وزارت خارجه روسیه: اقداماتی برای کاهش تنشهای تحمیلشده بر برنامه هستهای ایران هماهنگ شد
وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که در نشست معاونان وزرای خارجه روسیه، چین و جمهوری اسلامی در پکن، «اقداماتی برای کاهش تنشهای مصنوعی که از بیرون بر برنامه هستهای ایران تحمیل شده، هماهنگ شده است.»
در بیانیه این وزارتخانه آمده است که در این نشست همچنین «بر غیرقابل قبول بودن تهدیدها و استفاده از زور علیه تاسیسات هستهای ایران تاکید شده است.»
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، نیز با اشاره به این نشست در نشست خبری گفت: «باید تلاشهای دیپلماتیک برای حلوفصل پرونده هستهای ایران ادامه یابد.»
مقامهای عراقی به دنبال جایگزین کردن منابع جدید واردات گاز و برق به جای خرید آن از ایران هستند. جمهوری اسلامی این منابع را «تحریمناپذیر در دوران تحریمها»، توصیف میکرد.
صادرات انرژی ایران به عراق از معدود راههای تامین مالی جمهوری اسلامی در دوران تحریم بود که با توجه به شرایط ویژه عراق، آمریکا این صادرات را از تحریم معاف کرده بود.
۲۳ اسفند ماه، وزارت برق عراق علیرغم اعلام معافیت آمریکا برای واردات گاز از ایران، خبر داد که به دنبال جایگزینی برای گاز ایران است و ممکن است واردات از قطر و عمان را در پیش گیرد.
این رویکرد حدود یک هفته پس از آن اتخاذ میشود که ۱۸ اسفند ماه، همزمان با انقضای معافیت تحریمی عراق برای خرید برق از ایران، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که ایالات متحده این معافیت را تمدید نکرده است.
این وزارتخانه بر عزم واشینگتن برای جلوگیری از هرگونه کاهش فشار اقتصادی بر جمهوری اسلامی تاکید کرد.
صادرات برق ایران به عراق به خصوص در فصول گرم سال برای این کشور حیاتی است. از سوی دیگر، صادرات گاز ایران نیز برای عراق به ویژه به منظور تامین سوخت نیروگاهها حیاتی است؛ بهطوری که وزارت برق عراق اعلام کرده است منع احتمالی واردات گاز از ایران، تولید برق روزانه ۲۷ هزار مگاواتی عراق را به یکسوم کاهش میدهد.
از همینرو، با وجود وضع شدیدترین تحریمها، تا پیش از این آمریکا همواره عراق را در این حوزه بهخصوص، یعنی واردات گاز و برق از ایران، معاف میکرد.
اکنون و در دور جدید ریاستجمهوری دونالد ترامپ، فشار آمریکا شدیدتر شده است و آنطور که مقامات کاخ سفید تاکنون اعلام کردهاند، آمریکا اکنون یکی از آخرین منابع حیاتی تامین مالی جمهوری اسلامی را هدف قرار داده است.
در این بین، عراق ناچار است برای تامین این نیاز حیاتی خود، دستبهکار شود تا جایگزینی برای ایران بیابد؛ هر چند سه مقام ارشد عراقی در حوزه انرژی ۱۹ اسفند ماه اعلام کردند این کشور در حال حاضر گزینهای برای «جایگزینی فوری» انرژی وارداتی از ایران ندارد.
با این حال، شواهد نشان میدهند عراقیها بهطور جدی به دنبال جایگزینهایی برای انرژی وارداتی از ایران هستند.
وزارت برق عراق اعلام کرد مقامات این کشور، اراده سیاسی برای اتکا به چند منبع گاز به منظور رسیدن به خودکفایی دارند.
یک دیپلمات آمریکایی نیز در این ارتباط به خبرگزاری فرانسه گفت: «قطر بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی است و آماده است با قیمتهای ترجیحی به عراق کمک کند.»
اهمیت صادرات انرژی به عراق برای جمهوری اسلامی
عراق زیرساخت کافی برای تامین مستقل برق و تولید و انتقال گاز را در اختیار ندارد و اکنون سالهاست که ایران تامینکننده بخش بزرگی از انرژی مصرفی عراق است.
بر اساس توافقی که ماه مارس سال ۲۰۲۴ میلادی به امضا رسید، ایران متعهد شد روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز به عراق صادر کند؛ قراردادی که حدود شش میلیارد دلار در سال ارزش دارد.
علاوه بر این، عراق در ژوییه ۲۰۲۲ قراردادی پنجساله برای خرید ۴۰۰ مگاوات برق از ایران امضا کرد.
