وزیر دفاع اسرائیل: ایران از خطوط قرمز عبور کرده و تاوان آن را خواهد پرداخت
بر پایه این تحلیل که جمعه ۲۳ خرداد منتشر شد، این حملات که برخلاف درخواست‌های صریح دونالد ترامپ انجام شد، واشینگتن را در موقعیت دشواری قرار داده و تلاش‌های دیپلماتیک رییس‌جمهوری آمریکا برای مذاکره با ایران را با شکست مواجه کرده است.
گاردین همچنین نوشت که حملات اسرائیل منطقه را در آستانه درگیری جدید و خطرناکی قرار داده و نشان‌دهنده ضعف ترامپ در کنترل بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل است.
مقامات ارشد آمریکا در واکنش فوری به این حملات، اعلام کردند واشینگتن هیچ نقشی در عملیات اسرائیل علیه ایران نداشته و این اقدام کاملا یک‌جانبه بوده است.
واکنش واشینگتن
واکنش فوری واشینگتن نشان از تعجب مقامات آمریکایی داشت. آن‌ها در حالی که هنوز اثرات حملات بر تهران مشخص نشده بود، عملیات اسرائیل را «یک‌جانبه» خواندند و ایران را از هرگونه تلافی علیه منافع آمریکا برحذر داشتند.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای تاکید کرد: «اسرائیل امشب اقدام یک‌جانبه‌ای علیه ایران انجام داد. ما در حملات علیه ایران مشارکت نداریم و اولویت اصلی ما محافظت از نیروهای آمریکایی در منطقه است.»
وزیر خارجه آمریکا افزود: «اسرائیل اعلام کرده این اقدام را برای دفاع از خود ضروری می‌داند. رییس‌جمهور ترامپ و دولت، همه تدابیر لازم را برای حفاظت از نیروهایمان اتخاذ کرده‌اند. اجازه دهید به صراحت بگویم: ایران نباید منافع یا پرسنل آمریکا را هدف قرار دهد.»
تضاد در موضع آمریکا
مقامات واشینگتن و تحلیل‌گران انتظار داشتند اسرائیل حداقل تا زمان اتمام تلاش‌های آمریکا برای مذاکره با ایران از حمله خودداری کند.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، ترامپ در تماس تلفنی دوشنبه ۱۹ خرداد از نتانیاهو خواسته بود به ایران حمله نکند اما آمریکا از چهارشنبه، شروع به خارج کردن پرسنل غیرضروری از سفارتخانه‌ها و پایگاه‌های خاورمیانه کرد که در بُرد حمله ایران قرار دارند.
ویلیام وکسلر، مدیر ارشد مرکز رفیق حریری و برنامه‌های خاورمیانه در شورای آتلانتیک، گفت: «در موضع آمریکا درهم ریختگی آشکار وجود دارد و تفاوت‌هایی بین موضع ایالات متحده و اسرائیل مشاهده می‌شود.»
او افزود بعید است که نتانیاهو در صورت دریافت چراغ قرمز صریح از دولت ترامپ، این حمله را انجام داده باشد اما کاخ سفید به سرعت از این حمله فاصله گرفت و همچنین اشاره‌ای به مشارکت در دفاع از اسرائیل در مقابل حمله احتمالی ایران نکرد.
تناقض در اظهارات
گاردین نوشت سردرگمی در موضع آمریکا زمانی بیشتر شد که رسانه اسرائیلی نزدیک به دولت نتانیاهو اعلام کرد حملات با هماهنگی کامل واشینگتن انجام شده است.
این موضوع در حالی مطرح شد که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در خاورمیانه، قرار بود یک‌شنبه برای ششمین دور گفت‌وگوها با ایران به مسقط، پایتخت عمان سفر کند.
این مذاکرات به عنوان آخرین فرصت حل دیپلماتیک بحران تلقی می‌شد.
زمان‌بندی حملات نیز جای تعجب داشت.
