مسعود پزشکیان: برخی از مردم را دشمن می‌دانستیم، اما در جنگ ایستادند
خامنه‌ای چهارشنبه ۲۵ تیر، حدود ۲۰ روز پس از اعلام آتش‌بس، برای اولین بار در دیدار با مسئولان قوه قضاييه سخنرانی کرد. رهبر جمهوری‌اسلامی گفت اسرائیل را «سرطان» و آمریکا را به خاطر حمایت از اسرائیل «جنایتکار» می‌داند، اما به استقبال و پیشواز جنگ نرفته است. او با اشاره به کمک آمریکا در جنگ ۱۲ روزه به اسرائیل، مدعی شد اسرائیل «خم شده و به زمین چسبیده بود» و به همین علت به آمریکا «متوسل» شد.
خامنه‌ای با بیان اینکه در زمان پهلوی، مسئولان وقت «حتی در خفا و جلسات خصوصی نیز جرأت اعتراض به آمریکا را نداشتند» گفت اکنون در جمهوری‌اسلامی، مقامات نه تنها از آمریکا «نمی‌ترسند»، بلکه آمریکا را «می‌ترسانند»، او این موضوع را ناشی از «اراده ملی» توصیف کرد.
او حمله به پایگاه العدید آمریکا در قطر را «ضربه متقابل» توصیف و تاکید کرد: «مرکز مورد تهاجم ایران مرکز فوق‌العاده حساس آمریکا در منطقه بود و هر گاه سانسورهای خبری برطرف شود مشخص خواهد شد که ایران چه ضربه بزرگی وارد کرده است.»
دوم تیر، نیویورک تایمز به نقل از سه مقام ایرانی گزارش داد که جمهوری اسلامی پیش از انجام حملات به پایگاه‌های آمریکا در قطر، این حملات را با مقامات قطری هماهنگ کرده بود تا تلفات به حداقل برسد؛ این موضوع را دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز تایید کرد.
خامنه‌ای در ادامه با اشاره به این حملات گفت: «البته ضربه‌ای از این بزرگ‌تر هم می‌توان به آمریکا و دیگران وارد کرد.» رهبر جمهوری‌اسلامی، در این سخنرانی و سخنرانی‌های دیگر، معمولا به صراحت درباره هدف قرار دادن اسرائیل با عنوان «رژیم صهیونیستی» یاد می‌کند، اما مشخص نیست اشاره او به «دیگران» در این سخنرانی، کدام کشورها است.
مقامات اسرائیلی هشدار دادند توان موشکی جمهوری‌اسلامی حتی اروپا را تهدید می‌کند و از طرفی روزنامه فایننشال تایمز، از بروز ترس و نااطمینانی عمیق در پایتخت‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس پس از جنگ ۱۲ روزه خبر داده است.
ادعای شکست طرح براندازی جمهوری اسلامی
رهبر جمهوری‌اسلامی با تمجید از آنچه «بروز امر ملی» در جریان جنگ ۱۲ روزه خواند، گفت همین موضوع را «مانع تحقق نقشه دشمن» دانست و مدعی شد نقشه «متجاوزان» آن بود که با حمله به «شخصیت‌ها و مراکز حساس» جمهوری‌اسلامی ضعیف شود و در این زمان با «به میدان آوردن هسته‌های خفته مزدوران» که او آنها را «منافقان و سلطنت‌طلبان» توصیف کرد، مردم را به خیابان بکشانند و «کار نظام را تمام کنند.»
خامنه‌ای تصریح کرد «خدا» این نقشه را بر هم زد و مردم را «به پشتیبانی از دولت و نظام» وارد میدان کرد. از ابتدای جنگ ۱۲ روزه، دستگاه رسمی و غیر رسمی تبلیغاتی جمهوری‌اسلامی در داخل و خارج از کشور، با استفاده از نمادهای ملی‌گرایانه، بر خلاف تمام عمر جمهوری‌اسلامی، تلاش کردند رویارویی جمهوری‌اسلامی و اسرائیل را با روایتی ملی‌گرایانه، رویارویی «ایران و اسرائیل» توصیف کنند.
اگرچه عمده اهداف اسرائیل در ایران، شامل انبارهای موشکی، مراکز سرکوب، ساختمان اداری زندان اوین و فرماندهان نظامی و گردانندگان برنامه هسته‌ای، همگی مراکز مورد استفاده جمهوری‌اسلامی و چهره‌های موثر، برای حمله به اسرائیل و سرکوب معترضان داخلی بوده است؛ معترضانی که از سال ۱۳۸۸، با شعار «نه غزه، نه لبنان/جانم فدای ایران» اعتراض خود را به سیاست‌های امت‌گرایانه و پرورش نیروهای نیابتی موسوم به «محور مقاومت» ابراز کرده بودند.
