واکنش‌ها در ایران به سخنان وزیر خارجه ترکیه درباره سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ادامه دارد. علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی، گفت که تهران در برابر «گزافه‌گویی‌ها» سکوت نخواهد کرد و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، سفیر ترکیه در ایران را برای دیدار فراخواند.
با شروع ماه رمضان، ایران‌اینترنشنال از مخاطبان خود پرسید که چه محدودیت‌هایی برای خوردن و آشامیدن در این ماه در منطقه محل سکونتشان اعمال شده است.
بسیاری از مخاطبان در پاسخ‌های خود گفته‌اند با وجود شرایط بحرانی اقتصادی و مشکلاتی که مردم با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، محدودیت‌های ایجاد شده در ماه رمضان امسال نسبت به سال‌های قبل افزایش چشم‌گیری یافته و به اشکال مختلف ادامه دارد.
برخی نیز در پیام‌هایشان با اشاره به فشار مضاعف بر اغذیه‌فروشی‌ها، رستوران‌ها، کافه‌ها و قهوه‌خانه‌ها برای ارائه خدمات در ماه رمضان، گفته‌اند که خود شاهد پلمب تعدادی از مغازه‌ها بوده‌اند.
یکی از بازاریان در ایران با بیان این‌که ظهرها زمان مناسب برای درآمدزایی است و نمی‌تواند مغازه خود را تعطیل کند، در پیامی گفت: «ما مجبور هستیم برویم از از ساندویچی‌ها و غذاپزی‌ها غذا بگیرم و ماموران حکومتی در مقابل به زور وارد مغازه‌هایی می‌شوند که باز هستند و محل کسب آن‌ها را می‌بندد و پلمب می‌کنند.»
طی روزهای گذشته و تنها در دو روز نخست ماه رمضان، گزارش‌هایی از پلمب واحدهای صنفی منتشر شده، به دلیل آنچه «عدم رعایت شئونات ماه رمضان» عنوان شده است.
برای نمونه، تنها در ۱۳ اسفند، فرمانده انتظامی شهرستان ری از پلمب پنج واحد صنفی و رییس اداره نظارت بر اماکن عمومی استان لرستان از پلمب ۱۰ واحد صنفی در خرم‌آباد به علت «عدم رعایت شئونات ماه رمضان» خبر دادند.
یکی از مخاطبان با اشاره به مشکلات اقتصادی موجود در کشور و فشارهای روزافزون حاصل از آن که بر مردم وارد می‌شود، گفت: «در ایران ۴۶ سال است که ماه رمضان است و روز به روز وضع اقتصادی بدتر می‌شود اما این ماه دوزش بیشتر از همیشه شده است.»
یکی از شهروندان نیز در پاسخ به سوال ایران‌اینترنشنال گفت: «پلیس به خاطر سیگار کشیدن در ماه رمضان، خودروی مرا به پارکینگ منتقل کرد و گواهینامه‌ام را ضبط کردند.»
دشواری شرایط برای سربازان در پادگان‌ها
یکی از مخاطبان ایران‌اینترنشنال در پیام خود با اشاره به این‌که مشغول گذراندن دوران سربازی در یکی از پادگان‌های ایران است، گفت: «در پادگان اجازه نمی‌دهند ما سربازها با خود غذا داخل ببریم. شما را به خدا بیایید جلویشان را بگیرید. من رفتم با این‌ها درگیر شدم. به من گفتند تو فضولی؟ گفتم فضول هفت جد و آبا تو است خاک بر سر. این معده وامانده من مریض است. لااقل بوفه را نبندید. برای همین‌ها دعوایمان شد.»
شهروندی هم تجربه خود را از حضور در سطح شهر بیان کرد و گفت: «حتی دستشویی‌ها و آبخوری‌ها را بسته‌اند که کسی آب نخورد یا دستشویی هم نرود. معلوم نیست در این مملکت چه خبر است.»
مخاطب دیگری با بیان این‌که «آخوندها خودشان در قدیم می‌گفتند اگر فقر از یک در وارد شد، ایمان از در دیگر بیرون می‌زند»، در پیام صوتی خود گفت: «الان چه کسی در ایران حوصله روزه گرفتن دارد. روزه‌دار باید خیالش راحت باشد و گرانی به او فشار وارد نکند. تورم زندگی روی سرش نباشد. ما شب‌ها تا چهار صبح به بدهکاری‌هایمان فکر می‌کنیم. ساعت پنج بیدار شویم روزه بگیریم؟»
محدودیت‌ها در مدارس
یکی از مخاطبان با اشاره به این‌که یک دختر دانش‌آموز ۱۲ ساله دارد و مدیر مدرسه به او گفته دانش‌آموزان حق آوردن تغذیه به مدرسه را ندارند، گفت: «ما دیگر از اسلام و رمضان و قرآن و این چیزها گذشتیم. دخترم دیروز به خانه آمد و گفت مدیر مدرسه گفته حتی حق آوردن تغذیه به مدرسه را ندارید.»
