سخنگوی وزارت خارجه روسیه در یک موضع‌گیری درباره تقابل تهران و واشینگتن گفت که جهان از تهدیدهای مداوم علیه حکومت ایران خسته شده و بمباران مواضع جمهوری اسلامی به صلح نخواهد انجامید. مسکو در عین حال هشدار داد که تهران پیشاپیش در حال اتخاذ تدابیر بازدارنده است.
مقام‌های محلی گفتهاند احتمال افزایش شمار کشتهشدگان وجود دارد.
خانوادههای قربانیان در نزدیکی باشگاه شبانه «جت ست» گرد آمدهاند تا خبری از عزیزان ناپدیدشده خود بگیرند.
پدرو مارتینز، بازیکن لیگ برتر بیسبال که ۱۷ فصل در این رقابتها حضور داشته است، در ویدیویی که شبهنگام در حساب اینستاگرام خود منتشر کرد، گفت که هنوز چند عضو خانوادهاش زیر آوار هستند و نمیداند چه بر سرشان آمده است.
مقامات اعلام کردهاند در میان کشتهشدگان، خوانندهای محبوب، یک مقام بلندپایه دولتی و پیچر اکتاویو دوتل، یکی از بازیکنان سرشناس سابق بیسبال حضور دارند.
ابهام در شمار دقیق حاضران در زمان حادثه
خوان مانوئل مندز، رییس مرکز عملیات اضطراری جمهوری دومینیکن، گفت شمار دقیق افرادی که هنگام فرو ریختن سقف در داخل باشگاه بودهاند هنوز نامشخص است.
هومرو فیگوئروآ، سخنگوی ریاست‌جمهوری، در بیانیهای اعلام کرد: «با بهکارگیری تجهیزات سنگینتر، ظرفیت تیمهای امدادی افزایش یافته تا روند آواربرداری تسریع و جستوجو ادامه یابد.»
این حادثه در جریان کنسرت روبی پرز، خواننده محبوب در جمهوری دومینیکن رخ داد.
خانواده و مدیر برنامه او اعلام کردند که وی نیز در میان جانباختگان است.
این رویداد با حضور سیاستمداران، ورزشکاران و دیگر چهرههای برجسته کشور برگزار شده بود.
یکی دیگر از قربانیان، نلسی کروز، فرماندار استان شمالی مونتهکریستی است.
او خواهر نلسون کروز، بازیکن پیشین لیگ برتر بیسبال است که هفت بار عضو تیم منتخب آلاستار بوده است.
مرگ بازیکنان مشهور بیسبال در حادثه
اکتاویو دوتل، بازیکن سابق لیگ برتر بیسبال نیز در جریان این حادثه جان باخت.
سخنگوی وزارت ورزش جمهوری دومینیکن گفت دوتل پس از بیرون کشیده شدن از زیر آوار، در مسیر انتقال به بیمارستان جان خود را از دست داد.
دوتل، ۵۱ ساله، فعالیت حرفهای خود را در سال ۱۹۹۹ با تیم نیویورک متس آغاز کرد و تا سال ۲۰۱۳ در بیش از ۱۲ تیم مختلف لیگ حرفهای آمریکا بازی کرد.
به گفته مقامها، خانوادههای قربانیان تحت حمایت روانی قرار گرفتهاند و علت فرو ریختن سقف همچنان در دست بررسی است.
علاوه بر مسائل اقتصادی، احداث راه‌آهن رشت-آستارا که توافق اولیه آن حدود ۲۵ سال قبل در زمان ریاست‌جمهوری محمد خاتمی آغاز شد، آسیب‌های زیست محیطی پر شماری در پی دارد.
با وجود این، دمیتری زویریف، معاون وزیر حمل و نقل فدراسیون روسیه، چهارشنبه ۲۰ فروردین، با کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در روسیه دیدار و درباره شتاب‌بخشی به ساخت راه‌آهن رشت-آستارا گفت‌وگو کردند.
خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، خبر داد که در این دیدار طرفین بر سرعت بخشیدن به همکاری‌ها به ویژه «با عنایت به تاکید مقامات عالی دو کشور» تاکید کردند.
رومان ولادیمیروویچ استاروویت، وزیر حمل و نقل روسیه، اول اسفند ۱۴۰۳ اعلام کرد این کشور ممکن است مطالعات طرح ساخت خط ریلی رشت-آستارا را در چارچوب تفاهم‌نامه مسکو و تهران در یک تا دو ماه آینده آغاز کند.
به گفته او، موافقت‌نامه اجرایی طرح ساخت این خط ریلی قرار است تا پایان فروردین ۱۴۰۴ به امضا برسد
قصه از کجا شروع شد؟
طرح بحث توسعه راه‌آهن شمال-جنوب در ایران، از سال ۲۰۰۰ میلادی و هم‌زمان با دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی آغاز شد. مانند اولین دور از قرارداد راهبردی ایران و روسیه که سال ۱۳۸۰ در دولت محمد خاتمی منعقد شد، این طرح هم در سال ۱۳۷۹ مطرح شد.
هدف اولیه طرح ایجاد یک مسیر بین هند تا روسیه بود.
