در ایران واکنش‌ها به سخنرانی سه‌شنبه دونالد ترامپ در عربستان سعودی همچنان ادامه دارد. شهروندان این سخنان را بیان واقعیت سوءمدیریت ساختاری در جمهوری اسلامی ارزیابی کردند، اما مقامات سیاسی و نظامی حکومت به‌شدت آن را مورد انتقاد قرار دادند.
بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در این گزارش که پنج‌شنبه ۲۵ اردیبهشت منتشر شد، نوشت سفر قاآنی به عراق برخلاف «حرکات پیشین او در منطقه»، این بار به‌صورت «بسیار عمومی» انجام شده است.
این بنیاد، اجلاس کشورهای عضو اتحادیه عرب، توافق‌نامه امنیتی تهران-بغداد، مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، و وضعیت گروه‌های مسلح متحد جمهوری اسلامی در عراق را از جمله موضوعاتی دانست که به سفر اخیر قاآنی اهمیت ویژه‌ای می‌بخشند.
سفر فرمانده نیروی قدس سپاه به عراق در شرایطی صورت می‌گیرد که او پس از کشته شدن حسن نصرالله و هاشم صفی‌الدین، دو رهبر حزب‌الله لبنان، برای هفته‌ها در ملا عام ظاهر نشد و برخی گمانه‌زنی‌ها حتی از بازداشت او در ایران حکایت داشت.
مذاکرات هسته‌ای
قاآنی ۲۴ اردیبهشت با قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق، در بغداد دیدار و گفت‌وگو کرد. الاعرجی گفت در این دیدار بر «اهمیت موفقیت مذاکرات میان واشینگتن و تهران و پایبندی همگان به گفت‌وگو و تنش‌زدایی برای دستیابی به ثبات پایدار در منطقه» تاکید شده است.
بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها با استناد به گزارش وب‌سایت خبری شفق‌نیوز نوشت قاآنی در سفر خود به عراق با رهبران گروه‌های شیعه این کشور دیدار کرده و آن‌ها را در جریان جزییات گفت‌وگوهای هسته‌ای تهران و واشینگتن قرار داده است.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی به‌دنبال آن است که حمایت کشورهای عربی را از لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران به دست آورد و تمایل دارد این موضوع در دستور کار نشست آتی اتحادیه عرب قرار بگیرد.
نشست اتحادیه عرب
نشست مقام‌های ارشد کشورهای عضو اتحادیه عرب ۲۷ اردیبهشت در عراق برگزار می‌شود، اما موضوع دعوت از احمد الشرع، رییس‌جمهوری دوره انتقالی سوریه، برای شرکت این اجلاس در روزهای اخیر مناقشه‌برانگیز شد.
الشرع که سرنگونی بشار اسد، یکی از مهم‌ترین متحدان منطقه‌ای تهران، را رقم زد و پیش از آن نیز به‌عنوان عضو القاعده در عراق جنگیده بود، در این اجلاس شرکت نخواهد کرد.
بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها به نقل از وب‌سایت خبری کردستان ۲۴ نوشت چهره‌های ارشد سیاسی شیعه عراقی در پیام‌هایی خصوصی به مقام‌های این کشور نسبت به حضور الشرع در اجلاس اتحادیه عرب هشدار دادند.
آن‌ها همچنین به محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، فشار آوردند از دعوت رسمی الشرع به این اجلاس صرف‌نظر کند.
فشارهای گروه‌های شیعه مورد حمایت جمهوری اسلامی در نهایت به عدم مشارکت رییس‌جمهوری دوره انتقالی سوریه در اجلاس اتحادیه عرب منجر شد.
توافقات مرزی تهران-بغداد و سرکوب گروه‌های کُرد
بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها گزارش داد اجرای توافق‌نامه امنیتی جمهوری اسلامی و عراق در دیدار قاآنی و مشاور امنیت ملی عراق مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
الاعرجی اعلام کرد با فرمانده نیروی قدس سپاه درباره «تامین امنیت مرزها و اجرای مفاد توافق امنیتی» میان دو کشور گفت‌وگو کرده است.
شبکه روداو پیش‌تر به نقل از رسانه‌ها در داخل ایران گزارش داده بود شورای امنیت ملی عراق به‌صورت رسمی تمامی فعالیت‌های سیاسی، رسانه‌ای و اجتماعی احزاب مخالف جمهوری اسلامی را در خاک این کشور، از جمله در اقلیم کردستان، ممنوع اعلام کرده است.
به گزارش این رسانه، سرکوب مخالفان جمهوری اسلامی در عراق با حمایت مشاور امنیت ملی و نخست‌وزیر این کشور صورت گرفته است.
سرنوشت گروه‌های مسلح مورد حمایت جمهوری اسلامی در عراق
بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در ادامه مطلب خود نوشت بحث درباره خلع سلاح گروه‌های شیعه وابسته به «بسیج مردمی عراق» یا همان حشد شعبی دست‌کم در شش ماه اخیر در فضای سیاسی عراق مطرح بوده است و مقام‌های دولتی بارها بر لزوم محدود شدن سلاح و کنترل آن در عراق تاکید کرده‌اند.
نخست‌وزیر عراق ۲۴ اردیبهشت با هادی العامری و قیس خزعلی، دو تن از رهبران بانفوذ گروه‌های مسلح مورد حمایت جمهوری اسلامی، دیدار کرد.
سودانی گفت آمادگی عراق برای برگزاری اجلاس اتحادیه عرب در این دیدار مورد بررسی قرار گرفت.
