تحقیقات نشان می‌دهند بیمارانی که سابقه سرطان دارند کم‌تر احتمال دارد دچار زوال عقل شوند و افرادی که آلزایمر گرفته‌اند با کاهش خطر ابتلا به سرطان مواجه‌اند. دانشمندان می‌گویند درک این رابطه معکوس، می‌تواند به کشف درمان‌های جدید منجر شود.
با افزایش سن، احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها نیز افزایش می‌یابد. سرطان، زوال عقل و آلزایمر از رایج‌ترین و ترسناک‌ترین بیماری‌ها به‌ویژه در کشورهایی با جمعیت سال‌خورده هستند.
تحقیقاتی اولیه که ۱۲ سال پیش انجام گرفت
چند دهه پیش، محققان یک مرکز روان‌پزشکی در نیویورک، در مطالعات بالینی خود رابطه معکوس و عجیبی بین سرطان و بیماری آلزایمر مشاهده کردند.
یکی از اولین مطالعات اپیدمیولوژیک در این زمینه از سوی جین درایور در بیمارستان بریگهام و زنان در بوستون آمریکا انجام گرفت.
درایو در این مطالعات، وضعیت هزار و ۲۷۸ شرکت‌کننده بالای ۶۵ سال را به‌طور میانگین به‌مدت ۱۰ سال بررسی کرد.
نتایج این مطالعه که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، نشان داد افرادی که از بیماری سرطان جان سالم به در برده‌اند، نسبت به کسانی که سابقه سرطان ندارند، ۳۳ درصد کم‌تر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.
هرچند یافته‌های مطالعات درایو جالب بود، اما جامعه علمی با آن با احتیاط برخورد کرد و به مشکلات احتمالی در مواجهه با بیماری‌های مرتبط با افزایش سن اشاره کرد.
یکی از این مشکلات و نگرانی‌ها مربوط به آن چیزی بود که به آن «سوگیری بقا» گفته می‌شود.
بر اساس این اصل، شاید افرادی که سابقه ابتلا به سرطان دارند به‌اندازه کافی عمر نمی‌کنند تا به بیماری آلزایمر مبتلا شوند.
از آن زمان، دانشمندان در سراسر جهان رابطه بین سرطان و بیماری آلزایمر را با جزییات بیشتری تحلیل و دلایل فزاینده‌ای را برای اثبات این ارتباط جمع‌آوری کرده‌اند.
مطالعات جدید درباره رابطه دو طرفه زوال عقل و سرطان چه می‌گویند؟
گاردین در گزارشی نوشت نتایج بزرگترین مطالعه انجام گرفته در این زمینه، در ماه ژوئیه سال جاری میلادی منتشر شد.
در این مطالعه، محققان کالج امپریال لندن شواهد قانع‌کننده‌ای درباره شیوع کم‌تر زوال عقل پس از تشخیص سرطان ارائه دادند.
آن‌ها داده‌های بهداشتی بیش از سه میلیون فرد بالای ۶۰ سال را از سیستم بهداشت ملی بریتانیا بررسی کردند.
محققان این داده‌ها را به‌طور میانگین، به مدت ۹/۳ سال پیگیری کردند و دقت زیادی در تصحیح سوگیری‌های احتمالی به‌خرج دادند.
نتایج این مطالعه نشان داد که بازماندگان سرطان ۲۵درصد کم‌تر از افراد دیگر احتمال دارد که به زوال عقل وابسته به افزایش سن مبتلا شوند.
این رابطه معکوس برای رایج‌ترین انواع سرطان‌ها مانند پروستات، روده بزرگ، ریه و پستان مشاهده شد.
ارین ابنر، استاد دانشگاه کنتاکی به گاردین گفت: «رابطه بین سرطان و بیماری آلزایمر بسیار جذاب و پایدار است. بسیاری از افراد نتایج مطالعه را زیر سوال بردند و تلاش کردند توضیحات دیگری برای این رابطه معکوس پیدا کنند، اما این رابطه حتی پس از در نظر گرفتن عوامل مخدوش‌کننده همچنان ظاهر می‌شود.»
ابنر دو سال پیش شواهد بالینی برای این رابطه معکوس منتشر کرد.
برخلاف مطالعات اپیدمیولوژیک قبلی، او به کالبدشکافی مغز بیماران در مرکز تحقیقاتی بیماری آلزایمر دانشگاه پرداخت.
او گفت: «ما رابطه نسبتا پایدار و ثابتی بین داشتن سابقه سرطان و سطوح پایین‌تر آسیب‌های آمیلوئید در مغز پیدا کردیم که نشانه مشخص بیماری آلزایمر است.»
