با کاهش شدید کشفیات تریاک در چهار سال گذشته، صنعت داروسازی ایران در تامین ماده اولیه داروهای مخدر با بحران روبه‌رو شده و ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت گزینه‌هایی چون واردات تریاک یا ازسرگیری کشت قانونی خشخاش را بررسی می‌کنند.
محمدی که چهارشنبه ۱۵ مرداد از داخل ایران و به‌صورت ویدیویی در این نشست جهانی حضور داشت، با اشاره به اینکه مردم ایران هیچ نقشی در شکل‌گیری این سیاست‌ها نداشته‌اند، تصریح کرد: «ادعای صلح‌آمیز بودن سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی، بیش از آن‌که واقعیت داشته باشد، تعارفی سیاسی و نوعی بازی زبانی است.»
او افزود: «در حالی که ایران، علاوه بر منابع نفت و گاز، از دو منبع عظیم و بی‌پایان انرژی پاک، خورشید و باد، بهره‌مند است، امروز مردم این سرزمین با قطعی‌های مکرر برق و آب روبه‌رو هستند، به‌طوری‌که زندگی در بسیاری از نقاط کشور ساعت‌ها و حتی روزها فلج می‌شود. با این حال، حکومت ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد که اکنون ناچار است آن را پنهان کند.»
این فعال حقوق بشر، حضور مشترک خود و بنیان‌گذاران نهاد ژاپنی «نیهون هیدانکیو» در کنفرانس صلح نوبل را پاسخی به «پرسش بنیادین عصر ما» دانست؛ اینکه چرا خلع سلاح اتمی همچنان یک ضرورت جهانی است.
او هشدار داد که جنبش خلع سلاح اتمی در سال‌های اخیر «در برابر اشتیاق و خیز کشورها برای رقابت بر سر دستیابی به سلاح‌های اتمی عقب‌گرد داشته است» و هم‌زمان گفتمان صلح و نیروهای صلح‌طلب جهانی «تضعیف شده‌اند».
محمدی همچنین گفت آن‌چه امروز در رسانه‌های جهانی دیده می‌شود، «نوعی عادی‌سازی جنگ و کشتار نسلی» است که نشانه‌ای آشکار از عقب‌نشینی تمدن جهانی از آرمان صلح است.
او با اشاره به وضعیت خاورمیانه تاکید کرد که ممکن است «حتی همین امروز هم برای جلوگیری از حرکت به سمت رقابت هسته‌ای در منطقه دیر شده باشد.»
ضرورت اراده جهانی برای حل بحران اتمی
برنده نوبل صلح ۲۰۲۳ در بخش دیگری از صحبت‌هایش بر نقش نهادهای بین‌المللی مانند آژانس انرژی اتمی و دولت‌های غربی تاکید کرد و گفت: «مهار پیامدهای تنش‌های هسته‌ای بدون هیچ‌گونه استاندارد دوگانه ممکن است، اما حل این بحران نیازمند یک اجماع و اراده جهانی برای پرداختن به علل تنش‌هاست.»
محمدی از جامعه جهانی خواست به جای تمرکز صرف بر توانایی فنی کشورها، به ریشه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی بحران توجه شود.
او در همین راستا از همه دولت‌ها و نهادها خواست که نیروهای «اجماع‌ساز» در سطح بین‌المللی را تقویت کنند و به جای تشدید تنش‌ها، در مسیر کاهش رقابت‌های تسلیحاتی و تقویت صلح گام بردارند.
این فعال حقوق بشر همچنین دو پرسش مهم را با مخاطبان در میان گذاشت: «آیا میان افزایش نابرابری جهانی، تضعیف دموکراسی و تشدید رقابت‌های هسته‌ای رابطه‌ای وجود دارد؟ و آیا بحران‌های محیط زیستی جهان مستقل از این رقابت‌های تسلیحاتی‌اند؟
تعیین سرنوشت، تنها راه نجات مردم ایران
محمدی در بخش پایانی صحبت‌های خود به وضعیت ایران اشاره کرد و گفت: «در مورد کشور ایران، با قاطعیت می‌توانم بگویم که مردم، امنیت، اقتدار و شکوه خود را وابسته به قدرت هسته‌ای رژیم نمی‌دانند و اگر فرصت مشارکت واقعی در تعیین سرنوشت داشته باشند، دموکراسی، برابری، آزادی، رفاه و روابط سازنده با جهان را انتخاب خواهند کرد.»
