طرح ترامپ برای ارسال غیرمستقیم سلاح به اوکراین از طریق ناتو
نیروهای اوکراینی در حال نبرد با ارتش روسیه، منطقه دونتسک، ۳۰ فروردین
پایگاه خبری اکسیوس به نقل از سه منبع آگاه گزارش داد دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، قصد دارد به متحدان خود در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) تسلیحات بفروشد تا بدین ترتیب، این کشورها بتوانند سلاحها را در اختیار اوکراین قرار دهند.
شماری از اعضای حزب کارگران کردستان (پکک)، در اقدامی نمادین برای خلع سلاح، سلاحهای خود را در نزدیکی شهر سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق به مقامهای مسئول تحویل دادند.
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۰ تیر به نقل از منابع آگاه گزارش داد حدود ۴۰ عضو و یک فرمانده پکک سلاحهای خود را زمین گذاشتند.
رویترز این اقدام را «گامی نمادین اما مهم» در مسیر پایان دادن به چند دهه درگیری مرگبار میان پکک و دولت ترکیه توصیف کرد.
قرار است این سلاحها در مراسمی دیگر با حضور مقامهای اطلاعاتی ترکیه و عراق، مقامهای اقلیم کردستان و اعضای ارشد حزب دموکراتیک خلقهای ترکیه که نقش مهمی در تسهیل روند تصمیمگیری پکک برای خلع سلاح ایفا کرده، منهدم شوند.
پکک در سالهای اخیر پس از عقب رانده شدن از مرزهای ترکیه، پایگاه اصلی خود را در شمال عراق مستقر کرده بود.
پیشتر در ۹ تیر، شبکه روداو به نقل از دو منبع آگاه گزارش داده بود روند خلع سلاح پکک از اقلیم کردستان عراق آغاز خواهد شد.
حزب دموکراتیک خلقها، پکک و عبدالله اوجالان، رهبر این حزب، همگی از رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه، خواستهاند به مطالبات سیاسی کُردها پاسخ دهد.
گزارشها همچنین حاکی از آن است که حزب کارگران کردستان نام رسمی خود را به «گروه صلح و جامعه دموکراتیک» تغییر داده است.
پیام تاریخی اوجالان
اوجالان ۱۸ تیر در یک پیام ویدیویی، خواستار گذار کامل به فرآیند سیاسی و دموکراتیک شد و از پارلمان ترکیه خواست کمیسیونی برای نظارت بر خلع سلاح این گروه و روند صلح تشکیل دهد.
آنکارا گامهایی در جهت تشکیل این کمیسیون برداشته است اما حزب دموکراتیک خلقها و اوجالان تاکید کردهاند برای تسهیل گذار پکک به عرصه سیاست دموکراتیک، به تضمینهای قانونی و سازوکارهای مشخص نیاز است.
اوجالان که از سال ۱۹۹۹ در زندان به سر میبرد، در پیام خود همچنین تاکید کرد که پکک دیگر اهداف جداییطلبانه نخواهد داشت.
اردوغان اعلام کرده دولتش اجازه نخواهد داد هیچ اقدامی روند خلع سلاح را به شکست بکشاند و وعده داده به مردم «خبری تاریخی و خوش» خواهد داد.
حزب کارگران کردستان ۲۲ اردیبهشت با انتشار بیانیهای انحلال خود را اعلام کرد و گفت پکک «ماموریت تاریخی» خود را به اتمام رسانده است.
پکک یک سازمان ملیگرای مسلح بود که از زمان تاسیس خود در سال ۱۹۷۸ نقشی محوری در مبارزه کُردها برای خودمختاری ایفا کرد.
این گروه عمدتا در ترکیه، عراق، سوریه و تا حدی ایران فعالیت میکرد و هم یک گروه سیاسی و هم یک گروه مسلح به شمار میرفت.
ترکیه، ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و چند کشور دیگر، پکک را یک سازمان تروریستی میدانستند.
