در پی انتشار گزارشی از نیویورک‌تایمز درباره تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، برای توقف حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با صدور بیانیه‌ای از نقش او در مقابله با برنامه هسته‌ای ایران دفاع کرد.
دفتر نخست‌وزیری اسرائیل تاکید کرد که نتانیاهو اقدامات بی‌شماری، چه علنی و چه محرمانه، در کارزار علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی انجام داده که «تنها به لطف آن‌هاست» که جمهوری اسلامی به زرادخانه هسته‌ای دست نیافته است.
به گفته اسرائیل، این اقدامات برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را حدود یک دهه به تعویق انداخته‌اند.
در این بیانیه آمده است: «نتانیاهو بیش از یک دهه است که رهبری کارزار جهانی علیه برنامه هسته‌ای ایران را بر عهده دارد، حتی زمانی‌که برخی این تهدید را دست‌کم گرفته و آن را نمایشی سیاسی و نخست‌وزیر را دچار پارانویای سیاسی می‌خواندند.»
دفتر نخست‌وزیری بار دیگر بر موضع دیرینه اسرائیل تاکید کرد و نوشت: «همان‌طور که نخست‌وزیر بارها اعلام کرده، اسرائیل اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد.»
نیویورک تایمز به نقل از منابعی گزارش داد اسرائیل قصد داشت احتمالا در ماه آینده میلادی تاسیسات هسته‌ای ایران را با کمک آمریکا هدف قرار دهد، اما پس از بروز اختلاف‌نظر در دولت ترامپ، او این برنامه‌ریزی را متوقف کرد و ترجیج داد برای محدود کردن برنامه هسته‌ای تهران وارد مذاکره شود.
ترامپ در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشیال، نوشت که تقسیم هزینه‌های دفاعی بخشی از مذاکرات آمریکا با سئول خواهد بود.
او افزود که در جریان دیدار مقامات ژاپنی از واشینگتن، مسائل دفاعی را نیز مطرح کرده است.
حدود ۵۰ هزار نیروی آمریکایی در ژاپن مستقرند و کره‌جنوبی نیز میزبان ۲۸ هزار و ۵۰۰ نیروی آمریکایی است. هر دو کشور برای محافظت از خود در برابر چین، روسیه و کره‌شمالی به چتر هسته‌ای آمریکا متکی‌اند و نیروهای آمریکایی به‌عنوان عناصر حیاتی برای توانمندی ارتش آمریکا در نمایش قدرت و نفوذ در منطقه دیده می‌شوند.
ترامپ پیش‌تر نیز تهدید کرده بود که در صورت عدم پرداخت هزینه‌ها از سوی این کشورها، نیروهای آمریکایی را از این مناطق خارج خواهد کرد. او در دوره اول ریاست‌جمهوری خود نیز میلیاردها دلار بیشتر را از این کشورها مطالبه کرده بود.
کیم هونگ‌کیون، معاون وزیر امور خارجه کره‌جنوبی، چهارشنبه ۲۷ فروردین، به پارلمان این کشور گفت که با وجود آنکه واشینگتن رسما پیشنهاد بازنگری در توافق موسوم به توافق اقدامات ویژه را نداده، سئول در حال آماده‌سازی خود برای سناریوهای مختلف است.
بر اساس این توافق، کره‌جنوبی از نیروهای آمریکایی مستقر در خاکش حمایت مالی می‌کند.
چوی سانگ‌موک وزیر دارایی کره جنوبی نیز گفت که موضوع تقسیم هزینه‌ها در دستور بازبینی قرار ندارد.
بیشتر بخوانید: آمریکا از توافق با کره جنوبی و ژاپن برای مقابله با تهدیدات سایبری کره شمالی خبر داد
یک مقام دولت ژاپن به رویترز گفت توکیو مسئله هزینه‌های دفاعی را جدا از تعرفه‌ها می‌داند.
او گفت: «این‌ها در اصل مسائلی مجزا هستند».
به‌گفته این مقام ژاپنی، هزینه‌های دفاعی نباید بخشی از مذاکرات تعرفه‌ای باشد.
هنوز پنتاگون و وزارت امور خارجه آمریکا در این زمینه توضیحی ارائه نکرده‌اند.
دنی راسل از موسسه سیاست آسیا به رویترز گفت بازگشایی مذاکرات دفاعی یک «تاکتیک فشار عمدی» از سوی ترامپ است.
او گفت: «ترامپ آشکارا نشان داده که روابط ائتلافی را معامله‌ای می‌بیند و مصمم است در ازای چتر دفاعی آمریکا، سود اقتصادی متناسبی دریافت کند.»