او افزود: «این نشست گامی مهم در جهت تقویت روابط عراق و هماهنگی مواضع درباره مسائل و چالش‌های جاری است، به‌ویژه با توجه به نقش فزاینده و محوری عراق در محیط عربی و منطقه‌ای خود.»
به گزارش بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، سودانی اما به موضوع خلع سلاح این گروه‌ها اشاره‌ای نکرد.
خبرگزاری رویترز ۱۸ فروردین گزارش داد چند گروه مسلح مورد حمایت تهران در عراق آمادگی خود را برای خلع سلاح اعلام کرده‌اند.
حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوی‌اسلامی، هر دو پنج‌شنبه ۲۵ اردیبهشت به سخنان ترامپ حمله کردند.
سلامی در مراسمی به مناسبت سالروز کشته شدن ابراهیم رئیسی و همراهانش در سانحه هلی‌کوپتر گفت: «ملت ایران ترامپ را قاتل قهرمان ملی خود [قاسم سلیمانی] می‌دانند.»
او افزود: «ترامپ علیه ملت ایران یک عملیات روانی آغاز کرد تا بر قلب‌ها و ذهن‌های ملت ما تاثیرات مخرب و ناامید کننده‌ای به جا بگذارد. او سخن گفت تا ملت عزیز ایران را مایوس و ناامید کند.»
سلامی تصریح کرد: «آقای ترامپ، اگر فرصتی می‌شد تا شما به ایران می‌آمدید و از نزدیک ایران را تماشا می‌کردید، آن وقت شکوه، عظمت، فرهنگ، هنر و پیشرفت را می‌دیدید و آنقدر شگفت‌زده می‌شدید که تمام آنچه را که در عربستان گفتید، فراموش می‌کردید.»
پزشکیان: «دار و ندار رهبر عزیز انقلاب مشخص است»
پزشکیان ۲۵ اردیبهشت در یک سخنرانی در کرمانشاه گفت رییس‌جمهوری آمریکا مسئولان جمهوری‌اسلامی را دزد می‌خواند، در حالی که آمریکایی‌ها دنیا را «غارت» می‌کنند.
او افزود «ما وجود خود را برای خدمت گذاشته‌ایم»، اما ترامپ عملکرد مسئولان حکومت ایران را «جور دیگری» جلوه می‌دهد.
رییس دولت جمهوری اسلامی ادامه داد: «زندگی و دار و ندار رهبر عزیز انقلاب مشخص است و زندگی آن غارتگران هم مشخص است.»
این واکنش‌ها پس از آن مطرح شد که رییس‌جمهوری آمریکا ۲۳ اردیبهشت در سفر به عربستان سعودی، جمهوری اسلامی را به «سوءمدیریت گسترده»، «فساد ساختاری» و «تخریب منطقه» متهم کرد و گفت در حالی که بلندترین آسمان‌خراش‌های جهان در جده و دبی ساخته می‌شوند، نمادهای تهران پیش از انقلاب ۱۳۵۷ در حال فروپاشی و تبدیل شدن به آوار هستند.
ترامپ افزود در حالی که کشورهای عربی بیابان‌ها را به زمین‌های حاصل‌خیز تبدیل می‌کنند، رهبران جمهوری اسلامی زمین‌های سبز ایران را به بیابان‌های خشک تبدیل کرده‌اند، چون «فاسد» هستند.
او در نشست سرمایه‌گذاری آمریکا و عربستان سعودی، با بیان اینکه کشورهای عربی بر تبدیل شدن به «ستون‌های ثبات منطقه‌ای و تجارت جهانی» تمرکز کرده‌اند، هشدار داد: «رهبران ایران تمرکزشان بر دزدیدن ثروت مردمشان برای تامین مالی تروریسم و خونریزی در خارج از کشور است.»
پس از این سخنان ترامپ، موجی از واکنش کاربران رسانههای اجتماعی در داخل ایران و سراسر جهان به راه افتاد.
کاربران این سخنان را بیان واقعیت عملکرد جمهوری‌اسلامی دانستند و به مقایسه اهمیت منافع ملی در نگاه حاکمان جمهوری‌اسلامی و مقام‌های کشورهای عربی پرداختند.
عراقچی: اظهارات ترامپ «فریبکارانه» است
۲۴ اردیبهشت نیز عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و آن را «فریبکارانه» توصیف کرد.
عراقچی گفت «تمایل کشورهای منطقه به داشتن یک مسیر پیشرفت و مسیر شکوفایی» در واقع «همان مسیری هست که مردم ایران با انقلاب خودشان اتخاذ کردند».
او تاکید کرد آمریکا با وضع تحریم‌های اقتصادی و تهدیدات نظامی، جلوی پیشرفت ایران را طی چند دهه گذشته گرفته است.
ترامپ ۱۶ اردیبهشت در مراسم سوگند استیو ویتکاف، نماینده ویژه او در امور خاورمیانه، بر لزوم جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای تاکید کرد و گفت خواهان یک «توافق صلحآمیز و قدرتمند» با حکومت ایران است.
او این موضع را در سفر به عربستان سعودی و قطر به شکلهای مختلف تکرار کرد. با این حال، رییس‌جمهوری آمریکا همواره هشدار داده است عدم توافق با تهران، به درگیری نظامی خواهد انجامید.
در میان جنگ لفظی مقامات سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی با ترامپ، علی شمخانی، دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی و مشاور رهبر جمهوری اسلامی، به شبکه انبیسی گفت تهران آماده است در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی، با واشینگتن توافق هسته‌ای امضا کند.
ترامپ در حساب خود در شبکه اجتماعی تروث سوشال، بدون هیچ اظهار نظری این گفتههای شمخانی را به اشتراک گذاشت.