سوری‌ها با برپایی تظاهراتی در دمشق، خواستار دموکراسی و تضمین حقوق زنان شدند
صدها شهروند سوری پنج‌شنبه، ۲۹ آذر، با برپایی تظاهراتی در مرکز دمشق، خواستار برقراری دموکراسی و تضمین حقوق زنان در این کشور شدند.
صدها شهروند سوری پنج‌شنبه، ۲۹ آذر، با برپایی تظاهراتی در مرکز دمشق، خواستار برقراری دموکراسی و تضمین حقوق زنان در این کشور شدند.
خبرگزاری فرانسه گزارش داد زنان و مردان حاضر در این تجمع شعارهایی از جمله «ما دموکراسی می‌خواهیم، نه یک حکومت دینی»، «سوریه آزاد و مدنی» و «ملت سوریه یکی است» سردادند.
شماری از تظاهرکنندگان نیز پلاکاردهایی در دست داشتند که بر روی آن نوشته شده بود: «هیچ ملت آزادی بدون زنان آزاد وجود ندارد.»
گروه‌های مخالف بشار اسد به رهبری تحریر شام توانستند ۱۸ آذر با فتح دمشق، به پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
تحریر شام پیش‌تر یکی از شاخه‌های القاعده به شمار می‌رفت و به همین دلیل از سوی تعدادی از کشورهای غربی به‌عنوان گروهی تروریستی شناخته می‌شود.
با این حال، مقام‌های تحریر شام و در راس آن‌ها احمد الشرع، معروف به محمد جولانی، فرمانده این گروه، در روزهای اخیر کوشیده‌اند ضمن تعدیل لحن خود، تضمین‌هایی را در خصوص رعایت حقوق اقلیت‌های قومی و دینی در سوریه ارائه دهند.
مجیده مدرس، یک زن ۵۰ ساله که در تظاهرات پنج‌شنبه در میدان اموی دمشق شرکت کرده بود، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت: «هم زنان و هم مردان نقش مهمی در ساختن سوریه جدید ایفا می‌کنند.»
او افزود: «زنان نقش بزرگی در عرصه سیاسی دارند. ما هر موضعی علیه زنان را تحت نظر خواهیم داشت و آن را نخواهیم پذیرفت. دورانی که در آن ساکت بودیم، به پایان رسیده است.»
تحریر شام دولتی موقت برای اداره امور در سوریه برگزیده که قرار است تا ۱۱ اسفند به فعالیت خود ادامه دهد.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، هم پنج‌شنبه، ۲۹ آذر، گفت پس از سقوط اسد «بارقه‌ای از امید» در سوریه به وجود آمده است اما در عین حال چالش‌های بزرگی در این مسیر وجود خواهد داشت.
او افزود: «خاورمیانه در آتش‌های فراوانی می‌سوزد، اما امروز در سوریه شعله‌ای از امید روشن است و این شعله نباید خاموش شود.»
گوترش پنج‌شنبه ۲۹ آذر گفت پایان بیش از پنج دهه «حکومت دیکتاتوری وحشیانه» در سوریه، امیدهای بسیاری را برانگیخته است و هشدار داد: «اگر وضعیت جاری به‌درستی از سوی خود سوری‌ها و با حمایت جامعه بین‌المللی مدیریت نشود، خطر واقعی از دست رفتن پیشرفت‌ها وجود دارد.»
او درباره ویژگی‌های گذار سیاسی در سوریه گفت این اتفاق باید از سوی خود شهروندان این کشور و برای همه آن‌ها رخ دهد، همه اقلیت‌ها و گروه‌ها در سوریه جدید ادغام شوند، حقوق زنان کاملا رعایت شود و این فرایند بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت پیش برود.
گوترش از ماموریت گیر پدرسن، فرستاده سازمان ملل در سوریه و تام فلچر، رییس دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل در سوریه برای بازسازی حیاتی این کشور و پاسخ به نیازهای بشردوستانه آن خبر داد.
پیش‌تر فرماندهی گروه‌های حاکم بر سوریه خبر داد که احمد الشرع، مشهور به محمد جولانی، با پدرسن دیدار و گفت‌وگو کرده است.
پدرسن پس از این دیدار اظهار امیدواری کرده بود تحریم‌ها علیه سوریه هرچه سریع‌تر پایان یابد تا بتوان به شکل واقعی بر بازسازی سوریه تمرکز کرد.
گوترش نیز از جامعه بین‌المللی خواست سخاوتی که مردم سوریه شایسته آن هستند، نشان دهند و به‌طور گسترده از پاسخ به نیازهای بشردوستانه در سوریه حمایت کنند.
دبیرکل سازمان ملل همچنین روز پنج‌شنبه، ۲۹ آذر، کارلا کوئینتانا، کارشناس حقوق بشر و پژوهشگر حقوقی از مکزیک، را به‌عنوان رییس نهاد مستقل این سازمان برای افراد مفقود در سوریه منصوب کرد.
این نهاد در ژوئن ۲۰۲۳ از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاسیس شد تا سرنوشت و محل افراد مفقود را روشن کند و حمایت‌های لازم را به قربانیان، بازماندگان و خانواده‌های افراد مفقود ارائه دهد.
دبیرکل سازمان ملل با اشاره به ضرورت تعیین سرنوشت افراد ناپدیدشده در سوریه، گفت: «مجمع عمومی یک نهاد مستقل برای افراد ناپدیدشده در سوریه ایجاد کرده است.»
گوترش خواستار اجرای تمام مکانیزم‌های بین‌المللی برای حفاظت از حقوق بشر در سوریه و پاسخ‌گو کردن مقامات سابق به جنایاتشان شد.
یکشنبه ۱۸ آذر و ۱۱ روز پس از آغاز حملات گروه‌های مسلح مخالف، سرانجام دولت اسد سقوط کرد و مخالفان از تسلط بر دمشق، پایتخت سوریه، خبر دادند.
اسد پس از سرنگونی دولت به روسیه رفت و همراه با خانواده‌اش پناهندگی گرفت.
با گذشت نزدیک به دو هفته از اقامت اسد در روسیه، هنوز او و ولادیمیر پوتین باهم دیدار رسمی نداشته‌اند.
پوتین: روسیه چهار هزار نیروی جمهوری اسلامی را از سوریه خارج کرد
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه،نیز پنج‌شنبه در سخنانی گفت قصد دارد با بشار اسد صحبت کند.
او گفت روسیه نه تنها در سوریه شکست نخورده، بلکه به تمام اهدافش نیز رسیده است و افزود: «با تمام گروه‌ها در سوریه ارتباط داریم. باید فکر کنیم آیا پایگاه‌های نظامی خود را در سوریه حفظ خواهیم کرد یا نه.»
پوتین تاکید کرد: «به شرکای خود پیشنهاد کرده‌ایم که از پایگاه هوایی ما در سوریه برای اهداف بشردوستانه استفاده کنند.»
رییس‌جمهوری روسیه همچنین گفت که مسکو هنگام تحولات سوریه، چهار هزار نیروی جمهوری اسلامی را از این کشور خارج کرده است.
او گفت ۳۵۰ شبه‌نظامی حلب را تصرف کردند در حالی که حدود ۳۰ هزار سرباز دولتی و هواداران جمهوری اسلامی در این شهر بودند و بدون هیچ مقاومتی عقب‌نشینی کردند.
درگیری‌ها در شمال سوریه
پوتین در بخش دیگری از سخنانش، با ابراز امیدواری از اینکه درگیری‌ها میان ترکیه و نیروهای کُرد در شمال سوریه تشدید نشود، گفت مسئله کردها یک مشکل جدی برای آنکاراست که باید حل شود.
پنج‌شنبه و هم‌زمان با این سخنان، نیروهای دموکراتیک سوریه (ی‌پ‌گ) مورد حمایت آمریکا اعلام کردند که ترکیه و گروه‌های تحت حمایت آن به آتش‌بس در منبج و مناطق شمالی پایبند نبوده‌اند.
این نیروها تاکید کردند که در شهر شمالی کوبانی با ترکیه و گروه‌های تحت حمایت آن مبارزه خواهند کرد و از مردم کوبانی خواستند که سلاح به دست گیرند.
ی‌پ‌گ همچنین بر اهمیت توقف تشدید درگیری‌ها، پایان دادن به تمامی عملیات نظامی و حل تمامی مسائل معوق از طریق گفت‌وگو تاکید کرد.
از سوی دیگر، هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه با رد اظهارات دونالد ترامپ درباره «تسلط غیردوستانه آنکارا» در سوریه گفت که در حال حاضر اراده مردم سوریه حاکم است و افزود تصور تسلط نهایی ترکیه بر سوریه اشتباه است.
یگان‌های «مدافع خلق کرد سوریه» (ی‌پ‌گ) که مورد حمایت آمریکا هستند، از سوی آنکارا وابسته به گروه پ‌ک‌ک (حزب کارگران کردستان) معرفی می‌شوند.
ترکیه پ‌ک‌ک را «به عنوان گروهی تروریستی» شناسایی کرده است.
وزیر تجارت داخلی سوریه اعلام کرد که سوریه طی چند روز آینده به یک واحد یک‌پارچه تبدیل خواهد شد و مسائل معلق مانده با نیروهای دموکراتیک سوریه حل می‌شود.
به گفته او، جلسات فشرده‌ای با این گروه در جریان است و مذاکرات با این نیروها تاثیر مستقیم بر تولید نفت خواهد داشت.
دبیرکل سازمان ملل نیز در سخنان جدید خود، به درگیری‌های گسترده در شمال سوریه و تداوم خطر کشتار، جراحت و آوارگی غیرنظامیان اشاره کرد.
آنتونیو گوترش همچنین حملات هوایی اسرائیل به سوریه را نقض حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور خواند و گفت باید متوقف شود.
او گفت به جز نیروهای حافظ صلح سازمان ملل، هیچ نیروی نظامی دیگری نباید در منطقه حائل میان اسرائیل و سوریه حضور داشته باشد و اسرائیل باید به توافق‌نامه‌ها در این زمینه پایبند بماند.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل چهارشنبه ۲۷ آذر در بازدید از محل استقرار نیروهای اسرائیلی در «کوه حرمون» سوریه گفت این کشور دست‌کم تا یک سال دیگر و ایجاد ثبات سیاسی، در منطقه حائل با سوریه باقی می‌ماند.
این سازمان نیروهای اسرائیلی را به انجام اقدامات عمدی متهم کرده است که هدف آن کاهش شدید دسترسی به آب پاک بوده، به‌گونه‌ای که جمعیت غزه مجبور شده‌اند به منابع آلوده روی آورند. این اتفاقات باعث شیوع بیماری‌های مرگبار، به‌ویژه در میان کودکان شده است.
در گزارش دیده‌بان حقوق بشر آمده است: «این سیاست که در چارچوب کشتار گسترده غیرنظامیان فلسطینی در غزه اعمال شده، نشان می‌دهد که مقامات اسرائیلی مرتکب نسل‌کشی و همچنین جنایت علیه بشریت شده‌اند و این جنایت همچنان ادامه دارد.»
اسرائیل بارها هرگونه اتهام نسل‌کشی را رد کرده و گفته که به قوانین بین‌المللی احترام می‌گذارد اما حق دفاع از خود را به‌ویژه پس از حملات هفت اکتبر حماس دارد.
وزارت امور خارجه اسرائیل در بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «حقیقت کاملا برعکس دروغ‌های دیده‌بان حقوق بشر است. از ابتدای جنگ، اسرائیل باوجود حملات مداوم حماس، جریان پیوسته انتقال آب و کمک‌های بشردوستانه به غزه را تسهیل کرده است.»
این بیانیه افزود: «دیده‌بان حقوق بشر بار دیگر با هدف پیشبرد تبلیغات ضداسرائیلی خود، اتهامات خونینش را مطرح می‌کند... در این گزارش دروغ‌هایی آمده که حتی در مقایسه با استانداردهای پایین همیشگی این سازمان، شوکه‌کننده است.»
