واکنش دستیار ویژه پزشکیان و چهرههای اصلاحطلب به مرگ ابراهیم نبوی
در پی درگذشت ابراهیم نبوی، طنز نویس و فعال سیاسی، برخی از چهرههای اصلاحطلب در داخل ایران به مرگ خودخواسته او واکنش نشان دادند. در این واکنشها، عمدتا به جمهوری اسلامی به خاطر عدم تضمین امنیت نبوی در صورت بازگشت به ایران، انتقاد شده است.
شاهپور علایی مقدم، معاون وزارت جهاد کشاورزی گفت: «از ۴.۵ میلیون کشاورزی که در کشور داریم، ۷۰ درصد سواد خواندن و نوشتن ندارند.»
او ادامه داد: «تنها ۰.۸ درصد کشاورزان ایرانی فارغالتحصیل دانشگاهی هستند که در قالب تعاونیها و شرکتهای دانشبنیان در بخش کشاورزی فعالیت میکنند.»
جمیله علمالهدی، همسر ابراهیم رئیسی گفت: «رئیسی جهادگر، تبیینگر، قرآندوست و متمسک به قرآن بود.»
او ادامه داد: «حضور رئیسی با کلام خدا در سازمان ملل در برابر چشم همگان یکی از نشانههای این روحیه قرآندوستی بود که متاسفانه آن چنان که باید به موضوع قرآن و جهاد تبیین پرداخته نشد.»
دولت مسعود پزشکیان گزارش داد محمدرضا عارف، معاون اول دولت، روز ۲۶ دی تصویبنامه مجوز خروج موقت ۱۵۱ قلم از آثار فرهنگی تاریخی را برای برگزاری نمایشگاهی در چین و به مدت شش ماه صادر کرد.
این گزارش افزوده این تصویبنامه به تایید هیات دولت رسیده است.
محسن سازگارا که سابقه مدیرعاملی شرکت رسانههای جامعه را دارد، در یادداشتی برای نکوداشت یاد ابراهیم نبوی، طنزنویس و فعال سیاسی که به زندگی خود پایان داد، نوشته نبوی با یادداشتهای کوتاه طنزی که به نام «ستون پنجم» در جامعه منتشر میکرد، سرفصل جدیدی در ادبیات طنز ایران باز کرد.
سازگارا در ادامه یادداشت کوتاه خود، با اشاره به آثار ادبی اسن طنزپرداز نوشته است: «ابراهیم نبوی بدون شک ستاره درخشانی در عرصه مطبوعات و هنر و ادبیات معاصر کشورمان است که برتر از قالبهای رایج سیاسی مینشیند.»
متن کامل یادداشت این فعال سیاسی را در ادامه بخوانید.
گفت کسی خواجه سنایی بمرد مرگ چنین خواجه نه کاری است خرد گنج زری بود در این خاکدان کو دوجهان را به جوی میشمرد قالب خاکی سوی خاکی فکند جان خرد سوی سماوات برد سید در روزنامه جامعه میز و صندلی نداشت. عصر که میآمد سر میز هر سرویسی پرسه میزد. چند کلمهای ردوبدل میکرد و بعداز دو سه ساعت در گوشهای مینشست و “ستون پنجم” آن شب را مینوشت و تحویل حروفچینی میداد. ستونی که بدون شک پرخوانندهترین بخش روزنامه جامعه بود.
سیدابراهیم نبوی را اکثرا به نوشتههایش در نقد داستان و نقد فیلم و داستان و شعر میشناختند، اما وقتی ستون طنز روزنامه جامعه با عنوان “ستون پنجم” را شروع کرد، سرفصل جدیدی در ادبیات طنز ایران باز کرد.
ابراهیم نبوی تصمیم گرفت از میان ما برود، اما برای ما بیش از هشتاد اثر به یادگار گذاشته است. در چند سال گذشته سخت سرگرم جمعآوری و نگارش تاریخ طنز در ادبیات فارسی بود که خوشبختانه به انتها رساند. کار سترگی که به ده جلد بالغ خواهد شد و در تاریخ ادبیات ما نظیری ندارد.
