در اعتراض به بازداشت اکرم اماماوغلو، شهردار استانبول و جدیترین رقیب انتخاباتی رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه، شامگاه جمعه اول فروردین صدها هزار نفر در چندین شهر ترکیه به خیابانها آمدند. وزیر کشور ترکیه از بازداشت ۳۴۳ نفر در این تجمعات اعتراضی خبر داد.
علی یرلیکایا، ظهر شنبه دوم فروردین در شبکه اجتماعی ایکس نوشت در جریان تجمعات اعتراضی شکلگرفته در آدانا، آنتالیا، آنکارا، ادیرنه، ازمیر، استانبول، اسکیشهیر، چاناکقلعه و قونیه، ۳۴۳ نفر بازداشت شدند.
او با تهدید تجمعکنندگان گفت: «به کسانی که به دنبال برهم زدن نظم عمومی، تهدید آرامش و امنیت ملت، ایجاد آشوب و اقدامات تحریکآمیز هستند، هرگز فرصت داده نخواهد شد و هیچگونه چشمپوشی در کار نخواهد بود.»
روزنامه حریت ترکیه، جمعه گزارش کرد که بازجویی از اماماوغلو در دو پرونده «فساد مالی» و «همکاری با تروریسم» به پایان رسیده است.
در خبری دیگر، اعلام شد ۹۱ متهم از جمله اماماوغلو، با پایان بازپرسی در اداره امنیت استانبول، ساعت ۱۹:۳۰ به وقت محلی به ساختمان دادگستری منتقل خواهند شد.
حزب جمهوریخواه خلق (CHP)، فراخوان تجمع دوباره برای ساعت ۲۰:۳۰ به وقت محلی در مقابل ساختمان شهرداری استانبول صادر کرد.
خبرگزاری فرانسه این اعتراضات را بزرگترین جنبش خیابانی ترکیه در بیش از یک دهه اخیر خواند.
اردوغان همزمان با شکلگیری این تجمعها هشدار داد که دولت او «تروریسم خیابانی» را تحمل نخواهد کرد.
حضور گسترده مردم از تمامی احزاب
اوزگور اوزل، رهبر حزب جمهوریخواه خلق، حزب مخالف دولت که اعتراضات را در سراسر کشور سازماندهی کرده، جمعه شب در میان جمعیت عظیمی که در مقابل ساختمان شهرداری استانبول تجمع کرده بودند، گفت: «۳۰۰ هزار نفر در این تظاهرات حضور دارند.»
او تاکید کرد که این یک گردهمایی صرفا متعلق به حزب جمهوریخواه خلق نیست بلکه: «مردمی از تمامی احزاب اینجا جمع شدهاند تا همبستگی خود را با اماماوغلو نشان دهند و از دموکراسی دفاع کنند.»
او با اشاره به اردوغان گفت: «او تلاش میکند با استفاده از قوه قضاییه بهعنوان یک سلاح، اماماوغلو را تحت فشار بگذارد و این ساختمان (شهرداری) را تصاحب کند اما ما آن را به یک سرپرست دولتی واگذار نخواهیم کرد!»
سخنان او با تشویق و فریادهای حمایتآمیز جمعیت همراه شد.
درگیریهای خشونتآمیز با پلیس
همزمان با سخنرانی اوزل، درگیریهایی در حاشیه تجمع رخ داد و نیروهای پلیس ضدشورش با گاز اشکآور و گلولههای پلاستیکی به معترضان حمله کردند.
دو خبرنگار خبرگزاری فرانسه که در محل حضور داشتند، اعلام کردند که از ناحیه پا هدف اصابت گلولههای پلاستیکی قرار گرفتهاند.
درگیریها همچنین به آنکارا، پایتخت و ازمیر، شهر بزرگ ساحلی در غرب ترکیه کشیده شد.
در این شهرها، نیروهای پلیس با استفاده از ماشینهای آبپاش و گاز اشکآور سعی در متفرق کردن معترضان داشتند.
