دو روز مانده به دومین دیدار نمایندگان جمهوری اسلامی و آمریکا در روز شنبه ۳۰ فروردینماه، عباس عراقچی وزیر امور خارجه از سفر به روسیه، برای تسلیم نامه علی خامنهای به ولادیمیر پوتین خبر داد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، عصر چهارشنبه با استقبال بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، وارد تهران شد. قرار است گروسی در سفر دو روزه به تهران با مقامهای جمهوری اسلامی دیدار کند.
وزارت خزانهداری آمریکا یک پالایشگاه مستقل چینی موسوم به «تیپات» به نام «شاندونگ شنگسینگ کمیکال» را بهدلیل خرید بیش از یک میلیارد دلار نفت خام ایران، از جمله از طریق یک شرکت پوششی وابسته به نیروی قدس سپاه پاسداران، تحریم کرد.
تیپات (Teapot Refinery) به پالایشگاههای کوچک و مستقل نفت خام در چین گفته میشود که معمولا ظرفیت تولید کمتری نسبت به پالایشگاههای بزرگ دولتی دارند و در گذشته عمدتا بر تامین نیازهای محلی متمرکز بودند.
آمریکا چهارشنبه ۲۷ فروردین، همچنین شش شرکت و پنج نفتکش دیگر را نیز هدف تحریم قرار داد که در انتقال نفت ایران به چین در قالب آنچه واشینگتن «ناوگان سایه» مینامد، نقش داشتهاند. این ناوگان متشکل از کشتیهایی است که با روشهای پنهانی و فریبنده، از جمله انتقال کشتیبهکشتی، تلاش میکنند تحریمهای نفتی آمریکا را دور بزنند.
اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا، در بیانیهای تاکید کرد: «هر پالایشگاه، شرکت یا دلالی که تصمیم به خرید نفت ایران یا تسهیل تجارت نفتی جمهوری اسلامی بگیرد، خود را در معرض ریسک جدی قرار میدهد. ایالات متحده مصمم است تمام عوامل حمایتکننده از زنجیره تامین نفت ایران را که حکومت ایران برای حمایت از گروههای نیابتی تروریستی خود به کار میگیرد، مختل کند.»
به گفته وزارت خزانهداری، این اقدام ششمین دور از تحریمهای مرتبط با فروش نفت ایران از زمان صدور یادداشت دونالد ترامپ درباره از سرگیری کارزار فشار حداکثری اقتصادی علیه جمهوری اسلامی بوده است.
وزارت خزانهداری آمریکا در دور تازهای از اعمال تحریمها علیه جمهوری اسلامی، هفت نهاد و پنج نفتکش را بهدلیل ارتباط با صادرات نفت ایران در فهرست تحریمها قرار داد.
ابوالقاسم علیدوست، مدرس حوزه علمیه، گفت: «امروز خرج یک هفته سگ برخی افراد به اندازه خرج یک سال یک خانواده پنج نفره است. آیا اسلام زیر بار چنین نظام اقتصادی میرود.»
او افزود: «هر چند در شورای نگهبان و مجمع هم رفته باشد ولی این نوع نظام، اسلامی نیست.»
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز چهارشنبه، در واکنش به گزارشها درباره تغییر دوباره محل مذاکرات میان جمهوری اسلامی و آمریکا از مسقط به رم، در حساب ایکس خود نوشت که چنین اقدامی میتواند «به منزله عدم جدیت و حسن نیت تلقی شود.»
او گفت: «جابهجا کردن دروازه در فوتبال یک خطای حرفهای و حرکتی ناعادلانه است. در دیپلماسی، هرگونه تغییر جهت مشابه—که معمولا با فشار تندروهایی صورت میگیرد که منطق و هنر توافق عقلانی را درک نمیکنند—میتواند هرگونه تلاش و گشایشی را به شکست بکشاند.»
او تاکید کرد که جمهوری اسلامی هنوز در «مرحله آزمایش» است.
عراقچی چهارشنبه، ۲۷ فروردینماه، این خبر را در جمع خبرنگاران اعلام کرد. طبق اعلام قبلی، او روز شنبه ۳۰ فروردینماه، برای دومین بار با هیئت مذاکرهکننده آمریکا دیدار خواهد کرد.
این اولین بار نیست که رهبر جمهوری اسلامی در بزنگاهها با پوتین نامهنگاری میکند. ۲۰ بهمنماه سال ۱۳۹۹، همزمان با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در زمانی که جمهوری اسلامی امیدوار بود در دوران پس از دونالد ترامپ، دوباره به شرایط پیش از خروج او از برجام بازگردد، خامنهای پیامی کتبی برای روسیه ارسال کرد.