«وزن مذهبی متفاوت»
در این سخنرانی، رهبرجمهوری‌اسلامی، کلیدواژه جدیدی به‌کار برد و با تمجید از اتحاد افرادی با «وزن مذهبی متفاوت» در جهت حمایت از جمهوری اسلامی که دیدگاه آنان بعضا متفاوت هم هست، دستور داد همه، از روزنامه‌نگار تا مقامات دولتی و امامان جمعه، از اتحادی که او از آن یاد کرد «صیانت» کنند.
خامنه‌ای گفت «وزن مذهبی متفاوت» و دیدگاه‌های متضاد این افراد منافی کنار هم ایستادن آنان برای دفاع از «ایران عزیز و نظام اسلامی» نبود و برای حفظ این «اتحاد ملی»، باید «مغالطات» رفع و از به میان کشیدن ایرادهای «غیر لازم» خودداری شود.
در زمان جنگ ۱۲ روزه و پس از اعلام آتش‌بس، جریان موسوم به اصلاح‌طلب و جریان اصولگرا، یکدیگر را متهم کردند. اصلاح‌طلبان، اصولگرایان را به جنگ‌طلبی و ایجاد هزینه برای نظام متهم و در مقابل، اصولگرایان اصلاح‌طلبان را به نشان دادن ضعف در مقابل «دشمنان» به خصوص در موضوع مذاکرات متهم کردند. این اختلافات در حالی است، که رهبر جمهوری اسلامی، اصلاح‌طلبان را یکی از دو بال نظام می‌داند و پیش‌تر تاکید کرده است اگر محمد خاتمی نبود، خود او «جناح چپی» ایجاد می‌کرد تا تعادل در جمهوری اسلامی برقرار شود.
حمایت از دیپلماسی زیر تهدید آتش‌بس شکننده
خامنه‌ای که در اوایل آغاز به کار دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، مذاکره با آمریکا را «غیر شرافتمندانه و غیر هوشمندانه» توصیف کرده بود و پیش از آن نیز در دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ، وعده «نه جنگ، نه مذاکره» داده بود، اکنون به نقش دیپلماسی در ساختار جمهوری‌اسلامی اشاره کرد.
او در سخنان خود ضمن تاکید بر ضروری بودن اظهار وفاداری به نظام و تایید و حمایت از سیاست‌های کلی، بر استمرار فعالیت دستگاه‌های مسئول نظامی و دیپلماسی تاکید کرد و به انتقادات از این بخش‌ها اشاره کرد و گفت: «نمی‌گوییم اعتراض خود را مطرح نکنند اما اعتراض و انتقاد باید با لحن قابل قبول و پس از تحقیق و اطلاع‌یابی انجام شود چرا که گاهی برخی اظهارات و اعتراض‌هایی که در رسانه‌ها منعکس می‌شود، ناشی از بی‌اطلاعی است.»
اصلاح‌طلبان به حملات جریان اصولگرا در صداوسیما و همچنین رسانه‌های منسوب به خامنه‌ای انتقاد دارند. خامنه‌ای همچنین با تایید «شور و هیجان عمومی مردم بخصوص جوانان» تاکید کرد: «اما بی‌صبری و پا به زمین کوبیدن و اعتراض به اینکه چرا فلان کار انجام نشد، مضرّ است.»
۱۴ تیر، عبدالرحیم موسوی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح گفت طرحی برای حمله اسرائیل که «بیچاره کننده» بود به دستور خامنه‌ای آماده شده بود اما با آتش‌بس فرصت اجرایش فراهم نشد. این سخنان موسوی، به سرعت مورد استفاده نیروهای اصولگرا قرار گرفت و دولت و عباس عراقچی را بابت آتش‌بس، مورد سرزنش قرار دادند.
اکنون نیز، نیروهای اصولگرا، در مخالفت با تداوم مذاکرات، به تجربه پیشین مذاکرات اشاره و تاکید دارند زمانی که اسرائیل به جمهوری اسلامی حمله کرد نیز، مذاکرات در جریان بود.
روزنامه تلگراف روز چهارشنبه ۲۵ تیرماه با استناد به داده‌های پایگاه داده مکان و رویدادهای درگیری‌های مسلحانه (ACLED) گزارش داد که دونالد ترامپ با وجود وعده‌های انتخاباتی‌اش مبنی بر پایان دادن به دخالت‌های نظامی آمریکا، کارزارهای هوایی این کشور را به‌طور چشمگیری تشدید کرده است.