برای جمهوری اسلامی که بابت آزادسازی شش میلیارد دلار از پولهای بلوکه شده در کره جنوبی، پنج زندانی (گروگان) آمریکایی را آزاد کرد و مدتها درباره آن مذاکره کرد، درآمد صادرات گاز به عراق اهمیتی ویژه دارد.
این اهمیت تا آنجاست که حتی در سالهای اخیر، با وجود کسری شدید برق و گاز که جمهوری اسلامی آن را «ناترازی انرژی» میخواند، روند صادرات برق و گاز به عراق هرگز متوقف نشده است. با اینکه جمهوری اسلامی در داخل کشور، به بهانه کسری گاز، نیروگاهها را وادار به مازوتسوزی یا تعطیلی میکند، صادرات گاز به عراق ادامه یافته است.
وزارت خارجه آلمان در واکنش به احضار سفرای بریتانیا، فرانسه و آلمان از سوی جمهوری اسلامی، به ایران اینترنشنال گفت که قطعنامه ۲۲۳۱ شرایط لازم برای فعالسازی مکانیزم ماشه را مشخص کرده است. در این بیانیه آمده: «هدف ما یافتن یک راهحل دیپلماتیک برای برنامه هستهای ایران است.»
این وزارتخانه همچنین تاکید کرد که سه کشور اروپایی در ماههای اخیر چندین بار با مقامهای جمهوری اسلامی دیدار داشتهاند و همچنان به تعامل خود ادامه خواهند داد.
همزمان با انتشار گزارشها درباره مذاکره مقامات آمریکا و اسرائیل با کشورهای آفریقایی برای اسکان ساکنان غزه، حسام بدران، از رهبران حماس، اعلام کرد فلسطینیان هرگز وطن خود را ترک نخواهند کرد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس جمعه ۲۴ اسفند گزارش داد که آمریکا و اسرائیل با مقامات سودان، سومالی و منطقه خودمختار سومالیلند تماس گرفتهاند تا درباره اسکان ساکنان غزه با آنان گفتوگو کنند.
بر اساس این گزارش، مقامات سودان پیشنهاد آمریکا را رد کردهاند و مقامات سومالی و سومالیلند هم در این باره اظهار بیاطلاعی کردهاند.
کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا به درخواست خبرگزاری رویترز برای اظهار نظر در این باره پاسخ ندادند.
پیش از این وبسایت تایمز اسرائیل خبر داده بود که این کشور مذاکرات مخفیانهای با کنگو و برخی دیگر از کشورها در مورد جابهجایی ساکنان غزه انجام داده است.
این نشریه به نقل از یک مقام امنیتی این کشور نوشت کنگو آماده پذیرش «مهاجران غزه» است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ۱۶ بهمن در نشست خبری مشترک با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل در واشینگتن، طرح خود را در خصوص مالکیت ایالات متحده بر نوار غزه و جابهجایی ساکنان آن ارائه کرد.
رییسجمهوری آمریکا گفت که این طرح شامل اخراج فلسطینیها نمیشود.
طرح ترامپ واکنشهای بسیاری را برانگیخت و از جمله کشورهای عربی و شماری از کشورهای اروپایی با آن مخالفت کردند.
اتحادیه عرب سهشنبه ۱۴ اسفند طرحی را در مقابل طرح ترامپ برای بازسازی نوار غزه، تصویب و ارائه کرد.
برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، با طرح اتحادیه عرب برای بازسازی غزه مخالفت و تاکید کرد که ترامپ بر طرح خود در این باره اصرار دارد.
قطر ۲۲ اسفند اعلام کرد وزیران خارجه کشورهای عربی در دیداری با استیو ویتکاف، نماینده ویژه ایالات متحده در امور خاورمیانه، درباره طرح بازسازی غزه گفتوگو کردند.
قیمت طلا روز جمعه ۲۴ اسفند ماه در معاملات بازارهای جهانی برای نخستینبار در تاریخ از مرز سه هزار دلار فراتر رفت. در معاملات صبحگاهی، قیمت هر اونس طلا با ۲.۹۴ درصد افزایش یافت و به ۳ هزار دلار و ۸۵ سنت رسید.
این افزایش در حالی رخ داد که سرمایهگذاران، به دلیل ابهامات ناشی از تعرفههای آمریکا، به طلا به عنوان یک دارایی امن پناه بردند. این رکورد یک روز پس از آن ثبت شد که طلا سقف تاریخی اواخر فوریه را پشت سر گذاشت.
بر اساس گزارش مرکز مطالعات آلما در اسرائیل، موسسه قرضالحسن، وابسته به گروه حزبالله لبنان، پرداخت برخی غرامتها تا سقف هزار دلار را آغاز کرده است. ارزیابی این موسسه این است که در فضای تشییع جنازه حسن نصرالله، دبیرکل کشته شده حزبالله، پول مناسبی از ایران به لبنان تزریق شده است.