اندکی پیش از انتخابات سال گذشته آمریکا، کره‌جنوبی و دولت وقت جو بایدن با عجله توافق پنج‌ساله جدیدی را امضا کردند که طبق آن سئول سهم خود را در تامین هزینه نیروهای آمریکایی ۸٫۳ درصد افزایش داد و در سال اول به ۱٫۴۷ میلیارد دلار رساند.
با این حال، به گفته یکی از مقامات امنیتی کره‌جنوبی که به‌دلیل عدم مجوز رسمی حاضر به افشای نام خود نبود، رهبری کنونی کره‌جنوبی به‌درستی اعلام کرده که موضوع تقسیم هزینه‌ها در دستور بازبینی قرار ندارد.
کره‌جنوبی در حال حاضر دارای یک دولت موقت است، چرا که یون سوک یول پس از تلاش ناموفق برای اعمال حکومت نظامی در ماه دسامبر گذشته، استیضاح و از ریاست‌جمهوری برکنار شد. انتخابات ریاست‌جمهوری جدید در سوم ژوئن برگزار خواهد شد.
ژاپن بزرگ‌ترین میزبان نیروهای آمریکایی در خارج از مرزهای ایالات متحده، از جمله جنگنده‌ها و تنها ناو هواپیمابر عملیاتی مستقر در خارج از آمریکاست.
طبق اعلام وزارت امور خارجه ژاپن، بر اساس توافقی که در سال ۲۰۲۲میان آمریکا و ژاپن به دست آمد و تا مارس ۲۰۲۷ادامه دارد، هزینه سالانه متوسطی که ژاپن برای نگهداری نیروهای آمریکایی می‌پردازد، حدود ۱٫۴۸ میلیارد دلار است.
نیروهای آمریکایی در کره‌جنوبی، همراه با هواپیماهای جنگی و خودروهای زرهی، از زمان پایان جنگ دو کره (۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳) در این کشور حضور دارند.
بروس کلینگر، تحلیل‌گر سابق سازمان سیا که اکنون از اعضای مرکز هریتیج در آمریکاست، به رویترز گفت: «سئول مذاکرات را یک سال زودتر آغاز کرد تا دستیابی به شرایطی بهتر را پیش از احتمال پیروزی مجدد ترامپ تضمین کند.»
او افزود: «بازگشایی بحث بر سر توافق دفاعی و پیوند آن با مسائل اقتصادی و تجاری، نگرانی‌های کره‌جنوبی را درباره امتیازاتی که ممکن است مجبور به ارائه آن‌ها شود، و نیز درباره تداوم تعهد دفاعی آمریکا، تشدید خواهد کرد.»
سؤالاتی در مورد توانایی یا اراده ایالات متحده برای محافظت از کره‌جنوبی در برابر کره‌شمالی مجهز به سلاح هسته‌ای، باعث ایجاد درخواست‌های جدیدی برای آماده‌سازی سئول در زمینه توسعه سلاح هسته‌ای خود شده است.
تحلیل‌گران می‌گویند مذاکرات با دولت ترامپ به‌دلیل اختلافات در مورد تعرفه‌ها پیچیده‌تر نیز شده است.
کلینگر گفت همان‌گونه که ترامپ در سخنرانی خود در کنگره نرخ موثر تعرفه کره‌جنوبی را به اشتباه نقل کرد، در حساب شبکه اجتماعی خود نیز به اشتباه نوشت که پرداخت‌های مربوط به توافق هزینه‌های مشترک در دوره اول او آغاز و در دولت بایدن متوقف شده است.
توافقات آمریکا و کره جنوبی از سال ۱۹۹۱ اجرایی شده‌اند و توافقی که سال گذشته امضا شد، دوازدهمین توافق از این نوع بین دو کشور بود.
فرمانده نیروهای آمریکا در کره و همچنین ژنرال مسئول کلیه نیروهای آمریکایی در منطقه هند-اقیانوس آرام، هفته گذشته در کنگره آمریکا، از سهم کره‌جنوبی در بودجه‌های دفاعی خود و خرید گسترده جنگ‌افزار و هواپیماهای آمریکایی تمجید کردند.
ژنرال زاویه برانسون، فرمانده نیروهای آمریکا در کره، گفت: «این سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک نشان‌دهنده مشارکت پایدار بین دو کشور است.»
حماس در نوار غزه با بحران تازه‌ای روبه‌رو شده: پیدا کردن پول کافی برای پرداخت حقوق نیروهایش.
وال‌استریت ژورنال پنج‌شنبه ۲۸ فروردین به نقل از مقام‌های عرب، اسرائیلی و غربی نوشت که اسرائیل ماه گذشته جریان ارسال کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه را متوقف کرد؛ کمک‌هایی که بخشی از آن‌ها از سوی حماس مصادره و در بازار آزاد به فروش می‌رسید تا منبع درآمدی برای این گروه باشد.
