که تعرفههای ۶۰ درصدی، رشد اقتصادی چین را تا دو درصد، چیزی کمتر از نصف نرخ رشد پنج درصدی فعلی این کشور، کاهش خواهد داد.
لری هو، اقتصاددان ارشد چین در مککواری میگوید: «جنگ تجاری جدید میتواند به الگوی رشد چین که متکی بر صادرات و تولید است، پایان دهد.»
تعرفهها که در واقع نوعی مالیات بر واردات هستند، نه تنها به مصرفکنندگان کشور وضعکننده آسیب میزنند، بلکه به کسبوکارهایی که برای تولید محصولات نهایی به مواد اولیه و کالاهای واسطهای وارداتی نیاز دارند نیز ضربه میزنند.
تشدید تنشهای تجاری جهانی فراتر از چین و آمریکا، به همه کشورهای درگیر در زنجیره تامین جهانی، آسیب خواهند رساند.
دانیل راسل، معاون امنیت بینالملل و دیپلماسی موسسه سیاست جامعه آسیا میگوید: «ترامپ دوره نخست ریاستجمهوری خود را با ستایش شی جین پینگ آغاز کرد اما در ادامه به وضع تعرفهها و تحقیر پکن در دوران همهگیری پرداخت.»
راسل که پیشتر مشاور ارشد باراک اوباما، رییسجمهوری اسبق آمریکا در امور آسیا بوده، میافزاید: «از این رو، پکن احتمالا با احتیاط به رییسجمهوری منتخب [آمریکا] نزدیک خواهد شد تا از خواستههای ترامپ و فرصتهای احتمالی آگاه شود.»
چالشها و فرصتها
با این حال، سیاست خارجی معاملهمحور ترامپ میتواند فرصتهای استراتژیک مهمی را برای پکن فراهم کند.
تانگ ژائو، پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی، معتقد است که اگرچه پکن عمیقا نگران غیرقابل پیشبینی بودن سیاستهای ترامپ است اما این چالشها میتوانند فرصتهای جدیدی را نیز به همراه داشته باشند.
به گفته او، با وجود نگرانی از آغاز دوباره جنگ تجاری، پکن بر این باور است که سیاستهای سختگیرانه تعرفهای ترامپ در اروپا با مخالفت شدید روبهرو خواهد شد.
این موقعیتی است برای چین تا روابط اقتصادی خود را با اروپا تقویت کند و با تلاشهای آمریکا برای محدودسازی فنآوری و جداسازی زنجیره تامین بین چین و کشورهای غربی مقابله کند.
موضع منفی ترامپ نسبت به ناتو و نهادهای بینالمللی نیز میتواند به نفع پکن تمام شود.
در شرایطی که جو بایدن، رییسجمهوری فعلی، تلاش گستردهای برای تقویت اتحادهای آمریکا در مقابله با چین انجام داده، رویکرد انزواگرایانه ترامپ میتواند این دستاوردها را تضعیف کند. این امر برای چین که از استراتژی واشینگتن در ایجاد «ناتوی آسیایی» نگران است، میتواند خبر خوشایندی باشد.
مساله تایوان و روابط با روسیه
مساله تایوان نیز یکی از محورهای اصلی روابط چین و آمریکا در دوره جدید خواهد بود. حزب کمونیست چین، با وجود آن که هرگز بر این جزیره حکومت نکرده، آن را بخشی از خاک خود میداند.
اظهارات اخیر ترامپ در مورد تایوان، از جمله متهم کردن این جزیره به «دزدیدن» صنعت تراشه از آمریکا و موضع مبهم او در خصوص حمایت نظامی از تایوان، نشاندهنده رویکرد معاملهگرایانه او نسبت به این موضوع است.
ژائو میگوید: «با توجه به بیمیلی نسبی ترامپ به دفاع از تایوان، پکن ممکن است با استفاده از مشوقها و اهرمهای فشار، به دنبال امتیازگیری از واشینگتن باشد تا حمایت نظامی و سیاسی آمریکا را از تایوان کاهش دهد.»
