فریبیکن: همکاری رویترز با صداوسیمای جمهوری اسلامی «نقض صریح تحریمها» بوده است
شرکت خبری رویترز نزدیک به ۴ میلیون دلار خدمات خبری به صداوسیمای جمهوری اسلامی ارائه کرده است؛ نهادی که بهدلیل نقش مستقیم در تبلیغات حکومتی و پخش اعترافات اجباری، تحت تحریمهای گسترده آمریکا و اروپا قرار دارد.
طبق مکاتباتی که موسسه تحقیقاتی انسیآر آی، که در زمینه شناسایی گسترش تهدیدات ایدئولوژیک در فضای مجازی فعالیت میکند، منتشر کرده، خبرگزاری رویترز به صداوسیمای جمهوری اسلامی سه میلیون و ۸۰۰ هزار دلار خدمات خبری ارائه کرده است.
سخنگوی رویترز در گفتوگو با واشینگتن فری بیکن تایید کرد که این خبرگزاری بیش از ۱۰ سال است «سرویسهای خبری متنی و تصویری» به ایران فروخته و این همکاری را به وزارت خزانهداری آمریکا اطلاع داده است.
وزارت خزانهداری آمریکا بر اجرای تحریمها علیه صداوسیمای جمهوری اسلامی و دیگر نهادهای تبلیغاتی وابسته به حکومت ایران نظارت دارد.
نشریه نشنال سکیوریتی ژورنال نوشت دولت ترامپ پیش از پایان ضربالاجل مذاکرات، بزرگترین بسته تحریم نفتی را علیه «امپراتوری کشتیرانی وابسته به رژیم» اجرا کرده که گفته میشود تحت کنترل پسر مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی است.
بر اساس این گزارش، در تاریخ ۳۰ ژوئیه، وزارت خزانهداری آمریکا اقدام به تحریمهای گستردهای کرد که از سوی مقامهای آمریکایی «شدیدترین اقدام از زمان خروج از برجام در سال ۲۰۱۸» خوانده شد.
این بسته تحریمی، شبکه حمل و نقل صادرات نفت ایران را هدف قرار داده که توسط حسین شمخانی، پسر علی شمخانی (مشاور ارشد رهبری) اداره میشود. وزارت خزانهداری میگوید این شبکه میلیاردها دلار را به تهران منتقل کرده و بخش بزرگی از صادرات نفت خام کشور را در کنترل داشته است.
تحریمها شامل فهرستی از افراد، شرکتها و کشتیهای وابسته است و دستور اجرای شمولی به نهادهای مالی در آمریکا داده شده تا داراییها را مسدود کنند و معاملات مالی با افراد تعیینشده ممنوع شود. همچنین تهدید شده است که افراد و موسسات خارجی که با این شبکه همکاری کنند، تحت تحریمهای ثانویه قرار خواهند گرفت.
به نوشته نشنال سکیوریتی ژورنال، این بسته تحریم علاوه بر هدفگذاری ایران، شرکتهایی را نیز شامل میشود که در مخفی کردن درآمد حاصل از فروش نفت ایران و روسیه مشارکت داشتهاند. بیانیه وزارت خزانهداری اعلام کرده این شبکه نفت و محمولههای دیگری را از ایران و روسیه به بازارهای جهانی منتقل کرده و درآمدی میلیارد دلاری برای شمخانی به همراه داشته است.
تحلیلگران این اقدام را در چارچوب رویکردی ارزیابی میکنند که طی آن دونالد ترامپ در مواجهه با اهداف دیپلماتیک و مذاکرات هستهای، پیش از هرگونه توافق یا پیشرفت، با اعمال تحریمهای سنگین موسوم به «بمب تحریم» دست پیش را میگیرد. کاهش ضربالاجل مذاکرات صلح اوکراین برای ولادیمیر پوتین از ۵۰ روز به ۱۰ روز و تحریم هند پیش از پایان رسمی مهلت تعیینشده، نمونههایی پیشین از همین رویکرد تهاجمی و پیشدستانه ترامپ هستند.
