سخنگوی کاخ سفید: ایران نمی‌تواند تنگه هرمز را ببندد
چین و روسیه، قدرتمندترین متحدان تهران، پس از حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای در ایران، واکنش‌های متفاوتی نشان دادند.
پکن حملات واشینگتن را «نقطه عطف خطرناک» خواند و مسکو هشدار داد که حملات به تاسیسات هسته‌ای می‌تواند خطرات رادیو اکتیو ایجاد کند.
در جلسه یک‌شنبه شورای امنیت سازمان ملل نیز دو قدرت هسته‌ای خواستار آتش‌بس فوری شدند.
جمهوری اسلامی اعلام کرده است به حمله آمریکا «پاسخ» خواهد داد و این امر، نگرانی‌هایی را در مورد حمله به پایگاه‌های نظامی آمریکا در کشورهای عربی منطقه ایجاد کرده است.
اتحاد «کرینک» وارد عمل نمی‌شود
به گزارش ای‌بی‌سی، کشورهای چین، روسیه، ایران و کره شمالی که اتحاد غیررسمی «کرینک» را تشکیل می‌دهند، به دنبال به چالش کشیدن نظم جهانی تحت رهبری آمریکا هستند.
به گفته محمد السدیری، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه ملی استرالیا، برخلاف اتحاد ناتو، هیچ توافق رسمی‌ای میان کشورهای کرینک برای دفاع متقابل وجود ندارند.
سدیری در ادامه گفت: «بعید است قدرت‌های جهانی مانند چین و روسیه وارد این درگیری شوند؛ مگر برای تامین سلاح، اما حتی این احتمال نیز پایین است.»
واکنش هر دو کشور چین و روسیه تاکنون نشان می‌دهد که در جنگ اسرائیل و جمهوری اسلامی مداخله نظامی نخواهند کرد.
آن‌ها پس از محکوم کردن آمریکا، بر راه‌حل دیپلماتیک تاکید کردند.
جمهوری اسلامی چگونه ممکن است تلافی کند؟
تحلیل‌گران معتقدند جمهوری اسلامی برای تلافی حمله آمریکا، بیشتر از شبکه نیروهای نیابتی خود در منطقه استفاده خواهد کرد.
این شبکه که «محور مقاومت» نامیده می‌شود، شامل حزب‌الله لبنان، حماس، حوثی‌های یمن و گروه‌های مسلح در عراق است.
به گفته جاناتان سایه، تحلیل‌گر بنیاد دفاع از دموکراسی در واشینگتن، ضربات اسرائیل طی دو سال گذشته توانایی حزب‌الله و حماس را تضعیف کرده و جمهوری اسلامی را تنها گذاشته است.
او افزود: «با این حال، ممکن است شاهد حمله شبه‌نظامیان عراقی مورد حمایت تهران به پایگاه‌های آمریکا باشیم زیرا اخیرا تهدیدات خود را علیه منافع آمریکا در منطقه تشدید کرده‌اند.»
حوثی‌ها نیز تهدید کرده بودند در صورت ورود آمریکا به جنگ اسرائیل و جمهوری اسلامی، حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ را از سر خواهند گرفت.
شبه‌نظامیان عراقی و شورشیان حوثی یمن دارای قابلیت‌های پهپادی و موشکی هستند که به آن‌ها اجازه هدف قرار دادن آمریکا و متحدانش را در منطقه می‌دهد.
تلافی جمهوری اسلامی برای «حفظ آبرو»
آمریکا در حال حاضر حدود ۴۰ هزار نیرو در خاورمیانه مستقر کرده که شامل حضور آن‌ها در پایگاه‌های دائمی در کویت، بحرین، قطر و امارات متحده عربی است.
این پایگاه‌ها دارای سیستم‌های پدافندی پیشرفته مشابه اسرائیل هستند اما نسبت به اسرائیل، قبل از موج‌های موشکی یا ازدحام پهپادهای مسلح، زمان هشدار بسیار کمتری خواهند داشت.
جمهوری اسلامی همچنین می‌تواند تاسیسات کلیدی نفت و گاز را در کشورهای میزبان پایگاه‌های آمریکایی هدف قرار دهد تا بهای بالاتری برای دخالت واشینگتن در جنگ ایجاد کند.
حمله پهپادی به دو سایت بزرگ نفتی در عربستان سعودی در سال ۲۰۱۹ که حوثی‌های تحت حمایت تهران مسئولیت آن را برعهده گرفتند، تولید نفت این کشور را در آن زمان و موقتا به نصف کاهش داد.