تعدادی از نیروهای پکک در سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق سلاحهای خود را بر زمین گذاشتند
رسانههای عراقی تأیید کردهاند برخی جریانهای سیاسی کرد و همچنین مشاور امنیت ملی عراق قرار است در این مراسم خلع سلاح حضور یابند. اگرچه پیشتر اعلام شده بود که نمایندگانی از هیئت نمایندگی سازمان ملل متحد در عراق (یونامی)، کمیته بینالمللی صلیب سرخ، و سازمان آمریکایی CPT (تیمهای سازنده صلح جامعه) در این مراسم حضور خواهند داشت، اما شبکه خبری روداو این گزارش را تکذیب کرده است.
همزمان با تشدید تنشهای تجاری میان پکن و واشینگتن، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در حاشیه اجلاس آسهآن در کوالالامپور، پایتخت مالزی، با وانگ یی، همتای چینی خود، دیدار کرد. این دیدار نخستین گفتوگوی حضوری میان وزیران خارجه دو کشور بود.
روبیو این ملاقات را که جمعه ۲۰ تیر انجام شد، «بسیار سازنده» خواند و گفت «احتمال زیادی» وجود دارد که دونالد ترامپ و شی جین پینگ، روسای جمهوری آمریکا و چین، با یکدیگر دیدار کنند.
هنوز تاریخ مشخصی برای این دیدار تعیین نشده است.
روبیو تاکید کرد: «آمریکا و چین باید با یکدیگر رابطه داشته باشند. بدیهی است که برخی مسائل [میان دو کشور] باید حل و فصل شوند.»
روبیو در نخستین سفر آسیایی خود از زمان تصدی مسئولیت وزارت خارجه ایالات متحده، برای شرکت در اجلاس آسهآن (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) در مالزی حضور یافت.
اندونزی، برونئی، تایلند، سنگاپور، فیلیپین، کامبوج، لائوس، مالزی، میانمار و ویتنام، ۱۰ کشور عضو آسهآن هستند. با این حال، در اجلاس اخیر این اتحادیه، وزیران خارجه آمریکا، استرالیا، چین، روسیه، ژاپن، کره جنوبی، هند و مقامهای اتحادیه اروپا نیز حضور دارند.
دیدار روبیو با وانگ در حالی انجام شد که تنشها در سطح جهانی بر سر سیاستهای تعرفهای ترامپ بالا گرفته است.
پکن این هفته به واشینگتن هشدار داده در صورت بازگرداندن تعرفههای سنگین بر کالاهای چینی، واکنش نشان خواهد داد.
دولت چین همچنین تهدید کرده در برابر کشورهایی که با ایالات متحده برای کنار گذاشتن این کشور از زنجیرههای تامین همکاری میکنند، دست به اقدامات تلافیجویانه خواهد زد.
سفر روبیو به مالزی در چارچوب تلاشهای دولت ترامپ برای افزایش تمرکز بر منطقه هند-پاسیفیک و فاصله گرفتن از بحرانهای پرچالش خاورمیانه و اروپا انجام شده است.
وزیر خارجه آمریکا ۱۹ تیر هم در حاشیه اجلاس آسهآن با سرگئی لاوروف، همتای روس خود، دیدار کرد و مواضع مسکو در قبال جنگ اوکراین را مورد انتقاد قرار داد.
اجلاس آسهآن زیر سایه جنگ تعرفهها
اعلام تعرفههای سنگین آمریکا بر کالاهای وارداتی از بسیاری از کشورهای آسیایی، از جمله متحدان واشینگتن، سفر روبیو به مالزی را تحتالشعاع قرار داده است.
بر اساس این تصمیم، کالاهای وارداتی از ژاپن، کره جنوبی و مالزی مشمول تعرفه ۲۵ درصدی خواهند شد. این رقم برای اندونزی ۳۲ درصد، برای تایلند و کامبوج ۳۶ درصد و برای میانمار و لائوس ۴۰ درصد تعیین شده است.