در حالی که وزیر خارجه آمریکا ضربالاجل پایانی برای نظریهپردازی درباره توافق جدید هستهای تا پایان اوت تعیین کرده بود، نشنال سکیوریتی ژورنال اشاره میکند که این تحریمها قبل از پایان این موعد اعمال شدند و زمینه را برای نوعی شوک دیپلماتیک فراهم میآورند. همچنین تاکید شد که تهران با احتیاط کامل واکنش نشان داده و اعلام کرده مذاکرات را تنها در صورت دریافت جبران خسارت از سوی واشینگتن ادامه خواهد داد.
در پایان، گزارش خاطرنشان کرده است که این تحریم جدید آمریکایی، در کنار تحریمهای نفتی و پهپادی تازه، فشارها را بر ایران بالا برده است، اما همزمان دیپلماتهای اروپایی با ایران بهمنظور حفظ مسیر مذاکرات برای جلوگیری از راهاندازی مجدد مکانیسم تحریم سازمان ملل مشورت میکنند. شفاف نبودن سیاست تحریم آمریکا و آغاز آن پیش از ضربالاجل رسمی، خیابان دیپلماتیک آینده را به مسیری پیچیده بدل کرده است.
ایران در آستانه ورشکستگی آبی قرار دارد؛ بحرانی که ناشی از خشکسالی، تغییرات اقلیمی و سوءمدیریت مزمن است و به گفته تحلیلگران، ممکن است به نقطه عطفی برای حکومت جمهوری اسلامی بدل شود.
نشریه بریتانیایی «ویک» در گزارشی هشدار داد پایتخت ایران با جمعیتی حدود ۱۰ میلیون نفر، ممکن است تنها چند هفته با «روز صفر» فاصله داشته باشد؛ روزی که «شیرهای آب در بخشهای وسیعی از تهران خشک خواهند شد.»
دولت جمهوری اسلامی که همزمان با پیامدهای جنگ با اسرائیل و تنش با ایالات متحده درگیر است، برای مقابله با این بحران «به حالت اضطرار درآمده» و از شهروندان خواسته است که در مصرف آب صرفهجویی کنند.
مسعود پزشکیان، رییس دولت در ایران، دوشنبه گفت: «اگر تصمیمهای فوری گرفته نشود، در آینده با وضعیتی روبهرو خواهیم شد که قابل حل نخواهد بود.» نشریه ویک با اشاره به سخنان مقامهای ایرانی مینویسد بحران کمآبی نهتنها ناشی از خشکسالیهای پیاپی، بلکه نتیجه «برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی، شیوههای ناکارآمد کشاورزی، و مصرف کنترلنشده آب در شهرها» است.
امیر آقاکوچک، استاد مهندسی عمران در دانشگاه کالیفرنیا در ارواین، به این نشریه گفت: «وضعیت کنونی فقط میتواند بهعنوان ورشکستگی آبی توصیف شود.» به نوشته ویک، حکومت ایران که اعتماد عمومی را از دست داده، اکنون در برابر طوفانی کامل قرار گرفته است؛ طوفانی از کمبود آب و بیاعتمادی گسترده مردمی.
نشریه المانیتور نیز در تحلیلی نوشت اقدامات اضطراری دولت برای کنترل بحران آب از دید بسیاری از ایرانیان «نشانهای از وحشت است، نه برنامهریزی» و همین بیبرنامگی میتواند تنشهای داخلی را تشدید و حتی به گسترش ناآرامیهای منطقهای دامن بزند.
دانا سامع، نویسنده جروزالمپست، به ویک گفت ایرانیان با یک «مبارزه روزمره» علیه حکومتی مواجهاند که دههها آنها را ناکام گذاشته است. شبکههای اجتماعی پر شدهاند از تصاویر «کشاورزان و صاحبان کسبوکار ناامید» که معیشت خود را از دست دادهاند و زیر فشار قطعی آب و برق، کسبوکارشان فلج شده است.
