پیکان، خودرویی که ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۴۶ به عنوان نماد صنعت ایران برای اولین بار عرضه و سال ۱۳۸۴ در دولت اصلاحات تولید و عرضه‌اش متوقف شد، ۵۸ ساله شد. اما این خودرو همچنان در خیابان‌ها حضور دارد و علاقه‌مندانش امسال نیز به مناسبت جشن تولد آن، دور هم جمع شدند.
ویدیوهای منتشر شده نشان می‌دهد ماموران امنیتی ضمن ضرب و شتم و توهین به هواداران تتلو که خود را «تتلیتی» می‌نامند، از آن‌ها می‌خواهند در مقابل دوربین ابراز ندامت کنند.
به گفته شاهدان، نیروهای امنیتی چند تن از هواداران تتلو را بازداشت کردند و محتوای تلفن همراه شماری دیگر از آن‌ها نیز به‌اجبار پاک شده است.
در یکی از این ویدیوها، یکی از هواداران تتلو با اشاره به حضور پرشمار ماموران نیروی انتظامی در حوالی میدان آزادی گفت: «خواسته ما فقط درباره خواننده مورد علاقه‌مان است.»
او با انتقاد از بازداشت تتلو افزود: «او با پای خودش به کشور برگشته، مگر چه کار کرده است؟»
تتلو ۳۸ ساله، خواننده و ترانه‌نویس در سبک‌های رپ، پاپ و آر‌اند‌بی است. او از پیشگامان موسیقی زیرزمینی ایران به شمار می‌رفت و از سال ۱۳۸۲ با انتشار آثارش در فضای مجازی به شهرت رسید.
تتلو در سیاست داخلی ایران، چهره‌ای تحت حمایت سپاه پاسداران
تتلو پیش از مهاجرت به ترکیه در سال ۱۳۹۷، به‌دلیل فعالیت‌های زیرزمینی و محتوای آثارش بارها با نهادهای قضایی جمهوری اسلامی درگیر شد.
او در سال ۱۳۸۸ با انتشار ترانه‌ای از میرحسین موسوی حمایت کرد، اما در سال‌های بعد مواضعش دگرگون شد و در انتخابات ۱۳۹۶ به حمایت از نامزدهای جریان «اصولگرا»، از جمله ابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف، پرداخت.
برخی چهره‌های اصولگرا، به‌ویژه در جریان انتخابات ۱۳۹۶، از تتلو حمایت کردند. حضور او در کنار رئیسی، انتشار ویدیوکلیپی بر عرشه ناو دماوند نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی، حمایت علنی علی‌اکبر رائفی‌پور و موارد مشابه، بر حاشیه‌های پیرامون او افزود.
میثم محمدحسنی، برادر احسان محمدحسنی، مدیر سازمان اوج، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یکی از حامیان اصلی تتلو در جریان «اصولگرا» بود و ملاقات‌های تتلو با چهره‌های اصولگرا را ترتیب می‌داد.
تتلو هنوز هم مورد حمایت بخشی از اصولگرایان قرار دارد.
عاطفه حاذق، وکیل تتلو، ۲۵ اردیبهشت از عقد موقت این خواننده در زندان با یکی از هوادارانش خبر داد.
او افزود علت انتخاب عقد موقت آن بوده که در صورت فراهم شدن آزادی، خطبه عقد دائم تتلو از سوی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، خوانده شود، چرا که «این نیت دیرینه موکلم بوده و آن را افتخار بزرگی برای زندگی خود می‌داند».
بیشتر بخوانید: تتلو و سایه اعدام؛ استثنا رسانه‌ای یا قاعده خاموش
تتلو پس از مهاجرت از ایران
تتلو در سال ۱۳۹۷ به ترکیه مهاجرت کرد. تتلو در فضای مجازی گروهی به نام «تتلیتی» تشکیل داد و به‌عنوان یک رهبر فرقه‌مانند عمل کرد، اما رفتارها و اظهاراتش، از جمله توهین به زنان و ترویج خشونت، انتقادات گسترده‌ای را برانگیخت.
تتلو در ترکیه با اتهامات جدی مواجه شد. در بهمن ۱۳۹۸، به‌دلیل نقض مقررات ویزا و اتهامات مرتبط با مواد مخدر بازداشت و اعلان قرمز اینترپل برای او صادر شد.
همچنین اتهاماتی مانند سوءاستفاده جنسی از دختران زیر ۱۸ سال، تشویق به خودکشی و ایجاد محلی برای سوءاستفاده از هواداران به او نسبت داده شد.
سحر قریشی، بازیگر، نیز در سال ۱۴۰۱ گفت تتلو او را مورد ضرب و شتم قرار داده است.
تتلو در جریان اعتراضات مردم ایران، بارها به منتقدان جمهوری اسلامی حمله و از قوانینی چون حجاب اجباری حمایت کرد.
بازگشت به ایران و دستگیری
تتلو آذرماه ۱۴۰۲ خبر داد به‌دلیل مشکلات زندگی در ترکیه قصد دارد به ایران بازگردد.
برخی رسانه‌ها مانند خبرآنلاین و هفت صبح این اقدام را نمایشی و برای جلب توجه دانستند.
او ۱۲ آذر همان سال پس از مشاجره با کارکنان کنسولگری حکومت ایران در استانبول بازداشت و ۱۵ آذر در مرز بازرگان به جمهوری اسلامی تحویل داده شد.