این شهروند با اشاره به این‌که خود در دوران تحصیل تجربه رمضان در مدرسه را داشته و در آن زمان به دانش‌آموزان می‌گفتند «بروید گوشه‌ای دور از چشم یکدیگر تغذیه‌تان را استفاده کنید»، گفت که نمی‌داند این حجم از سخت‌گیری برای چیست.
شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران، دوشنبه ۱۳ اسفند با انتشار تصویری از بخشنامه وزارت آموزش و پرورش درباره ممنوعیت کار بوفه‌های مدارس، این اقدام را «ترویج خشونت و ستم بر بدن کودکان» توصیف کرد و نوشت این بخشنامه خلاف اصول علم تغذیه است و کودکان نباید گرسنه بمانند.
این تشکل صنفی تاکید کرد: «در شرایطی که فقر تحمیلی، گرسنگی را در سطوح وسیعی از جامعه گسترش داده است، این دستورات ایدئولوژیک، ترویج خشونت و ستم بر بدن کودکان است.»
شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان از سوءتغذیه در میان کودکان به‌عنوان یک بحران جدی نام برد و نوشت: «آموزش و پرورش و مدیران آن به جای رسیدگی به این بحران، آن را نهادینه می‌کنند. این ستم چه مشروعیتی برای دین و دولت به همراه دارد؟»
تهدید شهروندان به شلاق
هم‌زمان با تشدید برخوردهای حکومت با شهروندان برای تحمیل روزه در ماه رمضان، حسن غریب، دادستان قم، ۱۳ اسفند تهدید کرد که داخل خودروی شهروندان حریم خصوصی آن‌ها نیست و در صورتی که در آن، اقدام به خوردن یا آشامیدن در طول ماه رمضان کنند، طبق قانون مجازات اسلامی، با حبس یا شلاق، مجازات می‌شوند.
غریب گفت که «تظاهر به روزه‌خواری» هم مشمول برخورد قانونی خواهد بود.
در ایران هر ساله به مناسبت ماه رمضان «طرح سراسری برخورد با روزه‌خواری» اجرا می‌شود و صدها نفر بازداشت و هزاران واحد صنفی پلمب می‌شوند.
همچنین در برخی سال‌ها مقام‌های قوه قضاییه جمهوری اسلامی از اجرای حکم شلاق برای ده‌ها نفر به اتهام «روزه‌خواری» خبر داده‌اند.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، هر کس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر «تظاهر به روزه‌خواری» کند، به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
اواسط بهمن، دادگاهی در تهران، رانندهای که یک زن را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده بود به شلاق و پنج ماه کار اجباری رایگان در مراکز نگهداری افراد دارای معلولیت، وابسته به بهزیستی، محکوم کرد.
روزنامه شرق سه‌شنبه ۱۴ اسفند در گزارشی با اشاره به این حکم نگاه تنبیهی قوه قضاییه به افراد دارای معلولیت را تاسفبار خواند و نوشت که نگهداری از معلولان را «راهی برای مجازات مجرمان میدانند» اما به از بین رفتن امنیت آن‌ها فکر نمیکنند.
مدیر کمپین معلولان به شرق گفت صدور چنین حکمی امنیت افراد دارای معلولیت را بهطور جدی به خطر میاندازد و میتواند پیامدهای خطرناکی برای آن‌ها، بهویژه زنان و کودکان ساکن در مراکز نگهداری داشته باشد.
به گفته مروتی، این اقدام بهطور مستقیم خطر سوءاستفاده و آزار افراد دارای معلولیت را افزایش میدهد.
در سال‌های گذشته گزارشهای متعددی از برخوردهای خشونتآمیز، آزار و اذیت و تعرض و تجاوز به شهروندان دارای معلولیتی منتشر شده که عمدتا در مراکز دولتی نگهداری می‌شوند.
یکی از واکنشبرانگیزترین این خبرها مربوط به اسفند سال گذشته و گزارش موارد متعددی از تعرض، تجاوز، ضرب و جرح و گرفتن شهریههای نامتعارف در مرکز نگهداری بیماران اعصاب و روان مردان «مهرآفرین کرج»، تحت نظر سازمان بهزیستی بود.
مروتی که سال گذشته درباره پرونده مرکز مهرآفرین کرج اطلاعرسانی کرده بود، به شرق گفت مجازاتهای مرتبط با جرایم جنسی باید شامل برنامههای رواندرمانی و توانبخشی و استفاده از مجازاتهای جایگزین در حوزههایی مانند محیط زیست یا خدمات شهری باشد که ارتباطی با گروههای آسیبپذیر ندارند.
او قرار دادن مجرمان جنسی را که به دلیل تخلفات سنگین تحت پیگرد قانونی قرار گرفتهاند، در محیطی که ساکنانش بیدفاعترین و آسیبپذیرترین افراد جامعه هستند، غیرمنطقی خواند و خواستار اصلاح آییننامههای قضایی و تعیین ضوابط ممنوعکننده در اجرای چنین احکامی شد.
