دادگستری سمنان: شهروند سوئیسی، متهم به جاسوسی، در زندان سمنان خودکشی کرد

پرواز پی‌اس۷۵۲ هواپیمایی اوکراین‌اینترنشنال، بامداد چهارشنبه ۱۸ دی ماه سال ۹۸، دقایقی پس از پرواز هدف موشک‌های سپاه پاسداران قرار گرفت و همه ۱۷۶ سرنشین آن همراه با یک جنین کشته شدند.

مهران ابطحی، تازه داماد ۳۷ ساله‌ای که در یکی از دانشگاه‌های کانادا مشغول تحصیل در رشته مهندسی محیط زیست بود، یکی از مسافران این پرواز بود که به شکلی دردناک، جان خود را از دست داد.

آرمان، برادر کوچک‌تر مهران، اخیرا همراه با دیگر خانواده‌های قربانیان پی‌اس‌۷۵۲ در ونکوور و سراسر کانادا گردهم آمدند تا پنجمین سالگرد این رویداد غم‌انگیز را گرامی بدارند.

آرمان به ایران‌اینترنشنال گفت: «درد آن لحظه هنوز به همان شدت باقی است. این زخم هرگز التیام نمی‌یابد.»

جمهوری اسلامی در ابتدا مسئولیت شلیک به این هواپیما را نپذیرفت اما سه روز بعد، پس از آنکه شواهد انکارناپذیر، مسئولیت تهران را آشکار کرد، به سرنگون کردن هواپیما اعتراف کرد.

با این‌حال مقام‌های جمهوری اسلامی دلیل سرنگونی این هواپیما را خطای انسانی عنوان کرده و تاکنون از دادن پاسخ به سوال‌ها و ابهام‌های دادخواهان پرونده و کشورهایی که شهروندانشان با شلیک موشک‌های سپاه پاسداران کشته شدند، خودداری کرده‌ است.

خانواده‌های قربانیان اما این توضیحات را نمی‌پذیرند و بسیاری از آن‌ها معتقدند که سرنگونی هواپیمای اوکراینی، حمله‌ای هدفمند علیه غرب بوده‌ است.

در مراسم یادبود ونکوور، ۱۷۶ عکس و یادگاری با تصاویر قربانیان روی یک درخت کریسمس سفید نصب شده ‌بود.

بیشتر جان‌باختگان شهروندان کانادا، ساکنان دائم این کشور و افرادی دارای پیوندهایی با کانادا بودند که در تعطیلات کریسمس برای دیدار خانواده‌هایشان به ایران سفر کرده‌ بودند.

در جستجوی عدالت و پاسخ‌گویی

مادری که دخترش را در این پرواز از دست داده ‌بود، در میان گریه‌های سوزناکش گفت: «احساس می‌کنم تمام این مدت، یک روز طولانی بوده که تمامی ندارد.»

آرمان، همچون بسیاری از خانواده‌ها، در تلاش است تا هم با اندوه خود کنار بیاید و هم به دنبال عدالت باشد؛ نه تنها برای خانواده‌های داغ‌دار بلکه به گفته او، برای همه ایرانیانی که مورد ستم قرار گرفته‌اند.

در پنجمین سالگرد ساقط شدن هواپیمای اوکراینی، شماری از خانواده‌های کشته‌شدگان آن در شاهدشهر استان تهران، محل سقوط این هواپیما نیز تجمع و مراسمی برگزار کردند. پدر یکی از قربانیان در این مراسم گفت در بیت علی خامنه‌ای تصمیم سرنگونی هواپیما را گرفتند

تیر سال ۱۴۰۲ چهار کشور متضرر در انهدام پرواز پی‌اس۷۵۲ شامل اوکراین، بریتانیا، سوئد و کانادا، رسما از جمهوری اسلامی به دلیل سرنگون کردن عمدی این هواپیما به دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت کردند و خواستار رسیدگی به پرونده آن شدند.

