تابعیت مضاعف فرزندان محمدجواد ظریف بار دیگر حاشیه‌ساز شده است. طبق قانون، ظریف به دلیل تابعیت آمریکایی فرزندانش نمی‌تواند در سمت‌های حساس مشغول به کار شود. معاون پارلمانی ریاست‌جمهوری گفت قوه مجریه در تلاش است قانون را اصلاح کند تا اشتغال ظریف در دولت منع قانونی نداشته باشد.
دو منبع در شهر سردشت و یک فرد نزدیک به خانواده متهمان به ایران‌اینترنشنال گفتند که یک ماه پس از مرگ فخری‌زاده، نیروهای امنیتی، رحمان قنجه اهل روستای سوره‌چوم سردشت و خالد الیاسی اهل روستای قلعه‌رش سردشت را دستگیر کردند. رحمان که سه فرزند دارد، از قاچاق مشروبات الکلی امرار معاش می‌کرد و خالد، کولبری بود که بار ضمانتی از کردستان عراق به ایران می‌آورد.
به گفته این منابع، رحمان و خالد زیر شکنجه اعتراف کردند که بدون آن‌که بدانند قطعات سلاح رباتیک استفاده شده در ترور فخری‌زاده را به ایران انتقال داده‌اند.
هر دو آن‌ها متهم ردیف هشتم پرونده ترور فخری‌زاده هستند که ابتدا به ده سال زندان محکوم شدند اما به گفته یک منبع مطلع، حکم آن‌ها بعدا به هشت سال زندان کاهش پیدا کرد.
این در حالی است که وزیر اطلاعات پیشین جمهوری اسلامی، دوشنبه، فاش کرد که تمام عوامل اصلی مشارکت‌کننده در کشتن فخری‌زاده، همان موقع از کشور گریختند.
محمود علوی گفت نیروهای وزارت اطلاعات، نیم ساعت از نقش‌آفرینان ترور عقب ماندند. به گفته او ماموران امنیتی رد این افراد را از محل سکونت‌شان در غرب تهران، و بعد اراک و بعد همدان و پس از آن سنندج و سرانجام در سقز زدند، اما همه‌شان توانستند از کشور بگریزند.
به رغم این افشاگریی، دو هفته پیش، سخنگوی قوه‌قضایه خبر داد که سه نفر به اتهام انتقال تجهیزات کشتن محسن فخری‌زاده به اعدام محکوم شده‌اند.
۱۴ آبان ماه دادگستری آذربایجان غربی، نام این افراد را فاش کرد؛ ادریس آلی و آزاد شجاعی، رسول احمد محمد، شهروند اهل شهر سلیمانیه اقلیم کردستان عراق.
دستگیری سه متهم دو سال پس از ترور فخری‌زاده، اعتراف زیر شکنجه
در حالی که قوه قضاییه مهرماه سال ۱۴۰۱ از صدور کیفرخواست متهمان پرونده ترور فخری‌زاده خبر داد، ماموران امنیتی آن‌طور که رسانه کردپا اعلام کرده، تیرماه ۱۴۰۲ ، یعنی بعد از برگزاری جلسات اولیه دادگاه، سه کولبر را به اتهام انتقال تجهیزات ترور دستگیر کردند.
یکی‌شان ادریس آلی نام دارد، فرزند صالح، متولد دهم دی ماه سال ۶۸ در روستای دوله‌گرم سردشت. به گفته یک منبع نزدیک به خانواده ادریس، او را که دو فرزند دختر دارد هشت ماه در بازداشتگاه وزارت اطلاعات نگهداری کردند و بعدا به زندان مرکزی ارومیه بردند.
نفر دوم، آزاد شجاعی نام دارد فرزند رحمان متولد پنجم مرداد ماه سال ۵۸ در سردشت. یک منبع محلی به ایران‌اینترنشنال گفت که آزاد و ادریس، کولبر بودند و مشروبات خارجی وارد می‌کردند. آن‌ها در ملاقات با خانواده‌شان گفته‌اند که تحت شکنجه در اعتراف اجباری جلوی دوربین تلویزیون گفته‌اند که تجهیزات سلاح رباتیک به کار رفته در ترور فخری‌زاده را وارد کشور کرده‌اند.