اسرائیل تنها ساعاتی پس از درخواست علنی ترامپ برای خودداری از حمله، عملیات نظامی خود را آغاز کرد.
رییس‌جمهوری آمریکا پیش از این هشدار داده بود که چنین اقدامی مذاکرات را نابود خواهد کرد.
ترامپ پنج‌شنبه در کاخ سفید تاکید کرد: «دوست دارم از درگیری دوری کنم. ما تقریبا به توافق مناسبی رسیده‌ایم. ترجیح می‌دهم به توافق برسیم. تا زمانی که امیدی به توافق وجود دارد، نمی‌خواهم آن‌ها وارد عمل شوند چون این کار همه چیز را خراب می‌کند.»
انتقادات از سیاست آمریکا
برخی منتقدان معتقدند بحران فعلی ریشه در کنار گذاشته شدن توافق هسته‌ای با ایران موسوم به «برجام» در دولت اول ترامپ دارد و این امر احتمال بروز درگیری‌های نظامی را افزایش داده است.
سناتور کریس مورفی درباره حمله اسرائیل گفت که این اقدام برای خراب کردن مذاکرات ترامپ با ایران انجام شد و نشان‌دهنده کمبود احترام جهانی به رییس‌جمهوری آمریکا است.
او افزود: «این بحرانی است که ترامپ و نتانیاهو خود آن را ایجاد کرده‌اند و اکنون منطقه در آستانه ورود به یک درگیری جدید و مرگبار قرار گرفته است.»
سناتور مورفی همچنین تاکید کرد اگر ترامپ و نتانیاهو آمریکا را از توافق هسته‌ای خارج نکرده بودند، ایران امروز تا این اندازه به دست‌یابی به سلاح هسته‌ای نزدیک نبود.
از ساعات ابتدایی بامداد جمعه ۲۳ خرداد، مقامات غربی و کشورهای منطقه، مواضع خود را در قبال حمله اسرائیل به نقاط مختلفی در ایران مطرح کردند.
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، با بیان این‌که اسرائیل «به‌طور یک‌جانبه» دست به اقدام نظامی زده است، گفت: «ما در این حملات نقشی نداریم و اولویت نخست ما حفاظت از نیروهای آمریکایی در منطقه است.»
او تاکید کرد: «اجازه دهید روشن بگویم: ایران نباید منافع یا نیروهای آمریکایی را هدف قرار دهد.»
روسیه- وزارت خارجه روسیه حملات اسرائیل به ایران و تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی را «بی‌دلیل و ناقض منشور سازمان ملل» دانست.
این وزارتخانه جمعه ۲۳ خرداد در بیانیه‌ای اعلام کرد: «حملات نظامی بی‌دلیل به کشوری دارای حاکمیت که عضو سازمان ملل متحد است، همچنین به شهروندان، شهرهای غیرنظامی و زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای آن، به‌شدت غیرقابل قبول است.»
چین- لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین، ضمن ابراز «نگرانی عمیق» در مورد حملات بامداد جمعه، آن را «نقض حاکمیت» جمهوری اسلامی دانست و محکوم کرد.
علاوه بر این، چین برای کاهش تنش‌ها ابراز تمایل کرد.
سخنگوی وزارت خارجه چین گفت پکن از همه طرف‌ها می‌خواهد برای ارتقای صلح و ثبات منطقه‌ای و جلوگیری از تشدید بیشتر تنش‌ها، اقدامات بیشتری انجام دهند.
بریتانیا- کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، گزارش‌ها درباره حملات را «نگران‌کننده» توصیف کرد و از همه طرف‌ها خواست فورا از تنش‌ها بکاهند.
او گفت: «اکنون زمان خویشتن‌داری، آرامش و بازگشت به دیپلماسی است.»
آلمان- فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، در بیانیه‌ای اعلام کرد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، صبح روز حمله در یک تماس تلفنی، او را از حمله به جمهوری‌اسلامی مطلع کرده است.