تحلیلگران معتقدند روبیو در این سفر میکوشد کشورهای جنوب شرق آسیا را متقاعد کند که ایالات متحده، در مقایسه با چین، شریک بهتری برای آنها خواهد بود.
روبیو ۱۹ تیر در دیدار با همتایان خود در کشورهای جنوب شرق آسیا تاکید کرد منطقه هند-پاسیفیک همچنان در کانون سیاست خارجی آمریکا قرار دارد.
چین که پیشتر با تعرفههای بیش از ۱۰۰ درصدی دولت ترامپ روبهرو شده بود، در اردیبهشتماه به توافقی با آمریکا دست یافت که بر اساس آن، دو طرف به کاهش موقتی تعرفههای تجاری متقابل متعهد شدند.
با این حال، پکن تنها تا ۲۱ مرداد فرصت دارد تا با واشینگتن به توافق نهایی برسد و از بازگشت تعرفههای سنگین جلوگیری کند.
انتقاد شدید چین از سیاستهای تعرفهای آمریکا
وزیر خارجه چین در اظهارات خود در اجلاس آسهآن بهشدت از مواضع تجاری آمریکا انتقاد کرد.
وانگ در دیدار با همتای مالزیایی خود، تعرفههای آمریکا را «نمونهای معمول از رفتار زورگویانه و یکجانبه» خواند و افزود هیچ کشوری نباید از آن حمایت کند یا با آن موافقت داشته باشد.
وانگ در دیدار با وزیر خارجه تایلند تاکید کرد تعرفههای ایالات متحده مورد سوءاستفاده قرار گرفتهاند، «نظام تجارت آزاد را تضعیف کردهاند و ثبات زنجیره جهانی تولید و تامین را بر هم زدهاند».
او در دیدار با همتای کامبوجی خود نیز گفت اعمال این تعرفهها از سوی آمریکا تلاشی برای محروم کردن کشورهای جنوب شرق آسیا از «حق مشروع» آنها برای توسعه است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده، قوانین تعرفهای خود را در مورد واردات کالا از کانادا تشدید و اعلام کرد که آمریکا از ماه آینده تعرفهای ۳۵ درصدی بر واردات از این کشور اعمال خواهد کرد. ترامپ قصد دارد تعرفههایی ۱۵ یا ۲۰ درصدی بر دیگر شرکای تجاری آمریکا وضع کند.
او پنجشنبه ۱۹ تیر در نامهای به مارک کارنی، نخستوزیر کانادا که در شبکه اجتماعی تروثسوشال منتشر کرد، اطلاع داد نرخ جدید از اول ماه اوت (دهم مرداد) اجرایی خواهد شد و اگر کانادا مقابلهبهمثل کند، این نرخ افزایش خواهد یافت.
در مقابل، کارنی در پستی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد دولتش در مذاکرات با ایالات متحده برای دستیابی به توافق تا رسیدن به آن مهلت، به دفاع از کارگران و کسبوکارهای کانادایی ادامه خواهد داد.
این تعرفه ۳۵ درصدی نسبت به نرخ فعلی ۲۵ درصدی که ترامپ برای کانادا تعیین کرده بود افزایش یافته و ضربهای به تلاشهای کارنی محسوب میشود.
یک مقام دولت آمریکا اعلام کرد معافیتها برای کالاهای تحت توافق «ایالات متحده-مکزیک-کانادا» پا بر جا خواهد ماند و تعرفههای ۱۰ درصدی بر انرژی و کود نیز قرار نیست تغییری کند؛ هرچند ترامپ هنوز تصمیم نهایی خود را درباره این موضوعات نگرفته است.
او در نامهاش از چیزی که آن را «ورود فنتانیل از کانادا» نامید و همچنین موانع تعرفهای و غیرتعرفهای کانادا که به کشاورزان و دامداران آمریکا آسیب میزند، انتقاد کرد.
او تاکید کرد کسری تجاری، تهدیدی برای اقتصاد و امنیت ملی آمریکاست.
