نیلا رضایی، هنرمند ایرانی-استرالیایی، و کریستوفر کرینر، طراح و مهندس استرالیایی، با الهام از جنبش «زن، زندگی، آزادی» و به نشان اعتراض به ظلم علیه زنان، در حال انجام پروژه‌ای هستند که در آن از ده‌ها روسری زنان ایران و سایر کشورها در ساخت صندلی‌های استادیوم استفاده می‌شود.
رضایی هدف از این پروژه هنری را تقویت صدای جنبش «زن، زندگی، آزادی» عنوان کرده است.
قرار است حدود ۱۰ صندلی ساخته شده با این روسری‌ها، روز جمعه در مرکز طراحی استرالیا در سیدنی به نمایش درآید.
رضایی و کرینر امیدوار هستند روزی این صندلی‌ها در یک استادیوم یا سایر فضاهای عمومی، همچون کتابخانه‌ها و موزه‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
پروژه هنری «آزادی دست‌ساز» از جنبش «ن، زندگی، آزادی» الهام گرفته که پس از جان‌باختن مهسا ژینا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد در تهران در شهریور سال ۱۴۰۱، ایران را در برگرفت.
بنا بر این گزارش، کارهای هنری این طراح ایرانی-استرالیایی که در سال ۲۰۱۲ به استرالیا مهاجرت کرد و همکارش کریستوفر کرینر، که یک طراح و مهندس استرالیایی است، بر تاثیر اجتماعی حرکت‌های اعتراضی و تداوم آن‌ها متمرکز است.
رضایی با اشاره به ایرانیان خارج از کشور، به ای‌بی‌سی نیوز گفته «فکر می‌کنم من و بسیاری از ایرانیان در دیاسپورا، هر کسی که خارج از ایران زندگی می‌کند، واقعا می‌خواستیم صدای آن جنبش داخل ایران را تا حد امکان تقویت کنیم.»
این هنرمند ایرانی، در ادامه با اشاره به فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ایران، گفته «در حالی‌که مردم در ایران در حال مبارزه بودند، از استفاده از شبکه‌های اجتماعی منع می‌شدند، دسترسی به اینترنت محدود شده بود و بنابراین ارتباط از داخل کشور واقعا دشوار بود.»
در جریان خیزش ژینا، بسیاری از زنان به نشانه اعتراض به پوشش اجباری و در طلب آزادی، استفاده از پوشش روسری را در خیابان و فضاهای عمومی کنار گذاشتند و این به رضایی و همکارش کریستوفر کراینر ایده داد که از این روسری‌ها که بلااستفاده شوده بودند، برای طراحی یک اعتراض نمادین استفاده کنند.
این دو هنرمند، از طریق حساب‌های خود در شبکه‌های اجتماعی از زنان در ایران و سایر کشورهای دنیا خواستند، روسری‌هایی را که دیگر نمی‌خواهند استفاده کنند، برای آن‌ها بفرستند.
رضایی با اشاره به اینکه نزدیک به ۵۰۰ روسری از همه جای دنیا به دست آن‌ها رسید می‌گوید: «این راهی است برای اعتراض به شیوه‌ای که دوست دارید، بدون اینکه هویت‌تان را آشکار کنید یا خود را به خطر بیندازید.»
تغییر، نماد طردشدگی
طراحان، برای استفاده از این روسری‌ها و چیزهایی که می‌شد با آن ساخت، ایده‌های مختلفی داشتند و به کاربرد آن برای طراحی سازهای موسیقی و یا آینه فکر کردند، اما در نهایت به ایده صندلی‌های استادیوم رسیدند.
در ایران، هواداران زن رشته‌های مختلف ورزشی از سال ۱۳۵۹، دو سال پس از انقلاب ۵۷ در این کشور، از حضور در استادیوم‌های ورزشی برای تماشای مسابقات فوتبال مردان و سایر ورزش‌های پرطرفدار دیگر منع شده‌اند.