ابراهیم نبوی بدون شک ستاره درخشانی در عرصه مطبوعات و هنر و ادبیات معاصر کشورمان است که برتر از قالبهای رایج سیاسی مینشیند. سیاستمداران مهمانان تاریخ و هنرمندان میزبانان تاریخند. یادش گرامی باد.
خانوادههای کشتهشدگان و مجروحان جمعههای خونین زاهدان و خاش به احکام صادر شده برای کسانی که به آنان تیراندازی کردند و پرداخت دیه از سوی حکومت، اعتراض کرده و آن را نشانهای از «نبود اراده جدی برای اجرای عدالت» دانستند. آنها از نهادهای حقوق بشری خواستند تحقیقات مستقل انجام دهند.
بیانیه منتشر شده از سوی خانوادههای این قربانیان و آسیبدیدگان، احکام صادر شده را که تنها شامل «مجازاتهای ناچیز» برای عوامل دونپایه است، حاصل محاکمهای «فرمایشی» خوانده که «نشاندهنده نبود اراده برای محاکمه آمران اصلی این فاجعه است».
خانوادههای کشتهشدگان و مجروحان جمعه خونین زاهدان و خاش در بخشی از بیانیه خود که پنجشنبه ۲۷ دی منتشر شد، از نهادهای حقوق بشری و سازمان ملل متحد خواست تحقیقاتی مستقل را برای «شناسایی آمران و عاملان اصلی این جنایات» انجام دهند و آنها را محاکمه کنند.
احکام صادر شده برای متهمان
۲۳ دی ماه، علی موحدیراد، رییس دادگستری سیستان و بلوچستان، از پرداخت دیه به خانواده قربانیان و مجازات ۱۰ سال حبس برای عاملان تیراندازی خبر داد و اعلام کرد ماموران دخیل در تیراندازی به مردم زاهدان در هشتم مهر ۱۴۰۱ معروف به «جمعه خونین»، از اتهام قتل عمد تبرئه شدهاند.
موحدیراد در نشستی با حضور ریش سفیدان و سران طوایف سیستان و بلوچستان گفت که در زمان رسیدگی به پرونده، اتهام ماموران قتل عمد در نظر گرفته شده بود اما مشخص نشد که «دقیقا چه کسی و از چه اسلحهای به این افراد شلیک کرده است».
صدور این احکام اعتراض گسترده فعالان حقوق بشر و شماری از خانوادههای دادخواه را به دنبال داشت.
پیش از این مولوی عبدالحمید اسماعیلزهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان، خواستار محاکمه «آمران و عاملان» شلیک به مردم شده بود اما با توضیحات رییس دادگستری زاهدان مشخص شد که تنها برای عاملان تیراندازی، حکم صادر شده است.
اسماعیلزهی همچنین از فشار بر مقامهای قضایی دخیل در این پرونده خبر داده بود.
خانوادههای کشتهشدگان و مجروحان جمعههای خونین زاهدان و خاش در بخشی از بیانیه خود از «جمعه خونین زاهدان» به عنوان فاجعهای در تاریخ بلوچستان و ایران یاد کردند که بهعنوان نمونهای از سرکوب خشن و نقض گسترده حقوق بشر به ثبت رسیده است.
آنها با اشاره به این که در این رخداد، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی بدون هشدار و بهصورت سیستماتیک، اقدام به کشتار جمعی نمازگزاران بیدفاع کردند، یادآوری کردند که «این جنایت به کشته شدن بیش از ۱۲۰ نفر و مجروح شدن بیش از ۳۰۰ تن دیگر» منجر شد.
پس از وقایع جمعههای خونین زاهدان و خاش، جمعههای اعتراضی زاهدانیها آغاز شد و تا ماهها با وجود فشارهای امنیتی بر معترضان ادامه پیدا کرد.
حدود یک ماه پس از جمعه خونین زاهدان، ماموران حکومتی کشتاری مشابه را در شهر خاش رقم زدند. در جریان تجمع اعتراضی شهروندان خاش در ۱۳ آبان ۱۴۰۱، نیروهای امنیتی و نظامی با گلولههای جنگی به معترضان شلیک کردند.
