بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی، در یادداشتی در روزنامه ایران با اشاره به تصویب قطعنامه علیه جمهوری اسلامی در شورای حکام آژانس، نوشت که طرف غربی هنوز برای «تعامل و کنار گذاشتن فشار و تهدید» فرصت دارد اما تهران خود را برای مقابله با تهدیدها آماده کرده است.
کمالوندی در یادداشت روز شنبه سوم آذر ماه خود در رسانه رسمی دولت جمهوری اسلامی، تاکید کرد: «این حق ایران است که برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود را توسعه دهد.»
او خطاب به کشورهای غربی نوشت: «هنوز برای تعامل و کنار گذاشتن فشار و تهدید فرصت باقی است و ایران در عین این که خود را برای مقابله با تهدیدها آماده کرده، تعامل را به تقابل ترجیح می‌دهد.»
معاون سازمان انرژی اتمی ایران همچنین تاکید کرد: «طرف‌های غربی که به‌دنبال عقب راندن برنامه هسته‌ای ایران بوده‌اند، با واقعیت دیگری یعنی برنامه‌ای به مراتب گسترده‌تر و پیشرفته‌تر به لحاظ کمی و کیفی مواجه خواهند شد. امری که قطعا موجب خوشحالی آن‌ها نخواهد شد.»
کمالوندی روز دوم آذر در واکنش به تصویب قطعنامه جدید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، اعلام کرد که غنی‌سازی اورانیوم در ایران «به شکل قابل ملاحظه‌ای» افزایش خواهد یافت.
او به رسانه‌های حکومتی گفت این تصمیم در چارچوب «اقدامات جبرانی ایران در واکنش به قطعنامه جدید شورای حکام» گرفته شده و «بلافاصله آغاز شده» است.
روز پنج‌شنبه اول آذر، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اکثریت آرا، قطعنامه پیشنهادی چهار قدرت غربی که گسترش فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی و عدم همکاری‌های لازم تهران با آژانس را محکوم می‌کند، تصویب کرد.
این دومین بار در شش ماه گذشته بود که شورای حکام قطعنامه‌ای علیه جمهوری اسلامی صادر کرد.
بیشتر بخوانید: بخش‌های مهم قطعنامه شورای حکام علیه برنامه هسته‌ای جمهوری‌اسلامی
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت که جمهوری اسلامی به آژانس اعلام کرده بود «در لحظه» واکنش نشان خواهد داد: «قبل از این که مسئولان آژانس دبیرخانه را ترک کنند به آن‌ها اطلاع دادیم و امروز هم DIQ فرستادیم و این کار ادامه دارد.»
کمالوندی همچنین درباره جزییات اقدام تلافی‌جویانه جمهوری اسلامی گفت: «حوزه غنی‌سازی مهم‌ترین حوزه‌ای است که متاثر می‌شود و ما ظرفیت غنی‌سازی را به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهیم.»
او ادامه داد: «از انواع ماشین‌های پیشرفته استفاده می‌کنیم و سرعت تحقیق و توسعه صنعتی را در هر کدام از ماشین‌ها افزایش و زیرساخت‌ها را توسعه می‌دهیم و اقدامات دیگری که ضریب امنیت را افزایش می‌دهد، انجام می‌دهیم.»
تشدید فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی در شرایطی صورت می‌گیرد که شورای حکام در قطعنامه خود تاکید کرده جمهوری اسلامی «هنوز بدون ابهام و کامل» با آژانس همکاری نکرده و «اقدامات ضروری و فوری را همان‌‌گونه که در قطعنامه ژوئن ۲۰۲۴ شورا آمده»، انجام نداده است.
شورای حکام با ابراز «نگرانی عمیق» در این زمینه افزود: «این عدم همکاری، بر توانایی آژانس به منظور کسب اطمینان و راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای ایران به سمت سلاح‌های هسته‌ای یا سایر دستگاه‌های انفجاری هسته‌ای تاثیر گذاشته است.»
قطعنامه آژانس پس از آن صادر شد که جمهوری اسلامی روز ۲۱ آبان به‌طور رسمی از رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سفر به ایران دعوت کرد.
کمالوندی درباره موارد مطرح شده در این سفر نیز گفت: «آقای گروسی پیشنهادی در سفر به ایران داشتند مبنی بر این که ایران به‌طور موقت ذخایر ۶۰ درصدی را بالا نبرد، البته نه به شکلی که غنی‌سازی در سطوح مختلف از جمله ۶۰ درصد متوقف شود.»
او افزود: «این مساله را با شروطی پذیرفتیم ولی گفتیم این در صورتی است که قطعنامه تصویب نشود.»
پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی که در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شده بود، در دولت حسن روحانی با توافق برجام، از شورای امنیت خارج شد اما با رخدادهای اخیر، به ویژه پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و رویکرد جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه که به معنی ارجاع دوباره پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به شورای امنیت است، مطرح شده است.