نفر سوم هم رسول احمد محمد نام دارد، اهل سلیمانیه عراق که ایران‌اینترنشنال برای اولین بار عکسی از او را منتشر می‌کند. به گفته یک منبع مطلع، این کاسبکار مرزی در قلادزه ساکن بود. ماموران امنیتی شماره تلفن او را روی گوشی ادریس پیدا کردند و یک هفته بعد او را دستگیر کردند، یعنی دو سال پس از مرگ فخری‌زاده.
پرونده‌سازی برای کولبران بی‌گناه تحت تاثیر اختلافات درون‌حزبی در کردستان عراق
انتشار یک خبر در رسانه‌های نیمه‌رسمی وابسته به سپاه پاسداران، پشت پرده پرونده‌سازی برای کولبران دو سال پس از ترور را فاش می‌کند. این رسانه‌ها اژی امین، مسوول پیشین اداره زانیاری، واحد امنیتی حزب اتحادیه میهنی کردستان را عامل موساد و یکی از متهمان اصلی این پرونده معرفی می‌کنند. امین در دوره زمامداری لاهور طالبانی این مسوولیت را برعهده داشت و هر دوی این‌ها روابط خوبی با جمهوری اسلامی داشتند.
اما او از اردیبشهت ماه سال ۱۴۰۰، مغضوب جمهوری اسلامی شد، وقتی یاهونیوز به نقل از ۱۵ مقام پیشین و فعلی آمریکا فاش کرد که یک مامور واحد ضدتروریستی اقلیم کردستان در کشتن قاسم سلیمانی نقش داشته است.
اواخر تیرماه سال، در یک شبه‌کودتای خانوادگی، باقل و قباد، پسران جلال طالبانی، پسرعموی‌شان لاهور را از اریکه قدرت پایین کشیدند و اداره سلیمانیه را در دست گرفتند. آن‌ها هم همچون سلف‌شان رابطه نزدیکی با جمهوری اسلامی دارند. دیری نگذشت که بافل طالبانی اژی امین و لاهور را اخراج کرد و آن‌ها به اربیل پناه بردند.
دو منبع مطلع در کردستان عراق به ایران‌اینترنشنال گفتند بعد از این اتفاق، خط تخریب اژی امین تشدید شد، هم از طرف زمامداران جدید حزب اتحادیه میهنی کردستان و هم جمهوری اسلامی. تا جایی که ۲۵ دی ماه سال ۱۴۰۲ که سپاه با موشک به اربیل حمله کرد رسانه‌های نزدیک به سپاه خبر دادند یکی از اهداف حمله اژی امین بوده و او کشته شده. خبری که زود تکذیب شد.
تلاش ایران‌اینترنشنال برای مصاحبه با سه مقام فعلی و پیشین حزب اتحادیه میهنی کردستان بی نتیجه ماند. یک منبع مطلع در کردستان عراق گفت دستگیری و پرونده‌سازی برای ادریس و آزاد و رسول احمد محمد، در راستای تسویه حساب جمهوری اسلامی با اژی امین انجام شده.
عوامل اصلی ترور که بودند؟
محسن فخری‌زاده، ساعت ۱۴:۲۰ روز هفتم آذرماه سال ۱۳۹۹ در در تقاطع جاده فیروزکوه و آبسرد در ۹۱ کیلومتری تهران کشته شد. اگرچه در روایت‌های اولیه از هجوم چند فرد مسلح به خودروی فخری‌زاده گزارش شده بود، اما پس از پنج روز خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران خبر داد که او با یک تیربار اتوماتیک کنترل از راه دور ترور شده است.
دی ماه همان سال شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل با پخش تصاویر بازسازی شده، روایتی از ترور محسن فخری‌زاده ارائه کرد که در آن تیرباری که پشت نیسان جاسازی شده بود، از فاصله ۱۵۰ متری به فخری‌زاده شلیک کرد، با دستوری که از طریق هوش مصنوعی از خاک اسرائیل صادر شد.
