علی لاریجانی: هیچ‌کس در اصل حفظ ایران جمهوری اسلامی تردیدی ندارد
هم‌زمان، دولت پزشکیان با اعلام بازنگری «سند موسیقی» و صدور هزاران مجوز تازه، از «عدالت فرهنگی» سخن می‌گوید؛ اما فضای ملتهب جامعه و سایه جنگ و ملی‌گرایی کاذب حرف دیگری می‌زند.
کنسرتی پس از سال‌ها انتظار
خبر اجرای خیابانی شجریان توجه بسیاری را به خود جلب کرد. او در نشست خبری توضیح داد که ایدهٔ برگزاری این برنامه سال‌ها پیش مطرح شده بود اما بارها متوقف شد. شجریان با اشاره به صدور مجوز ناگهانی گفت: «من برای گرفتن مجوز تلاشی نکردم، فقط اطلاع دادند که حالا امکان اجرا وجود دارد.» این نخستین بار است که در عمر جمهوری اسلامی یکی از پرمخاطب‌ترین خوانندگان سنتی ایران در قلب تهران و به شکل رایگان روی صحنه می‌رود و خودِ او تاکید کرده که این «اولین اجرای بزرگ» است و کنسرت‌های دیگری نیز در راه خواهد بود.
بازنگری سند موسیقی و آمارهای تازه
هم‌زمان، خبرگزاری رسمی دولت گزارش داد که وزارت فرهنگ [و ارشاد اسلامی] در دولت چهاردهم «سند موسیقی» را بازنگری کرده و نزدیک به سه‌هزار مجوز کنسرت صادر شده است. همچنین به برگزاری بیش از شش‌هزار اجرای زنده در سراسر کشور و برنامه‌های هم‌چون «فستیوال کوچه» اشاره شد. مقام‌های دولتی این روند را نشانه «گشایش فرهنگی» و «مردمی‌سازی هنر» معرفی کردند و از آن به‌عنوان نشانه‌ای از توجه دولت به مطالبات فرهنگی نام بردند.
محدودیت‌ها و سانسوری که تمام نشده
با وجود چنین آماری، تجربه موسیقی در ایران نشان می‌دهد این حوزه در دهه‌های گذشته با محدودیت‌های جدی مواجه بوده است. از ابتدای دهه شصت، اجرای زنان به‌عنوان خواننده اصلی در صحنه‌های عمومی ممنوع شد و همچنان ادامه دارد. کنسرت‌های متعدد در شهرهای مختلف حتی پس از اخذ مجوز رسمی در روزهای پایانی لغو شده‌اند. علاوه بر این، فشار بر گروه‌های مستقل و کنترل محتوای آثار موسیقایی فضایی ایجاد کرده که بسیاری از موزیسین‌ها برای ادامه فعالیت به مهاجرت روی آورده‌اند. این واقعیت تاریخی، باعث شده هرگونه «گشایش ناگهانی» در حوزهٔ موسیقی با احتیاط و تردید سنجیده شود و ادامه‌دار شدن این اجراها را پروژه‌ای حساب‌شده محسوب کرد.
تحریف نمادهای مردمی
انتخاب میدان آزادی به‌عنوان محل برگزاری کنسرت، بعدی نمادین به این رویداد می‌بخشد. این میدان در حافظه جمعی ایرانیان با تجمع‌های سیاسی و اجتماعی گره خورده است. تبدیل آن به صحنه یک اجرای بزرگ موسیقایی می‌تواند در راستای بازتعریف فضاهای عمومی و ارائه تصویری تازه از رابطه حکومت با جامعه تفسیر شود. در شرایطی که کشور با بحران‌های سیاسی و منطقه‌ای نیز مواجه بوده است، چنین اقدام‌هایی می‌توانند حامل پیام‌هایی از همبستگی ملی و تلاش برای تغییر فضا باشند.
موسیقی و کارکرد سیاسی در بزنگاه‌ها
موسیقی در ایران معاصر همواره نقشی فراتر از سرگرمی داشته است. از یک‌سو، جامعه خواهان دسترسی آزاد به همه گونه‌های موسیقی و شنیدن صدای همهٔ هنرمندان، از جمله زنان، بوده است. از سوی دیگر، ساختار سیاسی محدودیت‌هایی گسترده اعمال کرده و بارها از موسیقی به‌عنوان ابزاری برای مدیریت فضا و کنترل اجتماعی استفاده کرده است. در این بستر، کنسرت شجریان و آمارهای تازهٔ دولتی، بیش از آنکه صرفاً به‌عنوان رویداد فرهنگی دیده شوند، بخشی از روندی تلقی می‌شوند که کارکرد اصلی آن در حوزهٔ سیاست و بازنمایی قدرت تعریف می‌شود.