در عرصه روابط بینالمللی، بازگشت ترامپ میتواند پیچیدگیهای جدیدی در روابط سهجانبه چین، روسیه و آمریکا ایجاد کند.
روابط نزدیک ترامپ با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه و احتمال پایان جنگ اوکراین میتواند معادلات موجود را تغییر دهد.
لیو دونگشو، استادیار امور بینالملل در دانشگاه سیتی هنگکنگ، معتقد است که بهبود روابط آمریکا و روسیه میتواند به کاهش وابستگی مسکو به پکن و شکاف میان روسیه و چین بینجامد.
از گفتههای ترامپ پیداست که او چین را دشمن اصلی میداند، نه روسیه.
روز پنجشنبه ۱۷ آبان، پوتین پیروزی ترامپ را تبریک گفت و برای تعامل با آمریکا، اعلام آمادگی کرد.
او در نشستی سیاسی در سوچی گفت که سخنان ترامپ درباره پایان جنگ اوکراین و بهبود روابط با روسیه «شایان توجه است» و در پاسخ به پرسش مجری درباره تمایل به گفتوگو با ترامپ گفت: «بله، این کار را خواهیم کرد. ما آمادهایم.»
با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴ آمریکا، گمانهزنیها درباره ترکیب کابینه او افزایش یافته است. اگرچه ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتیاش گفتوگوهایی رسمی درباره اعضای کابینه نداشت اما در حین سفرهای انتخاباتی و تماشای رسانهها، از نامزدهای احتمالی سخن میگفت.
به گزارش پولیتیکو، رقابت برای دستیابی به مناصب کلیدی کابینه ترامپ از سوی نزدیکان او آغاز شده و برخی از آنها حتی تیمهای روابط عمومی مخصوص به خود را برای این هدف بهکار گرفتهاند.
روند کند تایید و تغییرات زیاد در کابینه اول
در دوره اول ریاستجمهوری ترامپ، تایید اعضای کابینه به دلیل مخالفتهای دموکراتها با کندی صورت گرفت و در طول چهار سال، تغییرات زیادی در سمتهای کلیدی رخ داد.
در دوره جدید انتظار میرود ترامپ گزینههای خود را از میان چهرههای وفادار و همراه انتخاب کند اما ممکن است در فرآیند تایید همچنان با چالشهایی مواجه شود.
وزارت امور خارجه
ترامپ در دوره اول خود رابطهای پرتنش با وزیر خارجهاش، رکس تیلرسون داشت. بعد از تیلرسون، مایک پمپئو به این سمت رسید و به یکی از نزدیکترین مشاوران ترامپ تبدیل شد و حالا ریک گرنل، بیل هگرتی، رابرت اوبراین و مارکو روبیو، به عنوان گزینههای احتمالی مطرح میشوند.
ریچارد گرنل، دیپلمات صریح و شفاف
ریچارد گرنل، سفیر پیشین آمریکا در آلمان و مدیر موقت اطلاعات ملی در دولت ترامپ، به عنوان یکی از وفادارترین و تاثیرگذارترین مشاوران دیپلماتیک ترامپ شناخته میشود.
گرنل در فروردین ۱۴۰۱ اعلام کرد جمهوری اسلامی او را به خاطر کارزارهایش در حمایت از افراد متعلق به گروههای مختلف جنسی و لغو مجازات علیه همجنسگرایی تحریم کرده است.
او سیاستهای دولت جو بایدن را ریاکارانه دانسته و گفته بود: «آنها تظاهر میکنند که در مورد حقوق بشر صحبت میکنند اما حقوق بشر در محاسباتشان جایی ندارد.»
او در آبان ۱۴۰۱ در واکنش به کشته شدن مهسا ژینا امینی نوشت: «با خانواده مهسا امینی و همه زنان و مردان قهرمان ایران که در مقابل رژیم [علی] خامنهای ایستادگی میکنند اعلام همبستگی میکنم. مردم آمریکا لحظه لحظه وقایع ایران را دنبال و از جنبش شما حمایت میکنند.»