دو روز بعد از این اتفاق، برخی رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران، و یک کانال تلگرامی وابسته به کارکنان ارتش، تصویر و مشخصات فردی به نام محسن کیان‌پور، ۳۱ ساله را به عنوان یکی از متهمان ترور فخری‌زاده منتشر کردند و از شهروندان خواستند در صورت مشاهده او به وزارت اطلاعات خبر بدهند.
پاییز دو سال پیش، یک افسر موساد به نام خگای ایتکین در مصاحبه‌ای با شبکه ۱۲ اسرائیل، جزئیات بیشتری از عملیات ترور را فاش کرد. ایتکین در زمان ترور فخری‌زاده، مدیر بخش فن‌آوری موساد بود. این شبکه به نقل از این افسر موساد خبر داد فخری‌زاده با یک مسلسل رباتیک به وزن یک تن ترور شد، سلاحی که اسرائیل طی چند ماه به طور قاچاقی در قطعات کوچک به ایران فرستاد و در مقصد دوباره سرهم‌بندی شد.
به گفته این افسر موساد، دوربین‌هایی که از قبل در محل ترور نصب شده بود، زوایای دید را در جهت‌های مختلف برای اپراتورهای اسرائیلی فراهم کرد و نرم افزار هوش مصنوعی فاصله زمانی لحظه ورود تصاویر به مرکز راه دور تا زمان بازگشت فرمان به میدان را محاسبه می‌کرد.
علاوه بر این، یک دوربین با نرم‌افزار تشخیص چهره قرار داده شد تا گلوله‌ها فقط به فخری‌زاده برخورد کند و نه همسرش. عملیاتی که کلا سه دقیقه طول کشید و تنها نقصش این بود که قرار بود سلاح رباتیک بعد از ترور جوری منفجر شود که آثاری از آن باقی نماند. منفجر شد، اما تکه‌هایی از آن باقی ماند.
۱۰ روز بعد از ترور فحزی‌زاده نیروهای سپاه پاسداران و نیروی انتظامی دستکم ۲۰ نفر را در شهر بانه بازداشت کردند. رسانه هه‌نگاو خبر داد ماموران در جریان تفتیش ده خانه، عکس محسن کیان‌پور را به شهروندان نشان می‌دادند. کیان‌پور عضو تیم حفاظت فخری‌زاده معرفی شد. ظاهرا ماموران به دنبال کسی بودند که نیسان آبی حاضر در صحنه ترور، به نام او ثبت شده بود.
همان موقع رادیو بین‌المللی فرانسه به نقل از یک روزنامه‌نگار عرب ساکن لندن، خبر داد وزارت اطلاعات عکس و مشخصات سه نفر دیگر به نام‌های حمید باقرپناهی، حسن کماندار و غلام سبزواری را برای شناسایی در هتل‌های کشور توزیع کرده است.
حالا با اذعان وزیر پیشین اطلاعات مشخص شده عوامل اصلی مشارکت‌کننده در این ترور منتسب به موساد، از کشور گریخته‌اند و جمهوری اسلامی برای سرپوش گذاشتن بر شکست اطلاعاتی در این ترور، دستکم سه کولبر را براساس اعتراف اجباری متاثر از شکنجه شدید، به اعدام محکوم کرده است.
جلسه علنی صبح روز هفتم آذر ۱۴۰۳ مجلس شورای اسلامی در پی اعتراض برخی نمایندگان به «انتصاب غیرقانونی جواد ظریف» دچار تنش شد.
طبق قوانین جمهوری اسلامی، انتصاب اشخاصی که خود یا خانواده‌شان تابعیت دوم دارند، در سمت‌های کلیدی ممنوع است. با وجود این، ظریف که فرزندانش تابعیت آمریکایی دارند از سوی پزشکیان به سمت معاونت رییس‌جمهوری و ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری گمارده شده است.
