ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، هشدار داد در صورتی که مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی به «توافقی قابل راستی‌آزمایی» ختم نشود، مکانیسم ماشه علیه ایران ۹ شهریور فعال خواهد شد.
وزارت کشور سوریه سه‌شنبه ۲۴ تیر اعلام کرد نیروهای دولتی این کشور وارد سویدا شده‌اند تا به درگیری‌های مرگبار ساکنان مسلح با قبایل بادیه‌نشین پایان دهند.
احمد دالاتی، فرمانده پلیس استان سویدا، در بیانیه‌ای گفت: «نیروهای وزارتخانه‌های کشور و دفاع، عملیات ورود به مرکز شهر سویدا را آغاز کرده‌اند.»
این نیروها حکومت نظامی را در سطح شهر به اجرا گذاشته‌اند. قرار است محدودیت‌های عبور و مرور «تا اطلاع ثانوی» ادامه داشته باشد.
رهبران مذهبی اقلیت دروزی در بیانیه‌ای با ورود نیروهای دولتی به سویدا موافقت کردند.
آن‌ها از گروه‌های مسلح خواستند با نیروهای دولتی همکاری و از مقابله با آنان خودداری کنند و سلاح‌هایشان را به وزارت کشور تحویل دهند.
ارتش اسرائیل ۲۳ تیر در اطلاعیه‌ای خبر داد به‌منظور ارسال «پیامی روشن و هشداری صریح به رژیم سوریه»، چند تانک را در نزدیکی روستای سمیع در منطقه سویدا هدف قرار داده است.
این اطلاعیه افزود: «اجازه نخواهیم داد به دروزی‌های سوریه آسیبی برسد.»
اسرائیل پیش‌تر وعده داده بود از اعضای جامعه دروزی سوریه حمایت کند، اما این حمله احتمالا یکی از موارد نادری است که اسرائیل نیروهای نظامی دولت جدید سوریه را هدف قرار می‌دهد.
اسعد الشیبانی، وزیر خارجه دولت انتقالی سوریه، ۲۳ تیر در گفت‌وگو با شبکه العربیه تاکید کرد حمل سلاح تنها در حوزه مسئولیت دولت است و افزود: «هیچ‌کس مجاز به دخالت در امور داخلی ما نیست.»
انس خطاب، وزیر کشور دولت انتقالی سوریه، نیز «فقدان نهادهای دولتی، به‌ویژه نهادهای نظامی و امنیتی» را یکی از دلایل اصلی تداوم تنش‌ها در سویدا و مناطق اطراف آن خواند.
در درگیری‌های خونین سویدا چه گذشت
خبرگزاری رویترز به نقل از شاهدان نوشت این درگیری‌ها به‌دنبال موجی از آدم‌ربایی‌ها، از جمله ربوده شدن یک بازرگان دروزی در روز ۲۰ تیر در بزرگراه دمشق ـ سویدا آغاز شد.
شاهدان گفتند گروه‌های مسلح بادیه‌نشین سنی به روستاهای دروزی‌نشین در شمال و غرب حومه سویدا حمله کرده‌اند.
در جریان این درگیری‌ها تاکنون دست‌کم ۱۰۰ نفر کشته شده‌اند.
وزارت دفاع سوریه اعلام کرد ۱۸ نفر از نیروهای امنیتی این کشور که برای آرام کردن درگیری‌ها به سویدا اعزام شده بودند، در جریان حملات گروه‌های مسلح جان باختند.
حسن عبدالغنی، سخنگوی این وزارتخانه، گفت شماری از نیروهای ارتش نیز در جریان حملات گروه‌های «خارج از قانون» به مواضع نظامی زخمی و شماری «ربوده» شده‌اند.
بر اساس گزارش وزارت دفاع سوریه، این گروه‌ها که به نامشان اشاره نشده، بامداد سه‌شنبه به چند واحد نظامی حمله کردند و با پاسخ نیروهای ارتش مواجه شدند.
درگیری‌ها میان جنگجویان قبایل بادیه‌نشین سنی و شبه‌نظامیان دروزی، عمدتا در محله مقوس در شرق سویدا جریان داشته است.
این خشونت‌ها تازه‌ترین مورد از خونریزی‌های فرقه‌ای در سوریه را رقم زد، کشوری که پس از سرنگونی بشار اسد به دست شورشیان اسلام‌گرا در آذر ۱۴۰۳، با افزایش شدید نگرانی‌‌ها در میان اقلیت‌های مذهبی‌اش روبه‌رو شده است.