شبکه تلویزیونی اپوزیسیون هالک تیوی (Halk TV) نیز این حملات را گزارش کرد.
معترضان در استانبول با سردادن شعارهایی همچون «سکوت نکن، وگرنه نوبت تو هم خواهد رسید!»، «نترسید، مردم اینجا هستند!» و «قانون، حقوق، عدالت!» خشم خود را نشان دادند.
نِجلا، یک زن ۵۶ ساله که با حجاب اسلامی در تظاهرات شرکت کرده بود، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما به اجبار به خیابانها نیامدهایم. ما اینجا هستیم چون اردوغان ما را مجبور به این کار کرده است.»
او همچنین افزود: «من اتهامات مطرحشده علیه اماماوغلو را باور ندارم. هیچکس به اندازه او صادق نیست.»
اردوغان: اعتراضات خیابانی راه به جایی نمیبرد
بازداشت اماماوغلو تنها چند روز قبل از آن صورت گرفت که قرار بود بهطور رسمی بهعنوان نامزد حزب جمهوریخواه خلق در انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۸ معرفی شود.
بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، اعتراضات بهسرعت از استانبول به ۴۰ استان از ۸۱ استان ترکیه گسترش یافته است.
در حالی که اوزل از مردم سراسر کشور خواسته به اعتراضات بپیوندند، اردوغان هشدار داد که ترکیه تسلیم «تروریسم خیابانی» نخواهد شد.
او افزود: «بگذارید واضح بگویم: اعتراضات خیابانی که رهبر حزب جمهوریخواه خلق برای آن فراخوان داده، یک بنبست است.»
اردوغان گفت: «اجازه نخواهیم داد نظم عمومی آسیب ببیند. در برابر خرابکاری و تروریسم خیابانی کوتاه نخواهیم آمد.»
رییسجمهوری ترکیه همچنین اپوزیسیون را به «بیمسئولیتی بزرگ» متهم کرد.
سخنان او این نگرانی را ایجاد کرده که ممکن است دولت با خود اوزل نیز برخورد کند.
جمعه، مقامات ترکیه محدودیتهای تظاهرات را به شهرهای آنکارا و ازمیر نیز گسترش دادند.
در استانبول، پلیس مسیرهای اصلی منتهی به ساختمان شهرداری، از جمله پل گالاتا و پل آتاتورک را مسدود کرد.
روز پنجشنبه، پلیس در استانبول و آنکارا با گلولههای پلاستیکی و گاز اشکآور به معترضان حمله کرد.
به گزارش رسانههای ترکیه، در جریان این اعتراضها دستکم ۸۸ نفر بازداشت شدند.
وزیر کشور ترکیه اعلام کرد که در جریان اعتراضات، ۱۶ افسر پلیس مجروح شدهاند و ۵۴ نفر نیز بهدلیل انتشار محتوای آنلاین که مقامات آن را «تحریک به نفرت» خواندهاند، بازداشت شدهاند.
اتهامات علیه اماماوغلو و بحران اقتصادی
دادستانهای ترکیه اماماوغلو را به «کمک به یک سازمان تروریستی» -یعنی حزب کارگران کردستان (پکک)- متهم کردهاند. او همراه با حدود ۱۰۰ فرد دیگر تحت تحقیقات مرتبط با فساد مالی قرار دارد.
بازداشت اماماوغلو ضربه شدیدی به ارزش لیر ترکیه وارد کرده است و در روز جمعه، شاخص BIST 100 در بورس استانبول بیش از هشت درصد افت کرد.
با این حال، حزب جمهوریخواه خلق اعلام کرد که با وجود بازداشت اماماوغلو، مراسم مقدماتی خود را در روز یکشنبه برگزار و بهطور رسمی او را به عنوان نامزد ریاستجمهوری سال ۲۰۲۸ معرفی خواهد کرد.
این حزب تاکید کرد که حضور در این مراسم برای همه مردم آزاد خواهد بود و تنها به اعضای حزب محدود نمیشود.
اوزل از مردم خواست تا یکشنبه «در پای صندوق حاضر شوند» و «به کودتا» نه بگویند.
برخی ناظران سیاسی بر این باورند که دولت ممکن است سعی کند این جریان و مراسم را متوقف کند تا از نمایش گسترده حمایت عمومی از اماماوغلو جلوگیری کند.
گونول تول، تحلیلگر موسسه خاورمیانه در واشینگتن، به خبرگزاری فرانسه گفت: «اگر تعداد زیادی از مردم در این مراسم شرکت و از اماماوغلو حمایت کنند، مشروعیت او در داخل کشور افزایش خواهد یافت و مسیر تحولات را به سمتی سوق خواهد داد که اردوغان نمیخواهد.»
برخی رسانهها خبر دادند که وزیر دفاع آمریکا فرمان اعزام دومین ناو هواپیمابر به خاورمیانه را صادر کرده است. این اقدام پس از حملات ایالات متحده به مواضع حوثیها و تهدیدهای دونالد ترامپ علیه جمهوری اسلامی درباره عواقب ادامه حملات این گروه انجام شده است.
خبرگزاری فرانسه جمعه اول فروردین نوشت ناو هواپیمابر کارل وینسون که از اقیانوس آرام به سوی خاورمیانه حرکت کرده، در هفتههای آینده به ناوگان آمریکا در منطقه خواهد پیوست.
این ناو پیش از این در رزمایشهایی مشترک با ژاپن و کره جنوبی در دریای زرد و دریای ژاپن شرکت کرده و قرار بود طی سه هفته آینده به پایگاه خود در سندیگو بازگردد.
پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، همچنین تصمیم گرفته است عملیات ناو هواپیمابر ترومن را در خاورمیانه تمدید کند.
افزایش حضور نظامی ایالات متحده در منطقه، پیامی آشکار برای بازدارندگی جمهوری اسلامی است که حامی اصلی حوثیها محسوب میشود.
ترامپ ۲۹ اسفند در رسانه اجتماعی خود، تروث سوشال، نوشت که اگرچه حمایت نظامی جمهوری اسلامی از حوثیها کاهش یافته است اما تهران همچنان مقادیر زیادی تجهیزات و تدارکات برای این گروه ارسال میکند.
رییسجمهوری آمریکا از جمهوری اسلامی خواسته است فورا ارسال تجهیزات برای حوثیها را متوقف کند.
ترامپ که پیشتر و مکرر به جمهوری اسلامی در این زمینه هشدار داده بود، اضافه کرد: «خسارتهای سنگینی به حوثیها وارد شده است و این روند شدت خواهد گرفت. این نبرد از ابتدا نابرابر بوده و هرگز عادلانه نخواهد بود. آنها بهطور کامل نابود خواهند شد.»
رییسجمهوری آمریکا ۲۵ اسفند در پیامی که به فارسی هم منتشر کرد، هشدار داد از این پس هر حملهای از سوی حوثیهای یمن بهعنوان حملهای با سلاح و هدایت جمهوری اسلامی تلقی خواهد شد.
سه روز بعد، خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه خود خبر داد جمهوری اسلامی از حوثیهای یمن خواسته است تنشها را کاهش دهند.
طبق این گزارش، دو مقام ارشد جمهوری اسلامی گفتهاند که ایران پیامی شفاهی به فرستاده حوثیها در تهران منتقل کرده است تا تنشها کاهش یابد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز از عمان خواسته است تا مشابه این پیام در مسقط، پایتخت این کشور، به نماینده حوثیها منتقل شود.
رسانههای العربیه و الحدث خبر دادند که احمد الشرع، رییسجمهوری سوریه در دوره انتقالی، بهطور رسمی از ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه خواسته است تا بشار اسد را برای محاکمه به دمشق تحویل دهد.
خبرگزاری رویترز شنبه دوم فروردین به نقل از منابع روسی نوشت که مسکو با تحویل اسد موافقت نمیکند و اساسا چنین درخواستی هم دریافت نکرده است.
پیشتر منابع دیپلماتیک به رویترز گفته بودند الشرع از روسیه خواسته است تا داراییهای منتقلشده از سوی اسد به سوریه بازگردانده شود.
مسکو این درخواست را رد کرده و گفته که اسد پولی در روسیه ندارد.
نشریه فایننشالتایمز اواخر آذر ۱۴۰۳ گزارش داد اسد در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ حدود ۲۵۰ میلیون دلار پول نقد را از بانک مرکزی سوریه به مسکو منتقل کرده است.
این پولها در بانک مالی آر.اف.کی روسیه و بانک تی.اس.ام.ار که هر دو تحت تحریم آمریکا هستند، سپردهگذاری شدند.
العربیه خبر داد که موضوع تحویل اسد به حکومت جدید سوریه در جریان سفر هیات روسیه به دمشق در بهمن ماه مطرح شده است.
مقامات حکومت جدید سوریه در عین حال به میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر خارجه روسیه، گفتهاند که موضوع بازگرداندن اسد مانع بزرگی برای بازسازی روابط نیست.
رویترز ۱۶ بهمن به نقل از یک مقام دولتی سوریه خبر داده بود بانک مرکزی این کشور محموله جدیدی از پول چاپ شده سوریه (لیر سوریه) را که در روسیه چاپ شده، دریافت کرده است.
حکومت اسد پس از درگیریهای داخلی در سوریه قراردادی چند میلیون دلاری با روسیه برای چاپ پول امضا کرده بود.
ارتش سودان یک روز پس از تصرف کاخ ریاست جمهوری در خارطوم، کنترل بانک مرکزی را نیز در دست گرفت. درگیری ارتش و گروه شبهنظامی «نیروهای پشتیبانی سریع» در پایتخت همچنان ادامه دارد.
خبرگزاری رویترز شنبه دوم فروردین گزارش داد که ارتش سودان کنترل مقر اصلی بانک مرکزی این کشور را به دست گرفته است.
ارتش سودان اول فروردین خبر داد که پس از چهار روز درگیری، کنترل کامل کاخ ریاست جمهوری در مرکز شهر خارطوم را برای اولین بار در دو سال گذشته به دست گرفته است.
در همین حال روز جمعه درگیری در خارطوم ادامه یافت و صدای تیراندازیهای متناوب شنیده شد.
عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش، گفت که نیروهایش به جنگ ادامه میدهند.
کاخ ریاست جمهوری آخرین موضع «نیروهای پشتیبانی سریع» در خارطوم بود؛ گرچه این گروه همچنان کنترل بخشهایی از پایتخت را در دست دارد.
گروه «نیروهای پشتیبانی سریع» به فرماندهی محمد حمدان دقلو معروف به حمیدتی، از آغاز جنگ دو سال پیش بر سر ادغام شبهنظامیان در نیروهای مسلح، به سرعت کاخ ریاست جمهوری در خارطوم را به همراه بقیه شهر تصرف کرد.
این درگیری به گفته سازمان ملل متحد منجر به بحرانی عظیم و قحطی در سراسر سودان، کشوری با جمعیت ۵۰ میلیون نفری شده است.
طرفهای درگیری به جنایات جنگی متهم شدهاند و از جمله «نیروهای پشتیبانی سریع» به قتل عام مردم و ارتکاب خشونتهای جنسی گسترده و سازمانیافته متهم است.
برخی کشورها از عوامل درگیر در این جنگ داخلی حمایت میکنند. یک منبع ارشد ارتش سودان فروردین ۱۴۰۳ گفته بود یک سال پس از شروع این جنگ، پهپادهای نظامی ساخت ایران به ارتش کمک کردند تا جریان درگیری را به سود خود تغییر دهد.