از زمان آغاز به کار دولت جدید، ترامپ بر ۵۲۹ حمله هوایی نظارت داشته، در حالی‌که این آمار در کل چهار سال دولت قبلی، ۵۵۵ حمله بود.
این گزارش افزود دولت ترامپ در برخی جبهه‌ها، به‌مراتب فراتر رفته است و به عملیات آمریکا علیه جمهوری اسلامی، حوثی‌های یمن، جهادگرایان در سومالی و صدور دستور بمباران‌هایی در عراق و سوریه اشاره کرد.
پروفسور کلیوناد رالی، مدیرعامل این پایگاه داده‌ها، با اشاره به شدت این کارزارها گفت: «ارتش آمریکا سریع‌تر عمل می‌کند، سخت‌تر می‌زند و این کار را با محدودیت‌های کمتری انجام می‌دهد.»
ترامپ تاکید دارد که رویکرد تهاجمی‌اش تضمین‌کننده «صلح از مسیر قدرت» است، عبارتی که اغلب به رونالد ریگان نسبت داده می‌شود.
او در یک سخنرانی گفته بود: «ما موفقیت‌مان را نه‌فقط با نبردهایی که می‌بریم، بلکه با جنگ‌هایی که پایان می‌دهیم و شاید از همه مهم‌تر، جنگ‌هایی که هرگز واردشان نمی‌شویم، می‌سنجیم. به این می‌گویند صلح از مسیر قدرت.»
ترامپ تاکنون دست به حمله در لیبی یا افغانستان نزده و حملات هوایی‌اش اغلب به‌عنوان جایگزینی دقیق‌تر و کم‌هزینه‌تر برای اعزام نیروهای زمینی آمریکا، مانند کاری که باراک اوباما انجام داد، تلقی می‌شود.
نگاه طرفداران جریان «اول آمریکا» به عملیات‌های خارجی دولت ترامپ
چهره‌های برجسته جریان «عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم» (MAGA) از جمله تاکر کارلسن، ماه گذشته از حمله به خاک ایران انتقاد کردند و آن را مغایر با وعده‌های انزواطلبانه ترامپ تحت شعار «اول آمریکا» دانستند.
مارجوری تیلور گرین، از چهره‌های سرشناس و وفادار به جریان ماگا که با مداخلات نظامی مخالف است، گفت در میان حامیان ترامپ «شکاف بسیار بزرگی» بر سر این موضوع ایجاد شده و او «از درگیری‌های خارجی خسته شده است.»
او پیش‌تر گفته بود: «ما قول داده بودیم دیگر جنگ خارجی نداشته باشیم، دیگر تغییر رژیم ندهیم.»
با این حال، نظرسنجی‌هایی که هم‌زمان با این حملات انجام شد نشان داد پایگاه ترامپ در واقع به‌شدت از او حمایت کرده‌اند.
بر اساس نتایج این نظرسنجی‌ها، ۸۴ درصد از حامیان ماگا با حملات موافق بودند و ۷۰ درصدشان حمایت کامل خود را اعلام کردند.
این در حالی است که در میان جمهوری‌خواهان سنتی، ۷۲ درصد با حملات موافق بودند و تنها ۴۹ درصد به‌شدت از آنها حمایت کردند.
به گفته رالی، داده‌های جدید نشان می‌دهند آمریکا تحت رهبری ترامپ «در حال عقب‌نشینی» نیست.
او افزود: «ترجیح ترامپ برای مداخله، این پرسش را پیش می‌کشد که آیا این با وعده‌اش برای پایان دادن به جنگ‌های آمریکا تناقض دارد یا اینکه حملات خارجی دقیقا راه او برای اجرای همان وعده است؟»
حمله به تاسیسات اتمی ایران، نقطه‌عطفی مهم در سیاست خارجی ترامپ
مدیرعامل این مرکز داده‌ها، تاکید کرد حملات اخیر به تاسیسات هسته‌ای ایران به‌عنوان نقطه‌عطفی مهم در سیاست خارجی آمریکا مطرح شده‌اند، اما اگر کمی عقب‌تر بایستیم، این حملات چیز متفاوتی نیستند و در همان الگو قرار می‌گیرند.