در این بیانیه آمده است که اسرائیل «حق دفاع از خود» را دارد و جمهوری‌اسلامی نباید به توسعه سلاح هسته‌ای دست یابد. با این حال، مرتس از دو طرف خواست از تشدید تنش‌ها خودداری کنند.
در این بیانیه همچنین آمده است که مرتس جلسه‌ای با کابینه امنیتی برگزار کرده که در آن، تصمیم به اتخاذ تمامی اقدامات احتیاطی لازم برای حفاظت از شهروندان آلمانی در اسرائیل، ایران و سایر نقاط منطقه گرفته شده و همچنین تدابیر امنیتی برای حفاظت از مراکز یهودی و اسرائیلی تقویت شده است.
فرانسه- کاخ الیزه اعلام کرد امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، جمعه نشست ویژه دفاعی برای بررسی حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی برگزار خواهد کرد.
استرالیا- پنی ونگ، وزیر خارجه استرالیا نیز با ابراز نگرانی شدید از تشدید درگیری بین اسرائیل و جمهوری اسلامی، از طرفین خواست از «لفاظی‌ها» و اقدامتی که بر شدت تنش می‌افزایند خودداری کنند.
ونگ تاکید کرد: «همه ما از تهدیدی که برنامه هسته‌ای و موشکی جمهوری اسلامی متوجه صلح و امنیت بین‌المللی می‌کند، آگاهیم و از طرف‌ها می‌خواهیم گفت‌وگو و دیپلماسی را در اولویت قرار دهند.»
ژاپن- تاکشی ایوایا، وزیر خارجه ژاپن، از «استفاده از زور»، در زمانی که تلاش‌های دیپلماتیک از جمله مذاکرات میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی برای «حل مسالمت‌آمیز» پرونده هسته‌ای در جریان بوده است، ابراز تاسف کرد.
او تاکید کرد: «دولت ژاپن این اقدام [حملات شب گذشته اسرائیل] را که موجب تشدید اوضاع شده، قویا محکوم می‌کند.»
کشورهای منطقه
عمان، میانجی مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، حملات بامداد جمعه را تشدیدی خطرناک و بی‌پروایانه دانست و آن را «نقض آشکار منشور سازمان ملل و اصول حقوق بین‌الملل» توصیف کرد.
این کشور تاکید کرد که «چنین رفتار تهاجمی و مداومی» غیرقابل‌قبول است و صلح و امنیت منطقه‌ای را بیش از پیش در معرض تهدید قرار می‌دهد.
مسقط اعلام کرد: «سلطنت عمان، اسرائیل را مسئول این تشدید تنش و پیامدهای آن می‌داند.»
عربستان سعودی اعلام کرد این کشور حملات آشکار اسرائیل به جمهوری اسلامی، «کشور اسلامی برادر» را قویا محکوم می‌کند.
ریاض تاکید کرد این اقدامات حاکمیت و امنیت جمهوری اسلامی را تضعیف کرده و «نقض آشکار قوانین و عرف بین‌المللی» محسوب می‌شود.
ترکیه اعلام حملات بامداد جمعه اسرائیل را «به شدیدترین شکل ممکن» محکوم کرد.
آنکارا اعلام کرد این حمله «ناقض آشکار حقوق بین‌الملل» و یک اقدام «تحریک‌آمیز» در راستای «سیاست بی‌ثبات‌سازی راهبردی اسرائیل» در منطقه است.
دولت ترکیه اعلام کرد هم‌زمانی این حملات با مذاکرات مرتبط با برنامه هسته‌ای جمهوری‌اسلامی، نشان می‌دهد که دولت بنیامین نتانیاهو، خواهان حل مسائل از مسیر دیپلماسی نیست.
امارات متحده عربی هم حملات بامداد جمعه را به شدت محکوم و نگرانی عمیق خود را از پیامدهای آن بر امنیت منطقه ابراز کرد.
قطر نیز این حملات را به شدت محکوم کرد و آن را «نقض آشکار» حاکمیت و امنیت جمهوری اسلامی خواند.
بیشتر بخوانید:
