تحلیلگران چینی در گفتوگو با گلوبال تایمز، رسانه انگلیسی زبان وابسته به حزب کمونیست چین در روز یکشنبه اعلام کردند که حملات آمریکا به تاسیسات هستهای ایران احتمالاً به سرعت به پایان درگیری منجر نخواهد شد. آنها هشدار دادند که این تنشها به ناآرامی بیشتر در خاورمیانه منجر شده و دستیابی به «روز صلح» را دورتر خواهد کرد.
امید معماریان، روزنامهنگار و تحلیلگر سیاسی، در مصاحبه با ایراناینترنشنال در ارزیابی تازهای از تحولات منطقه، تأکید کرد پیام اصلی حملات اسرائیل به زیرساختهای ایران روشن است: این جنگ به سادگی پایان نخواهد یافت و ممکن است در آینده حتی دامنگیر خود اسرائیل نیز شود.
معماریان در عین حال، حملات جمهوری اسلامی به اهداف غیرنظامی را نقض صریح قوانین بینالمللی خواند و هشدار داد که کشاندن غیرنظامیان به دل جنگ، چه از سوی حکومت ایران و چه از سوی اسرائیل، نمیتواند از نظر حقوقی بیپاسخ بماند.
معماریان با اشاره به نظر کارشناسان سازمان ملل و با استناد به منشور سازمان ملل توضیح داد که دفاع مشروع سه شرط دارد: وجود تهدید فوری و قابل اثبات، نبود راهحل صلحآمیز، و تناسب در واکنش نظامی.
به گفته او، اسرائیل در هر سه زمینه با چالشهای حقوقی روبهروست، بهویژه با توجه به این که پیش از آغاز حملات، مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا ادامه داشته است. او تأکید کرد که اثبات مشروعیت حمله پیشدستانه از منظر حقوق بینالملل، نیازمند مدارک روشن و سنجش دقیق تناسب است.
او همچنین به محاسبات داخلی در تهران و تلآویو اشاره کرد. از نظر او، رهبران جمهوری اسلامی، از جمله علی خامنهای، تمایل دارند بحران را در سطح داخلی و تحت کنترل نگه دارند و مانع گسترش آن به یک جنگ منطقهای تمامعیار شوند. در مقابل، اسرائیل تلاش میکند اقدامات نظامیاش را با استناد به تهدیدهای امنیتی توجیه کند، اما در نبود شواهد قوی، این توجیهها میتواند در نهادهای بینالمللی با تردید روبهرو شود.
معماریان در بخشی از این مصاحبه به نقش کلیدی دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، اشاره کرد و گفت که تصمیمگیری نهایی درباره تداوم یا توقف جنگ ممکن است در کاخ سفید رقم بخورد. هرچند ترامپ اختیار تشدید درگیری را دارد، افکار عمومی آمریکا، از جمله بسیاری از حامیان خود او، با ورود به جنگی جدید مخالفاند. به اعتقاد این تحلیلگر، اگر جنگ به مرحله فرسایشی برسد، حتی افزایش فشارهای دیپلماتیک نیز نمیتواند به تنهایی مسیر درگیری را تغییر دهد.
شهرام خلدی، پژوهشگر روابط بینالملل و تاریخ خاورمیانه، در مصاحبه با ایراناینترنشنال در تحلیلی درباره ابعاد نظامی و سیاسی حملات اسرائیل به پایگاههای ارتش در ایران گفت که هدف اصلی این حملات، ایجاد شکاف در ساختار نظامی جمهوری اسلامی و تحت فشار قرار دادن افسران ارتش برای انتخاب میان وفاداری به کشور یا حمایت از نظام ایدئولوژیک حاکم است.
به گفته او، اسرائیل با هدف قرار دادن پایگاههای ارتش، ناوهای جنگی و جنگندههای اف-۱۴ تلاش دارد توانمندیهای نظامی حکومت ایران را در صورت درگیری احتمالی با آمریکا بهشدت تضعیف کند. خلدی افزود: «اسرائیل میکوشد بقایای توان نظامی غیرایدئولوژیک ایران را نیز از بین ببرد تا ارتش از نهادهای امنیتی مانند سپاه پاسداران جدا شود.»
او تأکید کرد که این حملات علاوهبر اهداف نظامی، جنبه روانی هم دارد و حامل این پیام برای ارتش است که باید موضع خود را روشن کند. خلدی در ادامه گفت: «اسرائیل سعی دارد با هدف گرفتن سپاه، بسیج و نهادهای سرکوبگر، این تصویر را القا کند که هدف آن مردم یا ارتش سنتی ایران نیست.» او همچنین خاطرنشان کرد که در حملات اخیر، بیشترین تلفات در ایران متوجه نیروهای وابسته به حکومت بوده، در حالی که در اسرائیل، قربانیان اغلب از میان غیرنظامیان بودهاند.
این تحلیلگر معتقد است جمهوری اسلامی ایران کشور را در وضعیت حکومت نظامی قرار داده و سپاه کنترل امور را در دست دارد. به همین دلیل، اسرائیل میکوشد اخرین ظرفیتهای نظامی جمهوری اسلامی را نابود کند تا روند فروپاشی شتاب گیرد و حتی نیروهای وفادار به حکومت نیز در نهایت راهی جز تسلیم نداشته باشند.
فروغ کنعانی، پژوهشگر جامعهشناسی، میگوید: «حاکمیت هماکنون در بحران مشروعیت و بحران وضعیت قرار دارد و نمیتوان از آن توقعی داشت. شهبانو برای ایرانیان یک نماد ملی است و بخشی از اعتبار مدرنیته در ایران، مدیون زحمات اوست که در حافظه جمعی مانده است.»
علی صدرزاده، تحلیلگر مسائل خاورمیانه، در مصاحبه با ایراناینترنشنال به نگرانی کشورهای عربی از گسترش جنگ میان جمهوری اسلامی و اسرائیل اشاره کرد و گفت: «هیچ کشوری در منطقه توان بازداشتن نتانیاهو از ادامه حملات را ندارد. حتی دونالد ترامپ هم ممکن است در حال حاضر این توانایی را نداشته باشد.»
او افزود: «کشورهای عربی معتقدند این جنگ، مسیر توسعه ترسیمشده آنها را تحت تاثیر قرار خواهد داد. آنها پیش از آغاز درگیری به علی خامنهای هشدار دادند، اما او توجهی نکرد و ایران را در این وضعیت بحرانی قرار داد.»
در روزهای اخیر تنشها میان حامیان اسرائیل و طرفداران جنبش ماگا که مخالف حضور ایالات متحده در منازعات بینالمللی هستند، تشدید شده است.
شایان سمیعی، کارشناس امنیت ملی، در مصاحبه با ایراناینترنشنال به بررسی شکاف فزاینده در دولت آمریکا بر سر اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی پرداخت.
سمیعی در همین رابطه گفت: «ترامپ تلاش بسیاری کرد تا از جنبش ماگا در ساختار دولتش بهره ببرد؛ از انتخاب جیدی ونس بهعنوان معاون گرفته تا معرفی وزیران دفاع و خارجه از میان چهرههای شاخص این جریان.»
سمیعی افزود با این وجود، اریک کوریلا، فرمانده سنتکام، که از اقدام نظامی علیه حکومت ایران حمایت میکند، «در حال پیادهسازی تمام خواستههای خود است. حتی با وجود مخالفت شدید پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، ترامپ مستقیما دستور داده که خواستههای کوریلا اجرا شود».