مسعود منیری، کارشناس انرژی هستهای، در گفتوگو با ایراناینترنشنال گفت: «اگر کنسرسیومی از سوی غربیها پیشنهاد میشود، هدف آن حل مسئله غنیسازی در داخل ایران است، اما طبیعتا طرف غربی میخواهد این کنسرسیوم خارج از خاک ایران مستقر باشد.»
منیری گفت پیشنهاد تعلیق موقت غنیسازی در برابر به رسمیت شناختن حق غنیسازی از سوی آمریکا شاید در کوتاهمدت راهحلی برای بحران هستهای ایران باشد، اما با پایان یافتن دوره تعلیق، این مسئله دوباره به یک چالش سیاسی تبدیل میشود.
حسین آقایی، پژوهشگر روابط بینالملل و امور استراتژیک، به رویدادهای دهم خرداد اشاره کرد و به ایراناینترنشنال گفت همزمان با ارائه گزارش محرمانه آژانس درباره افزایش چشمگیر میزان اورانیم با غنای ۶۰ درصد در ایران و موضعگیری سخت تروئیکای اروپایی، شاهد ارسال پیشنهاد دقیق و قابل پذیرش آمریکا برای توافق با جمهوری اسلامی بودیم.
او گفت همزمان با گشوده شدن جبهه جدید فشار بر ایران، این برگه شرایط و پیشنهاد آمریکا به دست جمهوری اسلامی رسید و حالا تهران باید ظرف حداکثر دو هفته تصمیمش را بگیرد.
اشاره آقایی به اظهارات سخنگوی کاخ سفید است که گفت استیو ویتکاف، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه، پیشنهادی دقیق و قابل قبول برای توافق هستهای به ایران ارائه داده است و عباس عراقچی از بررسی این پیشنهاد و پاسخ به آن در روزهای آینده خبر داد.
تشکیل یک کنسرسیوم منطقهای برای غنیسازی اورانیوم و به رسمیت شناختن حق جمهوری اسلامی برای غنیسازی به شرط تعلیق کامل غنی سازی داخل ایران بخشی از پیشنهادات آمریکاست.
آقایی گفت موضوع اصلی در این پیشنهاد، تشکیل کنسرسیوم نیست، بلکه باید تکلیف سانترفیوژهای داخل ایران، تاسیسات اتمی نطنز، اصفهان و فردو مشخص شود.
به گفته این پژوهشگر، جمهوری اسلامی به داشتن حق غنیسازی، حفظ سانترفیوژها و زیرساخت اتمی به عنوان ابزار بازدارنده نگاه میکند و نمیخواهد آن را از دست بدهد.
او افزود: «اگر شرایط همینها باشد که در خبرها خواندیم، یعنی آمریکا از شرایط اولیه خود کوتاه آمده و میخواهد به توافقی بینابینی برسد که قابل پذیرش تهران باشد. اما حتی در همین شرایط هم خطوط قرمزی برای جمهوری اسلامی وجود دارد که میتواند مشکلزا باشد.»
آقایی تاکید کرد: «اگر میزان فشار همینقدر باشد، جمهوری اسلامی به توافق جامع تن نخواهد داد.»
با اینحال به گفته او، تهران هیچ چاره دیگری ندارد، یا توافق مدنظر آمریکا را میپذیرد یا به سمت تنش بیشتر میرود.
علیرضا نامور حقیقی، تحلیلگر سیاسی، به ایراناینترنشنال گفت گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی به دلیل نکات انتقادی خود درباره فعالیت هستهای ایران، هم میتواند زمینهساز فعال سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپاییها باشد و هم به محکومیت ایران در شورای حکام منجر شود.
به گفته او، این اتفاقات میتواند ابزار چانهزنی قدرتمندتر و بیشتری برای مذاکرات در اختیار آمریکا قرار دهد.
نامور حقیقی درباره طرح استیو ویتکاف، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه، درباره توافق با جمهوری اسلامی گفت مجموع پیشنهاداتی که آمریکا مطرح کرده، از لحاظ تاریخی تهران را در موقعیت تقابل یا تعامل با غرب قرار داده است.