این اقدام پس از آن صورت گرفت که جمهوری اسلامی از مهلت تعیین شده برای پذیرش داوری بر اساس کنوانسیون مونترال سر باز زد.

آرمان گفت: «راه درازی در پیش داریم، اما همین اقدام هم ما را یک گام به عدالت نزدیک‌تر می‌کند.»

او در مراسم یادبود و هنگام روشن کردن شمع برای قربانیان پرواز، به ایران‌اینترنشنال گفت که پاسخ‌گو کردن عاملان این فاجعه، گامی در راستای جلوگیری از تکرار چنین جنایت‌هایی در آینده است.

به گفته آرمان، تاخیر در اجرای عدالت، دست جنایتکاران را برای ادامه جنایت‌هایشان باز می‌گذارد و برای جلوگیری از تکرار چنین فجایع دردناکی، لازم است جامعه جهانی را به پاسخ‌گو کردن مسئولان این جنایت وادار کنیم.

به گفته بسیاری از خانواده‌های قربانیان، از زمان رخ دادن این فاجعه تاکنون، جمهوری اسلامی با هدف ساکت کردن آن‌ها، برایشان مزاحمت و محدودیت ایجاد کرده ‌است.

منظر ضرابی، شهروند ایرانی که در این پرواز دو فرزند، عروس و نوه پنج‌ساله‌اش سوفی را از دست داد، هشتم آبان ۱۴۰۲ از سوی نیروهای امنیتی در ایران بازداشت و پس از چند روز آزاد شد.

حامد اسماعیلیون، فعال حقوق بشر ایرانی-کانادایی که همسر و دخترش را در این پرواز از دست داد، به ایران‌اینترنشنال گفت که سال گذشته، مادرش در واکنش به فعالیت‌های او، دست‌کم برای شش ماه از خروج از ایران منع شد.

آرمان می‌گوید اگرچه خودش در کانادا تحت فشار و تهدید قرار نگرفته، اما خانواده‌اش در ایران با این مشکل روبه‌رو هستند.

او به خاطر نگرانی از امنیت خانواده‌اش نخواست جزییات بیشتری در این زمینه بگوید.

او با صدایی غمگین ادامه داد: «تحمل این وضعیت خیلی سخت است. من اینجا هستم و آن‌ها در ایران تنها مانده‌اند.»

رییس دولت در جمهوری اسلامی، پنج شنبه ۲۰ دی‌ماه ۱۴۰۳ برای سفری دو روزه و برای دومین بار به استان سیستان و بلوچستان سفر کرده است. این سفر از آنجا مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته که پزشکیان ‍‍۱۱ دی‌ماه، با اشاره به مشکل کمبود آب و نابرابری منابع و مصارف در تهران، پیشنهاد داد که پایتخت به یک شهر در کنار دریا منتقل شود. او تاکید کرد که این تغییر می‌تواند به حل مشکلات ملی کمک کند.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، ۱۸ دی‌ماه در جریان کنفرانس خبری هفتگی خود اعلام کرد دولت تصمیم دارد پایتخت را به مکران در سواحل جنوبی کشور منتقل کند.

مکران، منطقه‌ای است که در جنوب شرقی ایران در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است و سواحل آن از بلوچستان پاکستان در غرب تا مرزهای عمان به طول ۹۰۰ کیلومتر امتداد دارد. بندر چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران در این منطقه قرار دارد و سواحل مکران به‌جز ذخایر نفت و گاز، قابلیت‌های کشاورزی و شیلات هم دارد.

به گفته سخنگوی دولت، انتخاب مکران به عنوان مکان پایتخت جدید ایران هنوز قطعی نیست و بررسی‌ها در این باره هنوز ادامه دارد اما پایتخت جدید «قطعا در جنوب» کشور خواهد بود.

مهاجرانی گفت این بررسی‌ها در دو شورا انجام می‌شود که وظیفه یکی از آن‌ها، ارزیابی مشکلات پایتخت است و شورای دوم بر «اقتصاد دریامحور» متمرکز است و از جمله ظرفیت‌هایی را که برای این هدف در منطقه مکران مورد نیاز است بررسی می‌کند.