کشورهای اروپایی که پس از خروج ترامپ از برجام در سال ۱۳۹۷ همچنان به آن امید داشتند، اینک خود را آماده شرایطی جدید می‌کنند. اعمال تحریم‌هایی مثل تحریم کشتی‌رانی و هواپیمایی دولتی جمهوری اسلامی، از جمله نمونه‌‌های نشان دهنده تغییر شرایط است.
با وجود این که جمهوری اسلامی پس از تصویب قطعنامه شورای حکام، دستور تشدید فعالیت‌های هسته‌ای خود را صادر کرده است، علی لاریجانی در مقام مشاور رهبر جمهوری اسلامی که سابقه طولانی در مذاکرات پنهانی با طرف‌های خارجی دارد، پیشنهاد مذاکرات جدید را در وب‌سایت شخص خامنه‌ای مطرح کرده است.
بیشتر بخوانید: پیام لاریجانی از تهران به ترامپ: برای توافقی جدید و بهتر از برجام آماده‌ایم
دیوید آلبرایت، در پادکست بخش انگلیسی سایت ایران‌اینترنشنال به نام «آی فور ایران» (Eye for Iran) به نگار مجتهدی، خبرنگار ایران‌اینترنشنال گفت که ایران یا اسرائیل «ممکن است به صورت تصادفی یا عامدانه وارد یک رویارویی مسلحانه» شوند.
او شرایط کنونی را «بسیار خطرناک» خواند و گفت ممکن است جمهوری اسلامی تل‌آویو را هدف قرار دهد و اسرائیل نیز به این حمله پاسخ دهد.
آلبرایت افزود اگر جمهوری اسلامی و اسرائیل هر دو احساس خطر کنند، احتمال حرکت سریع تهران به سمت ساخت بمب اتمی و رویارویی نظامی، محتمل‌تر از هر زمان دیگری خواهد بود.
این بازرس پیشین سازمان ملل تاکید کرد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی کاملا محرمانه است و اقدامات بین‌المللی کنونی برای شناسایی فعالیت‌های مشکوک آن، کمک چندانی نمی‌کند.
آلبرایت گفت که جمهوری اسلامی می‌تواند طی یک هفته یا کم‌تر، اورانیوم کافی با درجه تسلیحاتی برای ساخت بمب اتمی تولید کند و ساخت یک کلاهک هسته‌ای تسلیحاتی هم حدود شش ماه زمان می‌برد.
او افزود: «من درباره آنچه ممکن است در آینده رخ دهد بسیار بسیار نگرانم.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیش از دو دهه است با عدم همکاری و پنهان‌کاری جمهوری اسلامی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
آژانس در گذشته، در مکان‌های اعلام‌نشده اورانیوم کشف کرده، از دسترسی به سایت‌های هسته‌ای ایران محروم شده و با مقاومت رسمی تهران برای تایید صلاحیت و سفر بازرسان روبه‌رو بوده است.
فعالیت‌های مخفی هسته‌ای تهران بسیار خطرناک است
آلبرایت به ایران‌اینترنشنال گفت که موضوع محرمانگی فعالیت جمهوری اسلامی و کشف تاسیسات هسته‌ای عمیق زیرزمینی مانند فردو که پیش‌تر اعلام نشده بود، «بسیار پیچیده‌تر و بالقوه خطرناک‌تر» است.
به گفته آلبرایت، تصمیم‌گیرندگان برنامه هسته‌ای تهران نه تنها اطلاعات خود را از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پنهان می‌کنند، بلکه این اطلاعات را از مقامات خود دولت جمهوری اسلامی نیز مخفی نگه می‌دارند.
او به نقش کلیدی سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی، نهاد زیرمجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی اشاره کرد که از آن با نام اختصاری «سپند» یاد می‌شود.
این بازرس پیشین سازمان ملل گفت: «متخصصان فنی در حال آماده‌سازی ساخت بمب هستند و اگر قرار باشد این بمب در سپند ساخته شود، می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که این کار به صورت کاملا مخفیانه انجام می‌گیرد.»
آلبرایت افزود: «هیچ نظارتی وجود ندارد. آن‌ها می‌توانند افرادی را که در مجلس یا بخش‌های دیگر وزارت دفاع کار می‌کنند، از فعالیت‌های خود بی‌خبر بگذارند.»
مجلس شورای اسلامی اوایل اردیبهشت امسال و یک ماه پیش از کشته شدن ابراهیم رئیسی، رییس دولت سیزدهم در حادثه سقوط بالگرد، لایحه تشکیل سازمان سپند را تصویب و به قانون تبدیل کرد.
در این مصوبه، بودجه سپند افزایش یافت و این سازمان از هر گونه نظارتی معاف شد.
محسن فخری‌زاده، از برجسته‌ترین چهره‌های برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، پیش‌تر مدیریت سپند را بر عهده داشت.
فخری‌زاده در آذر سال ۱۳۹۹ در منطقه آبسرد به ضرب گلوله کشته شد.
ترور او به اسرائیل نسبت داده می‌شود.
