حزب جمهوریخواه خلق، پس از بازداشت اماماوغلو، شهردار موقت استانبول را انتخاب کرد
نوری اصلان از حزب جمهوریخواه، بهعنوان شهردار موقت استانبول برگزیده شد
شورای شهرداری استانبول که تحت کنترل اپوزیسیون است، چهارشنبه شش فروردین شهردار موقتی را برای اداره این کلانشهر انتخاب کرد. این تصمیم پس از آن گرفته شد که اکرم اماماوغلو، شهردار استانبول، به اتهام فساد مالی بازداشت شد؛ اتهامی که خود و حامیانش آن را سیاسی و ساختگی میدانند.
بازداشت اماماوغلو، که بزرگترین رقیب سیاسی رجب طیب اردوغان رییسجمهوری ترکیه محسوب میشود، موجی از اعتراضات بیسابقه را در ترکیه برانگیخته است. این اعتراضات بزرگترین تظاهرات ضد دولتی در یک دهه گذشته در ترکیه بوده و هزاران نفر را به خیابانها کشانده است. پلیس ترکیه بیش از هزار نفر را در این تظاهرات که عمدتا مسالمتآمیز بوده، بازداشت کرده است.
حزب جمهوریخواه خلق (CHP)، رهبران اروپایی، دیگر احزاب مخالف و گروههای حقوق بشری، بازداشت اماماوغلو را اقدامی ضد دموکراتیک و تلاشی برای حذف یک رقیب انتخاباتی سرسخت از صحنه سیاسی توصیف کردهاند.
واکنش اردوغان و دولت ترکیه
دولت ترکیه هرگونه دخالت در تصمیمات قضایی را رد و تاکید کرده است که دادگاهها مستقل عمل میکنند. اردوغان، که بیش از دو دهه است سیاست ترکیه را در قبضه خود دارد، اعتراضات سراسری را «نمایشی» خوانده و هشدار داده که شرکتکنندگان در این ناآرامیها با پیامدهای قانونی مواجه خواهند شد. او همچنین حزب جمهوریخواه خلق را به تحریک مردم متهم کرده و از این حزب خواسته که به این روند پایان دهد.
انتخاب شهردار موقت برای جلوگیری از کنترل دولت بر شهرداری
شورای شهرداری استانبول ۳۱۴ عضو دارد و اکثریت آن در اختیار حزب جمهوریخواه خلق است.
این شورا، چهارشنبه نوری اصلان را با ۱۷۷ رای بهعنوان شهردار موقت انتخاب کرد. او تا پایان بازداشت اماماوغلو، ریاست شهرداری استانبول را بر عهده خواهد داشت.
این انتخاب مانع از آن شد که دولت، فردی مورد حمایت خود را بهعنوان سرپرست شهرداری منصوب کند؛ اقدامی که قبلا در چندین شهر دیگر ترکیه، بهویژه در مناطق کردنشین در جنوب شرقی کشور صورت گرفته بود.
در ماههای اخیر، دولت ترکیه سرکوب حقوقی گستردهای را علیه مخالفان سیاسی اجرا کرده است.
تاثیرات اقتصادی بازداشت اماماوغلو
بازداشت اماماوغلو ضربه سنگینی به بازارهای مالی ترکیه وارد کرده است. ارزش لیر ترکیه بهشدت سقوط کرده و بانک مرکزی برای تثبیت آن، بخشی از ذخایر ارزی خود را به بازار تزریق کرده است. با این حال، دولت تاکید دارد که این نوسانات موقتی خواهد بود و اثرات آن محدود خواهد ماند.
برنامههای اپوزیسیون برای مقابله با فشارهای دولت
حزب جمهوریخواه خلق اعلام کرده که به مبارزه خود علیه دولت ادامه خواهد داد و قصد دارد راهپیماییهای اعتراضی بیشتری برگزار کند. همچنین، این حزب خواستار تحریم رسانهها، برندها و فروشگاههایی شده که از نظر آنها طرفدار اردوغان هستند.
علاوه بر این، حزب جمهوریخواه خلق قصد دارد شش آوریل یک کنگره فوقالعاده برگزار کند. این تصمیم در واکنش به اقدام دادستانی ترکیه برای تحقیق درباره تخلفات احتمالی در کنگره قبلی این حزب در سال ۲۰۲۳ گرفته شده است. هدف از این کنگره، جلوگیری از تلاش دولت برای انتصاب یک سرپرست دولتی برای حزب است.