گرنل با صراحت لهجه و سبک برخورد خاص خود، اغلب موجبات نگرانی دیپلماتهای اروپایی را فراهم کرده و از سیاستهای ضد چین و ضد ناتو (سازمان پیمان نظامی آتلانتیک شمالی) ترامپ، به شدت حمایت میکند.
بیل هگرتی، سناتور جمهوریخواه و حامی سیاستهای محافظهکارانه
بیل هگرتی، سناتور ایالت تنسی و سفیر سابق آمریکا در ژاپن، یکی از گزینههای جدی برای وزارت امور خارجه دولت بعدی آمریکا است. این عضو کمیته روابط خارجی سنا، سابقهای طولانی در حمایت از سیاستهای محافظهکارانه بهویژه در برابر چین دارد.
او ۳۰ شهریور امسال با اشاره به این که هکرهای وابسته به جمهوری اسلامی به دنبال ارائه اطلاعات هک شده از ستاد انتخاباتی ترامپ به ستاد کامالا هریس بودهاند، گفت تهران میخواهد که هریس در انتخابات آمریکا رای بیاورد.
هگرتی اسفند سال گذشته هم استراتژی بایدن را در برابر جمهوری اسلامی سازشکارانه خواند و گفت او با این کار جان آمریکاییها را به خطر انداخته است.
هگرتی آبان سال گذشته هم سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر سابق و کشته شده امور خارجه جمهوری اسلامی به نیویورک را «شرمآور» توصیف کرد و با اشاره به کشته شدن دستکم ۳۳ آمریکایی به دست حماس، گفت: «دولت بایدن به وزیر امور خارجه ایران، بزرگترین حامی تروریسم در جهان که تروریستهای فلسطینی را تعلیم، مسلح و حمایت مالی کرده، ویزا داده است.»
او از معدود سناتورهایی بود که به بسته کمک امنیتی به اوکراین رای مخالف داد و دلیل آن را عدم توجه به امنیت مرزی آمریکا عنوان کرد.
رابرت اوبراین، گزینهای محبوب در ناتو و حامی اوکراین
رابرت اوبراین که به عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ بدون علنی کردن اختلافات داخلی به کار خود پایان داد، از دیگر گزینههای احتمالی برای وزارت امور خارجه است.
او به تازگی در یک مصاحبه با شبکه فاکسنیوز، جمهوری اسلامی را بیشتر تهدیدی نمادین توصیف کرد و گفت که آنها فاقد توان نظامی واقعی برای مقابله با اسرائیل هستند.
او اشاره کرد که نیروی هوایی ایران قدیمی و محدود است و حملات موشکی این کشور هم خسارات جدی به همراه نداشته است.
اوبرایان انتقاد کرده که تحریمها علیه جمهوری اسلامی بهدرستی اجرا نشدهاند و در صورت جدی بودن تهدید تهران، باید این تحریمها بهطور کامل اعمال میشدند.
این مقام آمریکایی به دلیل روابط خوب با ناتو و حمایت قوی از اوکراین در میان جمهوریخواهان، مورد توجه کشورهای اروپایی قرار دارد.
او سابقهای خاص در دیپلماسی دارد و با اقداماتی همچون کمک به آزادی آساپ راکی، رپر آمریکایی که در سوئد زندانی بود، توجهها را به خود جلب کرد
مارکو روبیو، سناتور سرسخت در برابر جمهوری اسلامی و کوبا
مارکو روبیو، سناتور ایالت فلوریدا، با مواضع سختگیرانه خود در سیاست خارجی بهویژه در برابر کوبا و جمهوری اسلامی شناخته میشود.
او ۱۰ مهر ماه در شبکه ایکس بر لزوم «تهدید بقای رژیم از طریق فشار حداکثری و اقدامهای مستقیم و نامتناسب» تاکید کرد و نوشت: «رژیم جمهوری اسلامی میخواهد اسرائیل را نابود کند تا به قدرت مسلط در خاورمیانه تبدیل شود. سیاست مماشات رفتار آنها را تغییر نخواهد داد.»