چشم‌انداز مبهم آینده
موسیقی در ایران امروز میان دو قطب متضاد قرار گرفته است: حق فرهنگی شهروندان برای دسترسی آزاد به هنر، و استفاده سیاسی از همان هنر برای بازسازی مشروعیت در بزنگاه‌های بحرانی. برگزاری کنسرت‌های بزرگ و تاکید بر ملی‌گرایی می‌تواند انرژی اجتماعی را برای مدتی به سمت جشن و هیجان جمعی هدایت کند، اما پرسش بنیادین همچنان باقی است: آیا این تحولات آغازگر تغییر واقعی در سیاست‌های فرهنگی‌اند، یا تنها بخشی از پروژه‌ای گسترده برای سفیدشویی و مدیریت افکار عمومی در سایه بحران‌ها؟
تصاویر و ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد خانواده‌های زندانیان سیاسی محکوم به اعدام در تهران، سه‌شنبه ۱۱ شهریور تصاویری از زندانیان سیاسی محکوم به اعدام و پلاکاردهایی با شعارهای «نه به اعدام»، «لغو فوری حکم اعدام» در دست گرفتند.
آن‌ها همچنین خواهان حمایت اقشار مختلف جامعه از «کارزار سه‌شنبه‌های نه به اعدام» و زندانیان محکوم به اعدام در ایران شدند و شعارهایی از جمله «اعدام نکنید» سردادند.
مادر اکبر (شاهرخ) دانشورکار، زندانی سیاسی محکوم به اعدام نیز با وجود بیماری و در حالی که در سوگ همسرش به‌سر می‌برد، با تجمع تک‌نفره در یک پارک از کارزار «نه به اعدام» برای فرزندش و دیگر زندانیان حمایت کرد.
خانواده دانشورکار در حالی در غم از دست دادن ولی دانشورکار، پدر خانواده هستند که مقام‌های قضایی به اکبر دانشورکار اجازه آخرین دیدار و وداع با پدرش را ندادند.
حکومت در پی حفظ قدرت از طریق خاموش کردن صدای آزادی است
کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در بیانیه هشتاد و چهارمین هفته خود که ۱۱ شهریور منتشر شد، درگذشت ولی دانشورکار، یکی از حامیان فعال این کارزار را به خانواده او و همه همراهان خود تسلیت گفت.
این کارزار از اجرای ۳۹ اعدام در یک هفته گذشته، از جمله دو زن زندانی و ثبت ۷۰۴ اعدام از ابتدای سال جاری خبر داد و تاکید کرد این آمار نه‌تنها نقض آشکار حقوق بنیادین بشر است، بلکه نشان‌دهنده سرکوب خونین مردم و تلاش حکومت برای ترساندن و خاموش‌کردن صدای آزادی‌خواهان است.
در ادامه بیانیه آمده است که «جای قربانیان این ظلم‌ها نه در خاک فراموشی، بلکه در قلب تک‌تک ایرانیان آزاده است» و خون آنان همچنان در رگ‌های جوانان جاری خواهد بود. این کارزار تاکید کرد راه جان‌باختگان چراغ امیدی برای آینده‌ای بدون اعدام و خشونت است.
چهلم دو زندانی سیاسی اعدام‌شده
زندانیان عضو کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در بخش دیگری از بیانیه خود به فرارسیدن چهلمین روز اعدام «مهدی حسنی» و «بهروز احسانی» اشاره کرده و نوشته‌اند که خانواده‌های آنان پس از ۳۶ روز همچنان از محل دفن این دو زندانی سیاسی بی‌خبرند.
امضاکنندگان این بیانیه این رفتار مسئولان قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی را مصداق «ناپدیدسازی قهری» و شکلی از شکنجه خانواده‌های جان‌باختگان دانسته است.
اعتصاب غذای زندانیان عضو کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» از نهم بهمن ۱۴۰۲ با درخواست توقف صدور و اجرای این احکام آغاز شد و با پیوستن جمعی از زندانیان زندان لنگرود قم به این حرکت، شمار زندان‌هایی که در این کارزار مشارکت دارند به ۵۱ زندان رسیده است.
اعضای این کارزار، در پایان بیانیه امروز خود این موضوع را نشان‌دهنده مقاومت گسترده زندانیان و جامعه در برابر سیاست اعدام دانسته و تاکید کردند تا زمان لغو کامل احکام اعدام و تضمین احترام به حقوق بشر و عدالت، صدای خانواده‌های داغدار، زندانیان و همه مردم آزادی‌خواه باقی خواهد ماند.