سودان در سواحل دریای سرخ قرار گرفته است که در میانه بحران و جنگ خاورمیان، مکانی کلیدی برای رقابت دیگر دولتها، از جمله ایران محسوب میشود.
همکاری سودان و جمهوری اسلامی در زمان عمر البشیر، رییسجمهوری سابق این کشور، قوی و مستحکم بود. او پس از آنکه در اواخر حکومت سه دههای خود برای دریافت کمکهای اقتصادی به رقبای ایران در خلیج فارس روی آورد، روابط با تهران را قطع کرد.
از سوی دیگر دولت سودان، امارات متحده عربی را حامی «نیروهای پشتیبانی سریع» دانسته و از این کشور به اتهام «مشارکت در نسلکشی در سودان» به دیوان بینالمللی دادگستری (دادگاه لاهه) شکایت کرده است.
ارتش اسرائیل در واکنش به پرتاب پنج راکت از لبنان به منطقه متولا، مناطقی در جنوب لبنان را با توپخانه گلولهباران کرد. این اولین مورد شلیک راکت از لبنان به سوی اسرائیل از زمان آتشبس میان حزبالله و اسرئیل بود.
صبح شنبه دوم فروردین، پنج راکت به سمت منطقه مرزی متولا پرتاب شد. ارتش اسرائیل خبر داد سه راکت را که از مرز عبور کرده بودند، رهگیری کرده و دو راکت دیگر در خاک لبنان سقوط کردهاند.
ارتش اسرائیل در بیانیهای اعلام کرد در پی شلیک راکت از لبنان در صبح امروز، ایال زمیر، رییس ستاد کل ارتش، یک ارزیابی امنیتی انجام داد: «نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) به این حمله واکنشی شدید نشان خواهند داد. دولت لبنان مسئول رعایت و پایبندی به توافقهای موجود است.»
یسرائیل کاتز،وزیر دفاع اسرائیل نیز گفت که دستور داده به شلیک راکت از سوی لبنان پاسخ داده شود.
او هم تاکید کرد که دولت لبنان مسئولیت هرگونه شلیک راکت از خاک این کشور را بر عهده دارد و گفت حمله به متولا «برابر با زدن بیروت» است: «اجازه نخواهیم داد شلیک به شهرهای شمال دوباره آغاز شود.»
ارتش اسرائیل اعلام کرد شامگاه جمعه یک موشک پرتاب شده از یمن را رهگیری کرده است.
یحیی سریع، سخنگوی نظامی حوثیها، خبر داد که این گروه یک موشک بالستیک به سمت فرودگاه بن گوریون در نزدیکی تلآویو شلیک کرده است.
یحیی سریع گفت که این سومین حمله این گروه به اسرائیل در ۴۸ ساعت گذشته بوده است.
در همین حال جنگندههای آمریکایی شامگاه جمعه اول فروردین سلسله حملات هوایی جدیدی را به مواضع حوثیها در استانهای الحدیده و صعده در غرب و شمال یمن انجام دادند.
همزمان حملات اسرائیل به غزه ادامه دارد.
از سوی دیگر وزیران خارجه آلمان، بریتانیا و فرانسه در بیانیهای اعلام کردند که درگیری بین اسرائیل و فلسطینیها از طریق راههای نظامی قابل حل نیست و آتشبس طولانی مدت تنها راه معتبر برای صلح است.
۲۸ اسفند ۱۴۰۳، دفتر نخستوزیری اسرائیل اعلام کرد این کشور پس از رد پیشنهادهای آمریکا برای تمدید آتشبس از سوی حماس، عملیات نظامی را علیه این گروه در غزه از سر گرفته است.