او همچنین به جنبش «زن، زندگی، آزادی» اشاره کرد و یادآور شد که جمهوری اسلامی با اعدام، شکنجه و تهدید، پاسخ مطالبات برحق مردم را داده است.
محمدی گفت: «این روزها مردم ایران در برابر شعار رسمی جمهوری اسلامی که می‌گوید "انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست"، فریاد می‌زنند که نان، آب، برق، کار، تحصیل، آزادی، صلح، زندگی و شان انسانی حق مسلم ماست.»
به گفته محمدی، تنها راه برون‌رفت از بحران‌های ایران، گذار از نظام دینی استبدادی به دموکراسی، تقویت جامعه مدنی، توانمندسازی مردم و برگزاری رفراندومی آزاد و تحت نظارت نهادهای بین‌المللی، برای تعیین آینده نظام سیاسی کشور است.
او تاکید کرد: «من برای گذار دموکراتیک و پایان دادن به نظامِ دینی استبدادی در کنار مردم ایران به مبارزه ادامه خواهم داد.»
محمدی در پایان، با ابراز امیدواری نسبت به تلاش صلح‌طلبان و آزادی‌خواهان جهان، خواستار جهانی عاری از جنگ، استبداد و تهدید سلاح‌های اتمی شد.
بررسی تهدیدهای هسته‌ای و آینده صلح
طبق اعلام «بیانیه مطبوعاتی بنیاد نرگس»، نشست سال ۲۰۲۵ موسسه نوبل صلح که به مناسبت هشتادمین سالگرد بمباران هیروشیما و ناگازاکی در اسلو برگزار شده، تمرکز خود را بر خلع سلاح هسته‌ای، مقابله با عادی‌سازی جنگ و بازاندیشی در سیاست‌های تسلیحاتی جهانی گذاشته است.
این کنفرانس به افتخار نهاد ژاپنی «نیهون هیدانکیو»، بازماندگان بمباران‌های اتمی و برنده جایزه نوبل صلح ۲۰۲۴ برگزار می‌شود.
در نشست نخست با عنوان «تهدید هسته‌ای در سال ۲۰۲۵ – آیا می‌توان از یک مسابقه جدید تسلیحات هسته‌ای جلوگیری کرد؟»، دانیل هوگستا از کمپین بین‌المللی نابودی سلاح‌های هسته‌ای (ICAN)، نرگس محمدی از ایران و ساشا رومانتسوا از مرکز آزادی‌های مدنی اوکراین، به‌عنوان برندگان پیشین نوبل صلح، دیدگاه‌های خود را در مورد تنش‌های هسته‌ای بیان کردند.
بر اساس برنامه اعلام‌شده، در پنل‌های بعدی این کنفرانس، استفان لوون، نخست‌وزیر پیشین سوئد و رییس هیئت مدیره «موسسه SIPRI» و ایویند واد پیترسون از وزارت امور خارجه نروژ قرار است درباره نقش دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی در مهار رقابت اتمی گفت‌وگو کنند.
این پنل به میزبانی آرنو سید، مجری برنامه «صلح در یک پادکست» از موسسه «PRIO» برگزار خواهد شد.
در نشست دوم با عنوان «نوسازی گفت‌وگو و تقویت تلاش‌ها برای جهانی بدون سلاح هسته‌ای»، سخنرانی اصلی را بنوآ پلوپیداس، استاد علوم سیاسی و بنیان‌گذار برنامه دانش هسته‌ای در «Sciences Po» فرانسه ایراد خواهد کرد.
در ادامه، پنل گفت‌وگویی با حضور چهره‌هایی چون پنلوپه لیا (فعال اقلیمی)، مایا سوئتورو-انگ (از بنیاد اوباما)، ماساکو وادا و دانیل هوگستا، برگزار خواهد شد.
نشست پایانی با عنوان «بررسی راه‌حل‌ها» نیز به گفت‌وگو درباره ابتکارهای جهانی برای کاهش تنش‌های هسته‌ای اختصاص دارد.