خرداد ماه سال ۱۴۰۲، علی سلاجقه، رییس وقت سازمان محیط زیست، گفت این طرح برای مطالعات زیست محیطی در سال ۱۳۷۸ به این سازمان ارجاع شده بود. اگرچه در آن زمان سازمان محیط زیست مخالفتی با اجرای آن نداشت اما بسیاری از فعالان محیط زیست نسبت به اثرات مخرب آن هشدار دادند.
همان زمان، سمیه رفیعی، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با اشاره به تحت‌الشعاع قرار گرفتن امنیت غذایی در پی انجام این پروژه گفته بود: «این پروژه تنها جنگل جلگه‌ای ایران، جنگل گیسوم و ۱۰۰ هزار قطعه درخت با قطر ۳۰ سانتی‌متر را از بین می‌برد و بسیاری از زمین‌های کشاورزی باید خریداری شوند.»
در نهایت هشدارهای محیط زیستی جدی گرفته نشد و مقدمات انعقاد این قرارداد فراهم شد.
از جیب مردم ایران، به کام روسیه، با مستشار روسی
روسیه در حال توسعه روابط تجاری خود با هند است و به ویژه در سالهای اخیر، این توسعه روند پر شتاب‌تری یافته است.
سال ۲۰۲۰ میلادی، مجموع تجارت هند و روسیه نزدیک به ۱۶ میلیون تن بود که این عدد اکنون به حدود ۱۳۰ میلیون تن رسیده است که این افزایش حدودا ۱۰ برابری، نیازمند توسعه زیرساخت حمل و نقل است.
در حال حاضر مسیر راه‌آهن شمال به جنوب ایران، تا رشت گسترش یافته است و ایجاد قطعه ۱۶۴ کیلومتری رشت-آستارا، این مسیر را تا مرز آستارای جمهوری آذربایجان گسترش خواهد داد.
تیر ماه ۱۴۰۳، محمدجواد شاهجویی، کارشناس حوزه حمل و نقل ریلی، در گفت‌وگو با ماهنامه ترابران، با انتقاد از عجله دولت ابراهیم رئیسی برای تامین اعتبار این پروژه گفت که دولت او برای این‌که بتواند افتتاح پروژه را سریع‌تر پیگیری کند، پذیرفت که تامین مالی پروژه را از طریق وام انجام دهد. در نهایت نیز تامین اعتبار راه‌آهن رشت-آستارا، به صورت خط اعتباری و وام دولتی روسیه، تعیین شد، در حالی که در آن زمان بحث کارشناسان بر سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه در این پروژه بود. پیشنهادی که با توجه به حجم تجارت روس‌ها و نیاز آنان به این خط‌آهن، منطقی هم به نظر می‌رسید.
در سرمایه‌گذاری مستقیم، روس‌ها پول پروژه یا دست‌کم بخشی از آن را مستقیما پرداخت می‌کردند و در مقابل، سهمی از درآمد حمل بار یا سود عملیاتی پروژه برمی‌داشتند. با دریافت وام اما جمهوری اسلامی در نهایت پول این پروژه را خود پرداخت خواهد کرد.
همچنین در گفت‌وگوهای اخیر، جمهوری اسلامی متعهد شده است زمین‌های کشاورزی مسیر این راه‌آهن را خریداری و برای احداث خط آهن، آماده کند.
تامین مالی از طریق وام، در بسیاری مواقع به شرط استفاده از مستشاران و توان فنی کشور وام‌دهنده ارائه می‌شود. هرچند در این زمینه گزارش یا اظهار نظر خاصی صورت نپذیرفته است اما از آنجا که روس‌ها در حال امکان‌سنجی این پروژه هستند، این موضوع نیز دور از ذهن نیست.
امکان تحقق طرح
گرچه مذاکرات و توافقاتی برای احداث این خط آهن انجام شده است اما تحقق آن در کوتاه مدت ممکن است با چالش روبه‌رو شود.
مسکو هم‌اکنون درگیر سنگین‌ترین تحریم‌های بین‌المللی به دلیل جنگ اوکراین است. از طرفی، جمهوری اسلامی با جمهوری آذربایجان، بر سر گذرگاه زنگزور اختلاف نظر دارند.
دو کشور، علاوه بر این، بر سر روابط جمهوری آذربایجان با اسرائیل نیز چالش‌هایی دارند.
در کنار تمام این مسائل، مباحث فنی هم وجود دارد. قطعه ۱۶۵ کیلومتری راه‌آهن قزوین-رشت، با این‌که چالش‌های محیط زیستی و مشکل تملک زمین (نظیر قطعه رشت-آستارا) نداشت و از طرفی، از نظر اقتصادی در زمان خوبی برای جمهوری اسلامی انجام شد، ۱۲ سال -از زمان کلنگ‌زنی در سال ۱۳۸۵ تا زمان افتتاح در سال ۱۳۹۷- زمان برد.
بدون در نظر گرفتن تمام موانعی که بر سر راه خط آهن رشت-آستارا وجود دارد، اگر توافق آن و تملک زمین‌ها به سرانجام برسد، از سال ۱۴۰۴ (دست‌کم مشابه قطعه قزوین-رشت) تا سال ۱۴۱۶ زمان لازم است تا این قطعه به بهره‌برداری برسد.