در مطالعه ابنر، این رابطه معکوس تنها با بیماری آلزایمر مشاهده شده و زوال عقل را به‌طور کلی در برنمی‌گیرد.
بسیاری از مطالعات اپیدمیولوژیک قبلی، بین آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل مرتبط با افزایش سن تفاوتی قائل نشده بودند.
با این حال، اکثریت بیماران سالمند مبتلا به زوال عقل، آلزایمر دارند.
اما این تمام داستان نیست و یک پیچش دیگر هم در این رابطه معکوس وجود دارد.
نه تنها افرادی که سابقه سرطان دارند کم‌تر به زوال عقل مبتلا می‌شوند، بلکه افرادی که مبتلا به بیماری آلزایمر هستند نیز کم‌تر احتمال دارد که دچار سرطان شوند.
جین درایو در مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۲ انجام داد گزارش کرد که این رابطه معکوس در هر دو جهت وجود دارد.
این یافته در مطالعه‌ای روی بیش از یک میلیون نفر در شمال ایتالیا و همچنین اخیرا در پژوهشی در کره جنوبی تکرار شد.
بر اساس این مطالعه، بیماران مبتلا به آلزایمر و زوال عقل، ۳۷ درصد کم‌تر از دیگران به سرطان مبتلا می‌شوند.
هرچند که این یافته نیز با شک و تردید مواجه شد.
منتقدان استدلال کردند که شاید افراد مبتلا به زوال عقل، به دلیل محدود بودن مزایای بالقوه درمان‌ها، کم‌تر برای سرطان غربالگری می‌شوند.
الیو ریبولی رهبری مطالعاتی را در کالج امپریال لندن بر عهده داشت و دوطرفه بودن این رابطه را تایید کرد.
او به گاردین گفت: «این نتایج بارها و بارها تکرار شده‌اند و بیشتر کارشناسان در این زمینه اکنون معتقدند که رابطه معکوس واقعی به نظر می‌رسد. گام بعدی این است که زیست‌شناسی پشت این پدیده را درک کنیم.»
برخی از محققان معتقدند ممکن است خود درمان سرطان بر خطر ابتلا به زوال عقل تاثیر داشته باشد.
در سال‌های اخیر، التهاب به‌عنوان یک فرآیند مرکزی در آغاز و پیشرفت بیماری آلزایمر شناخته شده است. بنابراین ممکن است شیمی‌درمانی با سرکوب التهاب، از نورون‌ها محافظت کند.
با این‌حال برای الیو ریبولی، این تمام ماجرا نیست.
این واقعیت که رابطه معکوس دوطرفه است، نشان می‌دهد احتمالا مکانیزم‌های بیولوژیکی زمینه‌ای وجود دارند که بر دو گروه از بیماری‌ها در جهت‌های مخالف تاثیر می‌گذارند.
محققان در کالج امپریال تحلیلات ژنتیکی در این زمینه انجام دادند.
درک این رابطه می‌تواند به کشف درمان‌های جدید کمک کند
ریبولی گفت: «با بررسی صدها ژن، ما یک پروفایل ژنتیکی شناسایی کردیم که خطر افزایش ابتلا به سرطان را پیش‌بینی می‌کند و دریافتیم که این پروفایل، با کاهش خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط است.»
به گفته ریبولی، عوامل ژنتیکی خاص ممکن است در بازسازی بافت‌ها نقش داشته باشند.
او گفت: «فاکتورهای رشد یک خانواده بزرگ از مولکول‌ها هستند که بازسازی و رشد بافت‌ها را تنظیم می‌کنند که معمولا با سلامت بهتر قلب و عروق مرتبط هستند.»
ریبولی افزود: «داشتن ترکیب ژنتیکی که تکثیر را ترجیح می‌دهد، به بازسازی بهتر بافت‌ها و رگ‌های خونی کمک می‌کند، اما ممکن است خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها را هم اندکی افزایش دهد.»
او تاکید کرد یافته‌های شگفت‌انگیز می‌توانند خط‌های جدیدی از تحقیقات را در این زمینه باز کنند.
به‌عنوان مثال، مدت‌هاست که مشخص شده که افراد مبتلا به دیابت، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان دارند اما با یک استثنای قابل توجه: مردان مبتلا به دیابت، ۱۰ تا ۲۰ درصد کم‌تر احتمال دارد که به سرطان پروستات مبتلا شوند.
ریبولی این پرسش را مطرح کرد که چرا دیابت داشتن، با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات همراه است؛ در حالی که علم به شدت می‌کوشد فاکتورهای خطرآفرین را درباره آن درک کند.
به همین ترتیب، تحقیقات در مورد رابطه معکوس بین سرطان و زوال عقل ممکن است به درک بهتر مسیرهای مولکولی جدیدی کمک کند که در توسعه زوال عقل یا محافظت از افراد در برابر آن نقش دارند.
