عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس: تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه فقط بازی روانی است
احمد علم‌الهدی، نماینده خامنه‌ای در خراسان رضوی و پدر همسر ابراهیم رئیسی گفت: «شخصیت رئیسی نه تنها در دلها ماندگار شد، بلکه به نمادی از کارآمدی توام با اخلاص برای آینده سیاسی کشور بدل گشت.» او افزود: «رئیسی از جوانی مراقب بود هیچ اقدامی برای ترفیع شخصی و تبلیغ خود انجام ندهد.»
با شدت گرفتن بحران انرژی در ایران، شهروندان در پیام‌هایی به ایران‌اینترنشنال از قطع چند ساعت در روز برق و آب گزارش می‌دهند. مقام‌های جمهوری اسلامی در این شرایط مسئولیت را متوجه مردم کرده‌اند، شهروندان را به «صرفه‌جویی» دعوت می‌کنند و درباره وضع بحرانی ذخایر آب سدها هشدار می‌دهند.
شرکت آب و فاضلاب تهران یک‌شنبه ۲۹ تیر اعلام کرد خشکسالی‌های پنج سال اخیر و کاهش بارش‌های این استان در سال آبی جاری در ۶۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده و منابع آبی تهران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
به گفته این شرکت، هم‌اکنون ذخایر موجود در سدهای تامین‌کننده آب تهران در پایین‌ترین وضعیت خود در یک قرن اخیر قرار دارد.
آبفا به شهروندانی که ساکن مجتمع‌های مسکونی چند طبقه هستند توصیه کرد برای «جبران محدودیت‌های ناشی از افت فشار»، مخزن و سپس پمپ در طبقه همکف یا طبقات زیرزمین نصب کنند.
ویدیویی در رسانه‌های اجتماعی مربوط به ۲۹ تیر منتشر شده که در آن، با تانکر به ساکنان شهرستان شهریار در استان تهران آبرسانی می‌شود.
ده‌ها شهروند از شهرهای مختلف، در پیام‌هایی به ایران‌اینترنشنال گفتند روزی دو نوبت و هر بار دست‌کم دو ساعت برق خانه‌هایشان می‌رود و آب هم روزی دست‌کم چهار ساعت قطع می‌شود.
یک شهروند در پیامی گفت از ساعت ۱۲ ظهر تا پنج عصر برق خانه‌شان قطع است.
او افزود: «از تشنگی و گرما مردیم.»
شهروندی دیگر با اشاره به قطع هم‌زمان آب و برق گفت: «فقط گاز داریم ... وقتی برق می‌رود، تلفن و اینترنت هم قطع می‌شود.»
مخاطبی دیگر جمهوری اسلامی را عامل مستقیم این وضعیت دانست و از بی‌توجهی نهادهای مسئول گلایه کرد.
رسانه‌های داخلی با اشاره به «کسری ۵۰۰ میلیون متر مکعبی سدهای تهران» گزارش دادند مجموع ذخایر سدهای تهران در حال حاضر حدود ۴۱۴ میلیون متر مکعب است که در شرایط عادی و در این زمان از سال این ذخیره باید ۹۲۵ میلیون متر مکعب باشد.
سد لار تنها هفت درصد پرشدگی دارد و با کاهش ۳۴ درصدی نسبت به سال گذشته در وضعیت بسیار بدی است.
سدهای لتیان و ماملو، ۲۰ درصد و امیرکبیر ۳۸ درصد پرشدگی دارند.
توصیه رییس شورای شهر تهران به صرفه‌جویی با وجود قطع ۲۴ ساعته آب
گزارش‌ها از برخی شهرهای ایران حاکی از قطع آب برای ساعت‌های طولانی و حتی یک شبانه‌روز و بیشتر است.
شهروندی از پردیس استان تهران به ایران‌اینترنشنال گفت که ۲۴ ساعت بی‌آبی را تجربه کرده و افزود: «به زمان استفاده از آفتابه برگشته‌ایم.»
شهروندی دیگر از گرمدره استان البرز گفت از جمعه ۲۶ تیر تا بامداد ۲۸ تیر آب به‌طور پیوسته قطع بوده است.
او گفت در پنج روز اخیر، آب تنها حدود ۱۱ ساعت وصل بوده است.
شهروندی دیگر از تهران از قطع شش ساعتی آب در منطقه محل سکونتش خبر داد و گفت: «این هم از قله‌های پیشرفت جمهوری اسلامی است.»
مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران، ۲۹ تیر با اشاره به بحران کمبود آب در تهران گفت: «وزارت نیرو برای تامین آب تلاش می‌کند.»
او ادامه داد: «همچنان با افت فشار و گاهی قطع آب مواجه هستیم و مردم باید با صرفه‌جویی به مدیریت این وضعیت کمک کنند.»
شهروندی از مشهد به ایران‌اینترنشنال گفت در حاشیه شهر، آب از ساعت پنج صبح تا بعدازظهر قطع و این روند هر روز تکرار می‌شود، بدون آن که اداره آب و فاضلاب دست‌کم پاسخی به پیگیری‌ها بدهد.
