چند ساعت پس از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، رییس‌جمهوری جدید آمریکا اقدامات حفاظتی در مورد جان بولتون مشاور امنیت ملی سابق خود را لغو کرد. ترامپ در نخستین روز بازگشت خود به کاخ سفید، برایان هوک، نماینده آمریکا در امور ایران در دوره اول ریاست‌جمهوری خود، را اخراج کرده بود.
یک روز پس از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، موت اگده نخستوزیر گرینلند گفت: «ما گرینلندی هستیم، ما نمیخواهیم آمریکایی باشیم.»
او در یک کنفرانس مطبوعاتی تاکید کرد: «آینده گرینلند باید در گرینلند تعیین شود.»
ترامپ خواستار پیوستن گریلند به خاک آمریکاست و پیش از بازگشت به کاخ سفید در شبکههای اجتماعی نوشت: «برای اهداف امنیت ملی و آزادی در سراسر جهان، ایالات متحده آمریکا احساس می‌کند که مالکیت و کنترل گرینلند یک ضرورت مطلق است.»
ترامپ در سخنرانی خود در مراسم تحلیف به این قلمرو متعلق به دانمارک اشاره نکرد اما پس از آن به خبرنگاران گفت که دانمارک در نهایت در این موضوع تسلیم خواهد شد.
رییس‌جمهوری آمریکا گفت: «گرینلند مکانی فوقالعاده است، ما برای امنیت بینالمللی به آن نیاز داریم. من مطمئن هستم که دانمارک با ایده فروختن آن به ایالات متحده کنار میآید.
او در اوایل ژانویه تهدید کرده بود که اگر دانمارک تسلیم تقاضای او نشود، بر محصولات دانمارکی مالیات سنگین وضع خواهد کرد.
گرینلند، که به دنبال استقلال از دانمارک است، علاوه بر موقعیت استراتژیک خود، دارای ذخایر معدنی و نفتی گسترده است.
ایالات متحده در حال حاضر یک پایگاه نظامی در شمال غربی گرینلند دارد.
لارس لوکه راسموسن، وزیر امور خارجه دانمارک، نیز سه‌شنبه در واکنش به این موضوع بدون ذکر نام آمریکا گفت: «ما نمیتوانیم نظمی جهانی داشته باشیم که در آن کشورها، اگر به اندازه کافی بزرگ هستند، بتوانند صرفا به خود فکر کنند تا آنچه را که میخواهند به دست آورند.»
وزیر امور خارجه دانمارک گفت از این‌که ترامپ در سخنرانی خود از گرینلند بهعنوان اولویت یاد نکرده، «راضی است»، اما تاکید کرد که در مورد «لفاظی» کلی رییس‌جمهوری جدید آمریکا در مورد گسترش قلمرو این کشور نگران است.
او گفت: «این باعث نمیشود که بگویم دیگر بحرانی وجود ندارد، زیرا او چیزهای دیگری درباره گسترش قلمرو آمریکا گفت.»
نخستوزیر گرینلند نیز بار دیگر تاکید کرد که مخالف تقویت روابط با واشینگتن نیست اما این قلمرو برای فروش نیست.
موت اگده گفت: «۸۰ سال است که ما در زمینه امنیت با ایالات متحده همکاری میکنیم. آن‌ها در حال حاضر یک پایگاه نظامی در این کشور دارند.»
رییس دولت این منطقه خودمختار در پاسخ به سوالی درباره احتمال دیدار با ترامپ تاکید کرد که میخواهد موضع گرینلند را بهطور مستقیم با آمریکاییها مطرح کند.
او گفت: «ما موضع خود را در جایی که مورد نیاز است و از طریق نمایندگی خود روشن خواهیم کرد. ما در حال کار برای سازماندهی جلسهای هستیم که بتوانیم موضع گرینلند را توضیح دهیم.»
خبرگزاری فرانسه گزارش داد که در کپنهاگ، حذف گرینلند از سخنرانی مراسم تحلیف ترامپ باعث ایجاد آرامش نسبی در بین دانمارکیها شده است.