ترامپ نوشت: «اگر کانادا با من برای توقف جریان قاچاق فنتانیل همکاری کند، شاید در این نامه تجدیدنظر کنیم.»
مقامات کانادایی میگویند مقدار بسیار اندکی فنتانیل از طریق کانادا وارد آمریکا میشود و آنها اقداماتی برای تقویت کنترل در مرزها انجام دادهاند.
کارنی پیشتر در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «کانادا پیشرفت حیاتیای در متوقف کردن بلای فنتانیل در آمریکای شمالی داشته است. ما به ادامه همکاری با ایالات متحده برای نجات جانها و حفاظت از شهروندان در هر دو کشور متعهدیم.»
نخستوزیر کانادا ماه گذشته گفته بود او و ترامپ موافقت کردهاند تا ظرف ۳۰ روز یک توافق اقتصادی و امنیتی جدید را نهایی کنند.
نگرانی درباره تعرفههای اتحادیه اروپا
ترامپ در روزهای اخیر دامنه جنگ تجاری خود را گسترش داده و تعرفههای جدیدی بر تعدادی از کشورها، از جمله متحدانی چون ژاپن و کره جنوبی اعمال کرده و همچنین تعرفه ۵۰ درصدی بر واردات مس وضع کرده است.
اقدامات جدید او موجب نگرانی مجدد سرمایهگذاران شد، بهگونهای که شاخصهای بازارهای جهانی سهام در بامداد جمعه کاهش یافت.
ترامپ در مصاحبهای با شبکه انبیسی که پنجشنبه منتشر شد، گفت سایر شرکای تجاری که هنوز چنین نامههایی دریافت نکردهاند نیز احتمالا با تعرفههای مشابه مواجه خواهند شد.
او ادامه داد: «ما فقط خواهیم گفت که همه کشورهای باقیمانده باید تعرفه پرداخت کنند؛ چه ۲۰ درصد باشد چه ۱۵ درصد. ما اکنون روی این موضوع کار میکنیم.»
چهارشنبه ۱۸ تیر، رییسجمهوری آمریکا در نامهای به رییسجمهوری برزیل اعلام کرد از اول اوت تعرفه ۵۰ درصدی بر محصولات وارداتی از این کشور اعمال خواهد شد و همزمان حمایت خود را از ژایر بولسونارو، رییسجمهوری پیشین برزیل، ابراز کرد.
در حمله موشکی جمهوری اسلامی به پایگاه نظامی العدید در قطر که در واکنش به حمله ایالات متحده به تاسیسات هستهای در ایران انجام شد، تنها حدود ۴۰ نظامی آمریکایی از واحد پدافند هوایی در این پایگاه حضور داشتند. آنان با کمک سامانههای پاتریوت، موفق به رهگیری اغلب موشکهای شلیکشده شدند.
به نوشته خبرگزاری رویترز، ژنرال دانیل کین، رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا، چند روز پس از این حمله در نشستی خبری اعلام کرد شمار موشکهای پاتریوت شلیکشده در جریان این درگیری، بیش از هر عملیات دیگری از زمان نخستین بهکارگیری این سامانه در جنگ اول خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ بوده است.
او افزود: «عملیات رهگیری موفقیتآمیز بود و خوشبختانه هیچ تلفاتی نداشتیم و خسارات نیز حداقلی بود.»
این درگیری نظامی در حالی رخ داد که بهنوشته رویترز، دولت دونالد ترامپ آن را بهعنوان تجلی «یک دکترین نظامی جدید» معرفی کرد.
بر اساس این روایت، دولت فعلی آمریکا نسبت به دولتهای گذشته از قدرت نظامی به شکلی «شفافتر و هدفمندتر» استفاده میکند که این امر به بازسازی بازدارندگی آمریکا در برابر رقبایی چون چین و روسیه کمک کرده است.
بهموازات این رویکرد، واشینگتن همچنین حملات ۵۲ روزه به مواضع حوثیها در یمن را نمونهای دیگر از این سیاست «مداخله محدود و هدفمند» توصیف کرده است.
