درحالی که احمد الشرع، رهبر تحریر شام، گروه حاکم بر سوریه و علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، مواضع غیر دوستانه‌ای علیه یکدیگر اتخاذ کرده‌اند، سخنگوی دولت اعلام کرد جمهوری اسلامی درحال رایزنی برای بازگشایی سفارت در سوریه است.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در نشست خبری چهارم دی‌ماه، درباره بازگشایی سفارت ایران در سوریه گفت: «رویکرد ما دیپلماتیک است و هم ما و آنان آمادگی داریم و درحال رایزنی‌های دیپلماتیک برای بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور هستیم.»
اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری روز سوم دی ماه گفته بود جمهوری اسلامی همچنان نتوانسته کانال ارتباط مستقیم برای ارتباط با حاکمان جدید سوریه برقرار کند.
نیروهای مخالف بشار اسد، به رهبری گروه تحریر شام، تنها طی ۱۱ روز، از هفتم تا ۱۸آذر ۱۴۰۳، حکومت اسد را در سوریه سرنگون کردند.
سفارت جمهوری اسلامی در دمشق، تنها مکان دیپلماتیک در سوریه بود که روز ۱۸ آذرماه مورد حمله نیروهای شورشی قرار گرفت.
در پی سرنگونی اسد، خامنه‌ای دوم دی‌ماه ۱۴۰۳وعده داد «به توفیق الهی، مناطق تصرف شده سوریه به وسیله جوانان غیور سوری آزاد خواهد شد.»
سخنان خامنه‌ای در حالی بیان شد، که از زمان سرنگونی حکومت اسد، هیات‌های خارجی از آمریکا، اروپا و خاورمیانه، با رهبران جدید سوریه دیدارهایی داشتند.
در غیاب جمهوری اسلامی، ترکیه، از حامیان اصلی گروه تحریر شام روابط دیپلماتیک خود با حاکمان جدید سوریه را آغاز کرده است.
احمد الشرع، مشهور به «محمد جولانی»، در گفت‌وگویی با روزنامه الشرق الاوسط که ۳۰ آذر ۱۴۰۳، منتشر شد گفت سوریه در زمان اسد «به سکویی برای ایران تبدیل شده بود تا پایتخت‌های کلیدی عربی را تحت کنترل خود درآورد، جنگ‌ها را گسترش دهد و با مواد مخدری مانند کپتاگون خلیج فارس را بی‌ثبات کند.»
الشرع افزود: «ما با حذف شبه‌نظامیان ایرانی و بستن راه نفوذ ایران در سوریه، به منافع منطقه خدمت کرده‌ایم و آنچه را که دیپلماسی و فشار خارجی نتوانست محقق کند، با کمترین تلفات به دست آورده‌ایم.»
پیش‌تر رسانه‌های ترکیه خبر داده بودند اسما اسد خواستار جدایی از همسرش و بازگشت به لندن شده است.
بشار اسد و خانوادهاش پس از خروج از سوریه، به مسکو گریختند. مقام‌های روسیه اعلام کردند به دلایل «بشردوستانه» به آنها پناهندگی دادهاند.
اسما اسد سال ۱۹۷۵ از والدینی سوری در بریتانیا به دنیا آمد و در منطقه اکتون در غرب لندن بزرگ شد. او در سال ۲۰۰۰ با رها کردن شغل خود در حوزه بانکداری سرمایهگذاری، با بشار اسد ازدواج کرد.
اسما اسد بهسرعت به شخصیتی جنجالی در عرصه بینالمللی تبدیل شد و مخالفان حکومت سوریه او را متهم کردند که در سایه تحصیلات و زندگی خود در بریتانیا، میکوشد افکار عمومی را از سیاستهای سرکوبگرانه همسرش منحرف کند.
آمریکا در سال ۲۰۲۰ شماری از اعضای خانواده اسد، از جمله اسما اسد را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.
در آن زمان، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده، هشدار داد اسما اسد با حمایت همسر و اعضای خانوادهاش، به «یکی از بدنامترین سوداگران جنگ سوریه» بدل شده است.
جنگ داخلی سوریه که با تظاهرات مسالمتآمیز مردم این کشور علیه حکومت اسد در سال ۲۰۱۱ آغاز شد، بیش از ۵۰۰ هزار کشته و شش میلیون آواره بر جای گذاشت.
در نهایت، مخالفان مسلح در یک عملیات غافلگیرکننده ۱۱ روزه که از ادلب و حلب آغاز شد، توانستند ۱۸ آذر به دمشق برسند و به پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
سخنگوی کرملین در ادامه سخنان خود به برخی گزارش‌ها در خصوص منع خروج بشار اسد از شهر مسکو و همچنین مسدود شدن اموال او در روسیه واکنش داد و آنها رد کرد.