دیدار سال ۱۳۸۶
در حالی که در آن زمان همچنان دولت حسن روحانی بر سر کار بود، محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی پیام خامنهای برای پوتین را به روسیه برد.
حدودا یکسال بعد در دیماه سال ۱۴۰۰، کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در روسیه گفت محتوای نامه خامنهای به پوتین، در رابطه با برنامه هستهای جمهوری اسلامی، برجام و توافق بلند مدت بوده است.
علی خامنهای در طول دوران رهبری خود هرگز به خارج از ایران سفر نکرده، اما ولادیمیر پوتین تاکنون چندین بار به ایران سفر و با رهبر جمهوری اسلامی دیدار کرده است.
دیدار سال ۱۳۹۴
مهرماه سال ۱۳۸۶، در زمان ریاست جمهوری محمود احمدینژاد و دورانی که برنامه هستهای جمهوری اسلامی بهطرز بی سابقهای تا آن زمان مورد توجه جهان قرار گرفته بود، پوتین به تهران سفر کرد. در آن دیدار خامنهای ابراز امیدواری کرد که مناسبات تهران و مسکو بهشکلی همه جانبه گسترش پیدا کند و تاکید کرد وجود «روسیه مقتدر» به نفع جمهوری اسلامی است.
سفر بعدی پوتین، در آذرماه ۱۳۹۴، اندکی پس از توافق برجام انجام شد. در آن سفر خامنهای دیداری غیر معمول و دوساعته با پوتین داشت و در آن باز هم به «تمجید» از روسیه مقتدر پرداخت و از حضور روسیه در منطقه بهویژه سوریه، تمجید کرد.
دیدار سال ۱۳۹۶
در آن دیدار، پوتین یک قرآن بهظاهر عتیقه هم به خامنهای هدیه داد که بعدها شایعاتی درباره بدل بودن آن مطرح شد.
کمتر از دو سال بعد، در آبانماه سال ۱۳۹۶، در حالی که دونالد ترامپ دور اول ریاست جمهوری خود را آغاز کرده بود، پوتین باز به تهران رفت.در آن دیدار خامنهای به پوتین پیشنهاد داد در زمینه حمل و نقل، از ظرفیت بندر چابهار ایران برای اتصال به بندر سنپترزبورگ استفاده کند.
اقدام برای عملی کردن این پیشنهاد از همان سال با پروژه راهآهن شمال جنوب آغاز شد و هم اکنون نیز دولت پزشکیان در حال رفع موانع برای احداث آخرین قطعه این راه آهن در ایران از طریق محور رشت آستارا است. طرحی که تبعات محیط زیستی و اقتصادی قابل توجهی برای ایران دارد، اما برای اتصال روسیه به جنوب ایران حیاتی است.
دیدار سال ۱۳۹۷
در شهریورماه سال ۱۳۹۷، کمتر از یکسال پس از دیدار قبلی، در شرایطی که ترامپ از برجام خارج شده بود، پوتین سفر بعدی خود به تهران را انجام داد.
در دیدار شهریورماه ۱۳۹۷، خامنهای پیشنهاد داد جمهوری اسلامی و روسیه، با هم در زمینه «مهار آمریکا» همکاری بیشتری داشته باشند و نمونه موفق این طرح خود را، حضور نظامی جمهوری اسلامی و روسیه در سوریه عنوان کرد.
هم اکنون حدود هفت سال پس از آن دیدار، جمهوری عربی سوریه بهطور کامل از زیر نفود جمهوری اسلامی خارج شده و رییس جمهوری سابق آن، بشار اسد، به روسیه پناه برده است. جمهوری اسلامی که دیگر هیچ نیرویی در سوریه ندارد، برخی از فرماندهان رده بالای نظامی خود در سوریه را از دست داده است.
دیدار سال ۱۴۰۱
آخرین بار پوتین در تیرماه سال ۱۴۰۱ و در دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی به تهران سفر کرد. خامنهای در آن دیدار خواهان نهایی شدن قراردادهای جمهوری اسلامی و روسیه در زمینه نفت و گاز و سایر تفاهمنامههای بلند مدت شد.
پس از آنکه ابراهیم رئیسی در اردیبهشت سال ۱۴۰۳ در سانحه هلیکوپتر کشته شد، خامنهای اندکی پیش از آغاز به کار مسعود پزشکیان، محمد مخبر، معاون اول رئیسی را با پیامی شفاهی به مسکو فرستاد. برخی رسانهها فاش کردند مخبر در روسیه به پوتین اطمینان داده بود که قراردادها و تفاهمنامهها در دوران ریاست جمهوری پزشکیان تداوم خواهند یافت.