به گفته رالی، ترامپ در تنها پنج ماه، تقریبا به اندازه کل چهار سال دولت قبلی بر حملات هوایی آمریکا نظارت داشته است: «اکنون ارتش آمریکا سریع‌تر عمل می‌کند، شدیدتر می‌زند و این کار را با محدودیت‌های کمتر انجام می‌دهد. سوریه، عراق، افغانستان، یمن، سومالی و حالا ایران، همگی زمین‌های آشنایی‌اند؛ اما بحث بر سر جغرافیا نیست؛ مساله تکرار و شدت است.»
بیشتر حملات ترامپ در یمن صورت گرفته است؛ جایی که او در ماه مارس کارزار هوایی آمریکا علیه نیروهای حوثی مورد حمایت جمهوری اسلامی که تهدیدی برای کشتیرانی در دریای سرخ هستند را به‌شدت تشدید کرد.
طبق گزارش این پایگاه داده، با وجود انجام ۴۷۰ حمله از ژانویه تاکنون، این نیروهای شبه‌نظامی همچنان در برابر قدرت آتش آمریکا مقاوم باقی مانده‌اند و هفته گذشته دو کشتی را غرق کردند.
این عملیات‌ها بیش از یک میلیارد دلار هزینه برای ارتش آمریکا به همراه داشته است.
ترامپ همچنین حملات در سومالی را افزایش داده، جایی که نیروهای آمریکایی مواضع داعش محلی و همچنین گروه الشباب را هدف قرار داده‌اند.
کاخ سفید در ماه مارس اعلام کرد یکی از برنامه‌ریزان حملات داعش در سومالی کشته شده است.
ترامپ با لحن شادمانه‌ای گفت: «ارتش ما سال‌ها دنبال این برنامه‌ریز حملات داعش بود، اما بایدن و اطرافیانش آن‌قدر کُند عمل کردند که کار پیش نرفت. من انجامش دادم! پیام ما به داعش و همه کسانی که بخواهند به آمریکایی‌ها حمله کنند این است که پیدایتان می‌کنیم، و می‌کشیمتان.»
آمریکا عقب‌نشینی نکرده، بلکه حملاتش سریع‌تر و شدیدتر شده
رالی گفت: «در حالی که ترامپ بارها وعده داده به جنگ‌های بی‌پایان آمریکا پایان دهد، به‌ندرت توضیح داده که این کار چگونه قرار است انجام شود.»
او افزود: «این ماه‌های نخست نشان می‌دهند که شاید برنامه این باشد که با به‌کارگیری قدرت آتش ویرانگر، درگیری‌ها را پیش از آن‌که آغاز شوند یا به درازا بکشند، به پایان برساند.»
کاخ سفید تاکید کرده که ترامپ در حال پیاده‌سازی راهبرد «صلح از مسیر قدرت» است.
در پستی در وب‌سایت کاخ سفید آمده است: «رییس‌جمهوری ترامپ همیشه منافع مردم آمریکا را در اولویت قرار می‌دهد و با احیای ماموریت مرگبار ارتش ایالات متحده و رهبری سیاست خارجی با رویکرد صلح از مسیر قدرت، ترامپ در حال عمل به تعهد خود برای بازگرداندن امنیت و ایمنی در سراسر جهان است.»
اما این راهبرد، هزینه‌هایی نیز دارد.
رالی گفت: «برای غیرنظامیان، این وضعیت به معنای خطری دوباره و بدون هشدار قبلی است. برای متحدان آمریکا، نگرانی‌هایی درباره هماهنگی و غیرقابل پیش‌بینی بودن را ایجاد می‌کند و برای قانون‌گذاران، این وضعیت پرسش‌هایی جدی درباره قدرت فزاینده رییس‌جمهور و پاسخ‌گویی ایجاد کرده است.»
او افزود: «پس آیا هدف ترامپ این است که با تشدید سریع و قاطعانه، به جنگ‌ها پایان دهد؟ یا بازگشتی است به سیاست خارجی پرخطر و کم‌مسئولیت؟ آیا قدرت هوایی برای جلوگیری از درگیری‌های عمیق‌تر به‌کار می‌رود یا فقط برای مدیریت اوضاع از بالا؟»
به گفته مدیرعامل این موسسه، نکته روشن ماجرا این است که آمریکا عقب‌نشینی نمی‌کند، سریع‌تر حرکت می‌کند، نخستین ضربه را می‌زند و گفت‌وگو را به بعد موکول می‌کند.
حملات ترامپ عمدتا بر خاورمیانه و شاخ آفریقا متمرکز بوده و در نهایت به حمله‌ای بی‌سابقه به ایران انجامیده است.
