نشریه بلومبرگ: ماموران اطلاعاتی روسیه بشار اسد را از سوریه فراری دادند

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، چهارشنبه ۲۱ آذر هشدار داد که روابط مسکو با واشینگتن «در آستانه گسست» است.

پس از آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، تعدادی از شهروندان غربی در روسیه بازداشت شدند و برخی از آنان همچنان زندانی هستند.

در همین حال کشورهای غربی و روسیه، پنج‌شنبه ۱۱ مرداد یک تبادل زندانی تاریخی انجام دادند.

این مبادله شامل ۲۴ زندانی بود که ۱۶ نفر از روسیه به غرب منتقل شدند و هشت زندانی که در کشورهای غرب نگهداری می‌شدند، به روسیه بازگشتند.

این بزرگ‌ترین تبادل زندانیان بین غرب و روسیه از زمان فروپاشی شوروی سابق بود و با همکاری هشت کشور انجام شد.

تعدادی از شهروندان غربی همچنان در روسیه زندانی هستند.

مهر ماه امسال در روسیه، استیون جیمز هوبارد، شهروند ۷۲ ساله آمریکایی، به شش سال و ۱۰ ماه و رابرت گیلمن، شهروند ۳۰ ساله این کشور، به هفت سال و یک ماه مجازات زندان محکوم شدند.

پیش از آن نیز کسنیا کارلینا، شهروند آمریکایی-روسی، به دلیل اهدای حدود ۵۰ دلار به یک سازمان اوکراینی، به ۱۲ سال زندان محکوم شده بود.

لوران ویناتیر، شهروند فرانسوی در روسیه نیز به سه سال زندان محکوم شده است.

ذبیح‌الله مجاهد با انتشار بیانیه‌ای نوشت کشته شدن خلیل‌الرحمان حقانی «ضایعه‌ای بزرگ» برای طالبان است.

خلیل‌الرحمان حقانی، عموی سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله‌ (کشور) حکومت طالبان بود.

داوود ناجی، ریيس سیاسی جبهه آزادی افغانستان، دست داشتن این جبهه در ترور خلیل‌الرحمان حقانی را رد کرد و گفت که این انفجار، ناشی از «اختلاف‌های داخلی طالبان» بوده است.

خلیل‌الرحمان حقانی از اولین مقام‌های ارشد طالبان بود که پس از سقوط حکومت پیشین افغانستان وارد کابل شد. او از بنیانگذاران شبکه حقانی بود.

حمدالله محب، مشاور امنیت ملی اشرف غنی پس از خروج از کابل گفت که در هنگام سقوط کابل با خلیل‌الرحمان حقانی در تماس بوده است.

افغانستان‌اینترنشنال به نقل از منابعی خبر داد حقانی در وزارت مهاجرین میزبان یک نشست مردمی بوده که انفجار رخ داده است.

این انفجار احتمالا انتحاری بوده است.

خلیل‌الرحمان حقانی در سه سال گذشته در دفتر کار خود و مراسم‌ و برنامه‌های رسمی، با تفنگ دیده می‌شد.

او در جریان گفت‌وگوها برای تشکیل کابینه در ارگ کابل، ملا برادر، معاون اقتصادی طالبان را کتک زده بود.

بلومبرگ نوشت که ملا برادر خواهان تشکیل دولتی قابل قبول برای کشورهای دیگر بوده اما خلیل‌الرحمان حقانی پس از مخالفت با این طرح از جایش بلند شده و شروع به مشت زدن به صورت ملا برادر کرده است.

وزارت خزانه‌داری آمریکا سال ۲۰۱۱ خلیل‌الرحمان حقانی را در فهرست تروریستی قرار داد و برای دادن اطلاعات درباره او، پنج میلیون دلار جایزه تعیین کرد.

رهبر جمهوری اسلامی گفت که برخی در خارج از کشور و با رسانه‌های فارسی‌زبان «دل مردم را خالی می‌کنند» که «جور دیگری باید با آن‌ها برخورد کرد» اما در داخل کسی نباید این کار را بکند و باید با آن برخورد شود.

بر خلاف روال معمول سال‌های اخیر، سخنرانی خامنه‌ای به طور زنده از صداوسیما پخش نشد. روابط عمومی این سازمان، دلیل این موضوع را تصمیم دفتر او ذکر کرد.