شیوع بیماری‌ها و افزایش مرگ و میر کودکان
از زمان آغاز جنگ غزه، نزدیک به ۸۰۰ هزار مورد از بیماری‌هایی در این منطقه ثبت شده که نشانه‌های هپاتیت هستند. همچنین بیماری‌های درمان‌پذیر کودکان به‌طور قابل توجهی افزایش یافته‌اند.
دیده بان حقوق بشر در گزارش خود تاکید کرد تحت «شرایط عادی» تنها یک درصد از کودکانی که به هپاتیت-آ مبتلا می‌شدند جان خود را از دست می‌دادند، اما اکنون این بیماری در پنج تا ۱۰درصد از موارد کشنده است.
کم‌آبی همراه با سوءتغذیه، باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی ساکنان غزه در مقابل بیماری‌ها شده است.
قبل از جنگ ۸۰ درصد آب غزه از چاه‌ها و یک سفره آب زیرزمینی در زیر نوار ساحلی تامین می‌شد، اما این آب آلوده است و برای مصرف انسانی مناسب نیست.
بیشتر آب آشامیدنی غزه از سه سیستم لوله‌کشی که تحت کنترل سازمان آب اسرائیل و کارخانه‌های نمک‌زدایی بودند تامین می‌شد اما این سیستم‌ها در آغاز جنگ از کار افتادند و تنها بخشی از آن‌ها راه‌اندازی شدند.
دیده‌بان حقوق بشر در گزارش خود گفت دولت اسرائیل انتقال آب به غزه را متوقف، برق را قطع و سوخت را محدود کرده است. اقداماتی که باعث شده زیرساخت‌های آب و فاضلاب غزه از کار بیفتند.
این گروه می‌گوید ساکنان غزه در بسیاری از مناطق تنها به چند لیتر آب در روز دسترسی دارند که بسیار کمتر از دست‌کم ۱۵ لیتر آب مورد نیاز برای بقاست.
لاما فقیه، مدیر بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر، در یک نشست خبری گفت: «ما دریافته‌ایم که دولت اسرائیل عمدا فلسطینی‌ها را در غزه با محروم کردن از آبی که برای بقا نیاز دارند، به قتل می‌رساند.»
اسرائیل در پاسخ خود اعلام کرد که زیرساخت‌های آب را در غزه فعال نگه داشته است.
این بیانیه افزود شماری از کشورها طی هفته گذشته تانکرهای آب را از طریق گذرگاه‌های اسرائیلی به غزه فرستاده‌اند و اسرائیل ورود بیش از ۱/۲ میلیون تُن کمک‌های بشردوستانه به این منطقه را تسهیل کرده است.
دومین اتهام نسل‌کشی علیه اسرائیل در یک ماه
گزارش ۱۸۴ صفحه‌ای دیده‌بان حقوق بشر تاکید کرد که اثبات جرم نسل‌کشی مقامات اسرائیلی در زمینه محروم‌سازی اهالی غزه از آب، نیازمند اثبات نیت آن‌ها نیز هست.
این گزارش به اظهارات برخی از مقامات ارشد اسرائیلی استناد کرد که «نشان می‌دهند آن‌ها قصد نابودی فلسطینی‌ها را دارند».
در یک نمونه، یوآو گالانت، وزیر دفاع وقت اسرائیل در اواسط مهر سال گذشته گفته بود «هیچ برق، غذا، آب یا سوختی برای غزه در کار نخواهد بود. همه چیز بسته است.»
یسرائیل کاتز، وزیر انرژی وقت و وزیر دفاع فعلی اسرائیل هم پس از گالانت، درخواست مشابهی برای قطع جریان آب، برق و سوخت به غزه داشت.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر دومین نهاد حقوق بشری بزرگ جهان است که در یک ماه اخیر از واژه «نسل‌کشی» برای توصیف اقدامات اسرائیل در غزه استفاده کرده است.
پیش از این، سازمان عفو بین‌الملل نیز در گزارشی نتیجه‌گیری کرده بود که اسرائیل مرتکب نسل‌کشی شده است.
اتهامات مطرح‌شده از سوی دیده‌بان حقوق بشر به گستردگی اتهامات عفو بین‌الملل نیست و به‌طور خاص بر مساله تامین آب در غزه متمرکز است اما این سازمان می‌گوید شواهد قاطعی وجود دارد که اسرائیل از آب به‌عنوان سلاحی علیه فلسطینیان استفاده کرده است.
هر دو گزارش تنها چند هفته پس از آن منتشر شدند که دیوان کیفری بین‌المللی احکام بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین اسرائیل را به اتهام ارتکاب جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت صادر کرد.
نتانیاهو و گالانت این اتهامات را رد کرده‌اند.
کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸ که پس از قتل‌عام یهودیان در هولوکاست نازی به تصویب رسید، جرم نسل‌کشی را به‌عنوان «اقداماتی با نیت نابودی کلی یا جزیی یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی» تعریف می‌کند.
مقداد میری، سخنگوی وزارت کشور عراق، پنج‌شنبه ۲۹ آذر گفت: «مقام‌های عراقی امروز پس از هماهنگی با مقام‌های مربوط در سوریه، بازگرداندن سربازان سوری به کشورشان را آغاز خواهند کرد.»
میری افزود سربازان فراری سوری از طریق گذرگاه مرزی قائم به کشورشان منتقل می‌شوند.
جنگ داخلی سوریه که با تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم این کشور علیه حکومت بشار اسد در سال ۲۰۱۱ آغاز شد، بیش از ۵۰۰ هزار کشته و شش میلیون آواره بر جای گذاشت.
ورود داعش از یک سو و نیروهای حامی حکومت اسد، نظیر سپاه پاسداران، روسیه و حزب‌الله از سوی دیگر به مناقشه سوریه، علاوه بر تلفات جانی، اقتصاد این کشور را به ویرانی کشاند و زیرساخت‌های آن را به شکل گسترده‌ای تخریب کرد.
در نهایت مخالفان مسلح در یک عملیات غافلگیرکننده ۱۱ روزه که از ادلب و حلب آغاز شد، توانستند ۱۸ آذر به دمشق برسند و به پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
در آن زمان، یک منبع امنیتی عراقی خبر داد صدها نظامی سوری با فرار از میادین نبرد با مخالفان، از طریق گذرگاه قائم وارد عراق شده‌اند.
به گفته این منابع، شماری از سربازان فراری سوری مجروح بودند.
یک مقام ارشد عراقی نیز ۲۹ آذر با اشاره به تصمیم بغداد برای بازگرداندن نظامیان سوری به کشورشان اعلام کرد این اقدام تحت «نظارت سازمان‌های بین‌المللی» انجام خواهد شد.
این مقام به‌دلیل حساسیت موضوع خواست هویتش مخفی بماند.
پیش‌تر در ۲۸ آذر، قیس محمداوی، معاون فرمانده عملیات مشترک عراق، گفت نام، تجهیزات و تسلیحات سربازان فراری سوری در زمان ورود به عراق «به‌دقت فهرست‌برداری شده بود».
مخالفان حاکم بر سوریه از نظامیان و نیروهای پلیس این کشور خواسته‌اند سلاح‌های خود را زمین بگذارند و برای ثبت اطلاعات خود به مسئولان جدید سوریه مراجعه کنند.
احمد الشرع، معروف به محمد جولانی، فرمانده تحریر شام، ۲۱ آذر از انحلال نیروهای امنیتی حکومت ساقط‌شده بشار اسد خبر داد.
پیش از آن هم تحریر شام که کنترل دمشق را در دست دارد، اعلام کرد افرادی که در خدمت اجباری سربازی بوده‌اند، عفو می‌شوند اما این موضوع شامل حال کسانی که در شکنجه و کشتار زندانیان در حکومت بشار اسد دست داشته‌اند، نخواهد شد.