بشار اسد ۲۶ آذر در بیانیه‌ای اعلام کرد خروج او از سوریه با برنامهریزی قبلی نبوده و با کمک روسها از این کشور خارج شده است.
اسد در این بیانیه تاکید کرد در هیچ برههای از تحولات اخیر سوریه، به فکر فرار از کشور یا پناهندگی نبود و هیچ پیشنهادی نیز در این رابطه به او ارائه نشده بود.
فایننشال تایمز ۲۶ آذر گزارش داد اسد در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ حدود ۲۵۰ میلیون دلار پول نقد از بانک مرکزی سوریه به مسکو منتقل کرده است.
اسد در دوران حکومتش بر سوریه به نقض گسترده حقوق بشر، سرکوب معترضان، شکنجه و ناپدیدسازی قهری متهم بود.
اسدی دوشنبه سوم دی‌ماه در مصاحبه با وب‌سایت خبری انتخاب، گزارش‌ها درباره دست داشتن یک افسر ارتش سوریه در کشته شدن پورهاشمی را تکذیب کرد و گفت: «آن نفوذی که فرمانده ایرانی را شهید کرد، عامل آمریکایی‌ها بود و افسر‌های ارتش [سوریه] را هم در کنار یک فرمانده ایرانی به شهادت رساند.»
او مشخص نکرد که این «عامل نفوذی» در چه نهادی مشغول به کار بوده و چگونه پورهاشمی را کشته است.
اظهارات اسدی در حالی مطرح می‌شوند که فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و رسانه‌های حکومتی در ایران پیش‌تر مخالفان بشار اسد، و به‌طور مشخص گروه تحریر شام را مسئول کشته شدن پورهاشمی معرفی کرده بودند.
روابط عمومی کل سپاه پاسداران هشتم آذر در بیانیه‌ای رسمی، پورهاشمی را یکی از «مدافعان حرم و مستشاران نظامی ارشد سپاه در سوریه» خواند و اعلام کرد او در حمله «تروریست‌های تکفیری صهیونیستی به حومه حلب» کشته شده است.
حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، نیز در پیامی گفت پورهاشمی به دست «گروهک‌های تروریستی تکفیری صهیونیستی» جان خود را از دست داده است.
فارس، ایرنا، ایسنا، تسنیم و العالم نیز روایتی مشابه از کشته شدن این فرمانده نیروی قدس سپاه ارائه دادند و تابناک، شبکه شرق و عصر ایران نیز به‌صراحت کشته شدن پورهاشمی را به گروه تحریر شام نسبت دادند.
رسانه‌ها در ایران برای سال‌ها از عباراتی همچون «گروه‌های تروریستی تکفیری» برای اشاره به مخالفان مسلح بشار اسد استفاده می‌کردند.
یک خبرنگار تُرک دوم دی‌ماه به نقل از یک مقام امنیتی در ایران گزارش داد پورهاشمی نه به دست مخالفان مسلح اسد، بلکه در اثر تیراندازی یک افسر ارتش سوریه در جریان جلسه‌ای در اتاق عمیات مشترک حلب کشته شده است.
معاون بازرسی قرارگاه خاتم الانبیا در ادامه مصاحبه خود با انتخاب، گزارش خبرنگار ترک را مردود دانست و تاکید کرد ارتش سوریه نقشی در کشته شدن پورهاشمی نداشت.
اسدی افزود: «این حرف‌ها ادعای اسراییل است که می‌خواهند بین ایران و ارتش سوریه و بشار اسد مشکل ایجاد کنند. همه‌ی این حرف‌ها متعلق به غرب است.»
اسدی پیش‌تر فرمانده نیروهای سپاه پاسداران در سوریه بود.
رسانه‌ها در ایران اول دی‌ماه و با تاخیری چند روزه و ابهام‌برانگیز از کشته شدن یک شهروند ایرانی دیگر در سوریه خبر دادند.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، کشته شدن یک «کارمند محلی» سفارت ایران در دمشق به نام داود بیطرف را تایید کرد و گفت او ۲۵ آذر در اثر تیراندازی به خودرویش جان باخته است.
رسانه‌ها در ایران نوشتند بیطرف «استاد حوزه علمیه دمشق» و «امام جماعت سابق حرم حضرت رقیه» بوده است.
جمهوری اسلامی یکی از حامیان اصلی حکومت اسد به شمار میرفت. پیش‌تر دو نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی به‌طور جداگانه تایید کردند حکومت ایران دست‌کم ۳۰ میلیارد دلار برای حفظ اسد در قدرت هزینه کرد.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، دوم دی‌ماه وعده بازپس گیری سوریه از جانشینان اسد را داد و جوانان این کشور را به ایستادن در برابر حکومت جدید تشویق کرد.
ناظران تحولات اخیر سوریه را ضربه‌ای به نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی می‌دانند و معتقدند پایان حکومت اسد توازن قدرت در خاورمیانه را تغییر خواهد داد.