خامنه‌ای گفت: «مناطق تصرف‌شده‌ سوریه به وسیله‌ جوانان غیور سوری آزاد خواهد شد. شک نکنید این اتفاق خواهد افتاد و آمریکا هم به‌ وسیله جبهه‌ مقاومت از منطقه اخراج خواهد شد.»

این سخنان در حالی بیان شد که رسانه‌ها از ارتباط جمهوری اسلامی با مخالفان حاکم بر دمشق خبر داده‌اند.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی نیز بدون اشاره مستقیم به سقوط حکومت اسد، بر ادامه روابط دو کشور «بر اساس علایق و منافع مشترک و عمل به تعهدات حقوقی بین‌المللی» تاکید کرده است.

خامنه‌ای بدون ذکر نام گروه‌های مخالف حاکم بر سوریه گفت: «البته این مهاجمینی که گفتم هر کدام یک غرضی دارند. اهدافشان با هم متفاوت است؛ بعضی‌ها از شمال سوریه یا جنوب سوریه دنبال تصرف سرزمین‌اند.»

او افزود که آمریکا به دنبال «محکم کردن جای پای خود» است اما: «این اتفاق نخواهد افتاد.»

خامنه‌ای پیش از این نیز بارها در مناسبت‌های مختلف، وعده اخراج آمریکا را از منطقه داده است.

خامنه‌ای: خالی کردن دل مردم جرم است

رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی چهارشنبه ۲۱ آذر خود گفت: «دستگاه اطلاعاتی ما از چند ماه قبل گزارش‌های هشداردهنده‌ای را به مسئولان سوریه منتقل کرده بود. من البته نمی‌دانم این گزارش‌ها به دست مقامات بالا رسیده بود یا نه، همان وسط‌ها گم‌ و گور شده بود.»

در روزهای گذشته رسانه‌های حکومتی نیز رویکردی مشابه خامنه‌ای داشتند و شبیه همین سخنان را مطرح کردند.

برخی رسانه‌ها در ایران پیش از این ضمن بازنشر سخنان خامنه‌ای تلاش کرده‌اند کدهایی ارائه دهند و بگویند او هشدارهای لازم را درباره اقدامات احتمالی برای سرنگونی اسد، به او داده بود اما در سخنان منتشر شده، نشانی از این موضوع دیده نمی‌شود.

رهبر جمهوری اسلامی در سخنان امروز خود با اشاره به جنگ ایران و عراق گفت که حکومت ایران با «حوادث تلخ» مواجه شده اما: «در این حوادث جمهوری اسلامی یک لحظه دچار انفعال نشده است.»

خامنه‌ای اضافه کرد: «عده‌ای همتشان این است که دل مردم را خالی کنند و طوری وقایع را تصویر می‌کنند که مردم را بترسانند. این جرم است.»

او در ادامه گفت: «برخی در خارج از کشور و با رسانه‌های فارسی‌زبان این کار را می‌کنند که جور دیگری باید با آن‌ها برخورد کرد اما در داخل کسی نباید این کار را بکند و اگر کسی در تحلیل یا بیان خود به‌ گونه‌ای سخن بگوید که معنای آن خالی کردن دل مردم باشد، جرم است و باید با آن برخورد شود.»

در روزهای گذشته برخی مقامات سابق جمهوری اسلامی از بی‌نتیجه بودن هزینه‌کرد ده‌ها میلیارد دلار، هفت هزار و ۳۰۸ کشته و مجروح و هزاران نفر بازمانده مستمری‌بگیر بر اثر دخالت ایران در سوریه و حمایت از اسد انتقاد کردند.

در سال‌های گذشته برخی فعالان سیاسی به دلیل انتقاد از دخالت جمهوری اسلامی در کشورهای منطقه به زندان محکوم شده‌اند.

بسیاری از مقامات غربی از جمله مایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سقوط اسد را بیانگر ضعیف شدن روسیه و ایران به عنوان حامیان او دانستند.

با این حال خامنه‌ای گفت: «آن تحلیل‌گرِ نادانِ بی‌خبر از معنای مقاومت که خیال می‌کند مقاومت ضعیف شد، ایران اسلامی هم ضعیف خواهد شد؛ من عرض می‌کنم به حول و قوه‌ الهی، به اذن الله تعالی، ایران قوی و مقتدر است و مقتدرتر هم خواهد شد.»

رهبر جمهوری اسلامی پس از مرگ حسن نصرالله، دبیر‌کل سابق حزب‌الله لبنان نیز از اعضای این گروه خواسته بود «ناامید» نشوند.

