وزیر دفاع اسرائیل: خامنه‌ای پول مردم ایران را برای ایجاد بازوهای اختاپوسی استفاده کرده است
مقام‌های دولتی می‌گویند ۶۰ درصد آلودگی هوا در ایران که سالانه ۲۵ هزار نفر را می‌کشد ناشی از حمل و نقل موتوری است. از میان اجرا نشدن قانون هوای پاک، نقش خودروسازان، عدم اسقاط خودروهای فرسوده یا «بنزین پتروشیمی»، کدام یک می‌تواند عامل اصلی آلودگی هوا باشد؟
شهرهای مختلف در ایران از جمله تهران، بار دیگر درگیر آلودگی هوا شده‌اند. طبق آمارها، پایتخت از سال ۱۳۹۵ تاکنون، تنها ۱۵ درصد روزهای سال آلوده نبوده است و مردم تقریبا هر هفته شش روز در هوای آلوده تنفس کرده‌اند.
تعداد مرگ و میر سالانه منتسب به آلودگی هوا در کل کشور ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر و در تهران سالانه هفت هزار نفر اعلام شده است.
خسارت مالی سالانه آلودگی هوا در ایران ۱۲ میلیارد دلار، برابر ۵۹۷ هزار میلیارد تومان، برآورد می‌شود.
جمهوری اسلامی که این روزها درگیر انواع کمبود‌ها در اکثر حوزه‌هاست و آن‌ها را «ناترازی» می‌نامد، با یک ابربحران هم روبه‌روست: بحران محیط زیست که آلودگی هوا تنها بخشی از آن است.
اکثر شهرهای بزرگ در نیمه نخست هر سال درگیر ریزگرد هستند و در نیمه دوم سال، هم‌زمان با سرد شدن هوا، درگیر «وارونگی دما» می‌شوند.
در این پدیده، بر‌خلاف حالت طبیعی، با افزایش ارتفاع، دما نیز زیاد و در این شرایط درجه حرارت پایین جو کمتر از طبقه فوقانی می‌شود. وارونگی دما معمولا باعث ماندن آلودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین می‌شود.
در حالی که تصویب و اجرای سریع قانون موسوم به «عفاف و حجاب» از ابتدای امسال در دستور کار سه قوه قرار گرفته است، قانون هوای پاک که سال ۱۳۹۶ تصویب شد، پس از گذشت حدود هفت سال، به حاشیه رفته است.
طبق قانون هوای پاک،۱۷۴ تکلیف به عهده ۲۳ دستگاه کشور گذاشته شده است اما تنها ۴۰ درصد تکالیف این قانون اجرا شده است.
نقش حمل و نقل عمومی فرسوده و خودروسازان
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۱۹ آذر ۱۴۰۳ تصریح کرد ۶۰ درصد آلودگی هوای کشور مربوط به سامانه حمل و نقل موتوری است.
به گفته رئیسی، ۱۱ میلیون از ۱۲ میلیون موتور سیکلت و دو و نیم میلیون از ۱۴ میلیون خودروی موجود در کشور فرسوده هستند.
خودروهای غیر‌فرسوده کشور، عموما تولیدات دو خودروساز اصلی یعنی ایران‌خودرو و سایپا هستند. دو خودروساز انحصاری بازار ایران که به گفته روح‌الله لک علی‌آبادی، نماینده دورود در مجلس شورای اسلامی، «نه جان مردم برایشان ارزش دارد نه محیط زیست و نه آلودگی هوا».
در دهه ۸۰ خورشیدی، قانونی موسوم به «قانون اسقاط» در کشور اجرا شد که با تعیین سن فرسودگی خودرو، خودروسازان را ملزم به تعویض خودروهای فرسوده می‌کرد. این قانون در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی عملا به فراموشی سپرده شد.
اگرچه این روزها مقامات و برخی رسانه‌ها هم‌زمان با زمزمه افزایش قیمت سوخت، سهم خودروها در آلودگی هوا را می‌شمارند اما به نظر نمی‌رسد ابربحران محیط زیست در ایران یک سر به عهده حمل و نقل باشد.
در سال‌های شیوع کرونا که حمل و نقل به دلیل محدودیت‌های تردد، به طرز بی‌سابقه‌ای در شهرها کاهش یافته بود، باز هم آلودگی هوا وجود داشت. سمت دیگر این بحران، نیروگاه‌ها و صنایع هستند.
نفتایی به نام بنزین
روزنامه اصلاح‌طلب سازندگی، چاپ تهران، در شماره ۲۰ آذر ۱۴۰۳ خود به نقش تحریم‌ها و «سیاست پایین نگه داشتن قیمت بنزین» به عنوان عوامل آلودگی هوای تهران پرداخت.
مشابه همین روایت در برخی رسانه‌های حامی دولت به چشم می‌خورد.
رسانه‌های داخلی اما اشاره چندانی به کیفیت بنزین توزیع شده در جایگاه‌ها ندارند.