او که در خانه‌اش تانکر نصب کرده، گفت این قطعی‌ها آن‌قدر پیوسته و مستمر بوده که تانکر ۵۰۰ لیتری در ۲۴ ساعت پر نشده است.
مافیای انرژی، عامل اصلی بحران آب و برق در ایران
بنفشه زهرایی، استاد مدیریت منابع آب دانشگاه تهران، گفت که چهار سد اصلی تامین‌کننده آب پایتخت تا پایان شهریور خشک خواهند شد.
منصور سهرابی، متخصص بوم‌شناسی، با اشاره به خشکسالی شدید به ایران‌اینترنشنال گفت: «این بحران رو به وخامت است، چون هیچ منبعی برای جبران آب‌های از دست‌رفته وجود ندارد.»
اکو ایران با استناد به آمارهای رسمی از وضعیت سدهای کشور در سال آبی جاری تا ۲۱ تیر نوشت ۵۴ درصد از مخازن سدهای کشور خالی است و مخازن ۱۷ سد کشور کمتر از ۲۰ درصد آب دارند.
حتی درصد پرشدگی ۱۰ سد کشور، کمتر از ۱۰ درصد است و فاصله کمی با خشکی دارند.
از سدهای لار و لتیان تهران گرفته تا شمیل و نیان هرمزگان در این فهرست به چشم می‌خورند.
صنعت آب، گزارش داد از ابتدای سال آبی جاری که از اول مهر ۱۴۰۳ شروع شده تا ۲۱ تیر، مجموع ورودی آب به سدهای کشور به حدود ۲۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
روزبه اسکندری، پژوهش‌گر محیط زیست، به ایران‌اینترنشنال گفت: «مافیایی چندلایه که هم در سیاست‌گذاری، هم در بهره‌برداری و هم در اجرای پروژه‌ها نقش دارند، عامل اصلی بحران آب و انرژی در ایران هستند.»
قطع برق، زندگی و کسب‌وکارها را مختل کرده است
علاوه بر آب، در هفته‌های گذشته برق و اینترنت هم به طور مستمر هر روز چندین ساعت در شماری از شهرهای ایران قطع شده‌اند.
شهروندی از مشهد به ایران‌اینترنشنال گفت در اوج گرما، برق خانه‌ها روزی سه تا چهار ساعت قطع می‌شود.
شهروندی دیگر بدون اشاره به شهر محل سکونتش گفت که در روزهای مختلف، از ۱۲ ظهر تا هشت شب برق قطع شده است.
ویدیوی ارسالی به ایران‌اینترنشنال نشان می‌دهد در پی قطع برق در بازار تبریز، شماری از کسبه برای ادامه فعالیت، ناچار به استفاده از دستگاه‌های مولد برق شده‌اند.
یک مخاطب از مشهد که خود را خیاط معرفی کرد، گفت روزی دو بار برق می‌رود و با این وضعیت عملا کار کردن ممکن نیست.
یک شهروند هم با ارسال ویدیویی به ایران‌اینترنشنال از خسارات ناشی از قطع برق در نانوایی خود خبر داد.
به گفته این شهروند، به‌دلیل قطع برق، خمیر نانوایی فاسد شده و دیگر قابل استفاده نیست.
با وجود این مشکلات، قطع برق به شکل روزانه ادامه دارد.
به گفته یک شهروند، در شهر پرند، هر شب ساعت ۹ تا ۱۱ شب برق قطع می‌شود.
شهروندی دیگر از ایرانشهر گفت روزانه یک بار از هشت تا ۱۰ صبح و یک بار از شش عصر تا هشت شب، برق قطع می‌شود.
یک شهروند هم گفت دو ساعت است که برق قطع شده و او و همکارش داخل مغازه گیر کرده‌اند چون کرکره بالا نمی‌رود.
مخاطبی گفت: «از هشت صبح تا غروب، نه در خانه و نه در محل کارمان برق نداریم. ما را انداخته‌اند گوشه رینگ و مدام به شکل‌های مختلف میزنند ...»
شهروندی دیگر گفت: «زندگی و جوانی و آینده‌مان را از ما گرفتند و هر بلایی خواستند سرمان آوردند.»
هم‌زمان با افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی طرف برجام، در ایران، رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی از سویی نسبت به واکنش شدید به این اقدام احتمالی غرب هشدار دادند و از سوی دیگر نسبت به تبعات فعال شدن آن در داخل کشور.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یک‌شنبه ۲۹ تیر موضع عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با یک نشریه فرانسوی را که ۱۹ تیر انجام شده بود، یادآوری کرد.
تسنیم نوشت: «در پاسخ به تهدیدهای مقامات اروپایی مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه، وزیر امور خارجه، فعال‌سازی مکانیسم ماشه را معادل یک حمله نظامی دانست و هشدار داد که این اقدام به معنای پایان نقش اروپا در برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران خواهد بود.»