دونالد اندرسن، بازیگر ۶۸ ساله به خبرگزاری فرانسه گفت: «او [ترامپ] در سخنرانی دیشب خود به گرینلند یا دانمارک اشاره نکرد، بنابراین فکر میکنم جایی برای دیپلماسی وجود دارد.»
مته فردریکسن، نخست وزیر دانمارک دوشنبه در شبکههای اجتماعی گفت که اروپا باید «واقعیت جدیدی را دنبال کند.»
او ضمن یادآوری حق تعیین سرنوشت مردم گرینلند، بر لزوم حفظ اتحاد دانمارک با ایالات متحده تاکید کرد که به گفته او، مهمترین اتحاد دانمارک از زمان جنگ جهانی دوم است.
پیا اولسن دیهر، رهبر حزب سبزهای دانمارک نیز گفت: «ما باید بدانیم که چهار سال آینده دشوار خواهد بود.»
پیشتر راسموس جارلوف، عضو پارلمان دانمارک از حزب مخالف محافظهکار، در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود که دولت دانمارک باید بهصراحت بیان کند که کنترل گرینلند قابل بحث یا مذاکره نیست.
جارلوف که ریاست کمیته دفاعی پارلمان نیز را بر عهده دارد، گفت: «اگر هدف فعالیتهای ایالات متحده کنترل قلمرو دانمارک است، باید آن را ممنوع و با آن مقابله کرد. آنان اصلا نمیتوانند آنجا باشند.»
گرینلند با داشتن پایگاه هوایی پیتوفیک، که از نظر استراتژیک برای ارتش ایالات متحده و سیستم هشدار زودهنگام موشکهای بالستیک آمریکا مهم است و کوتاهترین مسیر از اروپا به آمریکای شمالی از این جزیره میگذرد.
ترامپ در سال ۲۰۱۹ و در دوره قبلی ریاست جمهوری خود، علاقهاش را برای خرید گرینلند ابراز کرد، اما این پیشنهاد بلافاصله از سوی دانمارک و همچنین مقامات جزیره قبل از هر گونه گفتوگوی رسمی رد شد.
مته فردریکسن، نخستوزیر دانمارک در آن زمان پیشنهاد ترامپ را «پوچ» توصیف کرد. ترامپ رد پیشنهادش را «زننده» خواند و سفر خود به کپنهاگ را لغو کرد.
گرینلند از سال ۲۰۰۹ حق اعلام استقلال از دانمارک را دارد، اما این جزیره با ۵۶ هزار نفر جمعیت تاکنون از انجام این کار خودداری کرده است.
روبیو که مدتی طولانی عضو کمیته‌های روابط خارجی و اطلاعاتی سنا بوده، اولین گزینه ترامپ برای دولت جدیدش است. او توانست تنها چند ساعت پس از مراسم تحلیف رییس‌جمهوری از سوی سنا تایید شود.
روبیو ۵۳ ساله، که فرزند مهاجرانی کوبایی است، همچنین مواضعی سخت علیه کوبای تحت حاکمیت کمونیست‌ها و متحدانش، به ویژه دولت نیکلاس مادورو، رییس‌جمهوری ونزوئلا، دارد.
او در جریان جلسه استماع خود در سنا هشدار داد که ایالات متحده باید دیپلماسی خود را تغییر دهد تا از وابستگی بیشتر به چین جلوگیری کند. روبیو قول داد یک سیاست خارجی قوی با تمرکز بر منافع آمریکا را پیش ببرد.
وزیر امور خارجه جدید آمریکا همچنین سه‌شنبه گفت که پایان دادن به تهاجم روسیه در اوکراین، سیاست رسمی ایالات متحده در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و بخشی از هدف این دولت برای ترویج صلح خواهد بود.
روبیو درباره جمهوری اسلامی چه گفته است؟
مارک روبیو در جلسه بررسی صلاحیتش در سنا با اشاره به این‌که روحانیون رادیکال حاکم در تهران، نماینده مردم آن سرزمین، تاریخش و دستاوردهایش برای بشریت نیستند، گفت در هیچ کشوری به اندازه ایران بین مردم و حاکمانش اختلاف وجود ندارد.