روبیو، ۲۷ تیر در سخنرانی در گردهمایی ملی جمهوریخواهان گفت: «در زمان ترامپ، جمهوری اسلامی ورشکسته بود اما در زمان بایدن برای حمایت از تروریسم پول دارد.»
او سال گذشته پس از ارائه طرح «قانون مهسا امینی» به سنای آمریکا، «نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران به دست آیتاللهها را وحشیانه» خواند و گفت: «رژیم تهران به عنوان یک حامی تروریسم دولتی، به صورتی فعالانه در حال به خاک و خون کشیدن مردم این کشور و ملتهای متعدد دیگر است.»
روبیو، هر چند حامی ترامپ است اما سابقه همکاری با دموکراتها را برای تصویب قانونی دارد که خروج آمریکا را از ناتو سختتر میکند.
روبیو با حمایت از اوکراین سعی کرده موضع میانهرویی در مقابل دموکراتها داشته باشد اما همواره بر لزوم مذاکره اوکراین با روسیه برای پایان دادن به جنگ تاکید کرده است.
مایک والتز، کهنهسرباز و نماینده حامی امنیت ملی
مایک والتز، کهنهسرباز ارتش و نماینده کنگره از فلوریدا، از حامیان سرسخت سیاستهای ضد چین و حامی کمکهای نظامی به اوکراین است.
او زمستان سال گذشته خواهان تغییر ۱۸۰ درجهای سیاستهای بایدن در قبال جمهوری اسلامی شد و آن را بزرگترین کاری توصیف کرد که دولت آمریکا میتواند برای کمک به اسرائیل انجام دهد.
به گفته والتز، آمریکا باید به موضع فشار حداکثری برگردد و مانع از پر شدن خزانه کسانی شود که به «تروریسم در سراسر منطقه» دامن میزنند.
والتز همچنین یکی از منتقدان خروج شتابزده آمریکا از افغانستان از سوی بایدن بوده و در میان جمهوریخواهان بهعنوان یکی از گزینههای کلیدی برای پستهای وزارت امور خارجه و دفاع مطرح شده است.
وزارت دفاع و چهرههای آشنا با رویکردهای قاطع و وفادار به ترامپ
ترامپ برای وزارت دفاع به دنبال شخصی است که ضمن وفاداری کامل، دیدگاههای انزواطلبانه او را در برابر دستگاه امنیت ملی و ارتش ایالات متحده، نمایندگی کند.
چهرههایی مانند مایک والتز، تام کاتن و مایک پمپئو از گزینههای احتمالی برای این سمت در دولت ترامپ هستند.
مایک پمپئو، دیپلمات باسابقه و حامی سیاستهای ترامپ در امور بینالمللی
مایک پمپئو، رییس سابق سیآیای و وزیر امور خارجه دوران ترامپ، از گزینههای برجسته برای وزارت دفاع است.
پومپئو از سال ۲۰۱۵ یکی از منتقدان اصلی توافق هستهای «برجام» بود.
او در ۲۶ آوریل ۲۰۱۸ به کابینه ترامپ پیوست و در کمتر از ۱۰ روز، در هشت ماه می، دولت آمریکا خروج یکطرفه خود را از برجام اعلام کرد.
پمپئو در سال ۲۰۱۶ به همراه دو نماینده دیگر جمهوریخواه برای نظارت بر انتخابات و بازدید از تاسیسات هستهای ایران، از جمهوری اسلامی درخواست روادید کردند اما درخواست آنها از سوی تهران رد شد.
در دوره وزارت پمپئو، تحریمهای تسلیحاتی علیه تهران افزایش یافت و فشارها بر جمهوری اسلامی به بالاترین حد خود رسید.
در همین دوره، ترامپ دستور کشتن قاسم سلیمانی را صادر کرد و آن را یک حمله بازدارنده و بخشی از راهبرد تازه آمریکا برای مقابله با تهدیدات جمهوری اسلامی عنوان کرد.