با این حال، حملات دریایی و هوایی حوثیها به کشتیها و کشور اسرائیل طی روزهای گذشته بار دیگر از سر گرفته شده است.
با وجود این شرایط، رویترز گزارش داد که در داخل دولت ترامپ، شکافهای فزایندهای درباره نحوه استفاده از قدرت نظامی آمریکا ایجاد شده است. برخی فرماندهان ارشد ارتش آمریکا بر لزوم ادامه حمایت از اوکراین تاکید دارند و هشدار میدهند که شکست کییف میتواند زمینهساز حملات بیشتر از سوی روسیه یا چین شود.
از سوی دیگر، چهرههایی چون پیت هگست، وزیر دفاع و الگبریج کولبی، معاون غیرنظامی پنتاگون، استدلال میکنند که ارسال تجهیزات بیش از حد به اوکراین، ذخایر حیاتی تسلیحات آمریکا را تضعیف کرده و به نفع چین تمام میشود.
رویترز در ادامه گزارش خود به نقل از منابع مطلع نوشت که مصرف گسترده موشکهای پاتریوت در خاورمیانه و اوکراین موجب کاهش شدید موجودی این سامانهها شده؛ بهطوری که ذخایر فعلی تنها ۲۵ درصد از سطح مورد نیاز پنتاگون را پوشش میدهد.
در واکنش به این وضعیت، پنتاگون هفته گذشته تصمیم گرفت ارسال برخی سلاحها از جمله پاتریوت و موشکهای هایمارس را به اوکراین متوقف کند تا ذخایر نظامی آمریکا بازسازی شود اما ترامپ این تصمیم را وتو کرد و در نشستی خبری گفت: «آنها باید بتوانند از خودشان دفاع کنند.»
در ادامه، رویترز به بخشی دیگر از شکاف داخلی در دولت ترامپ پرداخت؛ جایی که جیدی ونس، معاون اول او، با لحنی دفاعی از آنچه «دکترین ترامپ» مینامد، گفت: «اول، منافع آمریکا را شفاف بیان میکنی، دوم، تلاش دیپلماتیک برای حل مساله انجام میدهی و سوم، اگر دیپلماسی شکست خورد، با قدرت نظامی ضربه میزنی و قبل از اینکه درگیر جنگی فرسایشی شوی، خارج میشوی.»
بهنوشته رویترز، این تعریف ساده از سیاست ترامپ در عرصه بینالمللی با موانعی جدی روبهرو است؛ از جمله شخص ترامپ که همواره به غیرقابل پیشبینی بودن تصمیمهایش افتخار میکند و بارها مواضع خود را بهسرعت تغییر داده است.
در بخشی از گزارش رویترز آمده است ترامپ در یک سخنرانی خصوصی، ادعا کرده که به رهبران روسیه و چین هشدار داده بوده در صورت حمله به اوکراین یا تایوان، آمریکا اقدام نظامی خواهد کرد.
ترامپ گفته که به ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، گفته بوده: «اگر وارد اوکراین شوی، مسکو را با خاک یکسان میکنم.»
درباره شی جینپینگ، رییسجمهوری چین نیز گفته بوده که رهبر چین او را «دیوانه» تصور کرده است.
هر چند برخی مشاوران سابق ترامپ، از جمله جان بولتون، صحت این اظهارات را زیر سوال بردهاند اما حتی در صورت نادرست بودن، باز هم منعکسکننده نگاه رییسجمهوری آمریکا به نقش تهدید نظامی در بازدارندگی است.
رویترز در پایان گزارش خود تاکید کرد بسیاری از روسایجمهور آمریکا از دوران جنگ سرد به این نتیجه رسیدهاند که برای جلوگیری از بروز جنگهای فراگیر باید به شکلی صریحتر، متعهد به دفاع از متحدان شوند؛ حتی اگر این تعهد شامل استفاده از سلاحهای متعارف یا اتمی باشد.