ریبولی گفت: «شما پنجره‌ای را باز می‌کنید و ناگهان یک افق جدید می‌بینید.»
سرطان با رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها مرتبط است، در حالی که زوال عقل به مرگ بیش از حد نورون‌ها مربوط می‌شود.
می‌کیانگ پارک از موسسه علوم و فناوری کره جنوبی، اخیرا مقاله‌ای درباره نتایج تحقیقاتی در زمینه مکانیسم‌های مولکولی را منتشر کرده است که به‌طور معکوس در سرطان و تخریب تدریجی نورون‌های عصبی (نورودژنراسیون) عمل می‌کنند.
بر اساس این مقاله، برخی به مقاومت بیشتر در برابر مرگ سلولی و برخی دیگر به افزایش خطر مرگ سلولی منجر می‌شوند.
میتوکندری‌های ناکارآمد که نیروگاه‌های سلولی هستند، ممکن است پیوندی اساسی بین سرطان و نورودژنراسیون ایجاد کنند.
این فرضیه ۱۰ سال پیش از سوی جین درایور و لوید دمیتریوس بر اساس استدلال‌های ریاضی مطرح شد.
کشف رابطه معکوس بین سرطان و بیماری‌های نورودژنراتیو در نهایت ممکن است به درمان یا پیشگیری از این شرایط شایع کمک کند اما بسیاری از سوالات هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند.
ارین ابنر گفت: «سرطان و زوال عقل در واقع مجموعه‌ای از بیماری‌های مختلف هستند. ما داده‌های دقیقی برای نتیجه‌گیری‌های قطعی در مورد هر نوع بیماری خاصی نداریم.»
علاوه بر این، هم در آلزایمر و هم سرطان، یک دوره نهفتگی طولانی بین بروز پاتولوژی و شروع علائم وجود دارد که سوالاتی را درباره زمان‌بندی این رابطه معکوس مطرح می‌کند.
این یافته‌های مرموز در حال حاضر هیچ ارتباط عملی ندارند.
ابنر گفت: «اما حتی اکنون، ممکن است برای بازماندگان سرطان تسلی کوچکی مبنی بر این باشد که در آینده اوضاع برایشان کمی آسان‌تر خواهد بود.»
وزارت دفاع روسیه روز یک‌شنبه اعلام کرد حملات موشکی گسترده‌ای به تاسیسات انرژی اوکراین انجام داده است که برق «مجتمع‌های نظامی-صنعتی» این کشور را تامین می‌کنند.
ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین هم گفت که روسیه شامگاه شنبه و صبح یک‌شنبه، حمله ترکیبی بزرگی را با شلیک حدود ۱۲۰ موشک و ۹۰ پهپاد، علیه زیرساخت‌های انرژی اوکراین آغاز کرده است.
او این بمباران را کار «تروریست‌های روس» توصیف کرد و گفت که روسیه از موشک‌های بالستیک و ایروبالستیک مانند کینژال، اسکندر و زیرکون و همچنین پهپادهای شاهد ساخت جمهوری اسلامی استفاده کرده است.
زلنسکی گفت پدافند هوایی اوکراین حدود ۱۴۰ مورد از این حملات را دفع کرده است.
طی این حملات هوایی، مجموعا هفت نفر در میکولایف، دنیپروپتروفسک، لویو و اودسا کشته و چندین تن دیگر از جمله دو کودک، زخمی شدند.
در کی‌یف نیز سقف یک ساختمان مسکونی به دلیل سقوط بقایای موشک آتش گرفت و دست‌کم دو نفر را مجروح کرد.
آخرین حمله موشکی بزرگ روسیه به کی‌یف روز پنجم شهریور بود که مسکو با بیش از ۲۰۰ پهپاد و موشک سراسر اوکراین را هدف قرار داد و در نتیجه آن، هفت نفر کشته شدند.
موج بزرگ حملات جدید روسیه به اوکراین، هم‌زمان با نزدیک شدن به هزارمین روز آغاز جنگ انجام گرفت.
نگرانی‌ها از تامین انرژی در زمستان سرد اوکراین
زلنسکی با انتشار بیانیه‌ای در ایکس نوشت: «هدف دشمن، زیرساخت‌های انرژی در سراسر اوکراین بود. متاسفانه، برخی تاسیسات در اثر برخورد مستقیم یا سقوط بقایای موشک‌ها و پهپادها آسیب دیدند.»
او گفت که برخی از مناطق اوکراین همچنان به برق دسترسی ندارند.