این تحلیلگر سیاسی تاکید کرد که هنوز جزییات طرح ویتکاف مانند اینکه آمریکا چه تقاضایی دارد و در ازای آن چه جایزهای به ایران میدهد، مشخص نیست؛ درحالیکه تهران برای بعد از توافق، تضمینهای امنیتی و حقوقی و اقتصادی میخواهد.
او افزود: «به شکل کلی میدانیم که آمریکا میخواهد ایران غنیسازی خود را تعلیق کند اما این حق را برای جمهوری اسلامی به رسمیت بشناسد؛ مانند همان دوره اعتمادسازی که آمریکا با برزیل و کره جنوبی هم انجام داد. اگر در این دوره چند ساله ایران راهبرد خود را تغییر دهد و سیاست نابودی اسرائیل و اخراج آمریکا از منطقه را کنار بگذارد توافق میتواند به جایی برسد.»
نامور حقیقی گفت اگر تهران بر تداوم غنیسازی به هر طریقی اصرار داشته باشد، این توافق به ثمر نخواهد رسید.
او هشدار داد: «اگر این توافق شکل نگیرد، تقابلهای اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی و چشمانداز آینده میتواند به تمامیت ارضی و توسعه کشور ضربه بزند.»
فواد کیخسروی، فعال کارگری، در گفتوگو با ایراناینترنشنال درباره یازدهمین روز اعتصاب کامیونداران در ۱۵۵ شهر ایران گفت: «شکست حکومت در برابر این اعتصاب، یکی از نقاط قوت آن است.»
به گفته او، حکومت در برابر اقدامات اعتراضی که برایش خطرناک محسوب میشوند، تنها به سرکوب مستقیم بسنده نمیکند، بلکه دستگاه سرکوب را به شکلهای مختلف فعال میکند.
کیخسروی ادامه داد: «در مورد کامیونداران، ابتدا اصل اعتصاب و مطالبات را انکار کردند، سپس به تهدید و بازداشت روی آوردند و در مرحله بعد، با وعده و وعید تلاش کردند نشان دهند به مطالبات کامیونداران توجه میکنند.»
این فعال کارگری با هشدار درباره اینکه معترضان باید هوشیار باشند، افزود: «هدف حکومت از این رویکرد، بلاتکلیف نگه داشتن وضعیت و فرسایشی کردن اعتصابهاست.»
کیخسروی همچنین تاکید کرد: «معترضان برای افزایش فشار باید راهکارهای موثرتری در پیش بگیرند؛ از جمله برگزاری تجمعات اعتراضی همزمان با اعتصاب، در کنار خانوادهها و در شهرهای مختلف که میتواند حکومت را بیش از پیش تحت فشار قرار دهد.»
امیر حمیدی، کارشناس امنیت ملی، به ایراناینترنشنال گفت جمهوری اسلامی نهتنها غنیسازی ۶۰ درصدی اورانیوم را متوقف نکرده، بلکه طبق گزارش رسمی آژانس بینالمللی انرژی اتمی، حجم ذخایر اورانیوم را نیز افزایش داده است.
به گفته او، این مساله باعث شده اعتماد بینالمللی به پایینترین سطح برسد و هرگونه پیشنهاد برای حل این بحران تنها در صورتی موثر خواهد بود که جمهوری اسلامی بهطور عملی از مواضع خود عقبنشینی کند.
حمیدی افزود: «در غیر این صورت، مذاکرات در بنبست خواهد ماند و کلید باز شدن قفل آن نه در واشینگتن بلکه در تهران است.»
مراد ویسی، تحلیلگر ایراناینترنشنال گفت: «وزیر خارجه عمان پیشنهاد آمریکا را به تهران رسانده که ترامپ در آن شرط توقف غنیسازی را مطرح کرده است.»
او افزود: «خامنهای باید تصمیم بگیرد؛ نه فقط درباره توافق، بلکه درباره آینده جمهوری اسلامی، نحوه تعامل با آژانس و اروپا و احتمال جنگ با اسرائیل.»