هم‌زمان، عملیات نظامی اسرائیل با هدف قرار دادن مقام‌های حماس که در توزیع پول نقد نقش کلیدی داشتند، آن‌ها را یا کشته یا مجبور به فرار کرده است.
در همین زمینه: ارتش اسرائیل یک عضو ارشد حماس را در حمله‌ای به غزه کشت
به‌گفته منابع اطلاعاتی عرب، ارتش اسرائیل طی هفته‌های اخیر چند مقام ارشد سیاسی حماس را به فاصله کوتاه از یکدیگر کشت و همچنین یک صراف کلیدی را که نقش مهمی در تامین مالی این گروه ایفا می‌کرد، از بین برد.
نتیجه این اقدامات برای حماس، فشار اقتصادی شدید و فلج‌کننده بوده است: پرداخت حقوق به بسیاری از کارکنان دولت غزه متوقف شده و بسیاری از فرماندهان ارشد نظامی و سیاسی حماس، از اواسط ماه رمضان، تنها نیمی از حقوق ماهانه خود را دریافت کرده‌اند.
کاهش حقوق و افزایش نارضایتی
طبق گفته مقام‌های اطلاعاتی، نیروهای معمولی حماس پیش از این، ماهانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار حقوق می‌گرفتند.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، کاهش پرداخت‌ها موجب تشدید نارضایتی در رده‌های مختلف حماس شده و نشانه‌ای از بحران درونی این گروه مسلح است. هم‌زمان، ارتش اسرائیل نیز استراتژی تهاجمی‌تری در پیش گرفته است.
ایال اوفر، پژوهش‌گر حوزه اقتصاد غزه به وال‌استریت ژورنال گفت: «حتی اگر حماس منابع نقدی قابل توجهی داشته باشد، در حال حاضر توان توزیع آن را ندارد.»
به گفته اوفر، روش‌های سنتی پرداخت حماس یا با حمل پول به وسیله پیک صورت می‌گرفت یا از طریق ایستگاه‌های توزیع نقدی که اکنون هر دو مورد می‌توانند اهداف واضحی برای نیروهای اسرائیلی باشند: «هر دوی این روش‌ها جلب توجه می‌کند.»
حماس به درخواست برای اظهارنظر درباره وضعیت مالی خود یا شیوه‌های تامین نقدینگی پاسخ نداده است.
بودجه‌های پیش از جنگ
پیش از آغاز جنگ غزه به دنبال حمله هفتم اکتبر حماس به جنوب اسرائیل، این گروه که اداره غیرنظامی غزه را نیز بر عهده دارد، ماهانه ۱۵ میلیون دلار از قطر دریافت می‌کرد.
به گفته مقام‌های عرب و غربی، حماس همچنین از مناطقی مانند غرب آفریقا، آسیای جنوبی و بریتانیا، منابع مالی جمع‌آوری کرده و ذخیره‌ای حدود ۵۰۰ میلیون دلار -عمدتا در ترکیه- اندوخته بود.
فروردین ۱۴۰۳، روزنامه تایمز، چاپ لندن، در گزارشی اختصاصی خبر داد نامه‌ها و اسنادی را مشاهده کرده است که ثابت می‌کند جمهوری اسلامی در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹)، در عرض شش سال، دست کم ۲۲۲ میلیون دلار به حماس پرداخت کرده است.
پس از آغاز جنگ، اسرائیل انتقال فیزیکی پول نقد به غزه را به‌شدت محدود کرد و حماس که از سوی آمریکا «به‌عنوان سازمان تروریستی» شناخته شده، به دنبال راه‌های جایگزین رفت.
به گفته مقام‌های فلسطینی فعلی و پیشین، این گروه در آغاز درگیری فعلی، حدود ۱۸۰ میلیون دلار از شعب بانک فلسطین و دیگر نهادهای مالی برداشت کرد.
به گفته منابع رسمی، حماس از جریان کمک‌ها و کالاهای تجاری برای ساخت کانال‌های درآمدزایی جدید بهره برده است؛ از جمله از طریق اخذ مالیات از بازرگانان، دریافت گمرک در ایست‌های بازرسی و توقیف کالاها برای فروش مجدد.
همچنین بخشی از نقدینگی از طریق «خرید اقلام بشردوستانه در خارج و فروش آن‌ها در غزه» تامین شده است.