جمهوری اسلامی همچنین تهدید کرده است که تنگه هرمز را مسدود خواهد کرد.
به باور سایه، تلافی‌های گذشته جمهوری اسلامی معمولا محدود و برای «حفظ آبرو» در داخل بوده‌اند.
زمانی که آمریکا در عملیاتی قاسم سلیمانی را کشت، جمهوری اسلامی پیش از حمله به پایگاه آمریکا در عراق، هشدار داد تا از تشدید درگیری جلوگیری شود.
تحلیل‌گران معتقدند آن‌چه احتمالا اکنون اتفاق خواهد افتاد و به نفع آن‌ها خواهد بود، این است که ضررهای خود را بپذیرند و به‌جای گسترش جنگ، بر حملات علیه اسرائیل متمرکز شوند.
خبرگزاری رویترز دوشنبه دوم تیر گزارش داد که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، حامل نامه‌ای از علی خامنه‌ای برای ولادیمیر پوتین است.
منابع ایرانی به رویترز گفتند که تهران تاکنون از میزان حمایت مسکو از جمهوری اسلامی راضی نیست و خواستار اقدام مؤثرتر روسیه در برابر حملات آمریکا و اسرائیل است.
منابع رویترز توضیح ندادند که ایران دقیقا چه نوع کمکی از روسیه می‌خواهد.
عراقچی اواخر فروردین ماه نیز با نامه‌ای از خامنه‌ای برای پوتین به روسیه رفته بود.
سکوت پوتین در برابر حملات آمریکا
در حالی که پوتین پیش‌تر حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی را محکوم کرده اما تاکنون در قبال حملات آمریکا به سایت‌های هسته‌ای در ایران سکوت کرده است.
او هفته گذشته خواستار خویشتن‌داری طرفین شد و پیشنهاد میانجی‌گری برای حل بحران بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را مطرح کرد.
کاخ کرملین اعلام کرد که پوتین قرار است با عراقچی دیدار کند اما جزییاتی از محتوای گفت‌وگوها ارائه نشده است.
خبرگزاری دولتی تاس به نقل از عراقچی گزارش داد که ایران و روسیه در حال هماهنگ کردن مواضع خود درباره تنش‌های اخیر در خاورمیانه هستند.
میانجی‌گری مسکو و خط قرمز روسیه در بوشهر
پوتین بارها پیشنهاد داده که مسکو می‌تواند میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده میانجی‌گری کند و گفته که برای حل بحران، ایده‌هایی به طرفین داده است.
او در عین حال خواستار حفظ دسترسی تهران به فناوری هسته‌ای غیرنظامی شده است.
رییس‌جمهوری روسیه هفته گذشته از اظهار نظر درباره احتمال کشتن خامنه‌ای از سوی آمریکا و اسرائیل خودداری کرد.
در همین حال، اسرائیل به مسکو اطمینان داده که متخصصان روسی که در حال ساخت دو راکتور جدید در نیروگاه بوشهر هستند، هدف حملات هوایی قرار نخواهند گرفت.
روسیه که از متحدان دیرینه جمهوری اسلامی به شمار می‌رود، به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و یکی از امضاکنندگان توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام)، نقش مهمی در مذاکرات هسته‌ای با ایران دارد.
دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش، از برجام خارج شد.
احتیاط پوتین در برابر درگیری مستقیم با آمریکا
اگرچه روابط راهبردی تهران و مسکو در سال‌های اخیر تقویت شده اما به نظر می‌رسد کرملین تمایلی به درگیر شدن مستقیم در بحران کنونی ندارد.
ارتش روسیه درگیر چهارمین سال جنگ فرسایشی در اوکراین است و تحلیل‌گران می‌گویند که پوتین نمی‌خواهد در آستانه احیای روابط با دولت ترامپ، بر سر جمهوری اسلامی با واشینگتن در تقابل مستقیم قرار بگیرد.
با وجود فشارهای روزافزون از سوی تهران، روسیه همچنان مسیر محتاطانه‌ای را در پیش گرفته است.
نگرانی اصلی مسکو احتمال سقوط رژیم جمهوری اسلامی و فرو رفتن کل منطقه در هرج‌ومرج پس از آن است. سناریویی که پوتین صراحتا نسبت به آن هشدار داده است.