پس از بازگشت، تتلو در تهران بازداشت و محاکمه‌اش از اسفند ۱۴۰۲ در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب آغاز شد.
اتهامات او شامل «تشویق به فساد و فحشا»، «فعالیت تبلیغی علیه نظام»، «راه‌اندازی سایت شرط‌بندی»، «انتشار محتوای مستهجن»، «مصرف مواد مخدر»، و «فعالیت مغایر شرع اسلام» بود.
۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، قوه قضاییه احکام زندان او را تایید کرد، از جمله ۱۰ سال حبس برای تشویق به فساد و سه سال برای توهین به مقدسات.
برخی از نزدیکان امیرتتلو، در مواردی اظهارات متناقضی درباره احکام صادره و روند پرونده او بیان کردند.
در دی‌ماه ۱۴۰۳، گزارش‌های درباره صدور حکم اعدام تتلو به اتهام «توهین به مقدسات» منتشر شد.
رسانه‌ها در ایران ۲۳ اردیبهشت به نقل از وکیل تتلو، از نقض حکم اعدام او خبر دادند.
اطلاعات دقیقی از تعداد هواداران تتلو در منابع رسمی وجود ندارد، اما او در شبکه‌های اجتماعی طرفداران زیادی به‌ویژه در میان نوجوانان داشت.
پخش زنده یوتیوب با ۳۰ هزار بیننده از پایگاه هواداری قابل توجه او حکایت دارد.
جمعه ۲۶ اردیبهشت، مانند سال‌های گذشته، جمعی از هواداران خودرو پیکان، در تهران گرد هم آمدند و تعدادی از نمونه‌های کلکسیونی این خودرو را به نمایش گذاشتند.
فدراسیون موتورسواری و اتومبیل‌رانی، کمیته کلاسیک، و کلوب پیکان، همه ساله این جشن را برگزار می‌کنند.
کارخانجات ایران‌ناسیونال، خودروی پیکان را اولین بار در ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۴۶ به عنوان خودرویی ملی و اقتصادی عرضه کرد. هدف از تولید پیکان، ارائه محصولی اقتصادی برای استفاده خانواده‌های ایرانی بود.
امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر وقت، اعتقاد داشت باید ساخت پیکان به حدی برسد که هر خانواده ایرانی یک پیکان داشته باشند. از زمان آغاز تولید تا زمان توقف تولید، بیش از دو میلیون و ۶۰ هزار دستگاه از این تولیدو در بازار خودرو عرضه شد.
در فرهنگ، هنر و سیاست
رد پیکان را در فرهنگ عامه، هنر و ادبیات هم می‌توان دید. اولین مورد آن ترانه مشهور «تولدت مبارک» است که سال ۱۳۴۹، به سفارش ایران‌ناسیونال، با شعری از پرویز خطیبی و نوذر پرنگ و با آهنگسازی انوشیروان روحانی ساخته شد.
این قطعه اولین بار در ورزشگاه آریامهر (استادیوم آزادی) به مناسبت جشن سومین سال تولید پیکان اجرا شد.
در سال‌های بعد، این ترانه در جشن تولد ایرانیان، به طور مکرر استفاده شد و خوانندگان زیادی آن را به اشکال مختلف اجرا کردند.
در دوران جمهوری اسلامی نیز، شماری از هنرمندان به سراغ پیکان رفتند. از جمله رضا یزدانی، خواننده مجاز داخل ایران که قطعه‌ای به نام «پیکان قراضه» ساخته است.
در بسیاری از فیلم‌های سینما و تلویزیون ایران نیز از پیکان «گوجه‌ای جوانان» به عنوان نمادی از نوستالژی یاد می‌شود.
علاوه بر این، پیکان در سیاست، پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ نماد ملی‌گرایی و پس از انقلاب نماد ساده‌زیستی بود. هویدا، نخست‌وزیر وقت نیز یک‌ماه پس از راه‌اندازی خط تولید پیکان، یک‌دستگاه از آن خرید.
نشریات سال ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷، بارها به تردد هویدا با این خودرو اشاره کردند و آن را با عنوان حمایت او از تولید پیکان گزارش دادند.
خداحافظی با پیکان و سمندی که پیکان نشد
در سال ۱۳۸۴، در مراسمی نمادین توقف تولید پیکان پس از ۳۸ سال رسما اعلام شد، اما تولید وانت پیکان ادامه یافت. با این حال، با گذشت ۲۰ سال پس از توقف تولید پیکان، هنوز هم مدلهای دسته دوم این خودرو در بازار ایران خرید و فروش می‌شود.
نام ایران‌ناسیونال پس از مصادره به دست انقلابیون در سال ۱۳۵۷، «ایرانخودرو» شد و مدیران مصادرهای این شرکت، سال ۱۳۸۱ پروژه تولید سمند را به عنوان خودروی ملی، اعلام کردند.
سمند اما برخلاف پیکان هرگز نتوانست به عنوان نمادی در صنعت مطرح شده یا به حوزههای دیگر مانند فرهنگ و هنر وارد شود تولید آن هم سال ۱۴۰۱ متوقف شد.
پیکان در سال‌های اولیه تولید خود، قابلیت رقابت با نمونه‌های مشابه خارجی را داشت، اما سمند این ویژگی را هرگز پیدا نکرد.
اکنون ۵۸ سال پس از تولید اولین پیکان و ۲۰ سال پس از توقف تولید آن، علاقهمندان به پیکان همچنان گرد هم میآیند و از خودرویی میگویند که نماد صنعت ملی خودروسازی در ایران بود.