در پی بالا گرفتن درگیری لفظی میان ایلان ماسک و دونالد ترامپ، حدود ۲۲ میلیارد دلار از قراردادهای دولتی شرکت اسپیس‌ایکس در خطر لغو شدن قرار گرفته و برخی از برنامه‌های کلیدی فضایی ایالات متحده ممکن است دستخوش تغییرات اساسی شوند.
ریشه اختلاف میان ترامپ و ماسک به انتقاد ماسک از لایحه کاهش مالیات و افزایش هزینه‌های دولت ترامپ برمی‌گردد که از هفته گذشته آغاز شد.
ترامپ در واکنش، در دفتر ریاست‌جمهوری مستقیما به ماسک حمله کرد. ماسک نیز در پست‌هایی در شبکه اجتماعی ایکس، به تندی پاسخ داد.
رییس‌جمهوری آمریکا تهدید کرد به قراردادهای دولتی با شرکت‌های ماسک خاتمه خواهد داد.
ماسک نیز در پاسخ، اعلام کرد ممکن است فضاپیمای دراگن را که برای مأموریت‌های ناسا استفاده می‌شود، از خدمت خارج کند.
او چند ساعت بعد و در پاسخ به یکی از دنبال‌کنندگانش که خواستار آرامش شده بود، نوشت: «نصیحت خوبی‌ست. باشد، دراگن را از رده خارج نمی‌کنیم.»
با این حال، این تهدید ماسک برای خروج ناگهانی از همکاری با ناسا، اقدامی بی‌سابقه از سوی یکی از مهم‌ترین شرکای این سازمان به شمار می‌رود. فضاپیمای دراگن تنها وسیله آمریکایی فعالی‌ست که در قراردادی حدودا پنج میلیارد دلاری، قادر است فضانوردان را به ایستگاه فضایی بین‌المللی منتقل کند. همین جایگاه، شرکت ماسک را به مهره‌ای کلیدی در برنامه فضایی آمریکا تبدیل کرده است.
خبرگزاری رویترز نوشت درگیری اخیر این پرسش را پیش کشیده که ترامپ که سابقه مداخلات غیرمنتظره را در فرایندهای تدارکاتی دولتی دارد، تا چه اندازه ممکن است برای تنبیه ماسک پیش برود.
ماسک تا هفته گذشته ریاست «اداره بهره‌وری» دولت ترامپ برای کوچک‌سازی دولت فدرال را برعهده داشت.
بتانی استیونز، سخنگوی ناسا، از اظهار نظر درباره اسپیس‌ایکس خودداری کرد اما گفت: «ما به همکاری با شرکای صنعتی خود ادامه می‌دهیم تا اهداف رییس‌جمهوری در حوزه فضا تحقق یابد.»
رابطه ویژه‌ای که گسسته شد
شکاف میان ماسک و ترامپ می‌تواند پایانی باشد بر رابطه‌ای استثنایی میان رییس‌جمهوری ایالات متحده و یکی از غول‌های صنعت فناوری که مزایای قابل توجهی برای اسپیس‌ایکس در پی داشته است: از جمله پیشنهاد بازطراحی برنامه ماه ناسا به برنامه مریخ، طرح ساخت سپر دفاع موشکی عظیم در فضا و انتصاب یک فرمانده نیروی هوایی که در تصمیمات مناقصه‌ای به نفع اسپیس‌ایکس عمل می‌کرد.
تهدید به خارج کردن فضاپیمای دراگن از خدمت، می‌تواند همکاری در برنامه ایستگاه فضایی بین‌المللی را مختل کند؛ برنامه‌ای که تحت توافقی چندملیتی و دو دهه‌ای با مشارکت ده‌ها کشور در حال اجراست.
با این حال، مشخص نیست این اقدام تا چه حد و با چه سرعتی عملی شود.
در حال حاضر، ناسا از فضاپیمای سایوز روسیه نیز به‌عنوان گزینه پشتیبان استفاده می‌کند.