روبیو در بخشی از سخنرانی‌اش در این جلسه، با اشاره به سابقه امتیازاتی که به ایران داده شده است، گفت «با هر امتیازی که به رژیم ایران بدهیم، باید پیش‌بینی کنیم که آن‌ها همچون گذشته، از آن برای تجهیز سیستم تسلیحاتی خود و تلاش برای از سرگیری حمایت خود از حزب‌الله و سایر نهادهای مرتبط در منطقه استفاده خواهند کرد.»
وزیر امور خارجه پیشنهادی آمریکا در ادامه تاکید کرد که هدف جمهوری اسلامی «تبدیل شدن به قدرت مسلط منطقه‌ای» است و این موضوع «با اقداماتی که آن‌ها انجام داده‌اند روشن است.»
روبیو با اشاره به این‌که جمهوری اسلامی اکنون در ضعیف‌ترین وضعیت خود در تاریخ قرار دارد، گفت: «سامانه‌های پدافند هوایی آن‌ها به‌شدت آسیب دیده، هلال شیعی که در پی ایجادش بودند، به‌سختی ضربه خورده و ناچار شده‌اند از لبنان و سوریه خارج شوند.»
روبیو در ادامه با اشاره به آنچه «وضعیت اسف‌بار اقتصادی ایران» خواند، به بحران انرژی در ایران هم اشاره کرد و گفت: «اقتصاد آن‌ها به هم ریخته است. آن‌ها اکنون در برخی روزها شش، هشت، نه یا دوازده ساعت خاموشی (قطع برق) دارند. آن‌ها در آستانه قطع یارانه‌های انرژی هستند که در آن کشور بسیار مهم است.»
او همچنین به برجام و مذاکرات اخیر اروپا با تهران اشاره کرد و یادآور شد که جمهوری اسلامی از چهار سال پیش بازرسی‌های آژانس از تاسیسات خود را محدود کرده است.
روبیو گفت: «آنچه تحت هیچ شرایطی مجاز نیست، یک ایران مسلح به سلاح هسته‌ای است. آنچه تحت هیچ شرایطی مجاز نیست، این است که جمهوری اسلامی منابع و توانایی لازم برای شروع مجدد و ادامه حمایت از تروریسم را داشته باشد.»
او گفت در حکومت فعلی ایران دو طرز فکر وجود دارد: «یک گروه می‌گویند مشکل داریم و باید آن را حل کنیم و گروه دیگر می‌گویند باید تلاش هسته‌ای و رسیدن به بمب را به سرانجام برسانیم.»
روبیو با اشاره به این‌که ما باید برای برای هر دو سناریو آماده باشیم، گفت «ما با چشمانی باز برای هر ترتیباتی که امنیت و ثبات منطقه را فراهم کند، روی خوش نشان می‌دهیم.»
او همچنین به تهدیدهای جمهوری اسلامی علیه همسایگانش و بی‌ثبات کردن منطقه اشاره کرد و گفت: «این‌ها افرادی هستند که در پنج سال گذشته فعالانه و آشکارا برای ترور رییس‌جمهور منتخب و چندین نفر از اعضای دولت‌های قبلی برنامه‌ریزی کرده‌اند.»
روبیو با جمهوری اسلامی چه خواهد کرد؟
این سخنان و همچنین مواضع پیشین روبیو تاحدودی مشخص خواهد کرد که او در قبال جمهوری اسلامی چه سیاستی را اتخاذ خواهد کرد.
سناتور تد کروز گفت مارکو روبیو، در پاسخی کتبی به این پرسش که آیا قصد فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن ناگهانی همه تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را دارد، گفته است که فعال کردن این مکانیسم به نفع امنیت ملی آمریکاست و اطمینان حاصل خواهد کرد که بازگشت فوری تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران فورا عملی شود.