با وجود این راهکارها، حماس پیش از آتش‌بس ماه ژانویه در آستانه یک بحران نقدینگی قرار داشت و آتش‌بس موجب شد تا موجی از کمک‌ها وارد غزه شود و حماس فرصتی برای پر کردن دوباره خزانه خود بیابد: «اما این مسیرها در ماه مارس، با بسته‌شدن کامل گذرگاه‌ها از سوی اسرائیل، مسدود شدند.»
بحران نقدینگی در گروه حماس
مؤمن ناتور، وکیل اهل اردوگاه آوارگان الشاطی در مرکز غزه، گفت: «حماس با بحران جدی نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کند.»
ناتور که از چهره‌های اپوزیسیون رو به رشد علیه حکومت حماس است، تاکید کرد که این گروه برای پرداخت حقوق کارکنان دولت تحت کنترل خود به مشکل خورده: «آن‌ها عمدتا متکی به فروش کمک‌های بشردوستانه در بازار سیاه بودند.»
هم‌زمان سازمان‌های امدادی از قطع کمک‌ها به غزه انتقاد کرده و هشدار داده‌‌اند که این تصمیم خطر بازگشت گرسنگی شدید میان دو میلیون ساکن غزه را به‌دنبال دارد.
یسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، به تازگی گفت که قطع کمک‌ها قدرت حماس را تضعیف می‌کند و خبر داد که این کشور «طرحی جدید برای توزیع کمک از طریق شرکای غیرنظامی» در دست بررسی دارد.
توان حماس برای درآمدزایی از کمک‌ها به‌قدری زیاد بوده که اسرائیل اکنون فرآیند ارزیابی محموله‌های کمک‌رسانی را بازنگری کرده است.
یک مقام اسرائیلی گفت که پیش‌تر تمرکز نظامی‌ها بر شناسایی اقلام دارای خطر امنیتی بود اما: «اکنون حتی کالاهای مجاز نیز در صورتی که بتوانند ارزش اقتصادی قابل توجهی برای حماس داشته باشند، مشمول بررسی بیشتر خواهند شد.»
به گزارش وال‌استریت ژورنال، در دوران آتش‌بس، حماس ایستگاه‌های توزیع برای پرداخت نقدی یا کالایی راه‌اندازی کرده بود. پس از آغاز حملات جدید اسرائیل در ماه مارس، این سیستم به شبکه‌های فردبه‌فرد تبدیل شد زیرا بسیاری از اعضای حماس به زندگی مخفیانه روی آورده‌اند: «کاهش پرداخت‌ها، توان حماس را برای جذب نیروی جدید و حفظ انسجام داخلی کاهش داده، در حالی که اسرائیل زمین بیشتری را تحت کنترل خود درمی‌آورد و اعتراضات بی‌سابقه‌ای نیز از سوی مردم غزه علیه این گروه در جریان است.»
بحران معیشت در غزه و راه‌های رساندن پول به شهروندان
فشار مالی شدید، بحران معیشتی ساکنان نوار غزه را نیز تشدید کرده؛ جایی که واحد پول قانونی، شِکِل اسرائیل است.
فلسطینیان آواره، برای تهیه غذا، پناهگاه یا دارو در این سرزمین ویران‌شده، به پول نقد نیاز دارند.
بانک مرکزی اسرائیل پیش از جنگ به‌طور مرتب اسکناس‌هایی را به غزه تزریق می‌کرد اما از زمان آغاز درگیری‌ها در ۱۸ ماه پیش، این روند قطع شده است.
بسیاری از ۵۶ شعبه بانک و ۹۱ دستگاه خودپرداز در غزه نیز یا تخریب شده‌اند یا دیگر قابل استفاده نیستند.
سازمان‌های امدادی از زمان آغاز جنگ ده‌ها میلیون دلار کمک نقدی به فلسطینیان ارائه کرده‌اند و این وجوه از طریق اپلیکیشن‌های پرداخت الکترونیکی میان مردم توزیع شده‌اند.
مردم غزه همچنین از خانواده‌های خود در خارج حواله دریافت می‌کنند اما تبدیل آن به پول نقد، مستلزم پرداخت کارمزدهایی تا ۲۰ درصد به صرافان است.
هیچ‌کس نمی‌داند که اکنون چه مقدار اسکناس در غزه باقی مانده است اما کارشناسانی مانند ایال اوفر، برآورد می‌کنند که حدود سه میلیارد دلار پول نقد در گردش باشد.
بحران نقدینگی به‌قدری شدید شده که در غزه یک صنعت کوچک در قالب مغازه‌های «تعمیر پول» شکل گرفته: مردم اسکناس‌ها را با آب می‌شویند و با چسب آن‌ها را دوباره سرهم می‌کنند تا باز در مبادلات قابل استفاده شوند.