هرچند در حال حاضر هیچ نیروی سیاسی سازمانیافتهای برای سرنگونی حکومت وجود ندارد، اما سامع میگوید: «حکومتی که قادر به رساندن آب به شهروندانش نیست، در اعماق وجود خود میداند که زمانش رو به پایان است.»
ویک همچنین به تحلیل جاناتان سایه از بنیاد دفاع از دموکراسیها اشاره کرده که میگوید: «ایران تشنه فرصتی برای ایالات متحده است.» به گفته او، کمبود آب در گذشته نیز باعث اعتراضات سراسری شده؛ از جمله قیام سال ۲۰۲۱ در خوزستان و ناآرامیهای سال بعد در همدان. سایه میگوید آمریکا اکنون این فرصت را دارد که در کنار مردم ایران و در برابر حکومتی که کشور را «غیرقابل سکونت» کرده، بایستد.
همزمان، ویک مینویسد این بحران در شرایطی رخ میدهد که علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، پس از حملات سنگین ۱۲ روزه اسرائیل در تابستان امسال، «به حاشیه رانده شده» و از انظار عمومی کنار رفته است. در غیاب او، «جناحهای درون و بیرون حکومت برای کسب قدرت در دوران پس از خامنهای در حال رقابتاند.»
با این حال، فرصت زیادی باقی نمانده است. پزشکیان روز پنجشنبه هشدار داد: «اگر مردم برای صرفهجویی همکاری نکنند، تا شهریور یا مهر، هیچ آبی در پشت سدها باقی نخواهد ماند.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در گفتوگویی با شبکه خبری فاکسنیوز گفت ایران علیرغم حملات آمریکا و اسرائیل، همچنان توان بازسازی زیرساختها و ازسرگیری غنیسازی را دارد؛ چون دانشمندان، فناوری و تجهیزات مورد نیاز همچنان در اختیار تهران است.
عراقچی در این مصاحبه گفت: «ساختمانها را میشود دوباره ساخت. ماشینآلات را میتوان جایگزین کرد، چون فناوری آن را داریم. ما دانشمندان و تکنسینهای زیادی داریم که قبلا در تاسیسات ما کار میکردند.»
او همچنین افزود: «اینکه چه زمانی و چگونه غنیسازی را از سر بگیریم، بستگی به شرایط دارد.»
این اظهارات در حالی بیان میشود که آمریکا در حملات خرداد ماه، سه سایت کلیدی هستهای ایران را هدف قرار داد و اسرائیل نیز، بنا بر گزارشها، بیشتر سامانههای پدافند هوایی کشور را منهدم کرد، چندین فرمانده ارشد نظامی را از بین برد و دستکم ۱۳ گرداننده برنامه هستهای و صدها نفر دیگر را کشت.
اسرائیل مدعی شده که ۳۰ مقام ارشد امنیتی و ۱۱ «دانشمند بلندپایه» برنامه هستهای جمهوری اسلامی در جریان این حملات کشته شدهاند.
بر اساس گزارش فاکسنیوز، مقامات آمریکایی گفتهاند در جریان حمله به تاسیسات فردو و نطنز آسیب قابل توجهی وارد شده و موشکهای شلیکشده به سوی سایت اصفهان نیز آن را عملا از کار انداختهاند. واشینگتن مدعی است این حملات، برنامه هستهای حکومت ایران را چندین سال به عقب رانده است.