همزمان با ادامه حملات روسیه به زیرساختهای انرژی اوکراین، وزیر امور خارجه آلمان خواستار پذیرش آتشبس کامل از سوی روسیه شد و اتحادیه اروپا نیز تاکید کرد «خروج بی قید و شرط همه نیروهای این کشور از کل خاک اوکراین» یکی از پیششرطهای لغو تحریمهای مسکو است.
یک سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا، چهارشنبه شش فروردین، گفت که پایان تجاوز روسیه به اوکراین و خروج بدون قید و شرط تمامی نیروهای این کشور از سراسر خاک اوکراین، یکی از مهمترین پیشنیازهای تغییر یا لغو تحریمها خواهد بود.
در همین حال آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان، گفت که میانجیگری آمریکا برای آتشبس در اوکراین اقدامی مثبت است، اما بارها دیده شده که آتشبس به شروط جدیدی گره خورده است.
او ادامه حملات گسترده به اوکراین را نشاندهنده آن دانست که ولادیمیر پوتین همچنان در تلاش است تا در میدان نبرد شرایط را به نفع خود تغییر دهد.
روز سه شنبه آمریکا با روسیه و اوکراین به توافقهایی جداگانه برای توقف حملات در دریا و هدف قرار دادن زیرساختهای انرژی دست یافت.
با وجود این توافق، مقامات اوکراین از حمله پهپادی روسیه به بندر میکولایف در دریای سیاه خبر دادند.
مسکو در این باره اظهارنظر نکرده اما اعلام کرده که دو پهپاد اوکراینی را بر فراز دریای سیاه سرنگون کرده است.
در همین حال ایهور ژوکوا، معاون دفتر نخستوزیری اوکراین، اعلام کرده که روسیه پس از وعده خود برای عدم حمله به تاسیسات انرژی حداقل به ۸ تاسیسات انرژی اوکراین حمله کرده است.
پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در روز ۲۸ اسفند، کاخ کرملین اعلام کرد پوتین با پیشنهاد ترامپ برای توقف متقابل حملات به زیرساختهای انرژی روسیه و اوکراین بهمدت ۳۰ روز موافقت کرده و دستور اجرای آن را به ارتش روسیه داده است.
روز سهشنبه دور جدید گفتوگوهای جداگانه آمریکا با هیئتهای روسیه و اوکراین در عربستان سعودی با هدف رسیدن به راهکاری دیپلماتیک برای حلوفصل بحران جنگ اوکراین، پایان یافت و سه کشور در چند مورد به توافقهایی دست یافتند.
در همین حال آندری یرماک،رییس دفتر رییس جمهوری اوکراین، چهارشنبه شش فروردین گفت که روابط کییف و واشینگتن به مسیر عادی خود بازگشته است.
او با اشاره به مذاکرات عربستان سعودی گفت که اوکراین نشان داده در تلاش برای دستیابی به صلح جدی است.
۱۰ اسفند سال گذشته دیدار دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا و ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین در کاخ سفید و مقابل دوربینهای تلویزیونی به تنش کشیده شد و دو طرف وارد جنگی لفظی شدند.
رییسجمهوری ترکیه گفت که دولتش در برابر اقدام مخالفان به تحریک، واکنش احساسی نشان نمیدهد. همزمان شماری از رسانههای محلی ترکیه خبر دادند که پلیس با یورش شبانه به خانههای شهروندان، بیش از ۱۰۰ معترض حامی اکرم اماماوغلو، شهردار بازداشتشده استانبول را در این شهر دستگیر کرد.
رجب طیب اردوغان، چهارشنبه ششم فروردین در سخنرانی خود برای نمایندگان حزب حاکم عدالت و توسعه در پارلمان ترکیه در آنکارا، گفت که اعضای حزب اپوزیسیون جمهوریخواه خلق «اطلاعات و مدارکی درباره اتهامات فساد» اماماوغلو ارائه کردهاند.
او اعضای حزب جمهوریخواه خلق را «دزدهایی» خواند که به جان هم افتادهاند و آنها را متهم کرد که به دلیل جنگ داخلی، «یکدیگر را فروخته و فساد، رشوه و دزدیهای دیگر اعضا را به پلیس و قوه قضاییه لو دادهاند».
یک قاضی در ترکیه، سوم فروردین اکرم اماماوغلو، شهردار استانبول را به اتهام فساد مالی و برای ادامه رسیدگی به پروندهاش به زندان فرستاد.
رییسجمهوری ترکیه گفت که دولتش در برابر «تحریکات اپوزیسیون» آرامش خود را حفظ خواهد کرد و دچار تنش یا واکنش شتابزده نخواهد شد.
اماماوغلو قرار بود سوم فروردین ۱۴۰۴ برای انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۸ ترکیه اعلام نامزدی کند اما ۲۹ اسفند سال گذشته، به اتهام «فساد مالی و حمایت از گروههای تروریستی» بازداشت شد که دادگاه اتهام دوم را وارد ندانست.
اردوغان در سخنرانی خود خطاب به سران حزب جمهوریخواه خلق گفت: «فساد و چرخه یغماگری شما افشا شده است. دیگر نمیتوانید بر این ناپاکیها سرپوش بگذارید. به جای تهمت زدن به این و آن، پاسخگو باشید.»
او همچنین «حمایت مخالفان از تروریستهای خیابانی که به پلیس حمله میکنند و دست به تخریب میزنند» را نگرانکننده خواند.
از زمان بازداشت اماماوغلو تاکنون، به مدت هفت شب صدها هزار نفر در میدانها، خیابانها و محوطههای دانشگاهی در سراسر ترکیه گرد هم آمدهاند و با سر دادن شعارهای ضد اردوغان، خواستار آزادی اماماوغلو و برقراری عدالت شدهاند.
روزنامه بیرگون ترکیه ششم فروردین گزارش داد بامداد چهارشنبه، پلیس به دهها خانه در شهرهای استانبول و بورسا یورش برده و شمار زیادی را بازداشت کرده است.
بر اساس این گزارش، ۴۵ نفر در مناطق فاتح و شیشلی استانبول در یورش شامگاه پنجم فروردین پلیس و ۶۱ نفر دیگر در حملههای صبح ششم فروردین دستگیر شدند. بدین ترتیب، تعداد کل بازداشتشدگان در استانبول به ۱۰۶ نفر رسید.
گزارشها حاکی از آن است که دستکم یک استاد دانشگاه و تعدادی از اعضای اتحادیه معلمان (Eğitim Sen) که از تحصن دانشجویان حمایت کرده بودند، در میان بازداشتشدگان هستند.
در بورسا، علاوه بر بازداشت دستکم سه دانشجو، احمد کسکین، وکیل و نامزد ریاست شاخه منطقه ییلدیریم حزب جمهوریخواه خلق در این شهر دستگیر شد.
دولت ترکیه هنوز این بازداشتها را تایید نکرده اما پیشتر نیز رسانههای محلی از بازداشت دستکم ۱۱ روزنامهنگار و عکاس خبر داده بودند.
علی یرلیکایا، وزیر کشور ترکیه، چهارم فروردین گفت در جریان تظاهرات «غیرقانونی» از ۲۹ اسفند تا سوم فروردین، یک هزار و ۱۳۳ مظنون دستگیر شدهاند.
در هفت شب اخیر، جمعیت بزرگی از معترضان با وجود ممنوعیت تظاهرات، بهطور پیوسته در شهرهای مختلف مانند استانبول، آنکارا و ازمیر به خیابانها رفتهاند.
حزب جمهوریخواه خلق در اطلاعیهای اعلام کرد برخلاف شش شب اخیر، برای شامگاه چهارشنبه ششم فروردین، فراخوانی به منظور تجمع مقابل ساختمان شهرداری استانبول نخواهد داد و در عوض، مردم را به شرکت در یک راهپیمایی گسترده در روز شنبه نهم فروردین دعوت میکند.
واکنش وزیر خارجه آمریکا به اعتراضات ترکیه در دیدار با همتای ترک خود
یک منبع دیپلماتیک ترکیه چهارشنبه به خبرگزاری رویترز گفت مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در دیدار سهشنبه با هاکان فیدان، همتای ترک خود، درباره اعتراضات جاری در ترکیه و بازداشت گسترده معترضان نگرانی خود را به او «ابراز نکرده» است.
این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، پس از این دیدار در واشینگتن، بیانیهای منتشر کرد و گفت روبیو نگرانی خود را در مورد دستگیریها و اعتراضات اخیر در ترکیه بیان کرد.
این منبع دیپلماتیک به رویترز گفت این دیدار «بسیار مثبت و بازتابی از احترام متقابل میان دو کشور» بود.
او همچنین تاکید کرد آنکارا بر این باور است که پیام روبیو پیش از گفتوگوهای او با فیدان تهیه شده بود.
اردوغان پیشتر و در چهارم فروردین، اعتراضات را «نمایش» توصیف کرد و وعده داد این «نمایش» از بین خواهد رفت.
نخستوزیر اسرائیل گفت که جمهوری اسلامی پس از کشته شدن حسن نصرالله، دبیرکل حزبالله لبنان، قصد داشته است نیروهای خود را به سوریه اعزام کند اما پس از تهدید جنگندههای اسرائیل از این اقدام صرفنظر کرده است.
بنیامین نتانیاهو چهارشنبه ششم فروردین در پارلمان اسرائیل گفت که در آن زمان به وزیر دفاع دستور داده است تا جنگندههای ارتش در مقابل هواپیماهای ایرانی پرواز کنند.
پس از آغاز جنگ در غزه به دنبال حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل، گزارشهایی درباره ممانعت این کشور از فرود هواپیماهای ایرانی در سوریه و لبنان منتشر شد.
از جمله، مهر ماه سال گذشته یک هواپیمای شرکت فارس ایر قشم که از تهران عازم لبنان یا سوریه بود، به حریم هوایی عراق بازگشت.
در همین حال علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در سخنرانی ۲۱ آذر سال ۱۴۰۳ پس از سقوط حکومت بشار اسد، گفت: «مسئولان بالای نیروهای مسلح، سازمانهای مسلح به من نامه مینویسند که ما در قضیه لبنان تاب تحمل نداریم، اجازه بدهید ما برویم.»
او تاکید کرد: «آمدند به من گفتند همه امکاناتی که برای سوریها امروز لازم است، ما آماده کردهایم. آمادهایم که برویم. اما آسمانها بسته بود، زمین بسته بود.»
رهبر جمهوری اسلامی گفت که آمریکا و اسرائیل مسیرهای هوایی و زمینی به سمت سوریه را مسدود کرده بودند.
نخستوزیر اسرائیل امروز تاکید کرد که این کشور «بازوهای شرارت» جمهوری اسلامی را از بین برده و هر کاری خواهد کرد که ایران به سلاح هستهای دست پیدا نکند.
نتانیاهو همچنین درباره احتمال توافق جمهوری اسلامی با آمریکا گفت: «من به این که ایران تمام اورانیوم خود را نابود کند، باور ندارم.»
یک روز پیش از این سخنان، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، هشدار داد که جمهوری اسلامی باید هرچه زودتر برای یک توافق هستهای مذاکره کند چون در غیر این صورت با پیامدهای سختی مواجه خواهد شد.
نتانیاهو همچنین گفت تا زمانی که حماس از آزادی گروگانها خودداری کند، اسرائیل به اعمال فشار علیه این گروه ادامه خواهد داد.
او هشدار داد در صورت ادامه مخالفت حماس با آزادی گروگانها، پاسخ اسرائیل میتواند شامل «تسلط بر اراضی بیشتر» و اقدامات دیگر باشد.
دوشنبه پنجم فروردین، یسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، هشدار داد که در صورت تن ندادن حماس به آزاد کردن گروگانهای باقیمانده، اسرائیل قلمرو بیشتری را در غزه تصرف خواهد کرد و تا نابودی کامل حماس خواهد جنگید.
کمیسیون اروپا در استراتژی جدید «اتحادیه آمادگی» اعلام کرد کشورهای عضو باید ذخایر تجهیزات حیاتی را افزایش دهند و از شهروندانشان بخواهند تا برای دستکم ۷۲ ساعت، اقلام ضروری برای شرایط اضطراری در خانه نگه دارند.
این طرح با هدف آمادگی در برابر بحرانهایی مانند بلایای طبیعی، حملات سایبری و بحرانهای ژئوپلیتیکی از جمله احتمال حمله نظامی تدوین شده است.
گروههای مسلح عراقی وابسته به جمهوری اسلامی، دست به جابهجاییها و تغییرات گستردهای در مقرها و انبارهای تسلیحاتی خود زدهاند.
منابع وابسته به این گروهها ضمن تایید این موضوع به رسانهها گفتهاند که با آغاز دوباره جنگ در غزه و حملات اخیر در لبنان، برخی طرفهای سیاسی در داخل عراق «از بیم حمله اسرائیل»، اقدام به «اعمال فشار بر گروههای مسلح نزدیک به تهران» کردهاند.
یک عضو برجسته در «هماهنگی مقاومت عراق» به رسانهها گفته است که نخستوزیر عراق اخیرا با رهبران این گروهها تماس گرفته و از آنها خواسته تا از هرگونه «فعالیت نظامی علیه اسرائیل» خودداری کنند.
پیش از این و در سوم فروردین، منابع آگاه در بغداد به ایراناینترنشنال گفته بودند که اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سفری به عراق از گروههای مسلح نزدیک به تهران خواسته است از هرگونه اقدام علیه آمریکا و اسرائیل که منجر به از دست رفتن کنترل شرایط شود، خودداری کنند.
خبرگزاری رویترز نیز ۲۸ اسفند به نقل از منابع آگاه خود خبر داد جمهوری اسلامی از حوثیهای یمن خواسته است تنشها را کاهش دهند.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ۲۵ اسفند در پیامی که به فارسی هم منتشر کرد، هشدار داد از این پس هر حملهای از سوی حوثیهای یمن بهعنوان حملهای با سلاح و هدایت جمهوری اسلامی تلقی خواهد شد.
او چهار روز بعد در رسانه اجتماعی خود، تروث سوشال، نوشت که اگرچه حمایت نظامی جمهوری اسلامی از حوثیها کاهش یافته است اما تهران همچنان مقادیر زیادی تجهیزات و تدارکات برای این گروه ارسال میکند.
هشدار وزارت خارجه آمریکا
وزارت خارجه آمریکا نسبت به فعالیت گروههای مسلح تحت حمایت جمهوری اسلامی به دولت عراق هشدار داد.
تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در جمع خبرنگاران گفت: «فعالیت هرگونه گروه شبهنظامی که تحت کنترل کامل دولت عراق نباشد، در مرزهای عراق غیرقابل قبول است.»
بروس در ادامه با هشدار به دولت عراق تاکید کرد که بغداد باید اطمینان حاصل کند فرماندهی و کنترل همه نیروهای امنیتی از جمله حشد الشعبی را در اختیار دارد.
او گفت: «این نیروها باید از فرمانده کل قوای عراق تبعیت کنند، نه از ایران.»
تلاش برای ادغام
نیروهای سیاسی شیعی عراق پس از بحثهای فشرده میان خود و رهبران گروههای مسلح، به توافقی رسیدهاند که طبق آن، «حشد الشعبی از سیاست دور نگه داشته شده و تمامی گروههای مسلح در این نهاد ادغام میشوند».
شفقنیوز، شامگاه سهشنبه پنجم فروردین در گزارشی اختصاصی اعلام کرد: «نیروهای چارچوب هماهنگی به توافق اولیهای رسیدند که طبق آن، ادغام گروههای مسلح در حشد الشعبی تصویب شده و همچنین گروههای مسلح حق حمله به منافع آمریکا در عراق را ندارند و باید عملیاتهای فرامرزی را متوقف کنند.»
شفقنیوز با اشاره به «حساسیت شرایط عراق» نوشت: «مرحله کنونی نیازمند اتخاذ حداکثر تدابیر برای تامین امنیت کشور است.»
پیام ترامپ برای انحلال
همزمان با این تحولات، موسسه مطالعات جنگ آمریکا خبر داد که پیام ترامپ به ایران شامل درخواست انحلال نیروهای حشد الشعبی در عراق است.
پیشتر عبدالخالق عبدالله، مشاور پیشین شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رییس امارات متحده عربی، جزییات نامهای را که از سوی رییسجمهوری آمریکا برای علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ارسال و به وسیله امارات به تهران تحویل داده شده است، فاش کرد.
به گفته این مقام دیپلماتیک اماراتی، «قطع حمایت مالی از حزبالله لبنان و انحلال گروههای مسلح وابسته به حشد الشعبی در عراق»، یکی از خواستههای ترامپ از ایران است.