بر اساس گزارش چهارشنبه ۲۰ فروردین خبرگزاری رویترز، این اظهارات در حالی مطرح می‌شوند که مقام‌های ایرانی می‌گویند «با بی‌اعتمادی عمیق نسبت به نیت آمریکا و با تردید نسبت به حصول پیشرفت»، خود را برای مذاکرات آخر هفته با ایالات متحده بر سر برنامه هسته‌ای آماده می‌کنند.
انجام این مذاکرات، دوشنبه از سوی دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، اعلام شد.
ترامپ که در ژانویه بار دیگر به کاخ سفید بازگشت، بارها جمهوری اسلامی را به اقدام نظامی تهدید کرده و خواستار توافقی جدید با تهران شده است.
رویترز نوشت که دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفته است مسکو از «زبان تند و تیز» [طرف آمریکایی] مطلع است و تایید کرده که ایران «تدابیری پیشگیرانه» در دستور کار دارد.
او پیشنهاد کرد: «تمرکز باید بر گفت‌وگو باشد، نه تقابل.»
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز در پاسخ به پرسش رویترز گفت: «واقعا جهان دارد از تهدیدهای بی‌پایان علیه ایران خسته می‌شود. این درک روز‌به‌روز در حال گسترش است که بمباران نمی‌تواند راهی به‌سوی صلح باز کند.»
بی‌اعتمادی تهران؛ از همکاری تا دشمنی
برنامه هسته‌ای ایران که در دهه ۱۹۵۰ میلادی با حمایت آمریکا، متحد آن زمان حکومت پهلوی آغاز شد، دهه‌هاست به موضوع اختلاف میان قدرت‌های جهانی و جمهوری اسلامی بدل شده است. انقلاب سال ۵۷ در ایران، این کشور را به یکی از دشمنان اصلی واشینگتن تبدیل کرد.
ایالات متحده، اسرائیل و برخی کشورهای اروپایی می‌گویند ایران به‌طور پنهانی در پی توسعه سلاح هسته‌ای است؛ ادعایی که تهران آن را رد می‌کند.
ایران در سالهای اخیر به‌تدریج همکاری‌های راهبردی خود را با روسیه، بزرگ‌ترین قدرت هسته‌ای جهان، گسترش داده است.
رویترز نوشت: «در حالی که مسکو از ایران برای جنگ در اوکراین سلاح خریده و در اوایل امسال توافق مشارکت راهبردی ۲۰ سالهای با تهران امضا کرده است، روابط تاریخی دو کشور با تنش‌هایی عمیق نیز همراه بوده است؛ از زمان برقراری روابط رسمی مسکووی با امپراتوری ایران در قرن شانزدهم میلادی تا به امروز.»
به گفته مقام‌های ایرانی، روسیه اغلب مواضعی تند اتخاذ می‌کند اما در عمل تمایلی به گرفتار شدن در یک جنگ بزرگ در خاورمیانه ندارد.
گفتنیست که توافق مشارکت اخیر میان ایران و روسیه، شامل بند دفاع متقابل نیست.
روابط شخصی و ملاحظات راهبردی
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، «روابط خوب» خود را با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی بهویژه در سالهای اخیر حفظ کرده است؛ بهویژه از زمانی که هر دو کشور بهعنوان «دشمنان غرب» معرفی می‌شوند.
با این حال مسکو تمایلی به آغاز یک رقابت هسته‌ای تازه در خاورمیانه ندارد.
زاخارووا گفت که روسیه خواهان «راهحلهای قابل مذاکره و مؤثر» است؛ راهکارهایی که هم نگرانیهای غرب را درباره برنامه غنیسازی اورانیوم ایران کاهش دهد، هم اعتماد را احیا کند و هم توازن منافع برقرار سازد و در عین حال از وقوع یک بحران جدید جلوگیری کند.
خروج آمریکا از برجام و تسریع غنیسازی تهران
ایالات متحده در دوران نخست ریاست‌جمهوری ترامپ به‌طور یکجانبه از توافق برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) خارج شد. توافقی که در آن محدودیتهایی بر فعالیتهای هسته‌ای ایران اعمال شده بود و قرار بود بازرسیها و کاهش تحریمها ممکن شود.
پیش از خروج واشینگتن از برجام، جمهوری اسلامی به روح این توافق پایبند نماند و آزمایشهای موشکی قابل توجهی انجام داد. پس از خروج آمریکا نیز تهران برخی مفاد توافق را کنار گذاشت و بهشکلی گسترده از محدودیتهای مربوط به غنیسازی اورانیوم عبور کرد.
مسیری که به باور بسیاری از کارشناسان، راه را برای تولید مواد لازم به منظور ساخت سلاح هسته‌ای باز می‌کند.
زاخارووا در این باره گفت: «نمیشود تهران را مسئول پیامدهای اقدامات غیرقانونی کسانی دانست که با کوتهنگری و پیشبینیهای نادرست، توافقها را تضعیف کردند.»