یک روز بعد نیز کاتز هشدار داد در صورت آزاد نشدن همه گروگانهای اسرائیلی و کنار نرفتن حماس از قدرت، غزه با «نابودی کامل» مواجه خواهد شد.
حماس جمعه اول فروردین اعلام کرد در حال بررسی پیشنهاد آمریکا برای احیای آتشبس در غزه است.
این در حالی است که اسرائیل حملات نظامی خود را تشدید کرده تا این گروه شبهنظامی فلسطینی را برای آزادی گروگانهای باقیمانده تحت فشار قرار دهد.
کروستو شنبه دوم فروردین گفت بحث فنی این پروژه به جنجالهایی درباره شخصیت ماسک کشیده شد، در حالی که تصمیم نهایی باید بر اساس معیارهای فنی و منافع ملی گرفته شود.
پیشتر اعلام شده بود که ایتالیا در حال بررسی قراردادی به ارزش یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو با این شرکت است؛ قراردادی که شامل ارائه خدمات ماهوارهای برای ارتباطات رمزگذاریشده نهادهایی چون ارتش ایتالیا در مناطقی پرخطر مانند مدیترانه میشود.
پس از سفر جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، به آمریکا و دیدارش با دونالد ترامپ در دیماه سال گذشته، گزارشهایی درباره دستیابی به این توافق مطرح شده بود.
تعدادی از سیاستمداران ایتالیایی به واگذاری این قرارداد مرتبط با موضوعات امنیت ملی به یک تاجر خارجی و متحد ترامپ اعتراض کرده بودند.
الی شلاین، رهبر حزب دموکراتیک که حزب اصلی مخالف دولت ایتالیا به شمار میرود، این قرارداد را بهمعنای «فروش ایتالیا» خوانده بود.
اسوالدو ناپولی، نماینده حزب مخالف «اقدام» نیز این پرسش را مطرح کرده بود که آیا استعفای الیزابتا بلونی، رییس سرویسهای اطلاعاتی ایتالیا، با این موضوع مرتبط بوده است یا خیر.
جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، در مراسم تحلیف دونالد ترامپ
با وجود بلاتکلیف بودن این قرارداد، وزیر روابط پارلمانی ایتالیا ۲۳ اسفند اعلام کرد این کشور برای آزمایش کارایی ماهواره استارلینک، آنتن این سیستم را در سفارت خود در ایران نصب کرده، اما این فناوری هنوز فعال نشده است.
ایتالیا همچنین سه سفارت دیگر خود در بورکینافاسو، بنگلادش و لبنان را نیز به آنتنهای استارلینک مجهز کرده است.
ماسک، ثروتمندترین فرد جهان و مالک شبکه اجتماعی ایکس، ۲۷ دی در پاسخ به یکی از کاربران در شبکههای اجتماعی نوشت در آزادی چچلیا سالا، خبرنگار ایتالیایی، از ایران «نقشی کوچک» ایفا کرده است.
او همچنین تاکید کرد هیچ ارتباطی با جمهوری اسلامی نداشته و تنها «حمایت از سوی آمریکا را توصیه کرده است».
آنتونیو تایانی، وزیر امور خارجه ایتالیا، نقش ماسک در آزادی سالا را و گفت او «هیچ ارتباطی» با این پرونده نداشته است.
سالا ۱۹ دی و پس از گذراندن ۲۰ روز در زندان جمهوری اسلامی آزاد شد و چهار روز پس از آن، کارلو نوردیو، وزیر دادگستری ایتالیا، دستور آزادی فوری محمد عابدینی نجفآبادی، ایرانی بازداشتشده در ایتالیا به اتهام همکاری نظامی با سپاه پاسداران، را صادر کرد.
دو روز پیش از آزادی سالا، روزنامه الجورناله، رسانه نزدیک به دولت ایتالیا، خبر داده بود ملونی در دیدار با ترامپ، موافقت او را برای تعلیق روند استرداد عابدینی به آمریکا به دست آورده است.