محمد شریعت، وکیل، در گفتوگو با شرق، محکومیت یک مجرم جنسی به کار در مرکز نگهداری از معلولان را به دلیل احتمال وقوع مجدد جرم، «غیرعقلانی و قابل اعتراض» دانست.
مروتی نیز خواستار تقویت نظارت بر مراکز نگهداری از معلولان و جلوگیری از ورود افراد دارای سوابق جنسی به این مراکز شد.
تیر ۱۴۰۲ گزارشی از آزار معلولان مرکز توانبخشی «فاطمه الزهرا» در جهرم از سوی کارکنان و مرداد همان سال ویدیویی از برخورد خشونتآمیز با افراد دارای معلولیت ذهنی در یک مرکز نگهداری واقع در بوشهر منتشر شد.
پیشتر و در ۲۷ آذر امسال، رییس موسسه تحقیقات جمعیتی ایران گفته بود در سال ۱۴۰۲، یک نفر از هر شش فرد ۶۰ سال و بالاتر، نوعی سوءاستفاده را در محیطهای اجتماعی تجربه کردهاند.
خبرگزاری رویترز سه‌شنبه ۱۴ اسفند به نقل از وزارت خارجه ترکیه نوشت که کاردار ایران در آنکارا در واکنش به انتقادات علنی تهران از سیاست‌های ترکیه احضار شده است.
ولایتی، ۱۴ اسفند، خطاب به مقام‌های ترکیه از آنان خواست «جانب ادب دیپلماتیک» را رعایت و از «تکرار ادعاهای بی‌اساس، غیرواقعی و مداخله‌جویانه» پرهیز کنند.
او گفت مقام‌های آنکارا نمی‌توانند جایگاه جمهوری اسلامی را در منطقه تضعیف کنند: «جمهوری اسلامی اهل گفت‌وگوست اما هرگز در برابر گزافه‌گویی‌ها سکوت نکرده و در برابر بی‌احترامی، پاسخی در خور خواهد داد.»
اشاره ولایتی به مصاحبه دهم اسفند هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، با شبکه خبری الجزیره است که در آن درباره حمایت جمهوری اسلامی از نیروهای مسلح کُرد در سوریه هشدار داد و گفت: «اگر می‌خواهید به شیشه خانه‌تان سنگ نزنند، شما هم به دیگران سنگ نیندازید.»
فیدان همچنین گفت که منطقه باید از «فرهنگ سلطه‌جویی یک کشور بر دیگران» رها شود و نه عرب‌ها، نه ترک‌ها، نه کردها و نه ایرانی‌ها، نباید به‌دنبال «تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید» باشند.
فراخواندن سفیر ترکیه در ایران
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، چهار روز پس از این صحبت‌ها، حجابی کرلانقیچ، سفیر ترکیه در تهران را فراخواند و از صحبت محمود حیدری، دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل مدیترانه و شرق اروپا با او خبر داد.
پرس‌تی‌وی، شبکه انگلیسی‌زبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، این خبر را با به کار بردن عبارت «احضار سفیر ترکیه» منتشر کرد.
پیش از این و در ۱۳ بهمن، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، سخنان اخیر فیدان را «غیر سازنده» توصیف کرد و گفت در مورد پرونده‌های منطقه‌ای، از قدیم میان تهران و آنکارا اختلاف‌نظرهایی وجود داشته است.
بقایی همچنین سخنان فیدان را «بسیار غیرسازنده» توصیف کرد و گفت این اظهارات نیازمند «موضع خیلی روشن و قاطع» جمهوری اسلامی بود.
بر اساس گزارش وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، حیدری در دیدار با کرلانقیچ، به او گفته است مقام‌های ترکیه باید به اقتضای منافع مشترک دو کشور و حساسیت شرایط منطقه، از «اظهارنظرهای ناصواب و تحلیلهای غیرواقعی» که میتواند منجر به بروز اختلاف و تنش شود، پرهیز کنند.
این گزارش افزود کرلانقیچ هم بر ضرورت «همکاری نزدیک» تهران و آنکارا تاکید کرد و گفت نظرات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی را به وزارت خارجه ترکیه منتقل خواهد کرد.
وزیر خارجه ترکیه پیش از این هم به الحدث گفته بود جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت. اظهاراتی که رسانههای حکومتی در ایران مانند روزنامه کیهان و خبرگزاری تسنیم، آن را «گزافه‌گویی» و «کنایهآمیز» خوانده بودند.
شماری از رسانههای داخلی، اظهارات جدید فیدان را نوعی تهدید به تلافی با تحریک نیروهای کرد مخالف جمهوری اسلامی در ایران تعبیر کردند.
تقابل تهران و آنکارا در شرایطی بالا گرفته است که ۲۰ بهمن رییس سازمان امنیت ترکیه در سفر به تهران با وزیر اطلاعات دولت پزشکیان و دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و درباره موضوعاتی چون وضعیت سوریه و پکک گفتوگو کرد.