واشینگتن فریبیکن در هشتم آبان در گزارشی به نقل از وزارت امور خارجه آمریکا نوشت جمهوری اسلامی همچنان فعالانه در حال توطئه برای ترور دو مقام ارشد دولت ترامپ، از جمله پمپئو، وزیر سابق امور خارجه ایالات متحده است.
وزیر خزانهداری، آماده برای نبردهای مالی حساس در واشینگتن
وزیر خزانهداری نقشی کلیدی در مواجهه با چالشهایی همچون سقف بدهی و قانون مالیات جمهوریخواهان ایفا خواهد کرد و مسیر سیاستهای اقتصادی آمریکا را تحت تاثیر قرار میدهد.
ترامپ برای اجرای سیاستهای اقتصادی خود احتمالا به یک چهره آشنا و وفادار از میان هاوارد لاتنیک، رابرت لایتهایزر و لری کودلو تکیه خواهد کرد.
هاوارد لاتنیک، گزینهای مطمئن با تجربهای طولانی
هاوارد لاتنیک، مدیر یک شرکت سرمایهگذاری و یکی از نزدیکترین افراد به ترامپ، بهعنوان یکی از گزینههای اصلی برای هدایت تیم اقتصادی مطرح شده است.
لاتنیک که سابقهای طولانی در حمایت مالی از ترامپ دارد، بیش از ۱۰ میلیون دلار به کمپین او کمک کرده و برای جمعآوری بیش از ۷۵ میلیون دلار نیز نقشی کلیدی ایفا کرده است.
رابرت لایتهایزر، معمار تغییرات تجاری
رابرت لایتهایزر، مسئول سابق تجاری ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری، گزینهای جدی برای پستهای کلیدی اقتصادی دولت بعدی بهشمار میرود.
او در دوره اول ترامپ با سیاستهای تجاری حمایتگرایانه خود و اعمال تعرفههای سنگین، تغییرات بزرگی در تجارت جهانی ایجاد کرد.
لایتهایزر به ترامپ نزدیک است و به دلیل موضع سختگیرانهاش بر تجارت بینالمللی، احتمال میرود در دولت بعدی به ریاستجمهوری ترامپ نیز نقش پررنگی داشته باشد.
جی کلیتون، آرامشبخش برای والاستریت
جی کلیتون، رییس پیشین کمیسیون بورس و اوراق بهادار، گزینهای است که انتخاب او میتواند نگرانیهای بازارهای مالی را در دوره دوم قدرت ترامپ کاهش دهد.
کلیتون که بهعنوان وکیل باسابقه در والاستریت شناخته میشود، میتواند انتخابی مطمئن برای مدیریت اقتصاد ناپایدار و هدایت وزارت خزانهداری و در دولت بعدی آمریکا باشد.
دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، سخنان سابق خود که در آن ترامپ را «حامی نئونازی»، «مستبد»، «متوهم، ناصادق و خودشیفته» خوانده بود، اخبار قدیمی توصیف کرد و گفت مهم نیست که آنها را گفته است. او افزود این موضوع بر روابط بریتانیا با رییسجمهور بعدی آمریکا تاثیر نخواهد گذاشت.
به دنبال خشونتهای شامگاه پنجشنبه ۱۷ آبان در آمستردام علیه هواداران تیم فوتبال مکابی تلآویو، ارتش اسرائیل اعلام کرد در حال آماده شدن برای اعزام فوری یک گروه امداد و نجات به هلند است. اسحاق هرتزوگ، رییسجمهوری اسرائیل، خشونتهای آمستردام را هشداری برای همه کشورها دانست.
هرتزوگ در پیامی درباره خشونت علیه هواداران تیم فوتبال مکابی تلآویو پس از بازی این تیم با آژاکس آمستردام نوشت: «با وحشت، تصاویر و ویدیوهای تکاندهندهای را میبینیم که از هفتم اکتبر امیدوار بودیم دیگر هرگز نبینیم».
رییسجمهوری اسرائیل تاکید کرد که این یک حادثه جدی و یک هشدار برای هر کشوری است که میخواهد ارزشهای آزادی را حفظ کند.