تحلیلگران معتقدند سیاستهای نظامی ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوری ناپیوستهاش، ممکن است به سیاستی انعطافناپذیر و بر پایه تهدید مستقیم نظامی بدل شود که پیچیدگیهای ژئوپولیتیکی آینده را بیش از پیش تشدید خواهد کرد.
این اقدام تلاشی برای حمایت غیرمستقیم از کییف بدون دخالت مستقیم واشینگتن در ارسال سلاح ارزیابی شده است.
اکسیوس جمعه ۲۰ تیر نوشت این تصمیم «تغییری قابل توجه در مواضع ترامپ به شمار میرود، چرا که او بهطور فزایندهای از ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، دلسرد شده است».
این رسانه افزود ترامپ پیشتر عمدتا بهدلیل پرهیز از ورود مستقیم به جنگ اوکراین، با ارسال محمولههای تسلیحاتی جدید به کییف مخالفت میکرد.
ترامپ در دوران کارزار انتخابات ریاستجمهوری ایالات متحده بارها وعده داده بود در صورت پیروزی و ورود مجدد به کاخ سفید، جنگ اوکراین را بهسرعت به پایان خواهد رساند.
با این حال، تلاشهای دیپلماتیک دولت او در ماههای اخیر برای خاتمه این مناقشه مرگبار تاکنون موفقیتآمیز نبوده است.
ترامپ ۱۲ تیر از رویکرد روسیه در قبال مناقشه اوکراین ابراز ناامیدی کرد و گفت پوتین قصد ندارد به این جنگ پایان دهد.
ویرانیها برجا مانده از حمله پهپادی روسیه به شهر خارکیف، ۲۰ تیر
تغییر سیاست ترامپ در قبال جنگ اوکراین؟
دو مقام دولت ترامپ در مصاحبه با اکسیوس تاکید کردند فروش سلاح به ناتو بهمعنای تغییر سیاست ایالات متحده نیست و واشینگتن همچنان قصدی برای مسلح کردن کییف ندارد.
یکی از این مقامها گفت: «رییسجمهور سلاحهای دفاعی را به ناتو میفرستد. این ناتو است که تصمیم میگیرد با آنها چه کند. ما سلاحی به اوکراین نمیفرستیم.»
با این حال، ترامپ ۱۹ تیر در مصاحبه با شبکه انبیسی تایید کرد این تسلیحات در نهایت به اوکراین منتقل خواهند شد.
او گفت: «کاری که ما میکنیم این است که سلاحها را برای ناتو میفرستیم، بعد ناتو آنها را [به اوکراین] میدهد و ناتو هم هزینه این تسلیحات را پرداخت میکند.»
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، ۱۹ تیر در حاشیه اجلاس آسهآن در مالزی با سرگئی لاوروف، همتای روس خود، .
روبیو در این دیدار گفت واشینگتن از انعطافناپذیری مسکو در قبال پایان دادن به جنگ اوکراین ناراضی است.
ابهام در جزییات و زمانبندی طرح
اکسیوس در ادامه گزارش خود به نقل از دو منبع آگاه نوشت پیشنهاد ارسال غیرمستقیم سلاح به اوکراین در اجلاس اخیر ناتو مطرح شد و در گفتوگوهایی با اوکراین و متحدان اروپایی آمریکا مورد بررسی قرار گرفت.
یکی از این منابع گفت این تسلیحات میتواند شامل تجهیزات تهاجمی نیز باشد؛ نه صرفا سامانههای پدافند هوایی.
منبعی دیگر هم که یک مقام بلندپایه اروپایی است، این طرح را تایید کرد اما گفت از نهایی شدن آن اطلاعی ندارد.
او افزود هنوز زمانبندی و جزییات طرح مشخص نشده است.
روسیه عملیات نظامی خود را علیه اوکراین اسفند ۱۴۰۰ کلید زد و از آن زمان تاکنون، درگیریهای مرگبار میان دو کشور ادامه داشته است.
از زمان آغاز این جنگ، روسیه حدود یکپنجم از خاک اوکراین را به تصرف خود درآورده است.