محصول نهایی این هنرمندان، شکل خمیده و خاص صندلی‌های استادیوم که بلافاصله قابل تشخیص است را حفظ می‌کند، اما گل‌های زیبا و رنگ‌های چرخان روسری‌ها را در خود جای می‌دهد، و آن نماد مدرن طردشدگی را به یک شی کاملا زنانه تبدیل می‌کند.
رضایی با اشاره به اینکه آن‌ها می‌خواستند پیام مثبتی برسانند، می‌گوید: «ما می‌خواستیم روسری‌ها را به چیزی تبدیل کنیم که نماد آن سرکوب روزانه زنان باشد، و سپس آن پیام را به شیوه‌ای مثبت و توانمندساز تغییر دهیم. حالا ما این شی را را به عنوان یک اثر ارائه می‌دهیم که یک زن با روسری خودش ساخته است.»
ضد روسری نیستند
رضایی تاکید می‌کند که آن‌ها به پوشیدن اختیاری روسری اعتراض نمی‌کنند و به دقت از استفاده از واژه «حجاب» اجتناب می‌کنند «روسری یک قطعه پارچه است، فقط یک شی است، یک پارچه بافته‌شده. همین. اما در کشوری مانند ایران، روسری نماد سرکوب است زیرا اجباری است و زنان در پوشیدن یا نپوشیدن آن، حق انتخاب ندارند.»
بر خلاف ایران، در اندونزی پوشیدن روسری معنای سیاسی متفاوتی دارد. در دهه ۱۹۸۰، زنان در در این کشور از پوشیدن روسری منع شده بودند، بنابراین واکنش به نمایشگاه «آزادی دست‌ساز» که اوایل سال جاری، آن‌جا به نمایش درآمد متفاوت بود.
رضایی می‌گوید: «روسری در ذات خود فقط پارچه است. می‌تواند سرکوبگر باشد، وقتی پوشیدنش اجباری باشد و می‌تواند برای کسانی که با انتخاب خود آن را می‌پوشند رهایی‌بخش باشد. بنابراین واقعا بستگی دارد که در چه زمینه‌ای استفاده می‌شود.»
رضایی معتقد است آن‌ها همچنین قطعات زیبایی از پارچه هستند «فکر می‌کنم زنان ایرانی به‌طور کلی بسیار خلاق هستند و حتی با اینکه روسری به عنوان ابزاری سرکوبگر برای آن‌ها استفاده می‌شود، آن‌ها همچنان از آن به عنوان فرصتی برای بیان خلاقیت و نوعی بیان هنری خود استفاده می‌کنند.»
برنامه‌هایی برای نصب صندلی‌ها
حدود ۱۰ تا ۱۲ عدد از صندلی‌های «آزادی دست‌ساز» برای اولین بار در استرالیا در مرکز طراحی استرالیا در سیدنی در روز جمعه به نمایش گذاشته خواهند شد و بازدیدکنندگان تشویق می‌شوند که روی آن‌ها بنشینند.
رضایی و کراینر امیدوارند که روزی این صندلی‌ها در یک استادیوم یا فضای عمومی دیگر مانند کتابخانه، موزه یا سالن اجتماعات استفاده شوند. رضایی می‌گوید: «جایی که مردم گرد هم می‌آیند و ایده‌ها، مفاهیم را به اشتراک می‌گذارند یا جشن می‌گیرند.»
این دو هنرمند امیدوارند «آزادی دست‌ساز» را به مناطق مختلف استرالیا ببرند. کراینر می‌گوید آن‌ها نسبت به زنانی که روسری‌های خود را اهدا کرده‌اند احساس تعهد می‌کنند تا با استفاده از عکس‌های زیبای هر مرحله از فرایند که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود، حداکثر دیده شدن را فراهم کنند «اساسا این مسئولیت ماست که آن داستان بیشتر گفته شود. این تقریبا مانند یک قرارداد اجتماعی با آن زنان است.»