دفتر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بامداد جمعه ۱۸ آبان اعلام کرد که او پس از اطلاع از جزییات حملههای خشونتبار به شهروندان اسرائیل در آمستردام، دستور داده است دو هواپیمای امدادی فورا برای کمک به این شهروندان عازم آمستردام شوند.
دیک شوف، نخستوزیر هلند، در گفتوگوی تلفنی با نتانیاهو اعلام کرد که حملات یهودیستیزانه علیه اسرائیلیها «کاملا غیرقابل قبول» است و مهاجمان «شناسایی و محاکمه» خواهند شد.
نخستوزیر اسرائیل نیز گفت که این حمله یهودیستیزانه را بسیار جدی میگیرد و خواستار افزایش امنیت جامعه یهودی در هلند است.
گیدون سعار، وزیر امور خارجه اسرائیل نیز در رسانه اجتماعی ایکس گفت مقامهای اسرائیل در ارتباط با حملههای خشونتبار به طرفداران اسرائیلی تیم فوتبال مکابی تلآویو در آمستردام، در حال تعامل با مقامهای هلند هستند.
رسانههای اسرائیلی گزارش دادند تعدادی از طرفداران تیم فوتبال مکابی تلآویو که برای تماشای بازی این تیم در لیگ فوتبال اروپا به آمستردام رفته بودند، هدف حملههای خشونتبار قرار گرفتند.
ویدیوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی نشان میدهند پنجشنبه ۱۷ آبان ماه، افرادی، اشیایی را به سمت تماشاچیان تیم فوتبال مکابی تلآویو پرتاب کرده و به آنها حمله کردند.
یک ویدیو از صحنههای درگیری در آمستردام که در فضای مجازی منتشر شده، نشان میدهد گروهی از اسرائیلیها یک پرچم فلسطین را از یک ساختمان پایین کشیدند و آن را پاره کردند.
ویدیویی دیگر که در فضای مجازی منتشر شده است یکی از طرفداران اسرائیلی تیم فوتبال مکابی تلآویو را نشان میدهد که به داخل یک کانال آب در آمستردام پرتاب شده و حملهکنندگان او را مجبور میکنند بگوید: «فلسطین را آزاد کنید.»
گروهی از طرفداران اسرائیلی تیم فوتبال مکابی تلآویو به رسانه اسرائیلی ماکو گفتند پس از آن که آنها در حال خارج شدن از یک میکده در آمستردام بودند، کسانی، اشیایی را به سمت آنها پرتاب کردند و درگیری بین دو طرف آغاز شد.
دنی دانون، سفیر اسرائیل در سازمان ملل، با انتشار ویدیویی از حملههای خشونتبار به شهروندان اسرائیلی و یهودیان در آمستردام گفت: «این چهره واقعی همان تروریسم افراطی است که در حال مبارزه با آن هستیم.»
سفیر اسرائیل در سازمان ملل متحد افزود: «اکنون جهان غرب باید بیدار شود. سازمان ملل باید فورا و صراحتا خشونت فلسطینیان و حامیان آنها را محکوم کند. مقامهای هلند باید اکنون علیه تروریسم اقدام قاطع انجام دهند»
ایتامار بن گویر، وزیر امنیت اسرائیل در شبکه ایکس نوشت: «هوادارانی که برای دیدن یک بازی فوتبال رفتند، با یهودستیزی مواجه شدند و با ظلم غیرقابل تصوری، فقط به خاطر یهودی بودن و اسرائیلی بودنشان هدف حمله قرار گرفتند.»
نفتالی بنت، نخستوزیر پیشین اسرائیل، در واکنش به گزارشها از حملههای خشونتبار به طرفداران اسرائیلی تیم مکابی در آمستردام، از مقامهای هلند خواست فورا جلوی آسیب دیدن این افراد و وخیمتر شدن شرایط را بگیرند.
خیِرت ویلدرز، رهبر حزب راست افراطی هلند نیز که حزبش یکی از اعضای دولت این کشور است، در حساب ایکس خود نوشت: «ما غزه اروپا شدهایم و مسلمانان با پرچمهای فلسطین در حال شکار یهودیان هستند. من هرگز این را نمیپذیرم.»