صعود اسپیس‌ایکس پیش از ورود ماسک به سیاست
تحلیل‌گران می‌گویند سلطه اسپیس‌ایکس بر بازارهای پرتاب موشک و ارتباطات ماهواره‌ای که پیش از ورود ماسک به سیاست‌ورزی جمهوری‌خواهان در سال گذشته حاصل شده، ممکن است این شرکت را تا حدی در برابر اثرات جدایی از ترامپ مصون کند.
جاستوس پارمار، مدیرعامل شرکت فورچونا اینوستمنتس که از سرمایه‌گذاران اسپیس‌ایکس است، گفت: «خوشبختانه این وضعیت فاجعه‌بار نخواهد بود چون اسپیس‌ایکس به قدرتی جهانی در صنعت فضا تبدیل شده اما بی‌تردید باعث از دست رفتن درآمد قابل توجه و فرصت‌های بستن قرارداد خواهد شد.»
در ماه‌های اخیر، صنعت فضایی آمریکا و ۱۸ هزار نیروی کاری ناسا تحت تاثیر تهدید به اخراج‌ها و کاهش بودجه‌هایی قرار گرفته‌اند که می‌توانند ده‌ها پروژه علمی را متوقف کنند. با این حال، هنوز برای این نهاد رییس تاییدشده‌ای منصوب نشده است.
به‌نظر می‌رسد جرد آیزاکمن، میلیاردر و فضانورد خصوصی که متحد ماسک و نامزد پیشنهادی ترامپ برای ریاست ناسا بود، نخستین قربانی این درگیری باشد. کاخ سفید در آخر هفته نام او را به‌طور ناگهانی از فهرست بررسی خارج کرد.
ترامپ پنج‌شنبه ۱۵ خرداد دلیل این اقدام را «کاملا دموکرات بودن» آیزاکمن عنوان کرد؛ اشاره‌ای به گزارش‌هایی مبنی بر کمک‌های مالی او به دموکرات‌ها.
طبق اسناد عمومی، آیزاکمن هم به نامزدهای جمهوری‌خواه و هم دموکرات کمک کرده، اگرچه کمک‌های او به دموکرات‌ها بیشتر بوده است.
چشم‌انداز بودجه و نفوذ سیاسی ماسک
برنامه بودجه‌ای که ترامپ پیشنهاد کرده بود، ماموریت‌های آرتمیس به ماه را پس از ماموریت سوم متوقف می‌کرد و در واقع به فعالیت راکت پرهزینه اس‌ال‌اس (SLS) که برای این مأموریت‌ها استفاده می‌شود پایان می‌داد.
با این حال، نسخه لایحه کمیته بازرگانی سنا که پنج‌شنبه شب منتشر شد، بودجه ماموریت‌های چهارم و پنجم را بازمی‌گرداند و دست‌کم تا سال ۲۰۲۹ سالانه یک میلیارد دلار برای اس‌ال‌اس اختصاص می‌دهد.
از آنجا که راکت‌های اسپیس‌ایکس جایگزینی ارزان‌تر برای اس‌ال‌اس هستند، موضع دولت ترامپ در قبال این تغییرات در هفته‌های آینده می‌تواند نشانه‌ای از باقی‌مانده نفوذ سیاسی ماسک باشد.
شرکت اسپیس‌ایکس که در سال ۲۰۰۲ تاسیس شد، تاکنون ۱۵ میلیارد دلار قرارداد از ناسا برای پرتاب موشک‌های فالکون-۹ و توسعه سیستم چندمنظوره استارشیپ دریافت کرده است. راکتی که قرار است فضانوردان ناسا را طی این دهه به ماه ببرد.
این شرکت همچنین میلیاردها دلار برای پرتاب بخش عمده‌ای از ماهواره‌های امنیت ملی پنتاگون و ساخت یک منظومه عظیم ماهواره‌های جاسوسی برای یکی از سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا دریافت کرده است.
لوری گارور، معاون پیشین ناسا، گفت لغو قراردادهای اسپیس‌ایکس نه تنها برخلاف منافع ایالات متحده خواهد بود، بلکه ممکن است از نظر حقوقی نیز امکان‌پذیر نباشد.
با این حال او هشدار داد: «کار مدیرعاملی یاغی که تهدید به از کار انداختن فضاپیما می‌کند و جان فضانوردان را به خطر می‌اندازد، رفتاری غیرقابل‌قبول است.»