طبق برنامه، ضیاء میعان از دانشگاه پرینستون، اما پایک از «Lex International»، کارشناسانی از ناظر هسته‌ای نیومکزیکو، ریموند یوهانسن (دبیرکل کمک‌های مردمی نروژ)، ونسا هانسون (ICAN) و میراندا آآلند از کمپین «نه به سلاح‌های هسته‌ای» در این نشست مشارکت خواهند داشت.
روزنامه اعتماد چهارشنبه ۱۵ مرداد در گزارشی نوشت میزان کشفیات تریاک در ایران از بیش از هزار تن در سال ۱۳۹۹ به ۳۷۲ تن در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته که از این میان، کشفیات تریاک از مبدا افغانستان از ۷۵۰ تن در سال ۱۴۰۰ به ۲۰۹ تن در سال ۱۴۰۳ رسیده است.
در همین دوره، میزان خلوص تریاک مکشوفه نیز از ۲۶ درصد به ۱۱ درصد کاهش یافته است.
حسین ذوالفقاری، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ۱۴ مرداد اعلام کرد که کاهش شدید کشفیات تریاک باعث ایجاد مشکل در تامین ماده اولیه داروهای مسکن و ترک اعتیاد شده است.
او گفت: «وزارت بهداشت به طور رسمی اعلام کرده که برای تولید داروهای مخدر با کمبود ماده اولیه مواجه است و باید برای آن تصمیم‌گیری شود، در غیر این صورت سلامت مردم به خطر می‌افتد.»
رضا سپهوند، عضو کمیسیون انرژی مجلس اردیبهشت گذشته از تهیه طرحی با عنوان «کشت مدیریت‌شده گیاه دارویی خشخاش برای تامین مصارف دارویی» خبر داد و گفت: «ممنوعیت مطلق کشت این گیاه نه‌تنها به کاهش اعتیاد منجر نشده، بلکه منافع دارویی، درمانی و اقتصادی کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است.»
سپهوند افزود: «به بیش از ۶۰۰ تن تریاک برای تولید داروهای ضروری نیاز داریم که بخشی از این نیاز از طریق کشفیات تامین می‌شود که عموما ناخالص هستند و هزینه بالایی برای داروسازان دارند.»
روزنامه اعتماد به نقل از یک منبع آگاه در سازمان غذا و دارو نوشته است: «برای تولید داروهای مخدر، کشور سالانه به ۵۰۰ تن تریاک خالص نیاز دارد. اگر وضعیت فعلی ادامه یابد، تولید داروهای حیاتی مانند متادون، مرفین و پتیدین در سال آینده غیرممکن یا بسیار دشوار خواهد شد.»
به گفته این منبع، سازمان غذا و دارو در ابتدای امسال طی نامه‌ای به ستاد مبارزه با مواد مخدر درخواست کرده که یا مجوز کشت قانونی خشخاش صادر شود یا واردات تریاک از منابع معتبر بین‌المللی انجام گیرد.
او افزود: «واردات، راهحل سریعتری است و می‌تواند در کوتاهمدت کمبودها را جبران کند.»
در دولت طالبان تریاک، نایاب و گران شد
به گفته مقام‌های ایرانی، کاهش تولید تریاک در افغانستان در پی فرمان هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان، تاثیر مستقیمی بر بازار مواد مخدر منطقهای و جهانی داشته است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که قیمت هر کیلو تریاک در افغانستان در سال‌های گذشته تا ۱۰ برابر افزایش یافته است.
با وجود ادعای طالبان درباره توقف کشت، گزارشهایی از ادامه فعالیت قاچاقچیان در ولایتهای مختلف افغانستان منتشر شده است.
رضا ملک زاده، معاون پیشین وزیر بهداشت خرداد گذشته اعلام کرد: «مصرف تریاک در ایران خیلی زیاد است و در کل ایران، ۱۰ درصد مردم تریاک میکشند.»
این در حالی است که در ایران طبق ماده ۴۱ قانون مبارزه با مواد مخدر، کشت قانونی خشخاش برای مصارف دارویی تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی و ستاد مبارزه با مواد مخدر مجاز است.
به گزارش اعتماد چهار کارخانه در ایران مسئولیت تولید عمده ماده اولیه داروهای مخدر را بر عهده دارند. این کارخانهها بخشی از محصول خود را نیز به سایر کارخانههای دارویی میفروشند.