آلبرایت که بنیان‌گذار موسسه خصوصی علم و امنیت بین‌الملل (ISIS) است، به ایران‌اینترنشنال گفت که سپند پروژه‌هایی را برای کار روی اجزای بمب آغاز می‌کند، بدون این که تاییدیه‌ای از سوی دولت داشته باشد.
جمهوری اسلامی همواره گفته است برنامه هسته‌ای خود را صرفا برای اهداف صلح‌آمیز پیش می‌برد.
آلبرایت در کنار اسرائیل و قدرت‌های غربی، این اظهارات را نمی‌پذیرد.
روز پنج‌شنبه اول آذر، ۱۹ کشور از میان ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به قطعنامه‌ای علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی رای دادند و خواستار همکاری بیشتر تهران با آژانس شدند.
بریتانیا، فرانسه و آلمان این قطعنامه را پیشنهاد داده و گفتند که یافته‌های رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، پس از سفر اخیرش به ایران، «بسیار نگران‌کننده» است.
گروسی روز چهارشنبه ۳۰ آبان گزارش داد جمهوری اسلامی ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصد خود را افزایش داده است.
بر اساس تعریف آژانس، حدود ۴۲ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد، در صورت غنی‌سازی بیشتر، به‌طور تئوریک برای ساخت یک بمب هسته‌ای کافی است.
وعده تهران برای راه‌اندازی هزاران سانتریفیوژ
جمهوری اسلامی روز جمعه دوم آذر در پاسخ به قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعلام کرد که در حال پیشبرد پروژه‌های جدید سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنی‌سازی اورانیوم است.
بهروز کمالوندی، معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی، گفت که جمهوری اسلامی به تلافی این اقدام، هزاران سانتریفیوژ را به جای صدها مورد، فعال خواهد کرد.
این دومین قطعنامه‌ای است که شورای حکام در دو سال گذشته علیه جمهوری اسلامی تصویب می‌کند.
قطعنامه جدید مانند نمونه قبلی که اواسط خرداد امسال تصویب شد، خواستار توضیحات تهران در خصوص کشف آثار اورانیوم در محل‌های اعلام‌نشده است و می‌گوید بازرسان آژانس باید مجاز به نمونه‌برداری از این اماکن باشند.
آلبرایت به ایران‌اینترنشنال گفت: «رویکرد جو بایدن نسبت به جمهوری اسلامی، شکست خورده است.»
او افزود که فرانسه، آلمان و بریتانیا «مجبور شدند آمریکا را با فریب، به سوی قطعنامه قبلی علیه جمهوری اسلامی سوق دهند» چون: «از کند بودن واشینگتن ناامید شده بودند.»
بازرس سابق سازمان ملل که بیش از ۲۰ سال است در مورد جاه‌طلبی‌های هسته‌ای تهران و عدم همکاری آن هشدار می‌دهد، گفت در این سال‌ها آموخته که «فشار کارساز است».
آلبرایت یک فیزیکدان و از برجسته‌ترین کارشناسان هسته‌ای جهان است.
او از معدود کارشناسانی بود که به جورج دبیلو بوش، رییس‌جمهوری اسبق آمریکا، هشدار داده بودند اطلاعاتی که در مورد حمله به عراق به بهانه سلاح‌های کشتار جمعی در اختیار دارد، غیرقابل اعتماد هستند.
تحریم‌ها موثر خواهند بود
آلبرایت در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال گفت تحریم‌های اقتصادی ایران و هدف قرار دادن منابع کلیدی درآمدی همچون فروش نفت، تهران را وادار به همکاری خواهد کرد.
او افزود: «خیلی‌ها همیشه می‌گویند تحریم‌ها بی‌اثرند اما اگر تحریم‌ها تاثیری ندارند، چرا هر بار که احتمال یک توافق مطرح می‌شود، اولین چیزی که تهران می‌گوید این است که باید تحریم‌ها لغو شوند؟»
بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، حملات مستقیم و آشکار بین جمهوری اسلامی و اسرائیل و تضعیف قدرت بازدارندگی تهران از طریق آسیب زدن به حماس و حزب‌الله به‌عنوان متحدان مسلح این حکومت، ایران را در موقعیتی آسیب‌پذیر قرار داده است.
آلبرایت با توجه به وضعیت ناپایدار ژئوپلیتیک در منطقه و رویکرد غیرقابل پیش‌بینی و بعضا عجیب ترامپ، گفت: «وضعیت ممکن است به سرعت تغییر کند.»
او درباره ترامپ گفت: «نمی‌توانی پیش‌بینی کنی که ترامپ چه کاری می‌خواهد انجام دهد. او اخیرا سیگنالی مبنی بر این فرستاده که شاید بخواهد با تهران به یک توافق برسد.»
به نظر می‌رسد اشاره آلبرایت به گزارشی درباره دیدار ایلان ماسک، از نزدیکان ترامپ، با امیرسعید ایروانی، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان ملل باشد.