اوایل اردیبهشت ۱۴۰۳ نیز میان جنگجویان سنی و ساکنان مسلح دروزی شهر جرمانا در جنوب شرقی دمشق درگیری‌هایی رخ داد که بعدها به محله‌ای دیگر در نزدیکی مرکز استان کشیده شد.
شبه‌نظامیان عرب سنی که در طول جنگ داخلی با بشار اسد مبارزه می‌کردند، پس از سقوط حکومت اسد با انحلال خود و پیوستن به وزارت دفاع دولت انتقالی جدید موافقت کردند، اما تلاش‌ها برای ادغام گروه‌های مسلح وابسته به اقلیت‌های سوریه، از جمله دروزی‌ها و کُردها، عمدتا ناکام بوده است.
این روند در جنوب سوریه و به‌ویژه به‌دلیل سیاست رسمی اسرائیل، با پیچیدگی بیشتری مواجه شده است.
مقام‌های اسرائیلی بارها تاکید کرده‌اند که هدف اصلی آن‌ها، خلع سلاح کامل منطقه جنوب سوریه، شامل سویدا و استان‌های مجاور، است و اجازه نخواهند داد هیچ گروه مسلحی، از جمله نیروهای وابسته به دولت سوریه، در این منطقه مستقر شوند.
این روزنامه سه‌شنبه ۲۴ تیر نوشت: «در ابتدای جنگ، روسها خواهان پایان درگیری بودند، اسرائیل را بهعنوان متجاوز شناختند و تهاجم اسرائیل را محکوم کردند، اما در مجموع، موضعگیریشان چندان قوی نبود یا دست کم موضعگیریای که در ایران انتظار میرفت به این معنی که روسها با شدت بیشتری در این قضیه ایستادگی کنند و مواضعشان را قویتر و جدیتر بیان کنند، دیده نشد.»
فرهیختگان افزود نقش روسیه «بیشتر از آنکه ایجابی باشد، سلبی است. یعنی روسها بیشتر از آنکه بتوانند کمک کنند تا قطعنامهای به نفع ایران صادر شود، می‌توانند از شکلگیری قطعنامهای علیه ایران جلوگیری کنند».
در ادامه این مطلب آمده است: «روسها در شرایط فعلی در موقعیت و جایگاهی نیستند که بتوانند رایزنیهای گستردهای بین کشورهای غربی و به‌ویژه اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل داشته باشند و بخواهند نظر مساعد آن‌ها را نسبت به موضوعی جلب کنند.»
اوایل تیرماه، کاخ کرملین انتقادها درباره عدم حمایت کافی از تهران را رد کرد و گفت با محکوم کردن حملات ایالات متحده و اسرائیل به ایران، «موضعی شفاف» اتخاذ کرده است.
خبرگزاری رویترز سوم تیر نوشت رییسجمهوری روسیه حملات آمریکا به تاسیسات هسته‌ای در ایران را «بیدلیل» خوانده و آن‌ها را محکوم کرده است.
پوتین دوم تیر نیز از تلاش روسیه برای «کمک به مردم ایران» خبر داد؛ هرچند جزییاتی در این باره ارائه نکرد.
در دیماه ۱۴۰۳، جمهوری اسلامی و روسیه با هدف تقویت همکاریهای بلندمدت، یک تفاهمنامه جامع راهبردی دوجانبه به امضا رساندند.
گزارش رویترز از نارضایتی جمهوری اسلامی از روسیه
رویترز دوم تیر به نقل از منابع ایرانی گزارش داد تهران از میزان حمایت مسکو در جریان جنگ اخیر رضایت نداشته است.
این خبرگزاری نوشت در پی انجام گستردهترین عملیات نظامی آمریکا در ایران از زمان انقلاب سال ۱۳۵۷، رهبر جمهوری اسلامی عراقچی را راهی مسکو کرد تا از پوتین برای حمایت بیشتر از تهران در برابر ایالات متحده و اسرائیل کمک بخواهد.