سازمان عفو بینالملل همان زمان شمار کشتهشدگان را ۱۸ نفر اعلام کرد.
علی ربیعی، دستیار ویژه رییس جمهور، که از چهرههای برجسته امنیتی دهه شصت در جمهوری اسلامی بود و سالها هم مدیرمسئول روزنامه کار و کارگر بود، در حساب کاربری شبکه ایکس خود درباره شخصیت نبوی نوشت: «با آنکه ناراضی و منتقد بود اما هیچگاه نه تنها به دام بدخواهان ایران نیفتاد بلکه حتی آنها را نیز از نیش قلم خود در امان نمیگذاشت.»
نبوی بارها در مصاحبههای خود برای بازگشت به ایران ابراز تمایل کرده بود، ربیعی در این باره نوشت: «ای کاش مسیر برای برگشت، کشورش، برای او و دیگرانی که دل در گرو ایران دارند فراهم میبود.»
عباس عبدی، روزنامهنگار و فعال سیاسی اصلاح طلب نیز در متنی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرد، با بیان اینکه نبوی جزو نیروهایی بود که «دوست ندارند در بازیهای سیاسی آن سوی آب وارد شوند» این طنزنویس و امثال او را «از اینجا رانده از آنجا مانده» توصیف کرد و به دولت و حکومت توصیه کرد فکری جدی برای این طیف کنند.
احمد زیدآبادی، دیگر فعال اصلاحطلب نیز در کانال تلگرامی خود، ضمن تمجید از قلم و شخصیت نبوی، نوشت «مهاجرت کسانی چون او در حقیقت ستم است و در تله غربت گرفتار شدن و امکان سفر به وطن نداشتن تا لحظه مرگ، بدون تردید از جنس جنایت است و خداوند عاملان و مسببان آن را نخواهد بخشید.»
محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی و رییس دفتر پیشین محمد خاتمی نیز در متنی که در حساب شبکه ایکس خود منتشر کرد، با بیان اینکه نبوی در سالهای زندگی خارج از کشور، با او «درددل» میکرد، نوشت: «دلش خیلی ایران را میخواست.مشورت میکرد بیاید یا نه.واقعا نمیدانستم چه باید بگویم. از دست اپوزوسیون خارج خیلی دلش خون بود.»
عمادالدین باقی، فعال اصلاح طلب و فعال حقوق بشر ساکن ایران نیز با اشاره به اینکه نبوی یکی از ستارههای مطبوعات دوم خردادی بود، نسبت به عدم فراهم بودن شرایط برای بازگشت او به ایران انتقاد کرد و نوشت: «رنج غربت و دوری از وطن، دنیایش را جهنمی میکند که برساخته حاکمان غیر پاسخگوی ماست.»
ابراهیم نبوی مشی اصلاحطلب خود در خارج کشور را حفظ کرده بود و در آخرین کنش اصلاحطلبانهاش، ضمن شرکت در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری سال ۱۴۰۳، به مسعود پزشکیان رای داد.
شرکت او در ضیافت شام هیات جمهوری اسلامی در نیویورک مورد انتقاد قرار گرفت. با اینکه او همواره بر اصلاح جمهوری اسلامی تاکید داشت، حکومت هرگز شرایط بازگشت او به ایران را فراهم نکرد و او که بارها گفته بود با حداکثر ۳ سال زندان هم مشکلی ندارد، نتوانست به ایران بازگردد و شامگاه سهشنبه ۲۶ دیماه ۱۴۰۳ به زندگیاش پایان داد.
به توصیه کارشناسان اگر با کسی یا کسانی روبهرو میشوید که از جملهها و عبارتهایی نشاندهنده افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکنند، از آنان بخواهید با پزشک معتمد، نهادهایی که در این زمینه فعالیت میکنند یا فردی مورد اعتماد درباره نگرانیهایشان صحبت کنند. اگر به خودکشی فکر میکنید، در ایران با اورژانس اجتماعی با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرید.