واشینگتن‌پست به نقل از دو مقام دولت آمریکا گزارش داد تیم استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، از طریق عمان پیام‌هایی با مضمون ترغیب به گفت‌وگوی مستقیم ارسال کرده است. مقامات آمریکایی تاکید کرده‌اند اگر گفت‌وگوها مستقیم نباشد، ویتکاف احتمالا به عمان نمی‌رود.
بر اساس گفته این منابع، دولت اسرائیل بر این باور است که اگر حتی جمهوری اسلامی بتواند بخش کوچکی از برنامه هسته‌ای خود را حفظ کند، پس از اتمام دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و یا هر زمان که شرایط را مساعد ببیند، برنامه غنی‌سازی خود را دوباره از سر گرفته و به سرعت پیش خواهد برد.
به‌همین دلیل، دولت اسرائیل خواهان امحا کامل برنامه غنی‌سازیِ جمهوری اسلامی برای همیشه است.
به گفته منابع ایران‌اینترنشنال، مقام‌های اسرائیلی معتقدند جمهوری اسلامی حتی نباید اجازه حفظ بخش بسیار کوچکی از غنی‌سازی برای «مقاصد تحقیقاتی یا پزشکی» را داشته باشد چون به باور آنان، جمهوری اسلامی تحت پوشش این مقاصد، «برنامه تسلیحاتی» خود را پیش خواهد برد.
این دیپلمات‌ها به ایران‌اینترنشنال گفتند، هدف جمهوری اسلامی از ورود به مذاکرات غیر مستقیم یا احتمالا مستقیم، تنها یک چیز است: «حفظ زیرساخت‌های برنامه غنی‌سازی ایران.»
به گفته این دیپلمات‌ها، بنیامین نتانیاهو در سفر خود به واشینگتن، به مقام‌های آمریکا توصیه نخواهد کرد که با جمهوری اسلامی مذاکره نکنند، اما از آنان خواهد خواست با پیش‌شرط «برچیدن کامل برنامه غنی‌سازی»، وارد گفت‌وگوهای احتمالی با جمهوری اسلامی شوند.
پیش از سفر هم، چند مقام‌های بلندپایه اسرائیلی که همراه با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل به واشینگتن سفر کرده‌اند، به رسانه‌های عبری‌زبان گفتند که نتانیاهو در دیدار پیش‌رویش با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، تمرکز خود را بر موضوع ایران خواهد گذاشت.
به گزارش وب‌سایت «والا»، یکی از مقام‌ها گفته است که نتانیاهو در این دیدار نسخه‌ی خود را از «این‌که یک توافق خوب با ایران باید چگونه باشد» به ترامپ ارائه خواهد داد.
او افزود: «نتانیاهو از توافقی حمایت می‌کند که به برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران منجر شود، مانند آنچه در لیبی رخ داد.»
مقام‌های اسرائیلی به کانال ۱۲ نیز گفته‌اند که نتانیاهو قصد دارد تمرکز مذاکرات را بر ایران بگذارد و نه لزوما بر تعرفه‌های تجاری ترامپ که در ظاهر به‌عنوان دلیل اصلی این دیدار مطرح شده‌اند.
پیشتر عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفت که آمریکا «مگر در خواب ببیند» که توافقی شبیه به توافق واشینگتن با لیبی در سال ۲۰۰۳ با تهران داشته باشد.
تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا نیز گفته بود که سیاست‌های دوره اوباما-بایدن در قبال ایران به پایان رسیده و کارزار فشار حداکثری ترامپ صادرات ایران را متوقف و راه رسیدن به سلاح هسته‌ای را مسدود خواهد کرد.
این سناتور جمهوری‌خواه افزود که ترامپ «گفته برای رسیدن به این هدف دو راه وجود دارد و در برابر به هر دو راه باز است. ترجیح او توافقی شبیه به توافق لیبی با ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ است، اما اگر توافقی حاصل نشود، بمباران خواهد بود.»
ترامپ: در حال گفت‌وگوی مستقیم با ایران هستیم
ترامپ در جریان دیدار با نتانیاهو اعلام کرد که آمریکا در حال گفت‌وگوی مستقیم با جمهوری اسلامی است.
این خبر غیرمترقبه در شرایطی اعلام شد که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پیشتر اعلام کرده بود که هنوز مذاکره‌ای میان تهران و واشینگتن صورت نگرفته است.
ترامپ جزییاتی از محل گفت‌وگوی مستقیم واشینگتن و تهران ارائه نکرد.
مقامات جمهوری اسلامی گفته بودند که تهران در برابر خواسته‌های ترامپ برای مذاکره مستقیم درباره برنامه هسته‌ای مقاومت کرده، ولی راه را برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم باز گذاشته است.
اما رییس‌جمهوری آمریکا گفت: «مذاکرات ما با ایران در سطح نسبتا بسیار بالایی در حال انجام است. ما به‌طور مستقیم با آن‌ها مذاکره می‌کنیم. ما روز شنبه در نسبتا بالاترین سطح با ایران تعامل خواهیم کرد.»
او افزود:«ما یک نشست بسیار مهم خواهیم داشت و خواهیم دید چه اتفاقی می‌افتد. فکر می‌کنم همه موافقند که رسیدن به یک توافق بهتر از گزینه‌های دیگر است.»
ساعات اندکی پیش از اعلام ترامپ، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، گفته بود تهران در انتظار پاسخ آمریکا به پیشنهاد ایران برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم است. او تاکید کرد جمهوری اسلامی این پیشنهاد را «سخاوتمندانه، مسئولانه و شرافتمندانه» می‌داند.
یکی از مقامات ارشد جمهوری‌اسلامی هم در آخر هفته به رویترز گفت تهران مایل است گفت‌وگوهای غیرمستقیم از طریق عمان، که مدت‌هاست کانال پیام‌رسانی میان دو کشور بوده، ادامه یابد.
رییس‌جمهوری آمریکا با تاکید بر این‌که اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران در معرض خطری بزرگ خواهد بود، گفت: «شاید توافق با ایران انجام شود.»
ترامپ که در کنار نتانیاهو در اتاق بیضی شکل کاخ سفید نشسته بود به خبرنگاران گفت که توافق با ایران، از اقداماتی که «من بخواهم درگیرشان شوم، یا اسرائیل بخواهد درگیرشان شود» بهتر است.
او افزود: «امیدوارم این گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز باشند، و به نظرم اگر موفقیت‌آمیز باشند، به نفع ایران خواهد بود.»
او افزود: «ما درباره ایران صحبت کردیم که هرگز به سلاح اتمی دست نیابد، اگر بشود که از راه دیپلماتیک شبیه آنچه درباره لیبی بود صورت بگیرد.»
دیوید ایگناتیوس، در یادداشتی که سه‌شنبه در این رسانه منتشر کرد به نقل از این مقامات نوشته در صورت دریافت دعوت رسمی، ویتکاف، احتمالا به تهران هم سفر خواهد کرد.
یکی از مقام‌های آمریکایی که با واشینگتن‌پست صحبت کرده در ادامه با اشاره به اهمیت اعتماد متقابل، گفت: «ما بازیچه قرار نخواهیم گرفت»، و استدلال کرده آنچه برای عبور از بی‌اعتمادی عمیق میان دو طرف لازم است، «گفت‌وگویی کامل» و «تلاقی دیدگاه‌ها» است.
در همین حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری‌اسلامی، در یادداشتی که سه‌شنبه صبح در واشینگتن‌پست منتشر شده، از رویکرد ترامپ به‌عنوان «تلاشی واقعی برای روشن‌کردن مواضع و گشودن پنجره‌ای به‌سوی دیپلماسی» یاد کرده است.
عراقجی با اشاره به علاقه مکرر ترامپ به پایان‌دادن به «جنگ‌های بی‌پایان» نوشت: «ما نمی‌توانیم تصور کنیم که رییس‌جمهور ترامپ بخواهد یکی دیگر از روسای‌جمهور گرفتار در جنگی فاجعه‌بار در خاورمیانه باشد.»
عراقچی تاکید کرده که ایران برای شفاف‌سازی درباره نیت صلح‌آمیز خود و رفع نگرانی‌های احتمالی آمادگی دارد و در مقابل، آمریکا نیز باید با پایبندی به هر توافقی که حاصل می‌شود، نشان دهد در دیپلماسی جدی است. او نوشته: «اگر به ما احترام گذاشته شود، پاسخ متقابل خواهیم داد.»
بر اساس تحلیل ایگناتیوس، اعلام تمایل ترامپ برای مذاکره مستقیم با یک مقام عالی‌رتبه جمهوری اسلامی، آن هم در حضور نخست‌وزیر اسرائیل، نشانه‌ای از آن است که ترامپ می‌داند اسرائیل در هر مذاکره‌ای با ایران، حضوری نادیدنی ولی تعیین‌کننده دارد.
ترامپ در نشست خبری روز دوشنبه در دفتر بیضی، در حالی‌که بنیامین نتانیاهو با احتیاط کنارش نشسته بود، گفت: «همه موافق‌اند که رسیدن به توافق بهتر از اقدام نظامی است. و اقدام نظامی چیزی نیست که من بخواهم درگیرش شوم.»
با این حال، ترامپ هم‌زمان هشدار داد: «اگر مذاکرات با ایران موفق نباشد، فکر می‌کنم ایران با خطری جدی روبه‌رو خواهد شد. این فرمول پیچیده‌ای نیست؛ ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد. همین و بس.»
ایگناتیوس در ادامه یادداشت خود یادآوری کرده لحن ترامپ در این نشست تفاوت چشم‌گیری با ملاقات او با نتانیاهو در فوریه داشت. در آن زمان تمرکز اسرائیل بر جلب حمایت آمریکا برای اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران بود، اما ترامپ اکنون به‌وضوح مسیر دیپلماسی را ترجیح می‌دهد.
بر همین اساس، او حتی در ماه مارس نامه‌ای شخصی برای علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ارسال کرده و پیشنهاد مذاکرات هسته‌ای را مطرح کرده بود، با این هشدار که فرصت ایران برای ورود به دیپلماسی تنها دو ماه خواهد بود.
در شرایطی که تحریمهای هسته‌ای بهزودی ممکن است طبق مکانیسم «بازگشت خودکار» توافق ۲۰۱۵ دوباره اعمال شود، زمان برای ایران بهسرعت در حال گذر است.
ایگناتیوس نوشته به باور تحلیلگران، ایران به اندازه کافی اورانیوم غنیشده در اختیار دارد که ظرف چند هفته بتواند به سطح مورد نیاز برای ساخت چند سلاح هسته‌ای برسد، هرچند ساخت کلاهک قابل نصب بر موشک ممکن است بیش از یک سال زمان ببرد.
در یادداشت واشینگتن‌پست همچنین به این نکته اشاره شده که ترامپ قصد دارد در ماه آینده به عربستان سعودی، قطر و امارات سفر کند و پرسیده که اگر گفت‌وگوهای اولیه میان ویتکاف و عراقچی سازنده باشد، آیا ممکن است نام تهران هم به فهرست مقاصد سفر رییس‌جمهور آمریکا اضافه شود؟
ایگناتیوس در ادامه نوشته با شناختی که از علاقه ترامپ به غافلگیری و توافقهای بزرگ داریم، هیچ احتمالی را نمیتوان رد کرد.