تنش امروز با تذکر حمید رسایی، نماینده تهران، درباره «انتصاب غیرقانونی ظریف» در دولت پزشکیان آغاز شد.
در واکنش به او، احمد بیگدلی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی، با طرح این سوال که آیا در این مجلس مشکلی غیر از ظریف نیست، گفت: «آقایان صبح را با ظریف شروع می‌کنند و پایان صحن را هم با ظریف به اتمام می‌رسانند.»
او با کنایه به منتقدان ظریف گفت که او را «اعدام» یا «اخراج» کنند تا خیالشان راحت شود.
محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی در جریان این تنش تاکید کرد: «انتصاب ظریف غیرقانونی است؛ باید پیگیری شود و هیچ شکی در این نیست. مجلس اقدامات قانونی خود را پیگیری می‌کند.»
دیروز (ششم آذر ماه) نیز رسایی در تذکری شفاهی گفت: «طبق قانون آمریکا اگر هر فردی که تابعیت کشور دیگری را دارد در تشکیلات نظامی کشور دیگری ورود کند، تابعیت آن فرد خود به خود لغو می‌شود. از این رو فرزندان ظریف برای عضویت در بسیج اقدام کنند تا تابعیت آن‌ها لغو شود.»
رسایی که در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد از حامیان سرسخت او بود، چهره‌ای اصولگرا و منتسب به حلقه‌های امنیتی در جمهوری اسلامی است.
او در دوره ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی و با تولد جریان‌های اصولگرای رقیب، به جریان شریان و طیف نزدیک به مهرداد بذرپاش پیوست.
اعتراض رسایی و تاکید قالیباف به غیرقانونی بودن انتصاب ظریف، به «قانون نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس» مصوب هفتم آذر ماه ۱۴۰۱ باز می‌گردد.
طبق این قانون اشخاصی که خود، همسر یا فرزندانشان تابعیت مضاعف داشته باشند نمی‌توانند در مناصب حساس مشغول به کار شوند.
پسر و دختر ظریف و همسرش، مریم ایمانیه، در زمان اقامت آن‌ها در ایالات متحده آمریکا متولد شدند.
نمایندگان مخالف دولت اصلاح‌طلب چهاردهم، با استناد به قانون «نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس» و تابعیت فرزندان ظریف، انتصاب او به سمت معاونت راهبردی ریاست جمهوری و ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری را غیرقانونی میدانند.
حامیان دولت با طرح موضوع «تابعیت قهری»، استدلال می‌کنند که فرزندان ظریف به دلیل تولد در خاک آمریکا ناچار به پذیرش تابعیت آمریکایی هستند. منتقدان ضمن رد این ادعا، معتقدند وابستگان درجه اول اشخاصی که به سمت‌های حساس گمارده میشوند، باید تابعیت مضاعف خود را لغو کنند و فرزندان ظریف هم از این قاعده مستثنی نیستند.
ظریف در پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری سال ۱۴۰۳ نقش مهمی بازی کرد.
از ابتدای کار دولت چهاردهم، منتقدان جریان اصلاحات، احتمال انتصاب او را در سمت‌های حساس، بر اساس همین قانون رد کردند و مورد پرسش قرار دادند.
پزشکیان پست «معاونت راهبردی رییس‌جمهوری» را برای انتصاب ظریف در آن ایجاد کرد. ظریف در واکنش به فشارها یکبار از این سمت استعفا داد اما دوباره به پست خود بازگشت.
پس از اظهار نظر قالیباف درباره غیرقانونی بودن انتصاب ظریف، شهرام دبیری، معاون پارلمانی رییس‌جمهوری، با اشاره به ارسال لایحهای برای اصلاح قانون «نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس» گفت پیشنهاد داده شده ایراد قانون به تابعیت مضاعف، تنها به خود شخص بازگردد نه همسر و فرزندان او.
پزشکیان که برای اشتغال ظریف در دولت، یک معاونت برای او تاسیس کرده، برای اصلاح قانون به منظور ادامه اشتغال او، باید مجلس را هم راضی کند.