مقام‌های اوکراینی از قطع برق در مناطقی از جمله ولین، ریونا، لویو در غرب تا مناطق دنیپروپتروفسک و زاپوریژیا در جنوب شرقی این کشور گزارش دادند.
شرکت دتک (DTEK) که بزرگترین تامین‌کننده بخش خصوصی انرژی در اوکراین است، طبق دستور مقام‌های اوکراین، قطعی برق اضطراری را در منطقه جنوبی اودسا اعمال کرد.
دتک اعلام کرد این هشتمین باری است که شبکه برق اوکراین در سال جاری میلادی هدف قرار می‌گیرد، اما نخستین نمونه از چنین حملاتی در آغاز فصل زمستان است.
مکسیم تیمچنکو، مدیرعامل این شرکت از بروز خسارت شدید به سیستم انرژی اوکراین، از جمله به ایستگاه‌های برقدتک خبر داد و گفت: «این حملات بار دیگر نیاز کشور به سیستم‌های پدافند هوایی بیشتر از سوی متحدانمان را برجسته می‌کند.»
لهستان و متحدان ناتو، بامداد یک‌شنبه جت‌هایشان را برای محافظت از حریم هوایی خود، در مناطق مرزی به پرواز درآوردند.
به گفته فرماندهی عملیاتی ارتش لهستان، این جت‌ها پس از حدود سه ساعت بدون وقوع حادثه مشخصی به پایگاه‌های خود بازگشتند.
اوکراینی‌ها از هفته‌های پیش، حمله احتمالی روسیه به شبکه انرژی آسیب‌دیده کشور خود را پیش‌بینی کرده و نگران خسارات سنگین ناشی از آن بودند که می‌تواند باعث خاموشی‌های طولانی‌مدت در آستانه زمستان شود.
روسیه پیش‌تر هم با بمباران‌های مداوم، نیمی از ظرفیت تولید انرژی اوکراین را نابود کرده وکی‌یف با کمبودهای جدی در این حوزه مواجه است.
اوکراین بارها خواهان کمک فوری برای بازسازی شبکه انرژی و تامین تجهیزات دفاع هوایی از سوی متحدان غربی خود شده است.
زلنسکی روز یک‌شنبه در بیانیه خود گفت که جنگنده‌های اف-۱۶ به‌عنوان بخشی از پدافند دفاعی این کشور برای مقابله با پهپادها و موشک‌های روسیه به پرواز درآمدند.
به گفته رییس‌جمهوری اوکراین، در این عملیات جنگنده‌های سوخو و میگ ساخت شوروی و همچنین تیم‌های پدافند زمینی نیز مشارکت داشتند.
آندری سیبیها، وزیر امور خارجه اوکراین نیز این حمله را «پاسخ واقعی» مسکو به رهبرانی توصیف کرد که با ولادیمیر پوتین تعامل داشته‌اند.
به نظر می‌رسد سخنان سیبیها، اشاره‌ای ضمنی به اولاف شولتز، صدراعظم آلمان است که روز جمعه ۲۵ آبان برای اولین بار از آغاز جنگ اوکراین، با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه تماس تلفنی برقرار کرد.
کاخ کرمیلین گفت پوتین در گفت‌وگو با شولتز، بار دیگر شرط مذاکرات صلح با کی‌یف را تسلیم اوکراین و واگذاری مناطقی که روسیه اشغال کرده، اعلام کرده است.
زلنسکی بارها این پیش‌شرط‌های پوتین را رد کرده است.
اگرچه شولتز از پوتین خواسته بود که نیروهایش را از اوکراین که یک‌پنجم کشور را اشغال کرده‌اند خارج کند اما کی‌یف از برقراری این تماس تلفنی شاکی و معتقد بود که این گفت‌وگو، موجب کاهش انزوای پوتین شده است.
حملات جدید روسیه، فشار بیشتری بر اوکراین وارد می‌کند.
نیروهای مسکو سریع‌ترین پیشروی‌های میدانی خود را در شرق اوکراین از سال ۲۰۲۲ تاکنون به دست آورده‌اند و باوجود تحمل تلفات سنگین، در تلاش برای تصرف کامل منطقه صنعتی دونباس هستند.
در همین حال، نیروهای اوکراینی در تلاش‌اند مناطقی مانند کورسک روسیه را که در ماه آگوست تصرف کرده‌اند، حفظ کنند.
کی‌یف گفته است که این منطقه می‌تواند در آینده به‌عنوان برگ برنده چانه‌زنی در مورد آتش‌بس استفاده شود.
آغاز دولت ترامپ با وعده پایان جنگ اوکراین و البته بدون توضیح چگونگی آن، احتمال افزایش فشار برای آغاز مذاکرات آتش‌بس را بیشتر کرده است.