مهر ۱۴۰۴، توافق ۱۰ ساله برجام به پایان می‌رسد. اگر جمهوری اسلامی می‌توانست تا این تاریخ، تعهدات خود در برجام را انجام دهد، مکانیسم ماشه در این تاریخ بی‌اثر می‌شد؛ اما بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (که سال ۱۳۹۴ برای اجرای برجام تصویب شد)، هر یک از اعضای برجام می‌توانند در طول این ۱۰ سال، تا پیش از مهر ۱۴۰۴، مکانیسمی موسوم به «ماشه» را فعال کنند.
امروز، بیشتر فشار اقتصادی بر جمهوری اسلامی، ناشی از تحریمهای آمریکاست اما اگر مکانیسم ماشه فعال شود، تمامی تحریمهای سازمان ملل بدون نیاز به تصویب در شورای امنیت باز می‌گردند؛ جایی که اگر برای تحریمهای جدید رای گیری می‌شد، شاید حامیان جمهوری اسلامی یعنی چین و روسیه، آن را وتو می‌کردند اما با فعال شدن مکانیسم ماشه، این امکان وجود ندارد، چون این مکانیسم طوری تنظیم شده که اعضای شورای امنیت می‌توانند «عدم بازگشت تحریم‌ها» را وتو کنند اما نمی‌توانند «بازگشت تحریم‌ها» را وتو کنند.
اکنون اعضای برجام شامل آلمان، بریتانیا و فرانسه که با جمهوری اسلامی دچار چالش شده‌اند، هر کدام می‌توانند تا پیش از مهر ماه (حدود دو ماه دیگر)، درخواست بازگرداندن تحریمهای بین‌المللی را ارائه کنند.
تبعات بازگشت تحریمهای بین‌المللی
در تهران، نگرانی‌های گسترده‌ای از فعال شدن این مکانیسم بروز کرده. نگرانی‌هایی که مقامات جمهوری اسلامی آن را معادل «حمله نظامی» می‌دانند.
نشریه روزانه معاونت سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در این باره با اشاره به شوک شدید اجرای مکانیسم ماشه - حتی پیش از اجرا - نوشت: «روشن است که در غیاب واکنش منطقی و سریع، بی‌اعتمادی عمومی تشدید می‌شود و موج‌های دوم و سوم تورمی با شدت بیشتری سر بر می‌آورند.»
این نشریه راهکارهایی برای مدیریت جامعه در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه از جمله وضع مالیات‌های جدید، محدودیت معاملات خارجی برای کنترل فرار سرمایه از کشور و محدودیت معاملات دلاری ارائه داد.
در بخش سیاسی، نشریه سپاه پاسداران پیشنهاد داد «لحن سیاست‌گذاری» از «امیدسازی مطلق» باید به سمت « آماده‌سازی روانی جامعه و فعالان اقتصادی» حرکت کند.
ارائه چنین پیشنهادی از سوی نشریه وابسته به معاونت سیاسی سپاه پاسداران، کم‌سابقه است.
روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: «هنوز واژگانی از آن متن پیچیده حقوقی [برجام]، سرنوشت سیاست ایران را رقم میزنند. اسنپ بک امروز در متن تحولات ژئوپلیتیک منطقه ایستاده است.»
این روزنامه تاکید کرد: «برای ایران، بازگشت تحریمهای سازمان ملل از طریق مکانیسم ماشه، صرفا یک تحول حقوقی یا دیپلماتیک نیست. این تحول، مستقیما به اقتصاد کشور مربوط می‌شود و بر معادلات ارزی، تجاری و مالی تاثیرگذار است.»
این روزنامه با هشدار نسبت به همراهی چین و روسیه، در صورت بازگشت تحریمهای بین‌المللی، در سناریوی بدبینانه پیش‌بینی کرد: «فشار اقتصادی به حدی خواهد بود که هدف اصلی آن تغییر محاسبات سیاسی و وادارسازی ایران به پذیرش شرایط جدید در میز مذاکره خواهد بود. به بیان دیگر، مکانیسم ماشه، به ابزاری برای مهندسی رفتار سیاسی ایران تبدیل می‌شود؛ آن هم با هزینه‌‌‌ای سنگین برای اقتصاد کشور.»
علیرضا عباسی، نماینده کرج در مجلس گفت: «مادامی که آمریکا همین شرارت، دخالت، خباثت و رذالت را در سیاست‌های خود داشته باشد، شعار مرگ بر آمریکا شعار اصلی ملت ایران بوده و خواهد بود.» او افزود: «علاوه بر تنبیه آمریکا، باید اخراج کامل آن‌ها از منطقه غرب آسیا صورت گیرد.»
صبح صادق، نشریه روزانه معاونت سیاسی سپاه پاسداران با اشاره به احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه نوشت: «این اتفاق پیامدهایی از جنبه‌های حقوقی، عملی و روانی بر اقتصاد ایران دارد و تغییر لحن سیاست‌گذاری از امیدسازی مطلق به سمت آماده‌سازی روانی جامعه و فعالان اقتصادی دارای اهمیت است.»