ارسال پیامکهای نژادپرستانه با اشاره به بردهداری در هفتهای که گذشت، نگرانیهایی جدی در چندین ایالت آمریکا ایجاد کرد. این پیامهای ناشناس برای مردان، زنان و دانشآموزان سیاهپوست فرستاده شدند و خانوادهها و مدارس را ترساندند. افبیآی تحقیقات خود را در این زمینه آغاز کرد.
به گزارش آسوشیتدپرس، دریافت این پیامکها که بهطور عمده سیاهپوستان را هدف قرار دادهاند، در ایالتهای آلاباما، اوهایو، پنسیلوانیا، تنسی، کالیفرنیا و نیویورک، گزارش شده است.
در این پیامکها از گیرنده خواسته شده در مکانهایی که مرتبط با بردهداری یا کار اجباری است، حاضر شود. برخی پیامها حاوی دستورالعملی برای حضور در مکانی خاص بودهاند و برخی دیگر به شکل مبهمتری به تغییرات آتی در دولت ایالات متحده اشاره داشتهاند.
یکی از این موارد، مربوط به دختری ۱۶ ساله از کالیفرنیا به نام تاشا داناهام است.
در پیام ناشناسی که داناهام دریافت کرده، به او گفته شده است در مکانی با عنوان «مزرعه» در کارولینای شمالی حاضر شود.
پس از بررسی، مشخص شده که این مکان یک موزه مرتبط با بردهداری است.
داناهام در واکنش به این پیام گفت: «این پیام بسیار نگرانکننده بود. ما هرگز در آن منطقه زندگی نکردهایم و این پیام باعث ترس ما شد.»
تاثیر بر مدارس و دانشگاهها
پیامهای نژادپرستانه نه تنها برای افراد بالغ که برای دانشآموزان مدرسهها و دانشجویان دانشگاهها نیز ارسال شده است.
در پنسیلوانیا، شش دانشآموز دبیرستانی پیامهایی با محتوای نژادپرستانه دریافت کردند.
مگان شیفر، مدیرکل آموزش منطقه «لور مریون» (Lower Merion)، در نامهای به والدین با اشاره به هدف قرار گرفتن کودکان، از «ماهیت نژادپرستانه» این پیامها ابراز نگرانی کرد.
در دانشگاه فیسک در تنسی که یک دانشگاه تاریخی سیاهپوستان است، پیامهای نژادپرستانه مشابهی دریافت شده است.
این دانشگاه در بیانیهای اعلام کرد این پیامها «بسیار ناراحتکننده» هستند و از دانشجویان خواست که آرامش خود را حفظ کنند.
مسئولان دانشگاه احتمال دادند که این پیامها «از طرف باتها یا عوامل تخریب» ارسال شده باشد.
واکنش مقامات و سازمانهای حقوق بشری
پس از انتشار گسترده این پیامها، افبیای اعلام کرد در حال هماهنگی با وزارت دادگستری و دیگر نهادهای فدرال برای بررسی منشا این پیامها است.
دفتر دادستان کل اوهایو و کمیسیون ارتباطات فدرال نیز اعلام کردهاند در حال انجام تحقیقات در این زمینه و ردیابی شمارهها و مسدود کردن پیامهای تهدیدآمیز هستند.
نمرود چپل، رییس «انجمن ملی برای پیشرفت رنگین پوستان» که یک سازمان حقوق مدنی آمریکایی است گفت که اعضای دانشجویی این سازمان نیز در دانشگاه ایالتی میسوری چنین پیامهایی دریافت کردهاند.
چپل در بیانیهای گفت: «این پیامها نشاندهنده یک گروه سازمانیافته و دارای منابع است که تصمیم گرفته به مردم آمریکا بر اساس رنگ پوستشان حمله کند.»
نگرانیهای اجتماعی و یادآوری تاریخ سیاه بردهداری
دیوید برودی، مدیر «ابتکار عدالت دیجیتال در کمیته وکلای حقوق مدنی»، اعلام کرد که پیامها تاکنون در بیش از ۱۰ ایالت از جمله ایالات جنوبی و همچنین واشینگتن دیسی دریافت شدهاند.