سناتور پیشین ایالت فلوریدا در فروردین ۱۳۹۴ خواستار رای‌گیری برای اصلاحیه‌ای در کنگره آمریکا شد که در آن ایران را برای به رسمیت شناختن اسرائیل تحت فشار می‌گذاشت.
او در پاییز ۱۳۹۵ صدور مجوز پرداخت ۱/۷ میلیارد دلار به جمهوری اسلامی از سوی باراک اوباما رییس‌جمهوری وقت آمریکا را ایران را باج‌دهی به تهران توصیف کرد و گفت این اقدام خطر بیشتری برای آمریکایی‌های خارج از کشور ایجاد می‌کند و گروگان‌گیران را تشویق می‌کند.
روبیو همچنین طرحی قانونی به کنگره ارائه داد که از جمهوری اسلامی خواست به وعده اعلام شده خود برای کمک به یافتن محل نگهداری رابرت لوینسون، مامور بازنشسته اف‌بی‌آی که در اسفند ۱۳۸۵ پس از ورود به هتلی در جزیره کیش ایران ناپدید شد، عمل کند.
مخالف با برجام و از مبتکران قانونگذاری علیه جمهوری اسلامی
روبیو از منتقدان سرسخت برجام از ابتدا تا امروز بوده و از آن با عباراتی همچون «چند تکه کاغذ» و «یک فاجعه آشکار» نامبرده است.
او خواستار افزایش تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی تا زمان توقف برنامه غنی‌سازی اورانیوم بوده و در سال‌های گذشته از احتمال اقدام نظامی برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای هم دفاع کرده است.
در تابستان ۱۴۰۲، روبیو به همراه سناتور مگی حسن و جکی روزن، لایحه‌ای به نام «قانون توقف مخفی‌کاری در فروش نفت ایران» (SHIP) را تهیه کرد.
این قانون به دنبال تحریم خریدهای غیرقانونی نفت ایران و پاسخگو کردن تسهیل‌کنندگان این معاملات است.
روبیو هنگام ارائه این قانون به کنگره گفته بود: «در حالی که رژیم تهران همچنان از طریق فروش نفت تحریمی، ثروت‌اندوزی می‌کند، باید اطمینان پیدا کنیم که تحریم‌های آمریکا علیه تمامی افراد و نهادهای مرتبط با تجارت غیرقانونی نفت ایران به شدت اجرا می‌شود.»
اجرای دقیق تحریم‌های نفتی ایران
در دی ماه ۱۴۰۲، روبیو یک گروه متشکل از سناتورهای جمهوری‌خواه و دموکرات در کنگره آمریکا را برای ترغیب دولت بایدن به اجرای قوانین موجود علیه فروش غیرقانونی نفت ایران از طریق تحریم‌ها تشکیل داد.
این سناتورها تاکید کردند که اعمال دقیق تحریم‌های نفتی ایران در شرایطی که گروه‌های وابسته به ایران به نیروهای آمریکایی در خاورمیانه حمله می‌کنند، حیاتی است.
روبیو بارها از سیاست‌های دولت جو بایدن در قبال ایران انتقاد کرده و معتقد است که این سیاست‌ها به تقویت مالی جمهوری اسلامی و حمایت آن از تروریسم منجر شده است.
او در تیر ۱۴۰۳ گفت: «در زمان ترامپ، جمهوری اسلامی ورشکسته بود، اما در زمان بایدن برای حمایت از تروریسم پول دارد.»
بولتون سه‌شنبه در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان تایید کرد که چند ساعت پس از قدرت گرفتن مجدد ترامپ، با دستور رییس‌جمهوری جدید، اقدامات سرویس مخفی آمریکا که برای حفاظت از بولتون در نظر گرفته شده بود، خاتمه یافت.
بولتون که در نوامبر ۲۰۱۹ و در اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، کاخ سفید را ترک کرد. در سال‌های اخیر به‌دلیل تهدیدات جمهوری اسلامی، سرویس مخفی آمریکا مامور حفاظت مداوم از او شده بود.
ترامپ پیشتر در دوره اول ریاست‌جمهوری خود نیز پس از ترک دولت از سوی بولتون، به چنین اقدامی دست زده بود، اما جو بایدن در دوران ریاست‌جمهوری خود این اقدامات را دوباره برقرار کرد.