پیش‌تر تورج اتابکی، پژوهشگر ارشد پژوهشکده بینالمللی تاریخ اجتماعی، در مصاحبه با ایراناینترنشنال گفت: «پوتین در آغاز تلاش میکرد در جنگ ایران و اسرائیل نقش میانجی را ایفا کند و از این طریق، حمایت آمریکا را به نفع خود در جنگ روسیه و اوکراین جلب کند. اما اکنون به نظر میرسد که آمریکا دیگر نیازی به نقشآفرینی روسیه نمیبیند. در نتیجه، شانس موفقیت دیپلماتهایی مانند عراقچی در سفر به مسکو و دیدار با پوتین بسیار پایین است.»
اتابکی همچنین به تلاش تهران برای جلب حمایت بینالمللی در شورای امنیت اشاره کرد و افزود: «ایران انتظار داشت روسیه حمایت جدیتری از آن داشته باشد، به‌ویژه در شرایط حساس فعلی. با این حال، حمایت مسکو همچنان در حد سخنرانیها و مواضع لفظی باقی مانده و جنبه عملی و موثری ندارد.»
علاوه بر حمایت ضعیف روسیه از جمهوری اسلامی در جنگ با اسرائیل، پایگاه خبری اکسیوس ۲۱ تیر گزارش داد پوتین به مقام‌های حکومت ایران و آمریکا اطلاع داده که با طرح «غنیسازی صفر» برای حل و فصل پرونده هسته‌ای تهران موافق است.
این رسانه به نقل از سه مقام اروپایی و یک مقام اسرائیلی نوشت مسکو مقام‌های حکومت ایران را تشویق کرده با توقف کامل غنیسازی اورانیوم موافقت کنند.
وزارت امور خارجه روسیه این گزارش را رد کرد.
بارو سه‌شنبه ۲۴ تیر اعلام کرد فرانسه، بریتانیا و آلمان در صورت نرسیدن به یک توافق هسته‌ای «قاطع، ملموس و قابل راستی‌آزمایی» با جمهوری اسلامی، حداکثر تا پایان ماه اوت (۹ شهریور) ساز و کار بازگشت فوری تحریم‌های سازمان ملل یا همان مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال خواهند کرد.
او در آستانه نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل گفت: «فرانسه و شرکایش حق دارند تحریم‌های جهانی در حوزه تسلیحات، نظام بانکی و تجهیزات هسته‌ای را که ۱۰ سال پیش لغو شده بود، دوباره اعمال کنند.»
وزیر خارجه فرانسه همچنین از تصویب تحریم‌های اروپایی علیه ۹ شخص و نهاد ایرانی «مسئول ترور» در خاک اروپا خبر داد.
مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک، ساز و کاری است که ۱۰ سال پیش در زمان توافق برجام، در متن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل گنجانده شد تا امکان بازگشت خودکار تحریم‌های این سازمان علیه ایران را در صورت «عدم پایبندی اساسی» این کشور به تعهدات خود فراهم آورد.
این اقدام نیازی به رای‌گیری یا اجماع در شورای امنیت نخواهد داشت.
بارو اوایل تیر نیز گفته بود فرانسه و شرکای اروپایی‌اش می‌توانند تنها با ارسال یک نامه، تحریم‌های جهانی بر تسلیحات، تجهیزات هسته‌ای و بخش‌های کلیدی مالی ایران را بازگردانند.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ۲۴ تیر هشدار داد زمان برای استفاده از مکانیسم ماشه رو به پایان است.
او گفت پرونده جمهوری اسلامی در نشست پیش روی شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
پیش از این در ۱۷ تیر، دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، هشدار داد اگر جمهوری اسلامی از برنامه هسته‌ای خود عقب‌نشینی نکند، لندن برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه آمادگی دارد.
در سوی مقابل، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، ۲۳ تیر با اشاره به تهدید کشورهای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه گفت: «استفاده از مکانیسم ماشه یک اقدام سیاسی و در راستای تقابل با ایران است.»
بقایی افزود هنوز زمان مشخصی برای ادامه گفت‌وگوهای هسته‌ای میان تهران و واشینگتن تعیین نشده و حضور ایران در این مذاکرات منوط به حصول اطمینان از «اثربخشی» آن است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، هم ۲۱ تیر در دیدار با روسای نمایندگی‌های خارجی در تهران، امکان استفاده از مکانیسم ماشه را «بزرگترین اشتباه» اروپایی‌ها خواند.
مقام‌های حکومت ایران بارها تهدید کرده‌اند در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه به آن پاسخ خواهند داد.
