بنیامین نتانیاهو: با از بین بردن محور ایران، یک تهدید وجودی را از اسرائیل دور میکنیم
بنیامین نتانیاهو در آغاز جلسه کابینه گفت که تلاش برای شکست دادن حماس در غزه، به عنوان آخرین سنگر مهم، بخشی از تلاش گستردهتر اسرائیل برای در هم شکستن محور ایران است.
او افزود: «با از بین بردن محور ایران، ما یک تهدید وجودی را از اسرائیل دور میکنیم.»
نخستوزیر اسرائیل اضافه کرد: «ضربات سنگین اسرائیل به حماس، حزبالله، حوثیها، سرنگونی رژیم اسد و آسیب جدی به ایران، تهدید وجودی بمبهای هستهای و موشکهای بالستیک را از سر اسرائیل دور کرده است.» او ادامه داد: «اگر مجبور باشم بین پیروزی بر دشمنانمان و تبلیغات بد یکی را انتخاب کنم، پیروزی را انتخاب میکنم، من نمیخواهم شکست بخوریم و سپس مقالات رثای خوبی در رسانههای جهانی در مورد ما منتشر شود.»
شبکه فرانسوی فرانس۲۴ در تحلیلی درباره عواقب فعال شدن مکانیسم ماشه به نقل از برخی تحلیلگران فرانسوی نوشت که این اقدام با قرار دادن جمهوری اسلامی در «جایگاه متهم بینالمللی» از منظر حقوق بینالمل میتواند «مشروعیتبخش حمله جدید اسرائیل» باشد.
تیری کوویل، پژوهشگر موسسه روابط بینالملل و راهبردی در پاریس، با اشاره به پیامدهای اقتصادی بازگشت تحریمها به فرانس گفت: «بازگشت احتمالی تحریمهای سازمان ملل در تهران این نگرانی را برانگیخته که این انزوای دیپلماتیک میتواند به حمله تازه اسرائیل مشروعیت ببخشد»،
او افزود: «از سوی دیگر، مردم ایران بسیار نگرانند، بهویژه درباره فعالیت اقتصادی کشور که عملا در حالت تعطیل است».
پس از اعلام آغاز روند مکانیسم ماشه از سویسه کشور اروپایی، ارزش پول ملی ایران به پایینترین سطح تاریخی رسید، بهطوری که هر دلار آمریکا شدیدا در بازار آزاد تهران افزایش یافت.
فرانس۲۴ نوشت که زندگی روزمره مردم ایران نیز هر روز نامطمئنتر به نظر میرسد، چرا که کشور با کمبود آب و برق دستوپنجه نرم میکند و آتشبس شکنندهای با اسرائیل که پس از بمبارانهای وحشیانه «جنگ ۱۲ روزه» برقرار شد نیز همچنان مایه نگرانی عمیق است.
کوویل با اشاره به بحران انرژی و کاهش ارزش پول ملی گفت: «اگر تحریمهای سازمان ملل به همه این عوامل اضافه شوند، وضعیت همچنان رو به وخامت خواهد گذاشت؛ احتمالی که نگرانی گستردهای ایجاد کرده است».
همچنین دیوید ریگوله-روز، سردبیر یک نشریه در زمینه روابط بینالملل (Orients Stratégiques) به این رسانه گفت: «تحریمهای سازمان ملل بُعد حقوق بینالملل دارند که تحریمهای آمریکا فاقد آن هستند».
به گزارش فرانس۲۴، برای چین، که همچنان در حال خرید نفت ایران است، شرایط پیچیدهتر خواهد شد. پکن همین حالا از ترس تحریمهای آمریکا منبع نفت ایران را از جمله ترکیب کردن آن با نفتهای کشورهای دیگر برای سختتر شدن رهگیری، پنهان میکند.
پیشتر نشریه «ژورنال نشنال سکیوریتی» در تحلیلی با اشاره به احتمال استفاده اروپا از سازوکار ماشه علیه جمهوری اسلامی نوشت: «در صورت فعالسازی، ایران با انزوای مالی و کاهش شدید صادرات نفت روبهرو خواهد شد و سرمایهگذاری خارجی با موانع حقوقی جدی مواجه میشود.»
این ژورنال که تحلیلهای حوزه دفاعی و امنیتی را منتشر میکند، افزود اروپا مهلتی کوتاه برای بازگشت حکومت ایران به مذاکرات در نظر گرفته است و حتی پیشنهاد تمدید محدود جهت آغاز مذاکرات مستقیم جمهوری اسلامی و آمریکا را مطرح کرده که تاکنون پاسخی از سوی تهران دریافت نکرده است.
گزارش رسانه فرانسوی از مشروعیت بخشی به حمله مجدد احتمالی اسرائیل به جمهوری اسلامی در شرایطی است که پیشتر و همزمان با تهدید کشورهای اروپایی بر فعالسازی مکانیسم ماشه، یک مقام ارشد جمهوری اسلامی در گفتوگو با روزنامه بریتانیایی تلگراف هشدار داد که بازگشت تحریمهای سازمان ملل میتواند حکومت ایران را با «تهدید موجودیتی» روبهرو کند.
همچنین مردادماه، وزارت اطلاعات در نامهای محرمانه که نسخهای از آن به ایراناینترنشنال رسید، به وزارتخانهها و شرکتهای بزرگ هشدار داده است که پیامدهای فعالسازی مکانیسم ماشه موجب توقف فروش نفت ایران و وقوع بحرانهای بزرگ اقتصادی و امنیتی و رشد بیکاری و تشدید نارضایتی اجتماعی در کشور میشود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، اعلام کرد که در پی گفتوگوی اخیر او با مقامات قطری، اکنون «سوءتفاهم پیشآمده» بهدلیل حمله موشکی اوایل تیرماه سپاه پاسداران به پایگاه هوایی العُدید قطر که نیروهای آمریکایی را در خود جای داده، «به طور کامل برطرف شد».
عراقچی در گفتوگو با روزنامه الشرق دوحه که خلاصهای از آن جمعه منتشر شد، مذاکرات خود با مقامات قطر را بسیار ثمربخش، جدی و مفید توصیف کرد و گفت: «هیچ اختلافی میان دو کشور وجود ندارد و سوءتفاهمی که رخ داده بود پس از این سفر بهطور کامل برطرف شد.»
در ۲ تیر ۱۴۰۴، سپاه پاسداران به پایگاه هوایی العدید قطر به عنوان یک پایگاه ایالات متحده آمریکا در منطقه خلیج فارس حمله کرد. این حمله در بحبوحه جنگ ایران و اسرائیل و در پاسخ به حملات آمریکا به سایتهای هستهای ایران، موسوم به عملیات «چکش نیمه شب» انجام شد.
یک روز پس از آن، قطر سفیر جمهوری اسلامی را در اعتراض به حمله موشکی به پایگاههای آمریکا در این کشور احضار کرد.
اما در همان زمان، نیویورک تایمز به نقل از سه مقام ایرانی گزارش داد که جمهوری اسلامی پیش از انجام حملات به پایگاههای آمریکا در قطر، این حملات را با مقامات قطری هماهنگ کرده بود تا تلفات به حداقل برسد.
قطر اعلام کرد که پس از حمله جمهوری اسلامی به پایگاه نظامی آمریکایی العدید در دوحه این کشور حق دارد بهصورت مستقیم و مطابق با حقوق بینالملل واکنش نشان دهد.
وزارت دفاع قطر ضمن اعلام رهگیری حملات موشکی انجام شده به پایگاه العدید تاکید کرد که این حملات خسارتهای انسانی و مادی در پی نداشته است.
عراقچی در مصاحبه خود افزود که در دیدار اخیرش با امیر قطر پیام شفاهی مسعود پزشکیان را به او منتقل کرده و روابط دوجانبه جمهوری اسلامی و قطر «بهویژه سوءتفاهمی که پس از حمله به پایگاه العدید قطر در پی حمله آمریکا به تاسیسات هستهای ایران به وجود آمد» مورد بررسی قرار گرفت.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت: «در این دیدار همچنین درباره راههای تحقق ثبات، بهویژه در زمینه ازسرگیری گفتوگوهای منطقهای برای امنیت و ثبات کشورهای منطقه و همکاری متقابل برای مقابله با سلطهجویی اسرائیل و حملات اسرائیل علیه تمامی کشورهای منطقه، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.»
قرار است متن کامل این مصاحبه روز یکشنبه منتشر شود.
پس از حمله سپاه پاسداران به قطر، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، با بازنشر مطلبی در شبکه ایکس ضمن گفتن اینکه «ایران به نابودی تاسیسات هستهایاش با پاسخی بسیار ضعیف واکنش نشان داد»، نوشت: «انتظار این پاسخ را داشتیم و بهطور موثری آن را خنثی کردیم. ۱۴ موشک شلیک شدهاند؛ ۱۳ موشک رهگیری و منهدم شدند و یکی آزاد گذاشته شد زیرا بهسمت منطقهای غیر تهدیدآمیز میرفت.»
پیشتر نیز جمهوری اسلامی در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی، یک پایگاه هوایی میزبان نیروهای آمریکایی در عراق را هدف قرار داد.
جمهوری اسلامی میگوید که نیروهای آمریکایی باید از منطقه خارج شوند، اما تاکنون به این آرزوی خود دست نیافته است.
سیانان دو سال پیش به نقل از مقامهای آمریکایی گزارش داد ایالات متحده به صورت محرمانه با قطر به توافق رسیده که حضور نظامی خود را در پایگاه هوایی العدید در جنوب غربی دوحه به مدت ۱۰ سال تمدید کند.
العدید بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه است و برای بیش از ۱۰ هزار سرباز گنجایش دارد.
معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی اظهارات خود در مصاحبه با شبکه عراقی الاخباریه درباره «احتمال بالای» وقوع جنگ دوباره بین جمهوری اسلامی و اسرائیل را تکذیب کرد. خبرگزاری عراق در متن منتشر شده از این مصاحبه از قول سعید خطیبزاده نوشت احتمال جنگ با اسرائیل «واقعی و قابل توجه» است.
به دنبال انتشار گسترده این نقل قول، خطیبزاده گفت که چنین جملهای را ذکر نکرده است.
ویدیوی این مصاحبه تلویزیونی در صفحات رسانههای اجتماعی الاخباریه منتشر شده است.
خطیبزاده در این گفتوگو، حکومت ایران را «یک بازیگر مسئول» در منطقه خواند و گفت که جمهوری اسلامی «تلاش کرده منطقه وارد جنگ دیگری نشود».
او گفت: «از آنجا که همه احتمالات مطرح است و برخی نشانههای اولیه وجود دارد، ما ارزیابیهای دقیقی انجام میدهیم و اطلاعات را با دقت، در منطقه و خارج از آن تبادل میکنیم.»
خطیبزاده در ادامه صحبتهایش گفت که اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه به اهدافش نرسید و پس از «تجاوز به حاکمیت ایران»، «پاسخ قوی از سوی ایران» دریافت کرد: «در جنگ اخیر بهدلیل ترور فرماندهان، با یک چالش امنیتی مواجه شدیم اما توانستیم پس از ساعتی، زمام امور را بهدست بگیریم.»
او گفت که ایران در روزهای اول جنگ، این امکان را داشته «تا هر مکانی را در سرزمینهای اشغالی»، هدف حمله خود قرار دهد.
به گفته خطیبزاده، احتمال وقوع جنگ میان ایران و اسرائیل، بالاست: «جنگی که علیه ایران صورت گرفت، حقیقت روی زمین را بهخصوص در موضوع هستهای تغییر داد و آژانس بینالمللی انرژی اتمی قادر به حمایت از تاسیسات هستهای ایران نبود.»
سعید خطیبزاده
در هفتههای اخیر گمانهزنیها درباره احتمال رویارویی نظامی مجدد جمهوری اسلامی و اسرائیل بالا گرفته است.
ژاک نریا، مقام پیشین سازمان اطلاعات نظامی اسرائیل، سوم شهریور هشدار داد دور دوم جنگ این کشور و جمهوری اسلامی در راه است.
یحیی رحیم صفوی، مشاور عالی علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۲۶ مرداد اعلام کرد که احتمالا دوباره میان حکومت ایران و اسرائیل جنگ رخ میدهد اما «پس از آن، ممکن است دیگر جنگی رخ ندهد».
۲۳ مرداد نیز دنیس سیترینوویچ، رییس پیشین بخش ایران در اداره اطلاعات ارتش اسرائیل، پیشبینی کرد جنگ جدید با ایران با شدت بالایی در خواهد گرفت.
تهران، اروپا و مذاکرات وین
از سوی دیگر، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی جمعه ۱۴ شهریور، یک روز پس از انتشار گزارش رسانههای خارجی درباره دیدار عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، با کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برگزاری این دیدار را تایید کرد.
این وزارتخانه اعلام کرد که عراقچی در این دیدار از کالاس خواسته است «در انجام مسئولیتهای خود برای خنثیسازی تحرکات علیه دیپلماسی، نقشآفرینی کند».
در بیانیه وزارت امور خارجه همچنین آمده است که دو طرف برای ادامه رایزنیها در روزها و هفتههای آینده به توافق رسیدند.
همزمان، لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال، در حساب ایکس خود نوشت که هیاتی از ایران، جمعه برای مذاکرات با آژانس بینالمللی انرژی اتمی به وین خواهد رفت.
فرانسه، بریتانیا و آلمان ششم شهریور در نامهای به شورای امنیت، از تصمیم خود برای آغاز فرآیند فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه تهران خبر دادند.
در پی این اقدام، مقامهای جمهوری اسلامی مواضعی دوگانه اتخاذ کردهاند؛ از یک سو احتمال خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) را مطرح کرده و از سوی دیگر از آمادگی تهران برای تداوم مسیر دیپلماتیک خبر دادهاند.
سندیکای خبری یهود در گزارشی نوشت انتقامجویی بخشی از الگوی رفتاری جمهوری اسلامی در خاورمیانه است و جمهوری اسلامی پس از شکست از آمریکا و اسرائیل به دنبال تلافی خواهد بود؛ اسرائیل هدف اصلی است اما آمریکا، عربستان و امارات هم در فهرست اهداف قرار دارند.
سندیکای خبری یهود پنجشنبه ۱۳ شهریور در گزارش خود با اشاره به نزدیکی تهران و خارطوم نوشت شکستهای اخیر جمهوری اسلامی در منطقه و از دست رفتن «هلال شیعی» موجب شده تهران به دنبال جایگزینهایی برای شبکه نیابتی خود باشد.
بر اساس این گزارش، با تضعیف حزبالله و از دست رفتن کارایی خاک سوریه برای انتقال سلاح، جمهوری اسلامی تلاش میکند سودان را به پایگاه تازه نفوذ خود بدل کند؛ نزدیکی تهران با عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش سودان، نگرانیها از تبدیل خارطوم به نیروی نیابتی جدید ایران را افزایش داده است.
در این میان، سودان بهدلیل موقعیت راهبردی در امتداد دریای سرخ و جنگ داخلی فرسایندهاش به عرصهای جدید برای نفوذ تبدیل شده است.
جمهوری اسلامی از اواخر سال ۲۰۲۳ به ارتش سودان تجهیزات نظامی، بهویژه پهپادهای «مهاجر-۶» تحویل داده و موضع این نیروها را در نبرد علیه «نیروهای واکنش سریع» تحت فرمان محمد حمدان دقلو، که مورد حمایت امارات است را تقویت کرده است.
روابط تهران و خارطوم که در ۲۰۱۶ به دنبال حمله به سفارت عربستان در ایران قطع شده بود، پس از ازسرگیری مناسبات تهران و ریاض در مارس ۲۰۲۳ بار دیگر احیا شد.
بر اساس این گزارش روند موجود میتواند ارتش سودان را به نیروی نیابتی تازه ایران در آفریقا تبدیل کند.
سودان در ژانویه ۲۰۲۱ «اعلامیه توافقات ابراهیم» را امضا کرده و در مسیر عادیسازی روابط با اسرائیل قرار گرفته بود اما آغاز جنگ داخلی در ۲۰۲۳ این روند را متوقف کرد.
به گفته سندیکای خبری یهود، اکنون بیم آن میرود که نزدیکی تهران و خارطوم به جمهوری اسلامی امکانی برای حضور فعال در دریای سرخ بدهد؛ جایی که کنترل حوثیهای مورد حمایت حکومت ایران در سوی دیگر این آبراه حیاتی نیز برقرار است.
چنین شرایطی میتواند تجارت اسرائیل با آسیا و آفریقا را تهدید کند.
نگرانیهای اسرائيل و دیگران
بر اساس این گزارش، اسرائیل در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۲ حملاتی هوایی در سودان برای جلوگیری از انتقال سلاح ایرانی به حماس انجام داده بود.
مقامهای اسرائیلی گفتهاند در صورت گسترش نفوذ جمهوری اسلامی در سودان، اقدامهای پیشگیرانه مشابهی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
نفوذ حکومت ایران در سودان نه تنها برای اسرائیل بلکه برای عربستان سعودی و امارات نیز تهدیدی مستقیم است، زیرا حضور مسلحانه تهران در آن سوی دریای سرخ موازنه منطقهای را به هم میزند.
آمریکا و اروپا نیز تهران را از جمله بازیگرانی میدانند که با دخالت در جنگ سودان «بر آتش میدمد».سندیکای خبری یهود به نقل از کارشناسان اسرائیلی هشدار میدهد که صرفا جنگیدن با یک نیروی نیابتی دیگر کافی نیست و تاکید دارد باید مستقیما با «سر مار» روبهرو شد.
تصاویر جدید ماهوارهای نشان میدهد ناو هواپیمابر «یواساس نیمیتز» در بندر دقم عمان در ساحل دریای عرب پهلو گرفته است.
این ناو هواپیمابر هستهای، شناور اصلی کلاس «نیمیتز» در نیروی دریایی آمریکا محسوب میشود. نیمیتز در ماه ژوئن به خاورمیانه منتقل شد و از زمان آغاز درگیری اسرائیل و جمهوری اسلامی در آبهای خلیج عمان حضور داشته است.
اهمیت حضور نیمیتز
نیوزویک در گزارشی در همین زمینه نوشت که حضور این ناو نشانگر استمرار استقرار نیروی دریایی آمریکا در منطقه و آمادگی آن برای شرایط پیشبینینشده است.
خاورمیانه همچنان تحت تاثیر جنگ غزه است و شبهنظامیان حوثی مورد حمایت جمهوری اسلامی حملات به کشتیها در دریای سرخ را از سر گرفتهاند.
از زمان آتشبس شکننده میان تهران و تلآویو، جمهوری اسلامی همچنان بر «حق خود برای برنامه هستهای صلحآمیز» تاکید میکند و گفتوگوهای دیپلماتیک متوقف مانده است. دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، تهدید کرده در صورت ادامه غنیسازی اورانیوم، بار دیگر ایران را هدف بمباران قرار خواهد داد.
جزییات ردیابی ماهوارهای
تصاویر ماهوارههای «سنتینل-۲» متعلق به آژانس فضایی اروپا دوشنبه ۱۰ شهریور نیمیتز را در بندر دقم نشان داد.
اوایل اوت، نیمیتز در نخستین بازدید یک ناو هواپیمابر آمریکایی از بحرین پس از پنج سال به این کشور رفت. این ناو هواپیمابر در حالی که ناوشکنهای موشکانداز «یواساس گریدلی» و «یواساس لنا ساتکلیف هیگبی» آن را همراهی میکردند، پیشتر نیز هنگام عبور از تنگه هرمز در مسیر شمالی به خلیج فارس مشاهده شده بود.
ناوشکن «یواساس فارست شرمن» در دریای سرخ و ناو رزمی ساحلی «یواساس کانبرا» در خلیج فارس دیگر شناورهای آمریکایی در منطقه هستند.
سهشنبه ۱۱ شهریور گزارش شد که گروه رزمی نیمیتز در حال انجام عملیاتهای عادی در شمال دریای عرب است.
پیشتر نیز نیروی دریایی آمریکا اعلام کرده بود: «نیروی دریایی ایالات متحده همچنان به ارائه کنترل دریا و نمایش قدرت ادامه میدهد و به امنیت دریایی منطقهای، آزادی کشتیرانی، شرکا و حضور پیشرو متعهد است. گروه رزمی نیمیتز شامل ناو هواپیمابر نیمیتز، بال هوایی ۱۷ و اسکادران ناوشکن شماره ۹ است.»