بولتون به سی‌ان‌ان گفت: «من ناامید هستم اما از این تصمیم رئیس‌جمهوری ترامپ تعجب نمی‌کنم.»
او افزود: «علی‌رغم انتقادهای من از سیاست‌های امنیت ملی رئیس‌جمهوری بایدن، او تصمیم گرفت یک بار دیگر در سال ۲۰۲۱ حفاظت سرویس مخفی را به من تعمیم دهد.»
مشاور پیشین امنیت ملی کاخ سفید به طرح اتهامات جنایی وزارت دادگستری آمریکا در سال ۲۰۲۲ علیه یکی از مقامات سپاه پاسداران ایران به‌دلیل تلاش برای استخدام یک قاتل به‌منظور هدف قرار دادن بولتون اشاره کرد.
او گفت: «این تهدید امروز نیز وجود دارد، همان‌طور که دستگیری اخیر فردی که سعی داشت طرح ترور خود رییس‌جمهوری ترامپ را اجرا کند، نشان می‌دهد.»
بولتون تاکید کرد: «مردم آمریکا می‌توانند خودشان قضاوت کنند که کدام رییس‌جمهوری دستور درستی را صادر کرده است.»
در مرداد ۱۴۰۱، وزارت دادگستری یکی از اعضای سپاه پاسداران به نام شهرام پورصفی را که با اسم مهدی رضایی هم شناخته می‌شود، به تلاش برای قتل بولتون متهم کرد.
بنا بر اعلام این وزارتخانه، پورصفی اهل تهران، طرح‌ریزی این قتل را احتمالا در انتقام برای کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه انجام داده بود.
او در تلاش بوده تا برای انجام این قتل از طرف سپاه پاسداران در واشینگتن یا مریلند به چند نفر مبلغ ۳۰۰ هزار دلار بپردازد.
به گفته وزارت دادگستری، پورصفی در خارج از آمریکا به سر می‌برد.
مقامهای جمهوری اسلامی از جمله فرماندهان سپاه پاسداران تاکنون بارها تهدید کرده‌اند که انتقام کشته شدن قاسم سلیمانی را از مقامهای دولت پیشین آمریکا خواهند گرفت.
اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه قدس، دیماه ۱۳۹۹ در کرمان خطاب به آمریکا گفت: «شکست شما و انتقام از آمریکا شروع شده است. شما درون خانههای خودتان هم دیگر آرامش ندارید و بعید نیست درون خانه از شما انتقام بگیریم.»
بولتون به مدت ۱۷ ماه در دولت دونالد ترامپ به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا خدمت کرد و در سال ۲۰۱۹ پس از اختلاف نظر با رییس‌جمهوری آمریکا بر سر لغو برخی تحریم‌های ایران استعفا کرد.
بولتون که مخالف لغو تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی بود، معمار اصلی کمپین «فشار حداکثری» دولت ترامپ برای تشدید تحریم‌های اقتصادی و فشار به‌دلیل حمایت حکومت ایران از تروریسم بود.
اخراج برایان هوک
همچنین دونالد ترامپ نخستین روز از بازگشت خود به کاخ سفید را با اخراج غیرمنتظره برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در دوره اول ریاست‌جمهوری خود، به پایان رساند.
هوک در جریان انتقال مسئولیتهای مربوط به وزارت خارجه آمریکا در تیم ترامپ نقش داشت.
علت دقیق اخراج هوک از سوی ترامپ هنوز روشن نیست، اما رییس‌جمهوری ایالات متحده گفت که هوک و سه نفر دیگر با دیدگاه او برای «بزرگ کردن دوباره آمریکا» هماهنگ نیستند.
هوک حامی سیاست فشار حداکثری تحریمهایی بود که ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود علیه جمهوری اسلامی اعمال کرد.
ترامپ با انتشار پستی در شبکه اجتماعی تروثسوشال خطاب به او نوشت:«تو اخراجی!»