با فروپاشی رژیم اسد، حکومت ایران بار دیگر شاهد ضربه‌ای به نفوذ منطقه‌ای خود بود زیرا حکومت پیشین سوریه نقشی محوری در ارتباط تهران و حزب‌الله ایفا می‎‌کرد و در انتقال تسلیحات و مهمات به این گروه دست داشت.

حمله تلویحی خامنه‌ای به ترکیه

رهبر جمهوری اسلامی روز چهارشنبه همچنین گفت که «نباید تردید کرد آنچه در سوریه اتفاق افتاده، محصول یک نقشه مشترک» از آمریکا و اسرائیل است.

او گفت که در زمینه «قرائنی داریم» اما به این قرائن یا شواهد دیگر اشاره نکرد.

خامنه‌ای با اشاره تلویحی به ترکیه افزود «یک دولت همسایه‌ سوریه نقش آشکاری را در این زمینه ایفا می‌کند ولی عامل اصلی توطئه‌گر و نقشه‌کش اصلی و اتاق فرمان اصلی»، در آمریکا و اسرائیل است.

در روزهای گذشته برخی مقامات جمهوری اسلامی علیه ترکیه سخن گفته‌اند.

امیرحسین ثابتی، نماینده تهران در مجلس، در حساب ایکس خود نوشت: «دیر یا زود، ترکیه هزینه‌های بزرگی بابت خیانت به جبهه مقاومت و منافع ملی ایران خواهد داد.»

خبرگزاری رویترز به نقل از منابعی گزارش داده بود مخالفان اسد اوایل امسال طرح خود را برای سرنگونی او به ترکیه ارائه کردند و این کشور آن را تایید کرد.

هم‌زمان گروه‌های مورد حمایت آنکارا از تصرف شهر منبج در درگیری با کُردهای مورد حمایت آمریکا خبر دادند.

در گزارش قبلی مقامات اوکراین، کشته شدن چهار نفر اعلام شده بود اما وزارت کشور اوکراین چهارشنبه ۲۱ آذر در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد: «تعداد کشته‌شدگان به شش نفر رسیده است.»

در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «پلیس، نیروهای امدادی، داوطلبان و خدمات شهری به کار خود ادامه می‌دهند و ممکن است پنج نفر زیر آوار محبوس باشند.»

حمله‌ای که سه‌شنبه یک کلینیک خصوصی و یک ساختمان اداری را ویران کرد، آخرین مورد از سری حملات فزاینده در جنوب اوکراین بود که ترس از حمله‌های جدید روسیه را در این منطقه تشدید کرده است.

به گفته وزارت کشور اوکراین که عکسی از یک آمبولانس پارک شده در کنار ساختمان ویران شده منتشر کرد، در این حمله ۲۲ نفر دیگر از جمله یک دختر پنج ساله زخمی شدند.

زاپوریژیا یکی از چهار منطقه اوکراین است که مسکو تاکید دارد در جریان تهاجم خود به اوکراین آن را ضمیمه خاک خود کرده اما هنوز کنترل کامل آن را در اختیار ندارد.

کارشناسان و نظامیان اوکراینی معتقدند ارتش روسیه می‌تواند یک حمله زمینی جدید را در جبهه جنوبی، به ویژه در منطقه زاپوریژیا، جایی که مواضع جنگی به طور کلی برای ماه‌ها بدون تغییر باقی مانده بود، تدارک ببیند.

ارتش اوکراین در حال حاضر در جبهه شرقی مبارزه می‌کند و در منطقه مرزی روسیه در کورسک که بخش کوچکی از آن را اشغال کرده است، درگیر است.

ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، سه‌شنبه «حمله وحشیانه» روسیه را محکوم کرد و بار دیگر از غرب خواست سامانه‌های دفاع ضد هوایی بیشتری در اختیار اوکراین قرار دهد.

او گفت: «ما سیستم‌های کافی برای محافظت از کشورمان در برابر موشک‌های روسی نداریم اما شرکای ما این سامانه‌ها را دارند.»

روسیه در هفته‌های اخیر حملات خود را به جنوب اوکراین افزایش داده است.

حمله روسیه پیش از این و در ششم دسامبر، ۱۰ کشته در زاپوریژیا بر جای گذاشته بود.

هم‌زمان با حملات روسیه، حمله‌های اوکراین نیز ادامه دارد.