عراقچی اما میگوید فناوری و ظرفیت انسانی برای بازسازی برنامه هستهای همچنان وجود دارد و ایران در این زمینه متکی به منابع داخلی خود است. او همچنین خواستار جبران خسارات واردشده از سوی آمریکا شد و گفت: «آنها باید توضیح دهند چرا در میانه مذاکرات به ما حمله کردند و باید تضمین دهند که در مذاکرات آینده این رفتار تکرار نخواهد شد. آنها باید خسارات واردشده را جبران کنند.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در بخش دیگری از مصاحبه با فاکسنیوز مدعی شد که حملات اخیر موسوم به «جنگ ۱۲ روزه» ثابت کرد که «هیچ راهحل نظامی برای توقف برنامه هستهای ایران وجود ندارد». او همچنین گفت این حملات باعث تشدید درخواستها در داخل حکومت برای تسلیحاتی کردن برنامه هستهای شده، هرچند به گفته او جمهوری اسلامی همچنان به فتوای دو دهه گذشته رهبر خود در مورد حرمت ساخت سلاح هستهای پایبند است.
عراقچی تاکید کرد که فضای ضد مذاکره در داخل ایران بهشدت افزایش یافته و گفت: «مردم به من میگویند دیگر وقتت را تلف نکن، فریب آنها را نخور. اگر پای میز مذاکره میآیند فقط برای سرپوش گذاشتن بر نیات دیگرشان است.»
او بار دیگر گفت ایران از حق غنیسازی اورانیوم برای مقاصد غیرنظامی کوتاه نخواهد آمد و اعلام کرد: «بدون غنیسازی صفر، ما هیچ نداریم.» مسئله غنیسازی همچنان یکی از اصلیترین اختلافات جمهوری اسلامی ایران با ایالات متحده است.
مقامات اسرائیلی نیز به فاکسنیوز گفتهاند بخشی از ذخایر اورانیوم غنیشده ایران توانسته از حملات جان سالم بهدر ببرد. این مسئله بر نگرانیها درباره احتمال بازگشت سریع ایران به توانایی پیشین خود افزوده است.
در همین حال، کشورهای اروپایی تهدید کردهاند که در صورت عدم پیشرفت در مذاکرات، ممکن است مکانیسم موسوم به «بازگشت خودکار تحریمها» (اسنپبک) را فعال کنند. طبق توافق برجام، کشورهای عضو باقیمانده در توافق شامل فرانسه، بریتانیا، آلمان، چین و روسیه، در صورت مشاهده تخلف از سوی ایران میتوانند این مکانیسم را فعال کنند. ایالات متحده به دلیل خروج از برجام در دوره ریاستجمهوری ترامپ، در حال حاضر امکان فعالسازی این بند را ندارد.
همزمان، آمریکا تحریمهای جدیدی علیه شبکه نفتی ایران و بخش پهپادی ارتش جمهوری اسلامی وضع کرده است. دیپلماتهای اروپایی نیز در روزهای اخیر در حال مذاکره با تهران هستند تا راههایی برای جلوگیری از فعال شدن تحریمهای سازمان ملل پیدا کنند؛ از جمله بازگشت ایران به همکاری کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و نظارت بر فعالیتهای هستهای.
عراقچی هشدار داد که اگر اروپا تحریمها را فعال کند، ایران مذاکرات را متوقف خواهد کرد و گفت: «اگر آنها تحریمها را بازگردانند، این یعنی پایان راه برای آنها.»
طبق تحقیقات بنیاد عبدالرحمن برومند، از ابتدای ماه ژوئیه سال جاری، دستکم ۱۰۲نفر در زندانهای ایران اعدام شدهاند. طبق این گزارش، از آغاز سال ۲۰۲۵، دستکم ۷۳۰حکم اعدام در سراسر ایران به اجرا درآمده است.
طبق اطلاعات جمعآوریشده از سوی دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد، تعداد اعدامها در ایران در نیمه اول سال ۲۰۲۵ میلادی بیش از دو برابر تعداد اعدامها در مدت مشابه در سال ۲۰۲۴ است که طی آن ۲۹۷نفر اعدام شده بودند.