به گزارش موسسه آلما، بانک قرضالحسن، نهاد مالی وابسته به گروه شیعه حزبالله لبنان، در تاریخ پنجم ماه مارس (۱۵ اسفند)، با صدور دستورالعملی جدید، سیاست پیشین خود را تغییر داد و پرداخت فوری مبالغ تا سقف هزار دلار را مجاز اعلام کرد.
این تصمیم که جایگزین سیاست قبلی مبنی بر اعمال تاخیر ۲۰ روزه در پرداختها شده است، نشانهای از احیای نسبی منابع مالی حزبالله تلقی میشود و پرسش اساسی این است که آیا تهران بار دیگر مستقیما منابع مالی این گروه را افزایش داده است؟
برخی ارزیابیها نشان میدهند مراسم تشییع جنازه حسن نصرالله و هاشم صفیالدین در پنجم اسفند (۲۳ فوریه)، فرصت مناسبی برای انتقال فیزیکی پول به حزبالله از طریق هیاتهای خارجیای فراهم کرد که به لبنان سفر کردند.
با توجه به بحران مالی این گروه در ماههای اخیر، هرگونه تغییر در سیاستهای مالی آن میتواند نشانهای از ورود منابع جدید باشد.
شبکه مالی حزبالله و نقش بانک قرضالحسن
موسسه قرضالحسن که در ظاهر بهعنوان یک نهاد مالی غیربانکی و خیریه فعالیت میکند، به یکی از ابزارهای کلیدی حزبالله برای مدیریت منابع مالی تبدیل شده است.
برخی گزارشها حاکی از آن است که این نهاد نه تنها به دریافت کمکهای مالی از منابع خارجی پرداخته بلکه توزیع پول میان نیروهای وابسته به حزبالله را نیز تسهیل کرده است.
گزارشهایی منتشر شده که نشان میدهند وامهای پرداختشده از سوی این موسسه در حقیقت کمکهای بلاعوضی هستند که برای تامین مالی فعالیتهای حزبالله مورد استفاده قرار میگیرند.
انتقال پول از تهران به بیروت
روابط مالی میان تهران و حزبالله همواره بخشی از استراتژی جمهوری اسلامی برای حفظ نفوذ منطقهای بوده است و از زمان تاسیس حزبالله در دهه ۱۹۸۰، ایران از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منابع مالی قابل توجهی را به این گروه اختصاص داده است.
با افزایش فشارهای اقتصادی بر تهران، روشهای انتقال این منابع نیز پیچیدهتر شدهاند.
اطلاعاتی وجود دارد که نشان میدهد جمهوری اسلامی از پروازهای غیرنظامی برای انتقال پول نقد به لبنان استفاده کرده است.
گفته میشود که فرودگاه بیروت یکی از مسیرهای اصلی این نقل و انتقالات بوده و در موارد متعددی، پول نقد از طریق هواپیماهای تجاری و مسافری به این کشور منتقل شده است.
حملات اسرائیل به زیرساختهای مالی حزبالله
در ماههای اخیر، اسرائیل حملاتی را علیه زیرساختهای مالی حزبالله انجام داده است.
هدف قرار دادن شعب موسسه قرضالحسن و برخی نهادهای مرتبط، بخشی از تلاشها برای مختل کردن منابع تامین مالی این گروه بوده است.
ارتش اسرائیل تاکید کرده است که هدف قرار دادن این موسسه میتواند ضربهای جدی به منابع مالی حزبالله وارد کند و مانع از ادامه تجهیز نیروهای آن شود.
فشارهای بینالمللی بر دولت لبنان
با توجه به این تحولات، افزایش فشارهای بینالمللی بر دولت لبنان برای تعطیلی موسسه قرضالحسن بیش از پیش مطرح است.
برخی دیپلماتهای غربی معتقدند در صورت تداوم فعالیت این موسسه، حزبالله همچنان میتواند از منابع مالی خارجی بهره ببرد و تحریمهای موجود، تاثیر محدودی بر تواناییهای مالی آن خواهد داشت.
مقامات آمریکایی نیز در ماههای اخیر بارها از دولت لبنان خواستهاند تا این موسسه را تحت نظارت قرار دهد یا فعالیت آن را متوقف کند.
مقامات لبنانی تاکنون در برابر این فشارها مقاومت کردهاند اما در صورت تشدید تحریمها، ممکن است بیروت مجبور شود تصمیمی سخت در مورد آینده موسسه قرضالحسن بگیرد.
در تصویر پیوست، دستورالعمل صادرشده از سوی مدیرعامل این موسسه درباره تغییر سیاست پرداختها قابل مشاهده است.