ارتش اوکراین چهارشنبه اعلام کرد به یک انبار نفت در منطقه بریانسک روسیه حمله کرده است.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در سخنرانی چهارشنبه ۲۱ آذر خود درباره تحولات سوریه تصریح کرد بر اساس قرائنی که دارد، «یک دولت همسایه سوریه» نقش آشکاری در تحولات سوریه ایفا کرده و می‌کند.

اشاره تلویحی او به ترکیه بود.

از زمان آغاز حملات گروه «تحریر شام»، بسیاری از رسانه‌ها و تحلیل‌گران تاکید کردند حملات به حکومت حزب بعث سوریه، «با پشتیبانی و چراغ سبز ترکیه» آغاز شده است.

بر اساس گزارشی از خبرگزاری رویترز، درگیری نظامی اسرائیل در لبنان علیه گروه حزب‌الله باعث شد جمهوری اسلامی به عنوان حامی رژیم اسد به شدت درگیر باشد و روسیه نیز حواسش از سوریه پرت شود. از سوی دیگر به دنبال شکست تلاش رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، برای تعامل با دولت سوریه، مخالفان اسد طرح خود را برای ساقط کردن او به آنکارا ارائه دادند و تاکید کردند: «نیازی نیست شما کاری انجام دهید. فقط مداخله نکنید.»

اگرچه مقامات ترکیه‌ از جمله هاکان فیدان، وزیر امور خارجه این کشور که پیش‌تر برای مدت حدود هفت سال ریاست دستگاه امنیتی ترکیه را بر عهده داشت، تاکید کرده‌اند آنکارا در این سقوط نقشی نداشته، منافع سیاسی و اقتصادی ترکیه در سقوط حکومت سوریه به تردیدها درباره این سخنان دامن می‌زند.

فیدان پس از سقوط دولت اسد و به دنبال برگزاری نشست بررسی تحولات سوریه در دوحه گفت: «آنکارا از رویکرد سازنده روسیه و ایران در قبال بحران سوریه قدردانی می‌کند. سوریه نباید هیچ یک از همسایگان خود را تهدید کند.»

چند روز پیش از این اظهارات و در آخرین ساعات حکومت اسد، اردوغان گفت که امیدوار است در مسیر حرکت مخالفان سوری به سوی دمشق مشکلی پیش نیاید.

رسانه‌ها دو دلیل سیاسی برای حمایت و پشتیبانی ترکیه از سقوط حکومت اسد در سوریه مطرح کرده‌اند: نخست آن که اردوغان به دلیل امتناع اسد از همکاری، به سمت گزینه‌های غیر‌دیپلماتیک مایل شد.

دیگر این که اردوغان در تلاش است پیش از آغاز به‌ کار رسمی دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری منتخب ایالات متحده در بهمن‌ ماه ۱۴۰۳، ابزاری برای چانه‌زنی در دست داشته باشد تا او از کُردهای سوریه که ترکیه آن‌ها را «خطراتی بالقوه‌ برای خود» می‌داند، حمایت نکند.

یگان‌های «مدافع خلق کرد سوریه» که در شمال این کشور، در مجاورت مرز‌های جنوبی ترکیه حضور دارند، از سوی آنکارا وابسته به گروه «پ‌ک‌ک» (حزب کارگران کردستان) معرفی می‌شوند.

پ‌ک‌ک از سوی ترکیه به عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود.

از سوی دیگر، آمارهای متفاوتی از تعداد پناهجویان سوری در ترکیه اعلام می‌شود.

بر اساس این آمارها، برآورد می‌شود بین دو تا هفت میلیون آواره سوری در ترکیه حضور داشته باشند.

اسفند ۱۴۰۲، امید اوزداغ، رهبر حزب ظفر، با بیان این که پنج میلیون سوری ثبت‌نام شده و دو میلیون سوری قاچاق در ترکیه زندگی می‌کنند، نرخ تولد سوری‌ها را نسبت به ترک‌ها بالاتر دانست و آن را «خطری برای آینده ترکیه» ارزیابی کرد.

علاوه بر این، جمعیت پناهجویان سوری در ترکیه، بر بازار و اقتصاد این کشور نیز تاثیراتی داشته است.

بازگشت سوری‌ها به کشورشان برای دولت ترکیه که از سوی مخالفان تندرو به «مماشات با پناهجویان» متهم است، دستاورد مثبتی محسوب می‌شود.

از دیگر سو، ترکیه در صورت دسترسی به سرزمین‌های شمال سوریه، می‌تواند از نظر اقتصادی زمینه اتصال آسیای مرکزی به شرق مدیترانه را فراهم کند.