به گزارش وبسایت خبری «فریبیکن»، این همکاری برخلاف قوانین تحریم ایالات متحده انجام شده و از طریق واسطههای ثالث پرداخت شده است.
اسناد فاششده توسط «نتورک کانتیجن ریسرج»، موسسه تحلیل شبکههای تهدید آنلاین (انسیآرآی) نشان میدهد شرکت «تامسون رویترز» بین سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ خدمات خبری به ارزش ۳.۸ میلیون دلار در اختیار صداوسیمای جمهوری اسلامی قرار داده است. این خدمات شامل متن، ویدیو و محتوای خبری برای پخش در پلتفرمهایی مانند پرستیوی بوده است؛ شبکهای که به انتشار شدید تبلیغات ضد اسرائیلی و ضد آمریکایی شهرت دارد.
بنا بر این گزارش، ایمیلهای داخلی رویترز نشان میدهد که مدیران ارشد این شرکت از محدودیتهای ناشی از تحریمهای ایالات متحده آگاه بودهاند، اما با این حال، برای ادامه همکاری با تهران و دریافت پول، از واسطههای مالی معرفیشده از سوی مقامات جمهوری اسلامی استفاده کردهاند.
در یکی از این ایمیلها، یکی از مدیران رویترز خطاب به مقامهای صداوسیما از جمله پیمان جبلی و احمد نوروزی، رییس پرستیوی، نوشته است: «هم پرستیوی و هم صداوسیمای جمهوری اسلامی بهشدت به خدمات خبری ما وابستهاند و من تحت فشار مدیرانم هستم تا هرچه زودتر پرداختها انجام شود.»
به گفته تحلیلگران «انسیآرآی»، جبلی و نوروزی از چهرههای کلیدی ماشین تبلیغاتی جمهوری اسلامی هستند که ارتباط مستقیمی با دفتر رهبر جمهوری اسلامی دارند و بهخاطر نقششان در پخش اعترافات اجباری و همکاری با نهادهای امنیتی، از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و کانادا تحریم شدهاند.
در اسناد منتشرشده، یکی از مدیران رویترز پس از ناتوانی صداوسیمای جمهوری اسلامی در پرداخت مستقیم، از طریق ایمیلی به جبلی و نوروزی اعلام میکند: «خوشحالم اعلام کنم که نهایتا با یک واسطه برای دریافت پول از صداوسیمای جمهوری اسلامی به توافق رسیدهایم. از همکاری شما در معرفی این واسطه سپاسگزارم.»
این مدارک، بهگفته فریبیکن، نشان میدهد که رویترز با علم به تحریم بودن صداوسیما، بهطور سیستماتیک برای ادامه همکاری از مسیرهای جایگزین و غیرقانونی استفاده کرده و عملا به شبکه تبلیغاتی جمهوری اسلامی در سطح جهانی کمک رسانده است.
سخنگوی رویترز در گفتوگو با فریبیکن این همکاری را تایید کرده و گفته است که شرکت خدمات خود را در طی یک دهه گذشته به وزارت خزانهداری آمریکا گزارش داده و در گزارشهای سالانه نیز به آن اشاره شده است. با این حال، به پرسش این رسانه درباره اینکه آیا همکاری با صداوسیمای جمهوری اسلامی ادامه دارد یا نه و آیا نگران استفاده تبلیغاتی از محتوای خبریاش است، پاسخی نداده است.
یک مقام ارشد جمهوریخواه در کنگره آمریکا به فریبیکن گفت: «رویترز آشکارا محتوای خبری برای صداوسیمای جمهوری اسلامی تهیه کرده، نهادی که از آن برای مشروعیتبخشی به تبلیغات ضدغربی خود استفاده کرده است. مقامات این شرکت در ایمیلها به این موضوع افتخار کردهاند. این فقط یک تخلف اخلاقی نیست، بلکه جرمی واقعی است که افراد بهخاطر آن زندانی میشوند.»