اردیبهشت ۱۴۰۳، پیش از مرگ ابراهیم رئیسی، دولت سرمایه‌گذاری سه میلیارد دلاری برای تولید نوعی نفتا موسوم به «بنزین پتروشیمی» انجام داد. محصولی که قیمت آن بسیار کمتر از بنزین واقعی و البته، آلودگی آن هم بسیار بیشتر از بنزین واقعی است.
از سهم نفتا در شبکه توزیع سوخت کشور هیچ آماری در دست نیست.
احمد مهدوی، رییس مرکز مدیریت فوریت‌های پزشکی استان البرز گفت شامگاه سه‌شنبه تعدادی از کارکنان اورژانس که برای ماموریت و رسیدگی به یک بیمار اعزام شدند از سوی همسر او مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.
او افزود: «ضارب ابتدا با خودرو شخصی به آمبولانس در حال حرکت ضربه زد و پس از توقف آمبولانس با چوب به این وسیله نقلیه حمله‌ور شد.»
سفارت جمهوری اسلامی در دمشق اعلام کرد که خبر منتشر شده در مورد سرقت ۴۲ میلیون دلار از این سفارتخانه در جریان تحولات اخیر در سوریه، شایعه است این سفارتخانه افزود: «هیچ امکانات و اموالی در ساختمان سفارت حین هجوم وجود نداشته و پیش از تخلیه، همه امور به شکل دقیق پیش‌بینی شده بود.»
منابع افغانستان اینترنشنال تایید کردند که خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر مهاجرین طالبان در یک انفجار کشته شده است. این انفجار در داخل وزارت مهاجرین و در هنگام یک جلسه روی داده است.
در پی تداوم بحران آلودگی هوا در ایران، مدارس و دانشگاه‌ها در تعدادی از شهرهای کشور تعطیل یا غیرحضوری شدند. این تعطیلی فردا، پنج‌شنبه ۲۲ آذر نیز ادامه خواهد داشت.
میرمحمد غراوی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران، اعلام کرد به علت تداوم آلودگی هوا، کلاس درس همه مقاطع تحصیلی، دانشگاه‌ها، ادارات، دستگاه‌های اجرایی ملی، استانی، نهادهای عمومی و غیردولتی استان تهران به غیر از دماوند و فیروزکوه در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه ۲۱ و ۲۲ آذر تعطیل است.
هم‌زمان مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت مدارس کلانشهر اصفهان و برخی شهرستان‌های استان به دلیل «تداوم پایداری جو و وارونگی دما» در تمامی مقاطع تحصیلی غیرحضوری شد.
در استان مرکزی، بهروز ایران‌نژاد، رییس اورژانس پیش‌بیمارستانی و حوادث دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی، چهارشنبه گفت که ۹۰۰ نفر بیمار قلبی و تنفسی به علت آلودگی هوا از اول آبان تا ۲۰ آذر، به مراکز درمانی اراک مراجعه کردند.
به علت آلودگی هوا، مدارس ابتدایی شهرهای اراک، ساوه و شازند، چهارشنبه به دلیل انباشت آلاینده‌های جوی تعطیل شد.
داوود میرشکار، دبیر کارگروه اضطراری آلودگی هوای استان خوزستان، شامگاه سه‌شنبه ۲۰ آذر گفت تمامی مقاطع تحصیلی پیش‌دبستانی، ابتدایی و دوره متوسطه اول و دوم شهرستان‌های اهواز، حمیدیه، باوی، کارون، رامهرمز، ماهشهر، هندیجان، اندیمشک، دزفول، شوشتر، شوش، کرخه، هویزه، دشت آزادگان، شادگان، آبادان، خرمشهر و بهبهان در نوبت‌های صبح و عصر چهارشنبه به صورت غیرحضوری برگزار می‌شود.
صدیقه ترابی، معاون سازمان محیط زیست، درباره بررسی روزهای آلوده در همه کلانشهر‌های ایران طی سه سال گذشته، اعلام کرد: «اهواز، اصفهان، تهران، مشهد، کرج و اراک به ترتیب آلودترین شهرهای ایران هستند.»
او گفت که در سه سال گذشته، حدود ۵۵ درصد از کل روزهای اهواز آلوده بوده است: «رتبه اول آلودگی هوا برای اهواز است که با دو دسته متفاوت از آلاینده‌های طبیعی مثل گرد و غبار و آلاینده‌های ناشی از فعالیت انسانی مثل صنایع و نیروگاه و ... درگیر است. اهواز با آلودگی ناشی از سوزاندن فلرها، مازوت و آلودگیهای نفتی و سوزاندن پسماند‌ها مواجه است و به همین دلیل بدترین وضعیت را از نظر آلودگی هوا دارد.»
بنا به گفته ترابی، آلودگی شهرهای اصفهان، تهران، مشهد، کرج و اراک ناشی از منابع و فعالیت‌های انسانی است که تعدادی از این منابع، ساکن هستند؛ مثل فعالیت صنایع، نیروگاه‌ها و پتروشیمیها و منابع متحرک مثل خودروها و ناوگان حمل‌ونقل که باعث آلودگی می‌شوند.