محمدرضا عارف، معاون اول پزشکیان هم یک روز قبل، ۱۷ دی‌ماه درباره انتقال پایتخت گفته بود: «امروز بحث ساماندهی مرکز سیاسی به صورت جدی مطرح است و اگر به این نتیجه برسیم به‌دلیل محدودیت‌هایی که در ارایه خدمات به مردم تهران با آن مواجه هستیم، یکی از نقاطی که به صورت جدی مطرح است، مکران است.»

در نهایت، جعفر قائم پناه، معاون اجرایی پزشکیان و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری درباره انتقال پایتخت به مکران، گفت: «این موضوع در حد یک ایده است و زمان انتقال اصلا مشخص نیست.»

آرزوی ۴۰ ساله و طرحی زیر آب

از آغاز به کار جمهوری اسلامی و از دهه ۶۰ خورشیدی به این سو، هر چندسال یک‌بار بحث انتقال پایتخت مطرح می‌شود. در این سال‌ها نام شهرهایی مثل قزوین و سمنان هم به‌عنوان جایگزین تهران مطرح شده، اما هربار پس از مدتی بحث انتقال پایتخت به فراموشی سپرده شده است.

روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با اشاره به سخنان قائم‌ پناه، به انتقاد از اظهار نظرهای نسنجیده مقامات دولتی پرداخته و نوشته است این دست مواضع، تاثیرات روانی مخربی روی جامعه دارد.

انتقاد به این ایده، حتی در روزنامه متعلق به الیاس حضرتی، رییس شورای اطلاع‌رسانی دولت هم مطرح شده است. روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم مصطفی هاشمی‌طبا، سیاستمدار اصلاح‌طلب، نوشت: «در ایران به اندازه‌ای کار بر زمین مانده وجود دارد که انتقال پایتخت در راس آنها قرار نمی‌گیرد مثلا ناترازی انرژی و قاچاق سوخت ۲۰ میلیون لیتری در اولویت تصمیم‌سازی‌ها است.»

روزنامه دنیای اقتصاد، از حامیان مسعود پزشکیان به نقل از فرزین یزدانی،کارشناس حوزه مسکن، نوشت: «ارائه چنین پیشنهادهایی بیش از آنکه جنبه عملی داشته باشد، جنبه نمایشی دارد و مدتی مطرح شده و حتی ممکن است بررسی‌‌‌هایی نیز در خصوص آن انجام شود، اما در نهایت مشخص خواهد شد که چنین پیشنهادی قابلیت اجرایی شدن ندارد. »

حسین مرادی، عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، هم در گفت‌وگویی با وب‌سایت خبرآنلاین، دیگر رسانه حامی پزشکیان، برشمردن تهدیدات متعددی که متوجه سواحل مکران است، گفت براساس تحقیقی که سال ۱۴۰۰، راجع به شناسایی سواحل در معرض بالا آمدن آب دریا تحت سناریو تغییر اقلیم انجام شده است، حتی زیر آب رفتن مکران دور از ذهن نیست.

او که در عین حال مسئول قرارگاه فضای مجازی ستاد کل نیروهای مسلح است، در یک سخنرانی به موارد متعدد فساد گسترده در ارتش سوریه و حکومت بشار اسد و فقر و تبعیض شدید در این کشور اشاره کرده است.

اثباتی، ماهر اسد برادر بشار اسد را «ملعون» خوانده و افزوده است نیروهای تحت نظر ماهر اسد، از هر اتوبوس زائران عراقی زینبیه ۱۰۰ دلار رشوه می‌گرفتند.

اثباتی با اشاره به این موضوعات گفت: «ما به صورت نظامی شکست نخوردیم، بلکه مردم این کشور قیام و یک سیستم فاسد و فاسق را حذف کردند.»