او اشاره کرد که چنین رویدادهایی، «یادآور تاریخ تلخ بردهداری و تبعیض نژادی» است و تاکید کرد که چندین قانون حقوق مدنی میتوانند در چنین مواردی برای پیگیری قضایی اعمال شوند.
مارگارت هوانگ، رییس «مرکز حقوقی فقر در جنوب» این پیامها را محکوم کرد و گفت: «این نوع سخنپراکنی نفرتانگیز جایی در جامعه ما ندارد.»
به گفته او، تهدیدهایی که بردهداری را به یاد میآورند، نه تنها عمیقا ناراحتکننده هستند بلکه میراثی از شرارت را تداعی میکنند که از دوران جیم کرو به جا مانده است و اکنون تلاش دارد تا سیاهپوستان را از حقوق خود محروم کند.
مای ساتو، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، از وضعیت حقوق بشر در ایران در حوزههای مختلف از جمله نقض آزادی بیان، حق تجمع، هدف تهدید قرار گرفتن مدافعان حقوق بشر و روزنامهنگاران و تعداد بالای اعدامها در ایران به ویژه در ماههای اخیر بهطور جدی ابراز نگرانی کرد.
گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران روز ۱۷ آیان در گفتوگو با تلویزیون وب سازمان ملل با اشاره به روند محدود شدن آزادیها و امکانات جامعه مدنی ایران گفت که مدافعان حقوق بشر و روزنامهنگاران، مورد تهدید قرار میگیرند و در برخی موارد بازداشت میشوند.
ساتو با بیان این که علیه برخی مدافعان حقوق بشر و روزنامهنگاران اتهامهای مبهم مرتبط با امنیت ملی مطرح میشود، گفت: «در برخی موارد وقتی این افراد زندانی میشوند، از دریافت خدمات درمانی محروم میمانند.»
او با ابراز نگرانی از تعداد بالای اعدامها در ایران به ویژه در ماههای اخیر گفت این در حالی است که طبق میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی، مجازات اعدام تنها باید به شدیدترین جرایم محدود شود.
ساتو که از سه ماه پیش کار خود را بهعنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران بهجای جاوید رحمان آغاز کرد، روز ۱۱ آبان در اولین گزارش دورهای خود، حق حیات را به عنوان مهمترین حق بشری معرفی کرد و از افزایش نگرانکننده اعدامها در ایران ابراز نگرانی کرد.
سازمان حقوق بشر ایران، ۱۲ آبان در گزارشی اعلام کرد که جمهوری اسلامی در ماه گذشته میلادی (اکتبر) همزمان با تشدید تنش بین حکومت ایران و اسرائیل و در سایه تبلیغات جنگی، دستکم ۱۶۶ نفر را به دار آویخت.
این بالاترین تعداد اعدام گزارش شده در یک ماه و طی دو دهه گذشته در ایران است.
این سازمان حقوق بشری، روز ۱۷ آبان نیز در گزارشی نوشت که طی دو روز پیش از آن حکم اعدام دستکم ۲۳ نفر در زندانهای ایران به اجرا درآمده است.
وبسایت هرانا پیشتر در گزارشی به مناسبت روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام نوشت که در بازه زمانی ۱۰ اکتبر ۲۰۲۳ تا هشت اکتبر ۲۰۲۴، دستکم ۸۱۱ نفر در ایران اعدام شدند.
سازمان عفو بینالملل نیز در آخرین گزارش سالانه خود درباره مجازات مرگ، با اشاره به افزایش چشمگیر اعدام در ایران نوشت نزدیک ۷۵ درصد کل اعدامهای ثبتشده در سال ۲۰۲۳ در جهان، در ایران انجام شده است.
طبق این گزارش، جمهوری اسلامی بعد از خیزش «زن، زندگی، آزادی»، استفاده از مجازات اعدام را برای القای وحشت در میان مردم و تشدید کنترل خود بر قدرت افزایش داده است.