این فرمانده سپاه پاسداران در این سخنرانی همچنین گفته است که که زن بشار اسد از اهل سنت بود و برای جایگزینی کشورهای عربی با ایران تلاش می‌کرد.

مقامات جمهوری اسلامی با وجود بیش از یک دهه حمایت گسترده از بشار اسد، پس از سقوط او به انتقاد از عملکرد حکومتش از جمله عدم مذاکره با مخالفان و ترکیه پرداخته‌اند.

در همین حال انتقادات زیادی از هزینه بی‌نتیجه ده‌ها میلیارد دلاری جمهوری اسلامی در سوریه و همچنین هفت هزار و ۳۰۸ کشته و مجروح و هزاران نفر بازمانده مستمری‌بگیر مطرح شده است.

با حال علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در گفت‌وگو با سایت رهبر جمهوری اسلامی هم‌زمان با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی از هزینه‌ داده شده در سوریه پشیمان نیست، اذعان کرد حمایت از گروه‌های نیابتی تهران «سخت‌تر شده» است.

اثباتی همچنین گفت که یکی از فرماندهان سپاه که در آخرین روزها با بشار اسد دیداری مخفیانه داشت، پس از این دیدار گفت که «او مسخ شده بود.»

او تاکید کرد که بشار اسد خائن نبود اما تعریفش «از مقاومت با ما متفاوت بود و نقش محدودی برای مقاومت قائل بود.»

به گفته اثباتی، جمهوری اسلامی به سوریه پیشنهاد کرده بود که پس از جنگ در غزه به اسرائیل حمله کند و «سرزمین‌های اشغال شده(بلندی های جولان) را پس بگیرد» اما بشار اسد با این پیشنهاد مخالفت کرد.

«روسیه به جای بمباران مخالفان بشار اسد بیابان را بمباران کرد»

بهروز اثباتی همچنین گفت که روسیه «در جهت منافع اسرائیل عمل می‌کرد و ما را درتحولات سوریه فریب داد.»

این فرمانده سپاه پاسداران تاکید کرد که هواپیماهای روسیه به جای بمباران مراکز تجمع نیروهای مخالف بشار اسد، « تعدادی خانه و بیابان را بمباران کردند.»

به گفته اثباتی، نیروهای روسیه در سوریه پیش از آن نیز «رادار هایشان را خاموش کردند تا اسرائیل با خیال راحت» فرماندهان مهم سپاه پاسداران چون محمدرضا زاهدی،رضی موسوی و صادق امیدزاده را هدف قرار دهد.

به گفته اثباتی، نیروهای ایرانی در سوریه از نیروی روسیه درخواست هزار سلاح کلاشینکف داشتند تا یکی از خطوط را حفظ کنند، اما آنان دریغ کردند و در آخر هم اجازه ورود هواپیمای حامل تسلیحات ایران را نیز ندادند.

کامل صقر، مدیر سابق دفتر رسانه‌ای در ریاست جمهوری سوریه، گفت که روسیه به درخواست بشار اسد برای استفاده از پایگاه حمیمیم برای انتقال کمک‌های نظامی جمهوری اسلامی به ارتش سوریه پس از سقوط حلب، پاسخ نداد.

مقام‌های روسیه و جمهوری اسلامی تاکنون به‌صورت مستقیم به این موضوع اشاره‌ای نکرده‌اند و تنها ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، روز پنج‌شنبه، ۲۹ آذر، گفته بود که «پیش از این دوستان ایرانی می‌خواستند به آن‌ها کمک کنیم تا واحدهای خود را به خاک سوریه منتقل کنند، اکنون از ما خواسته‌اند که آن‌ها را از آنجا خارج کنیم.»

او افزوده بود که روسیه چهار هزار جنگجوی جمهوری اسلامی را از سوریه خارج کرد.

خامنه‌ای روز ۲۱ آذر گفته بود که نیروهای جمهوری اسلامی امکانات را برای کمک به بشار اسد آماده کرده بودند اما آمریکا و اسراییل راه های هوایی و زمینی به سوریه را بسته بودند.